| Federico Garcia Lorca: Ngữ Lực và Tác Phẩm (Phần 1) | Tạp Chí Da Màu – Văn chương không biên giới

Siêu thực là một trào lưu thi ca lớn của trái đất. Chẳng những đã đào tạo và giảng dạy những thi sĩ tài danh, những bài thơ bất hủ mà niềm tin của Siêu Thực, thẩm mỹ và nghệ thuật của Siêu Thực, kỹ thuật sáng tác của Siêu Thực đã tác động ảnh hưởng hầu hết những dòng thi ca của những dân tộc bản địa trên địa cầu. Quan trọng nhất là yếu tính của Siêu Thực trở thành cơ bản của trong thẩm mỹ và nghệ thuật phát minh sáng tạo, Open tự nhiên trong những tác phẩm, bài thơ của hầu hết những thi sĩ tên tuổi trong thế kỷ 20 bước sang thế kỷ 21 .

1. SỰ HÀI HÒA TRONG THƠ LORCA.

Federico Garcia Lorca không phải là thi sĩ chính danh trong tộc Siêu Thực nhưng ông đã lớn lên trong thời gian này. Bắt đầu từ năm 1920. phái Siêu Thực sinh ra như một cơn lốc, cách mạng nghệ thuật và thẩm mỹ Âu Châu, nhất là nghệ thuật và thẩm mỹ văn chương, hội họa và tạo hình. Lorca lại tiếp xúc với những nghệ sĩ Siêu Thực như hoạ sĩ Salvador Dalí, tạo hình Emilio Soriano Aladrén …. thơ Siêu Thực đã tìm đến ông như một cơn sóng thời đại táp vào bờ thi ca .
Ông khởi đầu làm thơ có lẽ rằng đã từ lâu, từ lúc trẻ, mặc dầu lúc trẻ, ông yêu dấu âm nhạc hơn thi ca. Điểm mốc thời hạn mà nhiều nhà nghiên cứu thơ Federico Garcia Lorca chấp thuận đồng ý, là năm 1918, năm ông chính thức bước vào cõi thơ. Nhưng đa phần thơ được in lại trong thời gian đó, thường ghi năm 1920 .
Thơ của ông hoàn toàn có thể nhìn xuyên qua ba quá trình sáng tác :
1 – Thời khởi đầu, thừa kế truyền thống cuội nguồn thơ ca Tây Ban Nha .
2 – Ảnh hưởng bởi phái Tượng Trưng. ( 1 )
3 – Ảnh hưởng bởi phái Siêu Thực. ( 2 )
Tuy phân loại thành ba tiến trình nhưng vào khoảng chừng năm 1930 – 31 trở đi, thơ ông đã chứng tỏ sự hòa nhập ý thức và nghệ thuật và thẩm mỹ của cả ba tác động ảnh hưởng kể trên. Ngoài ra, như những thi sĩ Âu Châu đương thời, ông cũng bị tác động ảnh hưởng bởi ý thức và thể thơ ngắn của thơ Hài Cú, thơ Nhật và thơ Trung Quốc. Với năng lực thiên phú ông đã hòa giải được những ưu điểm, đậm cá tính của những trào lưu thi ca và đặc tính của dân tộc bản địa. Ông trở thành một trong những thi sĩ quan trọng của thế kỷ 20 và là một trong vài thi sĩ số 1 ở Tây Ban Nha .
Đối với người đọc thông thường, có lẽ rằng thơ của ông khá khó hiểu. Vì sao khó hiểu ?
– Đa số người đọc thông thường tìm đến thơ như một vui chơi, tận hưởng một cách dễ dãi. Đọc xong là muốn hiểu liền. Không cần phải động não. Nhất là, những người đọc chỉ tìm xúc cảm. Muốn nghe lòng mình rung động. Tình cảm rối loạn hoặc cảm kích. Tìm lại kỷ niệm xưa. Tìm tâm sự đồng điệu. Họ thường đưa ra Kết luận, đọc thơ thấy hay, thấy thích là được rồi. Như vậy, không có gì sai lầm. Đúng nữa là khác. Nhưng thiếu, thiếu nhiều .
– Đa số người Việt đọc thơ, thích thơ vần điệu hoặc nếu không vần thì phải dịu dàng êm ả hoặc chải chuốt. Thơ Việt hầu hết mang niềm tin này vì từ đời Hán học, bị tác động ảnh hưởng thơ Đường, thơ Hán. Qua thời Thơ Mới bị ảnh hưởng tác động bởi thơ Lãng mạn, Tượng Trưng và Biểu Tượng của Pháp. Chủ yếu những loại thơ này trọng sự chải chuốt ngôn từ và mỹ cảm hóa tứ thơ và lời thơ. Đa số làm thơ với nhiều tĩnh từ, bổ túc từ và liên từ. Đa số thơ Việt ngã vào phong thái chải chuốt cho lộng lẫy và quí phái như thơ Đường và ủy mị than trách như dòng thơ Lãng Mạn Pháp. Do đó cần nhiều tĩnh từ. Nhiệm vụ của tĩnh từ trong thơ Việt làm cho thơ ” bay bướm “, dễ gây cảm hứng. Tĩnh từ, bổ túc từ, liên từ làm cho câu thơ mềm mịn và mượt mà, dịu dàng êm ả, trơn tru. Ngay cả thể thơ Lục Bát truyền thống lịch sử của người Việt, mang thực chất ” hiền hòa “. Với những âm thanh bằng trắc và yêu vận cước vận đã đóng khuôn bài thơ, câu thơ vào nhạc điệu êm đềm, tròn trịa. Cho dù diễn đạt về cuộc chiến tranh, mặc dầu là ngòi bút của thi hào Nguyễn Du trong truyện Kiều, cũng chỉ thấy đẹp mà không thấy máu lửa .
Khi tiếp cận những loại thơ không vần, không điệu hiện hữu trong ngôn từ, người đọc cảm xúc ” không phải thơ “. Khi đọc những bài thơ ” khô “, thiếu vắng tỉnh từ, người đọc cảm thấy ” khó cảm “. Những bài thơ cô đọng, xúc tích và ngắn gọn, ví dụ như thơ Hài Cú, lập tức trở thành khó hiểu .
– Đọc thơ, hầu hết người Việt chú trọng diễn biến, câu truyện nhất là tâm sự của tác giả. Nếu gặp những bài thơ gói ghém suy tư hoặc những cảm nghiệm nhân sinh, người đọc thông thường cho rằng thơ giải thuật .
– Đa số thơ của Federico Garcia Lorca trong phần một, được chuyển thành thơ Lục Bát, bốn chữ, năm chữ, bảy chữ, tám chữ … những thể thơ quen thuộc để dễ cảm thông. Tuy vậy thơ ông vẫn khó .

Khó ở chỗ:

– Ông sử dụng nhiều phong tục, tập quán, cổ tích dân tộc bản địa và lịch sử một thời Hy Lạp, La Mã trong thơ .
– Ông vận dụng niềm tin và kỷ thuật của trào lưu Tượng Trưng. Tinh thần và kỷ thuật thơ Tượng Trưng hầu hết trình diễn đối tượng người dùng với ý nghĩa trong tâm tình và toàn cảnh. Đối tượng từ hiện thực, thực tiễn, đơn cử trở thành trừu tượng. Tượng trưng đối tượng người tiêu dùng bằng một sự vật hoặc một ý tưởng sáng tạo, có khi là một mẫu chuyện. Những liên hệ siêu hình, triết lý hoặc tưởng tượng khiến cho thơ không bộc bạch như thơ tả cảnh, tả tình, kể lể hoặc bạch văn. Do đó, sức mạnh của liên tưởng, kỹ năng và kiến thức và kinh nghiệm tay nghề sống, khá thiết yếu cho người đọc .
– Càng về sau, ông càng sử dụng thẩm mỹ và nghệ thuật sáng tác của phái Siêu Thực. Chủ yếu là những hình tượng, tứ thơ mang thực chất và liên hệ không bình thường, có nền tảng từ những giấc mơ, từ sâu thẳm của vô thức. Với những lý luận thông thường, những hình ảnh hàng ngày, trong thực tiễn, người đọc dễ bị lạc sóng khi bắt vào những hình, những tứ mông lung và không luận lý. Trực giác của người đọc phải cảm nhận bằng mày mò những điều thi sĩ đã kinh qua, đã dằn vặt, đã suy gẫm. Những điều này, thường khi không nằm trong ý nghĩa của chữ mà nằm xuyên qua chữ .
– Qua đến niềm tin thơ Hài Cú là gợi ra. Một bài thơ không có Kết luận. Câu thơ đã dứt nhưng thơ vẫn còn. Bài thơ chấm hết trong mỗi người đọc khác nhau .
Thử đọc bài Hài Cú của thi sĩ Sôkan :

Nếu
gắn cán vào mặt trăng
cái quạt mo

(Trăng Mùa Gặt).

Phải chợt ” thấy ” trăng mùa gặt thường rất tròn, giống như cái quạt mo sáng, chỉ thiếu cái cán. Nhưng bài thơ không ngừng ở đây. Sự khôi hài biểu lộ niềm vui ngày mùa. Người lớn ăn mừng, trẻ nhỏ ca hát. Vầng trăng gắn cái cán trở thành game show của trẻ con. Phải chăng mỗi người trong tất cả chúng ta khi đang vui dưới trăng rằm, đều có một đứa trẻ nhảy múa trong lòng ?
Trong niềm tin gợi và mở, Lorca đã viết :

Trăng lên Cuando sale la luna
trăm mặt tròn giống nhau de cien rostros iguales,
đồng tiền kẽm la moneda de plata
trong túi than khóc solloza en el bolsillo.

( La luna asoma )

Trăng của Lorca văn minh hơn, tây phương hơn, tròn như đồng xu tiền kẽm. Đồng tiền nằm trong túi than khóc cho thân phận bị mua đi bán lại. Còn trăng nằm trong túi đất trời, có khóc cho thân phận gì chăng ? Trong bài Flor, ông viết đóa hoa : ( Flor. )

Dương liễu rũ lá sầu El magnifico sauce
dưới cơn nưa, tráng lệ de la lluvia, caía.

Kìa, trăng tròn Oh, la luna redonda
treo trên cành sáng. sobre las ramas blncas!

Hoa là trăng hay trăng là hoa ? Có thiết yếu để có một luận lý rõ ràng không ? Hay cứ ngẫu nhiên ghi xuống hình tượng phát hiện từ tâm tưởng. Thi sĩ Basho ( Ba Tiêu ) cũng vậy :

Cánh đồng bông gòn
vầng trăng
rớt hoa.

Hoa gòn trắng hay ánh trăng sáng ? Những câu thơ sáng tác theo ý thức Hài Cú như lửng lơ, không có liên tự, không có những nối kết thông thường. Đôi khi đọc những bài thơ Hài Cú của những thi sĩ thời danh truyền lại, cảm thấy trống vắng, ” vô duyên “. Ví như bài thơ của Ryôta :

Bực mình, quay về nhà
thấy trong vườn hoa
cây Dương Liễu.

Nhưng đọc đi đọc lại, tự hỏi, có điều chi mà lưu danh hậu thế ? Dần dà mới cảm được sự an bình của cây Dương rũ lá. Tương phản với nỗi bực mình là nỗi yên lành ngay trong vườn nhà. Bình an từ đâu đến ? Ngay trong lòng thôi. Ở đâu có tức bực, ở đó có tâm lành .
Thơ Hài Cú viết ít chữ nên không đủ chữ để dài dòng, trình diễn và lý giải. Chỉ đủ chữ để gợi ý. Phần còn lại tùy vào người đọc tò mò và lan rộng ra. Nội dung của Hài Cú thường là sự đối sánh tương quan giữa cảnh vạn vật thiên nhiên và cảnh tượng nội tâm. Sự so sánh, nghịch đảo, liên hoàn hoặc bổ xung những thực tiễn đang nhìn thấy với trừu tượng trong tâm lý, rồi mở ra một quốc tế cảm nhận và tư duy không Kết luận. Tinh thần Hài Cú ảnh hưởng tác động thơ Lorca :

Dọc theo dòng thơ của Lorca, người đọc dễ nhận ra sự tác động ảnh hưởng của vạn vật thiên nhiên trong thơ của ông. Ông sinh ra và lớn lên trong miền quê. Cả một thời niên thiếu, ông đã chạy nhảy tung tăng với ruộng đồng, trâu bò, gia súc. Ông lớn lên với phong tục tập quán dân quê. Thơ ông chứa đầy những cảnh sắc vạn vật thiên nhiên và hoạt động và sinh hoạt nông thôn mặc dầu đa phần chỉ để tượng trưng cho những gì ẩn náu bên trong. Đôi lúc, nếu không biết những phong thói này, khó mà theo dõi thơ của ông. Càng về sau, ông càng uyên bác sử dụng những sự tích, lịch sử một thời và những đặc tính của âm nhạc dân tộc bản địa, nhất là nhạc flamenco. Thơ của ông có cả chiều rộng lẫn chiều sâu .

Trong cảnh sắc thôn quê về đêm, cách xa phố thị Phê-nơ-lốp, con chó quê sủa muốn cắn sao Kim ( sao Vệ Nữ ) là một tượng trưng cho tham vọng của thi sĩ. Nỗi khao khát của con người trần gian muốn làm ra một vấn đề cao xa nhưng cùng một lúc cầm bằng lòng tuyệt vọng như con chó nhảy chồm chồm chỉ sủa mà thôi. Một tượng trưng khác diễn đạt nơi chó sói Open và những bé con trốn vui trong căn nhà. Cảm ra như câu truyện cổ tích Ba Con Heo và Chó Sói. Hơn thế nữa, đó là nguyên do con người xây dựng mái ấm gia đình và link yêu thương để chống lại những mối đe dọa của đời sống .
Quê hương của Lorca là nơi phát tiết nhạc flamenco, Không thể thiếu âm điệu đó trong hồn của ông. Viết về cây đàn thùng Ghi-ta, ông diễn đạt không những chỉ ý tứ mà còn theo nhịp điệu flamenco, lúc nhanh lúc chậm, lúc dồn lúc lơi. Ở đoạn cuối của bài thơ La Guitarra, ông viết :

Por cinco espadas, chuyển là bởi năm lưỡi gươm, tương thích với bản dịch của Cola Franzen : by five swords. Nhưng không có ý nghĩa gì cho bài thơ và đàn ghi ta với năm lưỡi gươm. Khi tra cứu mới hiểu, năm lưỡi gươm chỉ là một lối nói để đề chỉ một cách chơi đàn ghi ta theo nhạc điệu flamenco. Nhạc sĩ dùng cả năm ngón tay bay nhảy trên sáu dây đàn như năm lưỡi gươm xuyên thấu vào tim người nghe. Vì vậy đoạn cuối đó là :

Ôi, ghi-ta, đàn ơi!
Trái tim thương tích suốt đời
bởi năm ngón tay.

Chuyển thơ :

(Chim đầu tiên chết trên cây).
Ôi, đàn ơi, hỡi đàn này! biết chăng
Trái tim thương tích vĩnh hằng
bởi tay năm ngón điệu đàn flamenco.

Là một tình nhân âm nhạc và nhạc dân tộc bản địa, ông đã mang những thể hát và ý thức ca khúc vào trong thơ. Ví dụ như người Việt làm thơ theo thể thơ hát Ả Đào, chắc sẽ làm cho người ngoại bang khó chớp lấy bài thơ. Lorca làm rất nhiều bài thơ, ngắn có dài có, trong những thể điệu nhạc dân tộc bản địa .

Thơ của ông càng khó hiểu hơn khi ông đưa vào những ” điển cố ” thần thoại cổ xưa Hy lạp. La Mã rồi chuyển những hình tượng, truyền thuyết thần thoại này vào tượng trưng hay siêu thực. Thơ xưa của người Việt cũng như thơ Đường, thơ Hán, đầy cả những điển cố và điển tích. Nếu không có một kiến thức và kỹ năng vững vàng, khó mà chia xẻ được những bài thơ cao kỳ này .

Thần Dê Trắng

Trên đóa hoa Thủy Tiên bất tử
Thần Dê trắng ngủ say.

Sừng lớn bằng pha lê
làm vầng trán trinh bạch

Mặt trời, con rồng lửa thuần thục
liếm đôi tay phụ nữ của thần Dê.

Trên dòng sông tình ái
nữ thần nước chết trôi.

Tim thần Dê theo gió
khô từ giông bão xưa.

Vòi nước trên đất là nguồn suối
chia bảy dòng xanh như thủy tinh. (6)

Nhận định về tinh thần tượng trưng và siêu thực trong thơ Federico Garcia Lorca, hoàn toàn có thể thấy ngay, ông mở màn với tượng trưng rồi chuyển sang siêu thực nhưng vẫn giữ những đậm cá tính của thơ tượng trưng nên thơ ông là một bản hợp tấu giữa tượng trưng và siêu thực cùng với thơ dân tộc bản địa tay ban Nha .
Nhìn từ bên ngoài là như vậy, nếu đi sâu vào trong cơ cấu tổ chức của thơ ông, sẽ nghiệm ra sức phát minh sáng tạo của ông đã xóa những biên giới của kỹ thuật của trào lưu, phe phái thơ. Tự tạo cho mình một cách diễn đạt riêng. Một trong những ưu điểm số 1 là những sự phức tạp trong cơ cấu tổ chức được trình diễn rất tự nhiên .

Tượng Trưng:

Sống thân mật với những biến chuyển của vạn vật thiên nhiên, với cây xanh, súc vật tồn vong trên đồng ruộng, với năng lực nhận xét tinh xảo, suy tư bén nhạy, lorca đã thu dụng được một thứ ” luận lý thiên tiên ” của đất trời, vừa âu yếm ban phát vừa phẫn nộ trừng phạt. Một cây mọc bên đường, tầm thường, nhưng cái sinh mạng sống sót kia có phải là vô tri ? Nguyên ủy từ đâu đến ? liên hệ gì với con người ? Từ một vật trong thực tiễn, đưa vào toàn cảnh của nội tâm, tưởng tượng ra những chi tiết cụ thể diễn đạt một suy tư, một góc nhìn của kinh nghiệm tay nghề. Năm 1919, ông viết :

Đối với người dân quê, đời sống gắn liền với thời tiết, tình cảm vui buồn theo mùa màng. Chấp nhận những thiên tai như những hình phạt vì những tội trạng do họ tự hoang tưởng. Ngợi ca những ân phước của Thượng Đế khi được mùa, khi gia súc bình an, cũng do tưởng tượng mà ra. Tưởng tượng do đâu mà có ? Do lòng sợ hãi mà ra. Tưởng tượng là phương tiện đi lại của con người yếu ớt chống đối những xấu số. Lorca hít thở không khí này, cảm nhận này, hàng ngày ở vùng quê. Lớn lên với phong tục, lễ làng. Ghi đậm bởi tục ngữ, ca dao. Và ông mang cái ” luận lý thiên tiên ” vào tâm trạng phản kháng. Một thứ phản kháng lãng mạn của chân yếu tay mềm. Một thứ nhạy cảm : ” bất bình cho thân phận ” của tâm sự biết không làm được gì mà vẫn bức xúc. Federico Garcia Lorca đã mở màn dòng thơ của ông như vậy .
Tượng trưng, phải chăng là hiệu quả của tưởng tượng và liên tưởng ? Trước hết phải mở màn từ một ý niệm và những giá trị của nhân sinh quan. Cái tượng trưng được ” thế thân ” cho đối tượng người tiêu dùng trong một giá trị trừu tượng nào đó. Giữa tượng trưng và đối tượng người dùng là sự đối sánh tương quan hai chiều nhưng không nhất thiết phải lý giải cho nhau .
Tượng trưng không đa phần làm cho đối tượng người dùng rõ ràng hơn nhưng làm cho đối tượng người tiêu dùng dễ cảm nhận hơn trong một ý nghĩa, cảm nghĩa khó lý giải hoặc không muốn lý giải. Mục tiêu của tượng trưng là để người đọc lý giải, tự cảm thích lấy theo cá tinh, kiến thức và kỹ năng và kinh nghiệm tay nghề riêng tư. Không nhất thiết phải có cùng một ý nghĩa .

Siêu Thực:

Cái luận lý thiên tiên gây bất bình thân phận là sợi xích móc nối thơ của Lorca thành một chuỗi dài với những bài thơ càng về sau càng súc tích, càng vẫy vùng, càng cảm thương. Hình như những thi sĩ lớn đều là những người cảm nhận thâm thúy về sự thất bại của chính bản thân, mặc dầu bên ngoài nhìn vào, người ta thấy họ thành công xuất sắc. Sự thất bại của thi sĩ không phải là đời sống, không phải là tình yêu, không phải là sự nghiệp mà là sự thất bại của một người khao khát tìm ra
những gì mà thực chất rất mơ hồ. Mục tiêu của họ di động, chập chờn, lúc gần lúc xa. Tưởng hoàn toàn có thể chớp lấy rồi lại trơn tuột. Cảm giác và ý tưởng sáng tạo không tìm được, đã dày vò họ và xúc động từ tâm sự này đã thôi thúc thành thơ .
Những ý tứ thơ qua siêu thực phần lớn là không bình thường trong khuôn khổ suy tư thông thường. Những không bình thường tìm thấy trong giấc mơ : đứt đoạn, không có ý nghĩa, biến hóa, không tuân theo một qui tắc thức tỉnh nào. Nói một cách khác, Siêu Thực diễn đạt những hình ảnh, cảm nhận hoặc linh cảm từ vô thức và giấc mơ. Phản kháng lại những cái nhìn trong thực tiễn và suy luận hữu lý. Siêu Thực đi sâu vào tâm ý của sáng tác lẫn thưởng ngoạn, kích thích sự xét lại của lý trí. Đánh dấu những hoài nghi về giá trị hoặc niềm tin đương thời. Vì vậy, chỉ có những sự kiện không bình thường sẽ làm cho con người dừng lại, giật mình, thoát ra những thói quen thường trực và nhưng băng đóng của đời sống .
Tại sao con người thường thích sự quen thuộc ?
Vì họ thấy có lý .
Tại sao con người thích có lý ?
Vì họ cảm thấy bảo đảm an toàn .
Tại sao cần bảo đảm an toàn ?
Vì thực chất của người là sợ hãi .
Đó là vì sao con người ít thích điều mới lạ. Bởi vậy khi phát hiện điều không bình thường, cảm xúc sẽ bất bình thường, tư duy sẽ mở màn suy luận, tò mò để tìm lại sự có lý. Mãi cho đến giữa thế kỷ 19 sang thế kỷ 20, con người mới gật đầu được vô thức. Với thuyết tâm ý của Sigmund Freud ( 1856 – 1939 ), con người mới ý thức được có những điều không cần phải có lý. Tự nó hiện hữu là đủ. Đùng ra, một nguyên tắc cơ bản cần phải gật đầu, không cần phải lý giải, đó là : Hiện hữu là đủ. Cho dù là một ảo giác, một ý niệm, một không bình thường … v … v .. nếu nó đã hiện ra và xuất hiện là đủ để gật đầu .
Những không bình thường trở thành những cảm nhận không cần lý giải khi nắm rõ nguồn cội của vô thức và động năng tâm ý. Trên góc nhìn triết lý, nếu suy tư sâu rốt ráo, có thứ lý gì trên cõi sống mà hữu lý ?

Thật là cố gắng! Con ngựa đã cố gắng hết sức
hóa thành con chó!
Con chó đã cố gắng hết sức hóa thành chim nhạn!
Chim nhạn đã cố gắng hết sức hóa thành con ong!
Con ong đã cố gắng hết sức hóa thành con ngựa!
Rồi con ngựa,
ôi, mũi tên bén nhọn giục giã từ hoa hồng,
ôi, hoa hồng u sầu nở từ cánh đỏ!
Rồi hoa hồng,
ôi, một chùm ánh sáng và tiếng khóc
mắc dính vào nhựa sống từ thân cây! (3a)
Rồi nhựa sống,
ôi, những dao nhọn mơ trong thức tỉnh!
Rồi dao nhọn,
ôi, vô gia cư, trăng trơ trọi,
dao đi tìm trăng muôn thuở ánh hồng!
Còn tôi, trên mái nhà mấp mé
Ôi, thiên sứ cháy tàn biết tìm đâu!
Nhưng vòm cao,
rộng lớn quá, vô hình quá, khoảnh khắc quá,
không chút nào cố gắng hóa thân! (8)

Khi những ý tứ và cảnh tượng không bình thường lại có năng lực làm cho người cảm nhận sát hơn giá trị và ý nghĩa của đời sống, thì siêu thực là phương tiện đi lại đưa tâm hồn tiếp cận trừu tượng và siêu hình. Khác với bài giảng và thần học luận, triết học luận, siêu thực không nhắm vào năng lực đảm nhiệm của hiểu biết, mà nhắm vào năng lực nhạy cảm và năng lực bộc phát của trực giác .

Federici Garcia Lorca tạo cho mình một chỗ đứng riêng trong thi ca thế giới vì khả năng hài hòa những kiến thức đã lĩnh hội và khả năng thử nghiệm những kiến thức này để trở thành những cảm nghiệm riêng tư. Với tài năng bẩm sinh nghệ thuật sáng tạo, ông đã thành toàn một nghệ thuật làm thơ rất đặc thù. Cái tổng thể chung để diễn đạt này, gọi là Ngữ Lực của Lorca.

( còn tiếp )

bài đã đăng của Ngu Yên

Source: https://dvn.com.vn
Category : Lorca