Cúng xóm – nét đẹp văn hóa Việt

Nét văn hóa lâu đời

Khu phố Xuân Lộc, phường Tân Xuân có hơn 50 hộ dân cùng sinh sống, đa số là dân cư ở những tỉnh miền Trung, đặc biệt quan trọng là tỉnh Thừa Thiên Huế vào lập nghiệp. Trên vùng kinh tế tài chính mới, họ mang theo tục cúng xóm rất rực rỡ của người miền Trung du nhập vào nơi này. Trong 1 năm, người dân ở đây có 2 lần cúng xóm. Đợt cúng cuối năm thường vào ngày 20 tháng chạp và cúng đầu năm trong khoảng chừng từ mồng 6 đến mồng 9 tháng giêng. Nét đặc biệt quan trọng ở thành phố này là việc cúng làng, cúng xóm không kêu gọi sự góp phần của người dân như nhiều thành phố, tổ, xóm khác mà do những mái ấm gia đình luân phiên triển khai .Năm nay, người dân thành phố Xuân Lộc tập trung chuyên sâu tại nhà chị Võ Thị Phương Anh để bày biện lễ vật, sẵn sàng chuẩn bị cho lễ cúng xóm. Khi phái mạnh tiếp đón làm thịt gà, thịt vịt thì chị em phụ nữ quay quồng nấu chè, gọt củ để nấu những món hoặc cắm hoa, xếp giấy tiền, vàng mã … Mỗi người một việc, ai nấy đều khẩn trương sửa soạn mâm lễ thật đủ đầy để chuẩn bị sẵn sàng cúng tế. Chị Phương Anh cho biết : Theo truyền thống cuội nguồn, mỗi năm sẽ có 2 mái ấm gia đình đứng ra shopping để chuẩn bị sẵn sàng cho lễ cúng. Theo luân phiên, chị em chúng tôi cùng đi chợ từ sớm mua những đồ cúng thiết yếu. Sau đó mọi người trong xóm cùng tập trung chuyên sâu, mỗi người một việc giúp nhau hoàn thành xong mâm cúng thật tươm tất và đúng phong tục .

Nghi lễ cúng xóm của người dân khu phố Tân Xuân, phường Tân Xuân (TP. Đồng Xoài) dịp cuối năm

Tùy theo điều kiện kèm theo kinh tế tài chính, mâm cúng sẽ khác nhau, nhưng thường là 3 mâm lễ cúng thần, cúng phật và cúng chúng sinh. Các lễ vật gồm : thịt gà và heo luộc hoặc heo quay, rượu, trà, trầu, cau, bánh mứt, hoa tươi, trái cây … Cách đặt bàn cúng cũng được bài trí theo đúng nguyên tắc từ xưa đến nay nhưng quan trọng nhất là có một bản sớ để trình diễn những hiệu quả đã đạt được trong năm qua và mong cầu điều suôn sẻ, thịnh vượng trong năm tới. Thông thường lễ cúng sẽ diễn ra từ 30-45 phút, sau khi 3 vị cao tuổi đã làm xong phần lễ, lần lượt từng người dân trong xóm sẽ dâng nén nhang, bày tỏ lòng tôn kính, cảm tạ trời đất, thánh thần .Ông Bùi Nhâm năm nay 85 tuổi, được mọi người tin tưởng giao vị trí chủ lễ. Khi hàng xóm, con cháu đang soạn lễ vật, ông cẩn trọng đi kiểm tra rồi hướng dẫn cách sắp xếp, bài trí như thế nào cho đúng văn hóa truyền thống, phong tục. Đến giờ lành, ông cùng với 2 người cao tuổi khác mặc áo dài, khăn đóng, đại diện thay mặt bà con xóm làng thực thi nghi lễ tạ ơn trời đất. “ Cái lễ này lúc đầu làm nhỏ, dần thì dân xóm thấy lễ cúng rất ý nghĩa và có tình đoàn kết nên hằng năm cứ bày ra. Lễ này thứ nhất là cúng thần linh, sau nữa là quy tụ đồng đội lại, củng cố tình đoàn kết, gắn bó keo sơn với nhau ” – ông Nhâm san sẻ .

Thông qua lễ cúng xóm, cúng làng cuối năm hoặc đầu năm, những người cao tuổi như ông Nhâm cũng có dịp gặp gỡ các thành viên trong xóm. Là người cao tuổi, có uy tín, những lời tâm sự, động viên hay góp ý của ông có ý nghĩa quan trọng trong giữ gìn nếp xóm, kết nối mọi người cùng bỏ qua những điều không vui trong năm, duy trì tình đoàn kết khi bước sang năm mới với nhiều niềm tin và khí thế mới. 

Gắn kết hàng xóm, láng giềng

“ Bà con xa, không bằng láng giềng gần ”. Không dừng lại ở giá trị văn hóa truyền thống tâm linh, cúng tất niên cuối năm hay đầu năm là dịp để bà con lối xóm kết nối lại với nhau, đặc biệt quan trọng là sau một năm thao tác khó khăn vất vả. Năm nay, ảnh hưởng tác động bởi đại dịch Covid-19 nên dù không bày tiệc linh đình nhưng lễ cúng ít xóm nào bỏ. Đơn giản, ngắn gọn nhưng sang trọng và quý phái, tôn kính, người dân trong xóm dành cho nhau câu thăm hỏi động viên sức khỏe thể chất, tình hình làm ăn trong năm vừa mới qua cùng lời chúc bình an trong năm mới. Đó chính là những giá trị rất là tốt đẹp của người Việt mà ai cũng cảm nhận trong buổi cúng xóm .

Vì cuộc sống mưu sinh, chúng ta vắng dần những buổi gặp nhau, trò chuyện hằng ngày. Thông qua những buổi cúng xóm như vậy, tôi thấy tình làng nghĩa xóm được gắn kết nhiều hơn, đặc biệt với nhiều anh em đi làm xa, là dịp để mọi người hỏi thăm nhau về sức khỏe, công việc… Đây chính là những giá trị truyền thống tốt đẹp mà ông cha để lại.

Anh Nguyễn Thanh Điệp, phường Tân Xuân (TP. Đồng Xoài) 

Không chỉ kết nối tình làng nghĩa xóm, những buổi cúng xóm còn là dịp để mỗi người kiểm điểm lại mình, những điều chưa hay, chưa tốt được nhìn nhận một cách thẳng thắn ; còn những điều hay, điều tốt sẽ được biểu dương, nhân rộng để kiến thiết xây dựng làng xóm văn minh, tân tiến. “ Trước là cúng, sau đó cũng là dịp để cùng họp mặt mọi người, cái tốt, đẹp thì được biểu dương, khen thưởng, còn những gì chưa tốt, hạn chế thì mọi người góp ý, thiết kế xây dựng để cùng nhau tốt đẹp hơn ” – ông Nguyễn Văn Lục, thành phố Xuân Lộc thẳng thắn .

Cúng xóm giữa một thành phố văn minh không phải là một hình thức mê tín dị đoan dị đoan mà mang ý nghĩa kết nối hội đồng thâm thúy, bởi những bộn bề mưu sinh trong nhịp sống văn minh đang làm thưa dần những dịp gặp gỡ, trò chuyện. Gặp nhau trong lễ cúng xóm dịp cuối năm hay đầu năm, cùng rộn ràng soạn lễ, ngồi với nhau bên tách trà, miếng bánh thăm hỏi động viên, động viên sẽ thắt chặt tình làng nghĩa xóm. Đó chính là những giá trị tốt đẹp mà thế hệ sau đang thừa kế, tiếp nối người đi trước .

Source: https://dvn.com.vn/
Category : Bản Tin DVN

Alternate Text Gọi ngay