Hoàng Tử Bé | V noci jsem snil, že jsem motýlem
Gửi Léon Werth
Anh xin lỗi các em bé vì đã đề tặng cuốn sách này cho một ông người lớn. Anh có một lý do bào chữa nghiêm chỉnh : ông người lớn này là người bạn tốt nhất mà anh có trên đời. Anh có một lý do khác nữa : ông người lớn này có thể hiểu mọi chuyện, ngay cả những cuốn sách viết cho các em bé. Anh có một lý do thứ ba : ông người lớn này hiện đang sống đói và rét ở nước Pháp. Ông ấy quả thật đang cần được an ủi. Nếu mà tất cả những lý do bào chữa ấy vẫn không đủ, thì anh rất muốn tặng cuốn sách này cho cậu bé hồi xưa, mà đã là ông người lớn bây giờ. Tất cả mọi người lớn lúc đầu đều là những em bé (nhưng ít người trong số họ còn nhớ điều ấy). Vậy anh xin chữa lại lời đề tặng :
Gửi Léon Werth
Khi ông ấy còn là một cậu bé.
Hồi lên sáu, có lần
tôi đã nhìn thấy một bức tranh tuyệt đẹp trong một cuốn sách nói về Rừng
hoang nhan đề “Những chuyện có thật”. Nó vẽ một con trăn đang nuốt một con
thú. Đây là bản sao của bức tranh đó.
Người ta nói trong sách: “Con
trăn nuốt chửng cả con mồi mà không nhai. Sau đó nó không thể nhúc nhích
được nữa và nó nằm ngủ sáu tháng liền trong khi chờ tiêu hoá.”
Từ
đó tôi hay nghĩ đến các cuộc phiêu lưu trong rừng rậm, và đến lượt tôi,
với một cây bút chì màu, tôi đã vẽ được bức phác thảo đầu tiên. Bức phác
thảo đầu tiền của tôi. Nó như thế này:
Tôi đem khoe kiệt tác của mình với những người
lớn và hỏi họ rằng nó có làm họ kinh hãi không. Họ trả lời: “Sao lại phải
sợ một cái mũ chứ?”
Bức vẽ của tôi không vẽ một cái mũ. Nó vẽ một
con trăn đang nằm chờ tiêu hoá một con voi. Thế là tôi phải vẽ phía trong
của con trăn, để cho người lớn có thể hiểu. Người lớn lúc nào cũng cần
phải có giải thích. Bức phác thảo thứ hai của tôi nó như thế này:
Những người lớn bèn khuyên tôi nên gác sang một
bên các bức vẽ trăn kín và trăn mở kia và nên chú tâm học địa lý, sử ký,
tính toán và văn phạm. Tôi đã bỏ dở như vậy đó, vào năm lên sáu, một sự
nghiệp hội hoạ tuyệt vời. Tôi bị thất vọng vì sự thất bại của bản thảo số
một và số hai. Những người lớn chẳng bao giờ tự họ hiểu được cái gì cả, và
thật là mệt cho trẻ con lúc nào cũng phải giải thích cho họ.
Vậy là
tôi phải chọn nghề khác, và tôi học lái máy bay. Tôi đã bay khắp thế giới
mỗi nơi một tí. Và môn địa lý, đúng như vậy, đã giúp tôi rất nhiều. Tôi
biết làm thế nào để chỉ nhìn qua một cái là phân biệt được ngay Trung Quốc
với Arizona. Cái đó thật là ích lợi nếu như người ta bay lạc đường trong
đêm tối.
Tôi cũng đã gặp trong đời tôi cả đống những con người
nghiêm chỉnh. Tôi đã sống nhiều với những người lớn. Tôi đã nhìn thấy họ
rất là gần. Nhưng cái đó chẳng làm thay đổi ý kiến của tôi bao
nhiêu.
Mỗi lúc gặp một người lớn có vẻ sáng sủa một tí, tôi lại thử
ông ta bằng bức phác thảo số một mà tôi luôn mang theo. Nhưng luôn luôn
ông ta trả lời: “Đấy là một cái mũ”. Thế là tôi chẳng thèm nói với ông ta
về trăn rắn, rừng hoang hay các vì sao nữa. Tôi tự hạ mình xuống ngang tầm
ông ta. Tôi nói về chơi bài, chơi gôn, chính trị và cravate. Và con người
lớn kia cảm thấy hài lòng vô cùng khi được quen một con người biết điều
như vậy.
Tôi đã sống cô đơn
như vậy đó, chẳng có ai để chuyện trò thực sự, cho đến khi máy bay của tôi
bị hỏng giữa sa mạc Sahara, cách đây sáu năm. Có cái gì đó trong động cơ
của tôi bị gãy. Và tôi chỉ đi một mình không có hành khách cũng chẳng có
thợ máy, tôi phải một mình bắt đầu cuộc sửa chữa khó khăn. Đấy là vấn đề
sống chết với tôi. Tôi chỉ có đủ nước để uống trong nhiều nhất là tám
ngày.
Đêm đầu tiên vậy là tôi phải ngủ trên cát ở cách xa nơi người
ở hàng ngàn dặm. Lúc đó tôi còn cô độc hơn cả một kẻ đắm tàu trên chiếc bè
lên đênh giữa biển. Bạn chắc sẽ tưởng tượng ra nỗi kinh ngạc của tôi, vào
lúc mờ sáng, khi một giọng nói nhỏ nhẹ ngộ nghĩnh đánh thức tôi dậy. Cái
giọng ấy nói:
– Nếu ông vui lòng … xin vẽ hộ tôi một con
cừu!
– Cái gì?
– Xin vẽ hộ tôi một con cừu
…
Tôi nhảy dựng lên như là bị sét đánh. Tôi dụi mắt thật
kỹ. Tôi đã nhìn thật kỹ. Và tôi thấy một cậu bé thật khác thường đang nhìn
tôi với vẻ nghiêm trọng. Đây là bức chân dung đẹp nhất mà về sau tôi vẽ
được về cậu bé ấy. Nhưng bức vẽ của tôi chắc là kém đẹp hơn người mẫu
nhiều. Không phải lỗi tại tôi. Tôi đã bị người lớn làm cho nản lòng trong
sự nghiệp hội hoạ từ hồi sáu tuổi, và tôi có bao giờ học vẽ cái gì ngoài
những con trăn khép kín và những con trăn mở bụng đâu.
Vậy là tôi
nhìn cái sự hiển hiện đó với hai con mắt tròn xoe vì kinh ngạc. Xin nhớ là
lúc ấy tôi đang ở cách mọi chỗ có người hàng ngàn dặm. Thế mà cậu bé của
tôi trông chẳng giống như bị lạc đường, chẳng hề mệt lả, chẳng hề đói,
chẳng hề khát nước hay sợ hãi gì cả. Cậu ta chẳng có vẻ gì của một cậu bé
lạc giữa sa mạc, cách nơi có người cả ngàn dặm. Tới khi mở được miệng, tôi
hỏi em:
– Nhưng … em làm cái gì ở
đây?
Thế là em lặp lại câu nói lúc nãy, thật nhẹ nhàng, như
là một điều rất quan trọng:
– Nếu ông vui lòng … xin vẽ hộ tôi một con
cừu …
Khi mà sự bí ẩn quá lớn, người ta không dám không
vâng lời. Dù điều này thật là vô lý khi tôi đang ở cách xa nơi người ở cả
ngàn dặm và đang bị nguy đến tính mạng, tôi rút trong túi ra một cây bút
và một mảnh giấy. Nhưng tôi sực nhớ rằng mình đã chỉ học địa lý, sử ký,
tính toán và văn phạm, và tôi nói với cậu bé (có vẻ hi khó chịu) rằng tôi
không biết vẽ. Em trả lời tôi:
– Không sao đâu. Xin vẽ hộ tôi một con
cừu.
Bởi vì tôi chưa bao giờ vẽ một con cừu cả nên tôi vẽ lại cho em một trong hai bức tranh mà tôi có thể vẽ. Đó là hình con trăn kín.
Và tôi sững sờ khi nghe cậu bé trả lời:
– Không! Không! Tôi không muốn một con voi
trong bụng một con trăn đâu. Con trăn nguy hiểm lắm, còn con voi thì quá
kềnh càng. Chỗ tôi bé lắm. Tôi cần một con cừu. Hãy vẽ cho tôi một con
cừu!
Thế là tôi vẽ.
Em nhìn chăm chú, rồi nói:
– Không! Con này ốm quá. Hãy vẽ con khác
đi.
Tôi vẽ.
Cậu bé của tôi cười nhẹ, giọng khoan
dung:
– Ông thấy đấy … đây không phi con cừu,
đây là dê. Nó có sừng …
Tôi lại vẽ lại lần nữa. Nhưng bức
này cũng bị từ chối như các bức trước.
– Con này già quá. Tôi muốn một con cừu sống
thật lâu.
Bấy giờ tôi hết kiên nhẫn, bởi sốt ruột muốn bắt
đầu tháo máy, tôi vẽ nguệch ngoạc bức vẽ này đây.
Và tôi nói bừa:
– Đây là cái thùng. Con cừu chú muốn nó ở
trong ấy đấy.
Nhưng tôi hết sức ngạc nhiên khi thấy mặt vị
quan toà nhỏ của tôi sáng rõ lên:
– Đúng là cái mà tôi muốn đấy! Ông nghĩ có
cần nhiều cỏ cho con cừu này không ạ?
– Sao vậy?
– Vì chỗ
tôi bé lắm …
– Chắc là đủ. Tôi vẽ cho em một con cừu bé xíu ấy
mà.
Em cúi đầu xuống bức vẽ:
– Không nhỏ lắm đâu … Kìa! Nó đã ngủ rồi
…
Và như thế đấy, tôi đã làm quen với ông hoàng bé
nhỏ.
Phải rất lâu tôi mới
biết em từ đâu đến. Ông hoàng bé nhỏ, vốn rất hay đặt câu hỏi cho tôi, lại
dường như không bao giờ chú ý nghe tôi hỏi. Chỉ vì những tiếng ngẫu nhiên
buột ra dần dần nói cho tôi hiểu mọi sự. Ví dụ như, khi lần đầu em thấy
chiếc máy bay của tôi (tôi sẽ không vẽ chiếc máy bay đâu, bức vẽ đó quá
phức tạp đối với tôi) em hỏi tôi:
– Cái thứ này là cái gì?
– Không phải
cái thứ. Nó bay được đấy. Nó là một chiếc máy bay. Đó là chiếc máy bay của
tôi.
Tôi tự hào nói cho em biết là tôi bay. Em liền kêu
lên:
– Sao? Ông từ trên trời rơi xuống
ư?
– Phải, tôi nói kiêm tốn.
– ái chà! Cái này ngộ đấy
…
Và ông hoàng bé nhỏ bật lên một tràng cười khanh khách
rất kháu nhưng làm tôi cáu lắm. Tôi muốn ai cũng phải đánh giá một cách
nghiêm túc mọi tai nạn của tôi. Sau đó em nói thêm:
– Thế là ông cũng từ trên trời rơi xuống!
Ông ở hành tinh nào?
Tức thì tôi loé lên một tia sáng nào đó,
về sự có mặt bí ẩn của em, và đột nhiên tôi hỏi:
– Thế ra em ở một hành tinh khác
tới?
Nhưng em không trả lời tôi. Em khẽ lắc đầu nhìn chiếc
máy bay của tôi:
– Nhưng mà ngồi trên cái đó thì ông cũng
chẳng thể tới từ xa lắm đâu …
Rồi em đắm mình trong giấc mơ
màng thật dài. Sau đó, móc túi lấy con cừu tôi vừa vẽ, em lại mê mải ngắm
cái của báu đó.
Các bạn hãy tưởng tượng tôi bị kích động như thế
nào bởi lời thổ lộ nửa vời về “các hành tinh khác” ấy. Vì vậy, tôi cố tìm
hiểu rõ hơn:
– Cậu bé ơi, em từ đâu đến? “Chỗ em” là đâu
thế? Em muốn mang con cừu của ta về đâu?
Sau một lát im lặng
trầm ngâm, em trả lời tôi:
– Có cái tốt là với cái thùng ông cho tôi,
ban đêm con cừu có thể dùng nó làm nhà ở.
– Phải đấy. Và nếu em
ngoan, ta sẽ còn cho em một sợi dây để buộc nó lại ban ngày. Và một cái
cọc nữa.
Lời đề nghị đó có lẽ làm cho ông hoàng bé nhỏ không
vừa lòng:
– Buộc nó lại? Nghĩ gì mà lạ thế!
–
Nhưng không buộc nó lại, nó sẽ đi lung tung, nó sẽ đi lạc
…
Cậu bạn của tôi lại bật cười khanh khách:
– Nó đi đằng nào được chứ?
– Bất cứ
đâu. Cứ đi thẳng tới trước mặt …
Bấy giờ ông hoàng nhỏ nhận
xét một cách nặng nề:
– Không hề gì. Chỗ tôi bé
lắm!
Rồi, có lẽ với một chút ngậm ngùi, em nói thêm:
– Thẳng tới trước mặt người ta chẳng đi được
bao xa đâu …
Vậy đấy, tôi biết
được một điều nữa thật quan trọng: Rằng cái hành tinh quê hương của cậu em
chỉ lớn hơn cái nhà một chút!
Điều ấy chẳng làm tôi ngạc nhiên
nhiều lắm. Tôi vẫn biết ngoài những hành tinh lớn như Trái Đất, Sao Kim,
Sao Hoả, Sao Thuỷ, mà người ta đặt tên cho, có hàng trăm ngôi sao khác mà
đôi khi bé đến nỗi người ta chỉ thấy trong kính viễn vọng một cách khó
khăn. Khi một nhà thiên văn khám phá ra một trong bọn chúng, nhà thiên văn
ấy cho nó một con số. Ví dụ ông gọi nó là “tiểu hành tinh
3251”.
Tôi có những lý do chính đáng để coi rằng cái hành tinh từ
đó ông hoàng nhỏ đến đây là tiểu hành tinh B612. Tiểu hành tinh đó chỉ
được trông thấy có một lần trong kính viễn vọng năm 1909, bởi một nhà
thiên văn Thổ Nhĩ Kỳ.
Lúc đó ông này mở một buổi thuyết trình lớn
về phát hiện của mình tại một Hội nghị Quốc tế về Thiên văn. Nhưng do bộ
quần áo của ông ta, chẳng ai tin điều ông ta nói. Người lớn là thế
đấy.
May mắn cho tiểu tinh cầu B612, một nhà độc tài Thổ Nhĩ Kỳ
buộc dân Thổ phi mặc âu phục, ai không tuân theo sẽ bị tội chết. Nhà thiên
văn trình bày lại vấn đề năm 1920, trong bộ quần áo rất lịch sự. Và lần
này, tất cả mọi người đồng ý với ông ta.
Nếu tôi kể với các bạn tỉ
mỉ về tiểu tinh cầu B612, và nếu tôi tiết lộ với các bạn số hiệu của nó,
ấy là tại các người lớn. Những người lớn rất thích chữ số. Khi bạn nói
chuyện với họ về một người bạn mới, không bao giờ họ hỏi bạn về cái cốt
yếu đâu. Họ không bao giờ hỏi: “Giọng nói hắn ta thế nào? Hắn thích chơi
trò gì? Hắn có sưu tầm bươm bướm không?” Họ chỉ hỏi bạn: “Hắn ta bao nhiêu
tuổi? Hắn ta có mấy anh em? Hắn ta cân nặng bao nhiêu?” Thế đấy. Sau đó,
họ cho vậy là họ hiểu hắn ta rồi. Nếu bạn nói với những người lớn: “Tôi có
thấy một cái nhà gạch mầu hồng với hoa phong lữ trên cửa sổ, và chim bồ
câu trên mái …” họ chẳng làm thế nào mà hình dung nổi cái nhà ấy như thế
nào đâu. Phải nói với họ: “Tôi đã thấy một cái nhà 10 vạn franc”. Họ sẽ
kêu ngay: “Ôi thật xinh đẹp làm sao.”
Như vậy đó, nếu các bạn bảo
họ: “Ông hoàng bé nhỏ là có thật chứ, chứng cứ là cậu ta rất đẹp, cậu ta
cười và cậu ta thích có một con cừu. Khi người ta thích có một con cừu,
thế là có người ấy chứ!”, họ sẽ nhún vai và cho bạn là trẻ con! Nhưng nếu
bạn hỏi họ: “Cái hành tinh từ đó cậu ấy đi đến đây là tiểu tinh cầu B612”,
thế là họ nghe ra ngay, và thôi không phá quấy bạn với các câu hỏi của họ
nữa. Họ là thế. Không nên giận họ. Trẻ con phải hết sức rộng lượng đối với
người lớn.
Nhưng chắc chắn rằng đối với bọn ta là những người hiểu
đời, chúng ta cóc cần những con số! Tôi đã rất thích bắt đầu kể câu chuyện
này như kiểu một câu chuyện thần tiên. Tôi đã rất thích nói thế
này:
“Xưa có một lần, một ông hoàng bé nhỏ ở trên một tinh cầu chỉ
lớn hơn cậu ấy có một tí, cậu ấy thấy cần có một người bạn thân …”. Đối
với những ai hiểu đời, kể như vậy có vẻ thật hơn nhiều.
Bởi vì tôi
không muốn người ta đọc cuốn sách của tôi một cách hời hợt. Khi kể lại các
kỷ niệm này, tôi buồn tủi biết bao. Sáu năm đã qua, từ khi cậu bạn tôi đi
mất với con cừu của em. Nếu tôi cố gắng tả lại em ở đây, chính là để tôi
không quên em. Thật là buồn nếu ta quên một người bạn. Có phải ai cũng có
được một người bạn thân đâu. Và có lẽ tôi sắp trở nên những người lớn, chỉ
còn thích các chữ số. Lại chính cũng vì thế nữa mà tôi đã mua một hộp màu
nước và bút chì màu. Trở lại vẽ vời thật là khó, vào tuổi tôi bây giờ, khi
mà người ta chưa hề vẽ gì ngoài con trăn khép kín với con trăn mở từ hồi
lên sáu. Tôi sẽ cố thử, hẳn thế, làm những bức chân dung càng giống càng
hay. Nhưng tôi không thành công chút nào. Một bức trước vứt đi, bức sau
còn tệ hơn nữa. Tôi lại cũng có sai lầm về tầm vóc. Chỗ này thì ông hoàng
nhỏ lớn quá. Chỗ kia em bé quá. Tôi cứ lần mò như thế này rồi như thế
khác, khi được khi không. Cuối cùng tôi còn nhầm ở những nét quan trọng
hơn nữa. Nhưng này, các bạn phải tha lỗi cho tôi. Bạn tôi không hề giảng
giải gì cho tôi. Có lẽ em cho là tôi cũng như em. Nhưng tôi, buồn thay,
tôi không biết cách nhìn thấy con cừu xuyên qua cái thùng. Có lẽ tôi hơi
giống những người lớn rồi. Tôi đã già rồi.
Mỗi ngày tôi lại biết
thêm một điều gì đó về hành tinh, về lúc ra đi, về cuộc du hành của cậu.
Cái ấy đến nhẹ nhàng bằng những suy đoán ngẫu nhiên. Cũng như vậy đó mà
vào ngày thứ ba, tôi được biết về tấm bi kịch của những cây
baobab.
Lần này cũng là nhờ con cừu, ông hoàng nhỏ hỏi tôi, như vừa
mới nghĩ ra điều gì nghiêm trọng lắm:
– Có thật đúng là con cừu ăn những bụi cây
con không?
– Phải, đúng đấy.
– ồ, tốt quá!
Tôi
không hiểu sao chuyện những con cừu ăn những bụi cây con lại quan trọng
như thế. Nhưng ông hoàng nhỏ nói thêm:
– Cho nên chúng ăn cả những cây baobab
chứ?
Tôi bảo rằng cây baobab không phải là thứ bụi cây nhỏ,
mà là những cây to như cả cái nhà thờ, và cậu em có mang theo cả một đàn
voi, thì cả đàn voi ấy cũng chẳng làm lung lay nổi một cây
baobab.
ý nghĩ về đàn voi làm cho ông hoàng nhỏ bật cười:
– Phải chồng con này lên con kia …
Nhưng cậu em nhận xét với vẻ triết lý:
– Bọn baobab, trước khi lớn, cũng bắt đầu bé
tẹo chứ!
– Đúng là như thế. Nhưng sao em lại cứ muốn cho con cừu
của em ăn những cây baobab nhỏ thế?
Em trả lời: “Ôi chà!” như
đó là một chuyện tất nhiên. Và tôi phải bắt trí thông minh của tôi làm
việc dữ dội mới tự hiểu được vấn đề ấy.
Nguyên là, trên hành tinh
của ông hoàng nhỏ, cũng như trên mọi hành tinh khác, đều có những loại cỏ
tốt và những loại cỏ xấu. Do đó, có hạt tốt của cỏ tốt và hạt xấu của cỏ
xấu. Nhưng không thể nhìn thấy hạt. Chúng ngủ trong bí mật cho đến khi một
cái hạt nào trong bọn chúng nổi hứng muốn thức dậy … Nó vươn vai, rụt rè
nhú lên mặt trời một cái nhánh con hiền lành tuyệt xinh. Nếu là nhánh dưa
hay một nhánh hồng, ta có thể muốn để cho nó mọc thế nào tuỳ ý. Nhưng nếu
là một cây xấu, ngay khi nhận ra là phải nhổ ngay. Mà trên hành tinh của
ông hoàng nhỏ thì có những hạt giống kinh khủng … ấy là những hạt
baobab. Chúng nhiễm đầy cả tinh cầu. Mà một cây baobab, nếu như ta chú ý
muộn màng quá, ta có thể chẳng bao giờ dẫy nó ra được nữa, baobab sẽ mọc
cao và rễ nó chằng chịt khắp tinh cầu. Nó cho rễ của nó xói đục hành tinh.
Và nếu hành tinh mà quá bé, mà nếu cây baobab mà nhiều quá, có thể làm vỡ
tung cả hành tinh.
“Đây là một vấn đề kỷ luật, ông hoàng nhỏ về sau
nói với tôi. Khi ta làm vệ sinh cho ta buổi sáng rồi, ta phải làm kỹ vệ
sinh cho hành tinh. Phải đều đặn lo nhổ bọn baobab ngay lúc ta vừa phân
biệt được chúng với cây hoa hồng. Đó là một việc làm chán lắm, nhưng mà
thật dễ.”
Đến một ngày, cậu em khuyên tôi cố sức vẽ được một bức vẽ
đẹp, để cho các cậu bé ở quê hương tôi ghi nhớ chuyện ấy. “Một ngày kia,
nếu các bạn ấy lên đường, cậu em nói với tôi, chuyện ấy sẽ có ích cho họ.
Đôi khi hoãn lại một việc cũng chẳng hại gì. Nhưng nếu là những cây
baobab, thì bao giờ cũng tai hoạ đấy. Tôi có biết một tinh cầu, trên ấy có
một gã lười. Hắn bỏ mặc ba cái cây con …”
Thế là, theo sự chỉ dẫn
của ông hoàng nhỏ, tôi đã vẽ tinh cầu đó. Tôi tuyệt không thích lên mặt
dạy đời. Nhưng cái hoạ baobab còn ít người biết quá, mà những nguy hiểm mà
một cậu bé một mai lạc vào một tiểu tinh cầu sẽ gặp phải thì rất là đáng
kể, cho nên, chỉ một lần thôi, tôi làm khác với nguyên tắc của tôi. Tôi
xin nói: “Hỡi các em! Hãy coi chừng bọn baobab!” ấy chính là để báo trước
cho các bạn tôi về một nguy cơ mà các bạn cũng như tôi vẫn gần kề bên nó
mà không hay biết, nên tôi ra sức thật nhiều để vẽ bức vẽ đó! Bài học mà
tôi đưa ra rất xứng công. Có lẽ bạn sẽ tự hỏi: Tại sao trong cuốn sách này
không có bức vẽ nào to lớn bằng bức vẽ những cây baobab? Câu trả lời đơn
giản thôi: tôi có thử vẽ nhưng không thành. Khi vẽ cây baobab, tôi bị thôi
thúc bởi một tình cảm cấp bách.
Ôi! Ông hoàng bé nhỏ ơi, dần dà, như vậy đó, tôi hiểu
ra cuộc đời nhỏ nhoi buồn bã của em. Bao lâu nay em chỉ nhờ sự êm
đềm của hoàng hôn để mà khuây khoả. Tôi biết được nét mới đó vào
buổi sáng ngày thứ tư, khi em bảo tôi:
– Tôi rất thích cảnh mặt trời lặn. Ta đi xem
mặt trời lặn đi.
– Nhưng phải đợi chứ …
– Đợi cái
gì?
– Đợi lúc mặt trời đó lặn.
Thoạt nhiên em có vẻ
kinh ngạc, và rồi em tự cười mình. Và em bảo tôi:
– Tôi cứ tưởng còn ở nhà!!
Thế
đấy. Khi ở nước Mỹ là buổi trưa thì ai cũng biết là mặt trời đang lặn ở
nước Pháp. Nếu chỉ cần đi một phút là đến được nước Pháp là xem được cảnh
mặt trời lặn. Không may nước Pháp ở quá xa. Nhưng, trên cái hành tinh bé
đến thế của em, em chỉ cần dịch ghế vài bước. Khi nào em thích là em nhìn
thấy mặt trời lặn …
– Có một ngày, tôi nhìn mặt trời lặn bốn
mươi ba lần!
Một chốc sau đó em nói thêm:
– Ông biết đấy… khi người ta buồn quá,
người ta thích cảnh mặt trời lặn…
– Thế cái ngày bốn mươi ba lần
mặt trời lặn ấy, có phải em buồn quá không?
Nhưng ông hoàng
bé nhỏ không trả lời.
Ngày thứ năm, vẫn là
nhờ ở con cừu, tôi biết được cái bí mật ấy trong cuộc đời ông hoàng bé
nhỏ. Bất ngờ em hỏi tôi, không cần mào đầu, y như đó là kết quả của một
vấn đề được âm thầm suy nghĩ từ lâu rồi:
– Một con cừu, nếu nó ăn cây non, tất nó
cũng ăn hoa chứ?
– Cừu thì gặp cái gì nó ăn cái ấy.
– Cả
những bông hoa có gai ư?
– Phải. Cả những bông hoa có gai.
–
Thế thì gai dùng để làm gì nào?
Tôi không biết. Tôi bấy giờ
đang bận tháo một đinh ốc vặn quá chặt trong động cơ của tôi. Tôi đã rất
lo lắng vì thấy cái máy có vẻ hỏng nặng lắm, mà nước uống thì cạn dần làm
cho tôi sợ xảy ra điều tệ hại nhất.
– Những cái gai, chúng dùng để làm
gì?
Ông hoàng nhỏ không bao giờ chịu bỏ một câu hỏi, một khi
đã nói ra. Tôi thì đang bực quá với cái đinh ốc, và tôi trả lời
bừa:
– Gai, nó chẳng dùng được vào việc gì sất.
Nó chỉ là cái tính độc ác của hoa thôi!
– ồ!
Nhưng sau
một lát im lặng em kêu lên một cách giận dỗi:
– Tôi không tin! Loài hoa yếu đuối lắm.
Chúng ngây thơ lắm. Chúng cố tự làm cho chúng được vững tâm. Chúng cho là
với những cái gai, chúng đã ghê gớm lắm…
Tôi không trả lời
gì cả. Lúc ấy, tôi tự nhủ: “Cái đinh ốc này mà còn ngoan cố, ông sẽ cho
mày một búa văng xương.”
Ông hoàng nhỏ lại làm sao lãng những suy
nghĩ của tôi:
– Còn ông, ông tưởng rằng hoa…
–
Không! Không! Tôi có tưởng gì đâu! Tôi trả lời đại thế thôi. Tôi đang bận
những việc hệ trọng!
Cậu nhìn tôi ngạc nhiên:
– Những việc hệ trọng!
Cậu em
nhìn thấy tôi tay cầm búa, các ngón đen thui vì dầu máy, cúi xuống một vật
mà em xem ra thật là xấu xí.
– Ông nói như các người lớn
ấy!
Câu ấy làm tôi hơi xấu hổ. Nhưng không thương xót, em nói
thêm:
– Ông lẫn lộn hết… ông xáo trộn
hết!
Cậu em thực sự bực tức. Mái tóc của em vàng xoã tung ra trước
gió:
– Tôi biết có một tinh cầu, trên đó có một ông mặt mũi đỏ gay.
Ông ta không hề ngửi một bông hoa. Không hề ngắm một vì sao. Không hề yêu
một người nào. ông ta chẳng bao giờ làm cái gì khác những bài tính cộng.
Và suốt ngày ông ta cứ lặp đi lặp lại như ông: “Tôi là một người đúng đắn!
Tôi là một người đúng đắn!”, và cái đó làm ông ta vênh vang hợm hĩnh.
Nhưng ông ta đâu có phải là người, ông ta là một cái nấm!
– Một cái
gì?
– Một cái nấm!
Ông hoàng bé nhỏ lúc này tái xanh
vì giận.
– Đã hàng triệu năm nay, hoa làm ra gai.
Hàng triệu năm nay, cừu vẫn cứ ăn hoa. Vậy mà tìm hiểu xem vì sao hoa lại
cứ khổ sở làm ra những cái gai vô tích sự ấy, lại là chuyện không đúng đắn
hay sao? Chiến tranh giữa cừu và hoa là chuyện không quan trọng hay sao?
Không đúng đắn hơn, không quan trọng hơn những bài tính cộng của một cái
ông to tướng mặt mũi đỏ gay hay sao? Và nếu như tôi, tôi biết một cái hoa
duy nhất trên đời không có ở đâu ngoài tinh cầu của tôi, thế mà một con
cừu nhỏ có thể huỷ hoại nó bằng cách táp một cái mà thôi, vào một buổi
sáng nào đó, mà không hề biết là mình vừa làm cái gì, chuyện đó không quan
trọng hay sao!
Em đỏ mặt rồi nói tiếp:
– Khi một người yêu một đoá hoa duy nhất
trong hàng triệu triệu ngôi sao, thì chỉ nhìn những ngôi sao là đủ làm cho
anh ta hạnh phúc. Anh ta nghĩ: “Đoá hoa của mình ở đâu đó trên kia…”
Nhưng nếu con cừu mà ăn đoá hoa đi, thì anh ta sẽ thấy như là tất cả các
ngôi sao tự nhiên tắt lịm! Và chuyện đó không quan trọng hay
sao!
Em nghẹn ngào không nói được nữa. Thốt nhiên em bật lên
nức nở. Đêm đã buông xuống. Tôi đã bỏ các đồ nghề xuống. Tôi cóc cần cái
búa của tôi, cái đinh ốc của tôi, cóc cần cái khát, cóc cần cái chết. Trên
một ngôi sao, trên một hành tinh, hành tinh của tôi, trái đất, có một ông
hoàng bé nhỏ cần được an ủi! Tôi ôm em trong vòng tay. Tôi ru em. Tôi nói
với em: “Đoá hoa mà em yêu không bị nguy đâu… Tôi sẽ vẽ một cái rọ mõm,
cho con cừu của em… Tôi…” Tôi không biết nói với em thế nào nữa. Tôi
cảm thấy mình rất vụng về. Tôi không biết làm sao với tới được em, đi đâu
để gặp được em… Thật huyền bí làm sao, cái xứ sở của nước mắt.
Tôi đã tìm hiểu rất
nhanh để hiểu hơn về đoá hoa này. Trên tinh cầu của ông hoàng nhỏ, vẫn
thường có những bông hoa rất đơn giản, điểm trang chỉ bằng một vòng cánh
hoa, và chẳng chiếm bao nhiêu chỗ, và chẳng làm phiền ai. Một buổi sáng,
chúng hiện ra trong cỏ rồi lại héo tàn vào chiều tối. Nhưng cái cây hoa
ấy, một ngày kia, đã nảy mầm từ một cái hạt không biết từ đâu tới và ông
hoàng nhỏ đã theo dõi cái mầm con không giống với các mầm con nào khác. Nó
có thể là một loại baobab mới. Nhưng cái cây nhỏ liền thôi không lớn lên
nữa, và bắt đầu sửa soạn để ra hoa. Ông hoàng nhỏ chứng kiến sự xuất hiện
một cái nụ lớn, cảm thấy rõ ràng từ cái nụ này sẽ lộ ra một điều kỳ diệu,
nhưng đoá hoa vẫn cứ điểm trang hoài, nấp kín trong căn buồng xanh của nó.
Hoa chưa chọn kỹ mầu sắc của mình. Hoa chậm rãi trang phục, sửa lại ngay
ngắn từng cánh hoa. Hoa không muốn hiện ra nhàu nát như cái mồng gà. Hoa
chỉ muốn lộ ra trong sắc hương rực rỡ. Ôi chao! Hoa thật là điệu! Cuộc
trang điểm huyền bí của nàng kéo dài từ ngày này sang ngày nọ. Và rồi tới
một sớm mai, đúng giờ mặt trời mọc, nàng hiện ra.
Và nàng, vốn đã
công phu đến như thế, bây giờ vừa ngáp vừa nói:
– Ôi! Em chỉ vừa thức dậy… Em xin lỗi
anh… Tóc tai em còn rũ rượi thế này…
Thế là ông hoàng nhỏ
không nén nổi sự ngưỡng mộ:
– Nàng thật là đẹp!
– Thật vậy sao, –
hoa trả lời một cách nhẹ nhàng – Và em lại cùng sinh ra với vầng
dương…
Ông hoàng nhỏ biết ngay cô nàng không lấy gì làm
kiêm tốn lắm, nhưng nàng thật là dễ thương!
– Đã đến giờ điểm tâm, có phải anh không, –
nàng nói thêm ngay sau đó, – xin anh hãy nhớ đến em…
Thế là
ông hoàng nhỏ, đầy xấu hổ, đi tìm một chiếc thùng tưới đầy nước mát và
tưới cho bông hoa.
Như vậy đấy, cô nàng đã nhanh chóng làm cho cậu
em lo nghĩ với tính kiêu kỳ hơi u ám của cô. Chẳng hạn một hôm, cô đã nói
với ông hoàng nhỏ về bốn cái gai của mình:
– Chúng có thể tới đây, bọn hổ ấy, với móng
vuốt của chúng.
– Trên tinh cầu của anh không có hổ, ông hoàng nhỏ
nhận xét. Vả lại, hổ đâu có ăn cỏ.
– Em đâu phải là cỏ, bông hoa
nói nhẹ nhàng.
– Xin lỗi…
– Em chẳng sợ gì hổ, nhưng em
khiếp gió luồn. Anh có một tấm chắn gió nào không?
“Khiếp gió
luồn… đối với một cây nhỏ thế là không hay, ông hoàng nhỏ nhận xét. Cô
nàng này thật phức tạp…”
– Chiều tối anh hãy đặt em trong bầu kính
nhé. Chỗ anh rét lắm. Thiếu tiện nghi quá. ở chỗ em…
Nhưng
cô nàng im bặt. Cô đến đây lúc hãy còn là hạt. Cô chẳng thể hiểu được gì
về các thế giới khác. Ngượng vì trót để lộ là mình bốc phét một cách ngây
ngô quá như thế, cô húng hoáng ho hai ba lượt để dồn ông hoàng nhỏ vào
lúng túng:
– Cái chắn gió, anh có không?…
–
Anh đã định đi lấy thì em bắt đầu nói!
Thế là cô nàng cố ho
mạnh hơn nữa để bắt buộc cậu phải nhận lỗi.
Vậy mà ông hoàng nhỏ,
bởi vì ý tốt của tình yêu, vẫn đối xử với cô rất tốt. Chàng đã nghĩ ngợi
nghiêm trang về những lời nói vớ vẩn của nàng, và trở nên khổ sở
lắm.
“Đáng lẽ tôi không nên nghe, một hôm cậu em thú nhận với tôi,
không bao giờ nên nghe loài hoa cả. Chỉ nên nhìn chúng và thở hương thơm
của chúng thôi. Cái hoa của tôi làm thơm ngát tinh cầu của tôi, nhưng tôi
lại không biết vui lòng. Câu chuyện móng vuốt ấy đáng lẽ làm cho tôi cảm
động thì tôi lại bực…”
Cậu còn thú nhận với tôi:
“Ngày ấy,
tôi chẳng biết cách hiểu. Đáng lẽ tôi phải xét đoán nàng trên việc làm chứ
không phải bằng lời nói. Nàng toả thơm tôi, làm cho tôi sáng rực lên. Đáng
lẽ tôi không bao giờ nên bỏ đi cả. Đáng lẽ tôi phải thấy được cái dịu hiền
của nàng đằng sau mọi đòi hỏi đáng thương ấy. Loài hoa thường hay mâu
thuẫn! Nhưng bấy giờ tôi còn quá trẻ để mà biết yêu nàng.”
Tôi đoán rằng em nhờ
vào một chuyến thiên di của loài chim hoang để mà thoát đi. Buổi sáng hôm
ra đi, em đã dọn dẹp tinh cầu thật ngăn nắp. Em nạo vét kỹ càng các quả
núi lửa đang hoạt động của em. Em có hai quả núi lửa đang hoạt động. Và
chúng rất thuận tiện cho việc nấu ăn buổi sáng. Em cũng có một quả núi lửa
đã tắt… Nhưng, như lời em nói: “Biết đâu đấy!” nên em cũng nạo vét cả
quả núi lửa đã tắt nữa. Được nạo vét kỹ, các quả núi lửa sẽ cháy đỏ và
đều, không có phun trào. Các trận phun trào của núi lửa cũng giống như lửa
trong lò sưởi. Tất nhiên là trên trái đất của chúng ta, chúng ta thật nhỏ
bé quá, không nạo vét được các quả núi lửa của mình. Cho nên chúng gây cho
ta nhiều điều phiền phức.
Ông hoàng nhỏ cũng nhổ, với một chút ngậm
ngùi, những cái mầm vừa nhú của bọn baobab. Em đã nghĩ rằng mình sẽ không
bao giờ về nữa. Nhưng mọi việc quen thuộc này buổi sáng hôm nay sao đối
với em thật vô cùng êm đềm. Và, khi em tưới hoa lần cuối, và sửa soạn đậy
nàng trong lồng kính, em cảm thấy muốn khóc.
– Vĩnh biệt, em nói với
hoa.
Nhưng nàng không đáp.
– Vĩnh biệt, em nhắc lại.
Hoa
ho lên. Nhưng không phải vì viêm họng.
– Em đã khờ dại lắm, sau cùng cô nói. Anh
tha lỗi cho em. Hãy cố gắng mà sống hạnh phúc.
Ông hoàng nhỏ
ngạc nhiên vì không thấy nàng trách móc. Em đứng sững, tay cầm nguyên cái
bầu kính. Em không hiểu được vẻ dịu dàng bình tĩnh ấy của nàng.
– Vâng, em yêu anh, hoa nói với em. Anh
không biết gì cả, ấy là lỗi tại em. Điều ấy không quan trọng. Nhưng anh,
anh cũng khờ dại như em. Hãy cố gắng mà sống hạnh phúc… Anh bỏ cái bầu
kính đó xuống đi. Em không cần đâu…
– Thế gió…
– Em
không hay bị cảm nhiều thế đâu… Gió mát ban đêm tốt cho em lắm. Em là
một cái hoa mà.
– Nhưng bọn thú…
– Chắc em phải chịu đựng
vài ba con sâu nếu em muốn biết bươm bướm là thế nào. Hình như lũ bướm ấy
thật là đẹp. Nếu không ai sẽ viếng thăm em? Anh sẽ đi xa. Còn bọn thú dữ,
em không sợ. Em có móng vuốt của em.
Nàng ngây thơ chìa ra
bốn cái gai của mình. Rồi nàng nói thêm:
– Đừng chần chờ như vậy nữa, khó chịu lắm.
Anh đã quyết ra đi mà. Hãy đi đi anh.
Bởi vì nàng không muốn
em nhìn thấy nàng khóc. Đó là một đoá hoa vô cùng kiêu hãnh…
Cậu em đã đi qua vùng
có các tiểu tinh cầu 325, 326, 327, 328, 329 và 330. Em bắt đầu đi thăm
các tiểu tinh cầu ấy để kiếm việc và để học hỏi.
Tiểu tinh cầu thứ
nhất có một ông vua ở. Nhà vua mặc áo đỏ tía đính lông thú, ngự trên một
cái ngai vàng thật giản dị nhưng đồng thời cũng thật uy nghi.
– à! Đây là một thần dân! Nhà vua kêu lên
khi thấy ông hoàng nhỏ.
Và ông hoàng bé tự hỏi:
– Làm sao ông ta nhận được ra mình khi mà
chưa gặp mình bao giờ nhỉ!
Em không biết rằng, đối với các
bậc đế vương, thế giới đơn giản lắm. Tất cả mọi người đều là thần
dân.
– Ngươi hãy đến gần cho ta nhìn ngươi được
kỹ, nhà vua nói với em, ngài rất khoái được làm vua với một người nào
đó.
Ông hoàng nhỏ đưa mắt tìm chỗ ngồi, nhưng cả tinh cầu đã
bị cái áo choàng lông thú tuyệt đẹp choán hết chỗ. Em đành phải đứng, và,
vì nhọc quá, em ngáp một cái.
– Đứng trước một bậc đế vương mà ngáp là vô
lễ, vua phán. Ta cấm ngươi ngáp.
– Chỉ vì tôi không giữ được ạ! Ông
hoàng nhỏ rất ngượng đáp lại. Tôi từ xa đến đây mà chưa được
ngủ…
– Thế thì, vua phán, ta ra lệnh cho ngươi ngáp. Bao nhiêu
năm nay, ta chưa được thấy ai ngáp. Những cái ngáp đối với ta là cái lạ
đấy. Ngươi ngáp nữa đi. Đó là lệnh ta.
– Cái này khó quá… tôi
không ngáp được nữa… Ông hoàng nhỏ nói, mặt đỏ bừng.
– Hừm! Hừm!
Vua đáp. Thế thì ta ra lệnh cho ngươi khi thì ngáp khi
thì…
Nhà vua hơi lúng túng và có vẻ phật ý.
Vì vua
chú trọng nhất là uy quyền của mình phải được tuân theo. Ngài không tha
thứ được sự trái lệnh. Đó là một nhà vua chuyên chế. Nhưng, vì ngài rất
tốt bụng, nên chỉ ra những cái lệnh hợp lý thôi.
Ngài thường phán:
“Nếu ta mà ra lệnh cho một võ tướng phải biến thành chim biển, và võ tướng
ấy chẳng tuân lệnh ta, thì ấy không phải là lỗi của võ tướng đó. ấy là lỗi
của ta.”
– Tôi ngồi được không ạ? Ông hoàng nhỏ rụt
rè hỏi.
– Ta lệnh cho ngươi ngồi, vua đáp lại, vừa uy nghi kéo một
vạt áo choàng lông thú lên.
Nhưng ông hoàng bé nhỏ lấy làm
kinh ngạc. Cái hành tinh thật là bé. Đức vua có thể trị vì trên cái gì ở
đây?
– Tâu bệ hạ, em nói, cúi xin bệ hạ cho tôi
được hỏi…
– Ta ra lệnh cho ngươi hỏi, vua vội vàng nói.
–
Tâu bệ hạ, ngài trị vì trên cái gì?
– Trên tất cả. Nhà vua đáp, hết
sức giản dị.
– Trên tất cả?
Đức vua phác một cử chỉ
dứt khoát chỉ cái hành tinh của mình, các hành tinh khác và các ngôi
sao.
– Trên tất cả những cái đó? Ông hoàng nhỏ
hỏi.
– Trên tất cả những cái đó… đức vua trả
lời.
Bởi vì đó không phải là một vị vua chuyên chế mà còn là
một vị vua toàn năng.
– Các ngôi sao có tuân lệnh bệ hạ
không?
– Chắc chắn rồi, vua trả lời em. Chúng lập tức tuân lệnh.
Trẫm không dung thứ sự trái lời.
Một quyền lực như thế làm
cho ông hoàng nhỏ thích mê. Nếu em mà có quyền lực ấy, em có thể mặc sức
mà ngắm, không phải là bốn mươi bốn, mà đến bảy mươi hai, đến một trăm,
đến cả hai trăm cảnh mặt trời lặn trong một ngày, mà chẳng phải xê dịch
ghế ngồi. Rồi em cảm thấy hơi buồn vì chợt nghĩ đễn cái tinh cầu nhỏ bị bỏ
rơi của mình, em đánh bạo xin nhà vua một ân huệ:
– Tôi muốn được xem cảnh mặt trời lặn… xin
bệ hạ hãy làm tôi vui lòng, hãy ra lệnh cho mặt trời lặn…
– Nếu
ta ra lệnh cho một võ tướng bay từ đoá hoa này sang đoá hoa kia như một
con bướm, hay lệnh cho ông ta viết một vở bi kịch, hay biến thành chim
biển, và nếu vị võ tướng ấy không tuân lệnh, thì lỗi ấy ở ông ta hay ở
ta?
– ởbệ hạ, ông hoàng nhỏ cả quyết.
– Đúng. Phải cho mỗi
người làm việc người đó có thể làm, đức vua nhắc lại. Quyền lực trước hết
phải dựa trên lẽ phải. Nếu nhà ngươi ra lệnh cho thần dân của mình nhảy
xuống bể, họ sẽ làm cách mạng. Ta có quyền buộc tuân lệnh ta vì mọi lệnh
ta đều hợp lý.
– Thế cảnh mặt trời lặn của tôi thì sao? Ông hoàng
nhỏ vốn đã đặt ra câu hỏi thì không bao giờ quên, hỏi lại.
– Cảnh
mặt trời lặn của ngươi, ngươi sẽ có. Ta muốn thế. Nhưng trong khoa học cai
trị của ta, ta phải chờ đến lúc đủ mọi điều kiện.
– Đến bao giờ thì
đủ? Ông hoàng nhỏ hỏi.
– ừm! ừm! Nhà vua nói, thoạt tiên tra một
cuốn lịch to tướng, ừm! ừm! Vào lúc… khoảng… khoảng… Vào lúc chiều
nay, khoảng bảy giờ bốn mươi phút! Nhà ngươi sẽ thấy được lệnh ta được
tuân thủ.
Ông hoàng nhỏ ngáp. Em tiếc cho cảnh mặt trời lặn
hụt của em. Và rồi em cũng hơi thấy chán:
– Tôi chẳng có gì làm ở đây nữa, em nói với
nhà vua, tôi sẽ đi.
– Ngươi chớ đi, nhà vua vừa mới kiêu hãnh xiết
bao vì có được một thần dân, đáp lời ông hoàng nhỏ. Chớ đi, ta phong ngươi
làm thượng thư!
– Thượng thư bộ gì?
– Bộ… bộ tư
pháp!
– Nhưng có ai để xét xử đâu ạ!
– Chưa thể biết, vua
nói với ông hoàng nhỏ. Ta chưa đi tuần tra khắp vương quốc của ta. Ta già
quá rồi, không có đủ chỗ để một cỗ xa giá cho ta, mà đi bộ thì ta nhọc
lắm.
– ồ! Nhưng tôi đã nhìn thấy, ông hoàng nhỏ nghiêng mình nhìn
sang phía bên kia của hành tinh. Bên kia cũng chẳng có ai đâu
ạ…
– Thế thì ngươi hãy tự xét xử lấy mình đi, đức vua đáp lại em.
Đó là điều khó nhất. Xét mình khó hơn xét người nhiều. Nếu ngươi xét được
mình đúng đắn, thì ngươi là một bậc hiền lương chân chính.
– Tôi,
ông hoàng nhỏ đáp, tôi có thể tự xét mình bất cứ ở đâu. Tôi không nhất
thiết phải ở đây.
– Hừm! Hừm! Vua nói, hình như trên hành tinh của
ta, đâu đó có một con chuột. Đêm ta nghe nó kêu. Nhà ngươi có thể xét xử
con chuột già ấy. Thỉnh thoảng ngươi ghép nó vào tội tử hình. Như thế,
cuộc đời của nó sẽ tuỳ ở luật pháp của nhà ngươi. Nhưng mỗi lần buộc tội
xong, thì ngươi lại nên ân xá để dành dụm chuột. Chỉ có mỗi một con ấy
thôi.
– Tôi, ông hoàng nhỏ đáp, tôi không thích buộc tội tử hình,
và tôi chắc rằng tôi sắp sửa ra đi.
– Không, vua
nói.
Nhưng ông hoàng nhỏ, đã chuẩn bị xong, không muốn làm
phiền lòng vị vua già:
– Nếu bệ hạ muốn được tuân theo một cách
đúng đắn, thì phải cho tôi một cái lệnh hợp lý. Ví dụ như phải ra lệnh cho
tôi ra đi tức khắc. Hình như mọi điều kiện đều thuận
lợi…
Nhà vua chẳng biết trả lời sao. Thoạt đầu ông hoàng
nhỏ hơi do dự, rồi thở dài, em bước đi.
– Ta phong cho ngươi làm đại sứ, nhà vua vội
vàng kêu lên.
Trông ngài có vẻ uy nghi lẫm liệt.
Những
người lớn thật rất kỳ quặc, cậu hoàng tử thầm nhủ với chính mình trong
suốt cuộc hành trình.
Trên tinh cầu thứ hai
cư trú một gã khoác lác.
– á! à! Kìa một gã ngưỡng mộ đến thăm ta! Gã
khoác lác kêu lên khi nhìn thấy ông hoàng nhỏ từ xa. Bởi vì, đối với kẻ
khoác lác, những người còn lại đều là kẻ ngưỡng mộ mình.
– Chào
anh, ông hoàng nhỏ nói. Anh có cái mũ ngộ quá.
– Cái đó là để mà
chào đấy, gã khoác lác trả lời. Để chào khi người ta hoan hô tôi. Không
may là chẳng ai qua đây bao giờ cả.
– Thế à? Ông hoàng nhỏ nói,
không hiểu gì cả.
– Hãy vỗ tay này vào tay kia đi, gã khoác lác
liền khuyên.
Ông hoàng nhỏ vỗ tay này vào tay kia. Gã khoác
lác ngả mũ chào một cách khiêm tốn.
– Coi bộ vui hơn đi thăm nhà vua, ông hoàng
nhỏ nói thầm. Và em tiếp tục vỗ tay này vào tay kia. Gã khoác lác lại ngả
mũ chào.
Sau năm phút tập dượt, ông hoàng nhỏ thấy chán vì sự
đơn điệu của cái trò chơi ấy:
– Thế, muốn cho chiếc mũ nó rơi tuột xuống,
em hỏi, thì phải làm sao?
Nhưng gã khoác lác không nghe thấy.
Những người khoác lác chẳng nghe thấy gì ngoài những câu ca ngợi.
– Chú em khâm phục ta nhiều thật chứ? Gã hỏi
ông hoàng nhỏ.
– Khâm phục nghĩa là thế nào?
– Khâm phục
nghĩa là thừa nhận ta là người đẹp nhất, ăn mặc sang nhất, giàu có nhất và
thông minh nhất trên hành tinh.
– Nhưng anh chỉ có một mình trên
hành tinh của anh chứ mấy?
– Hãy chiều ta đi mà. Dẫu sao cứ hãy cứ
khâm phục ta!
– Tôi khâm phục anh, ông hoàng nhỏ nói, hơi nhún vai,
nhưng sao điều đó lại làm anh quan tâm đến thế nhỉ?
Và ông
hoàng nhỏ ra đi.
Những người lớn chắc chắn là kỳ quặc rồi, em chỉ
nói đơn giản có thế trong suốt cuộc hành trình.
Tinh cầu tiếp theo có
một bợm nhậu cư trú. Cuộc viếng thăm lần này hết sức ngắn nhưng lại làm
cho ông hoàng nhỏ miên man buồn:
– Anh làm gì đấy? Ông hoàng nhỏ nói với tay
bợm nhậu đang ngồi im lặng trước một bộ sưu tập chai không và một bộ sưu
tập chai đầy.
– Ta nhậu, bợm nhậu trả lời, vẻ thiểu não.
–
Tại sao anh nhậu? Ông hoàng nhỏ hỏi anh ta.
– Để quên, bợm nhậu trả
lời.
– Để quên cái gì? Ông hoàng nhỏ hỏi trong lúc bắt đầu cảm thấy
ái ngại cho hắn.
– Để quên nỗi xấu hổ của ta, bợm nhậu cúi đầu thú
nhận.
– Xấu hổ vì cái gì? Ông hoàng nhỏ hỏi, đã muốn giúp đỡ
hắn.
– Xấu hổ vì cái nhậu! Bợm nhậu kết thúc và nhất quyết lặng
im.
Và ông hoàng thì ra đi, sửng sốt.
Những người lớn
nhất định là rất kỳ quặc, cậu tự nói thầm trong suốt cuộc hành
trình.
Tinh cầu thứ tư là
của một nhà doanh nghiệp. Ông này bận rộn đến nỗi không ngẩng được đầu lên
khi ông hoàng nhỏ tới.
– Chào ông, em nói với hắn. Điếu thuốc lá
của ông tắt rồi.
– Ba với hai là năm. Năm với bảy là mười hai. Mười
hai với ba là mười lăm. Chào chú. Mười lăm với bảy là hăm hai. Hăm hai với
sáu là hăm tám. Chẳng có thời giờ mà châm lại. Hăm sáu với năm ba mươi
mốt. Xong! Tất cả là năm trăm linh một triệu sáu trăm năm mươi hai nghìn
bảy trăm ba mươi mốt.
– Năm trăm triệu cái gì vậy?
– Hử? Thế
chú vẫn còn đấy à?. Năm trăm linh một triệu… ta cũng chẳng biết là cái
gì nữa. Ta có quá nhiều công việc! Ta rất đứng đắn, ta, ta không thích
những trò nhảm nhí! Hai với năm là bảy…
– Năm trăm linh một triệu
cái gì? Ông hoàng nhỏ lặp lại, suốt đời em, không bao giờ bỏ ra một câu
hỏi một khi đã nêu nó ra.
Nhà doanh nghiệp ngẩng đầu
lên:
– Năm mươi bốn năm ta ở trên cái hành tinh
này, ta chỉ bị quấy rầy có ba lần. Lần đầu cách đây hai mươi hai năm do
một con bọ hung chỉ có trời biết từ đâu rơi xuống. Nó gây nên một tiếng
động khủng khiếp và làm cho ta cộng sai bốn chỗ trong một bài tính cộng.
Lần thứ hai, là cách đây mười một năm, do một cơn cảm cúm. Ta không có tập
thể dục. Ta không có thì giờ chơi bời. Ta, ta là một người đứng đắn! Lần
thứ ba… là lần này! Khi ta đang tính tới năm trăm linh một
triệu…
– Triệu cái gì?
Nhà doanh nghiệp biết không
hy vọng gì được yên thân:
– Triệu những vật nho nhỏ đôi khi nhìn thấy
trên trời ấy.
– Những con ruồi?
– Không phải, những vật nhỏ
lấp lánh ấy.
– Những con ong?
– Không mà… Những vật nho
nhỏ vàng óng vẫn làm cho bọn người vô tích sự chúng nó mơ màng ấy. Ta, ta
là một người đúng đắn! Ta không có thì giờ đâu mà mơ màng.
– à!
Những ngôi sao.
– Đúng rồi đấy. Những ngôi sao.
– Thế ông
làm gì với năm trăm triệu ngôi sao?
– Năm trăm linh một triệu sáu
trăm năm mươi hai nghìn bảy trăm ba mươi mốt. Ta, ta là một người đứng
đắn, ta rất chính xác!
– Thế ông làm gì với những ngôi
sao?
– Ta làm gì à?
– Vâng.
– Chẳng làm gì sất. Ta
chiếm hữu chúng.
– Ông chiếm hữu những ngôi sao?
–
Phải.
– Nhưng tôi biết một ông vua cũng…
– Các ông vua
không chiếm hữu gì cả. Họ chỉ “trị vì” ở trên thế thôi. Rất khác
nhau.
– Thế việc sở hữu những ngôi sao giúp gì cho ông?
– Nó
giúp ta giàu.
– Giàu giúp ông được gì?
– Mua những ngôi sao
khác, nếu có người tìm thấy nữa.
Cái ông này, ông hoàng nhỏ
nghĩ thầm, ông ta lý sự hơi giống tay bợm nhậu của mình.
Tuy thế em
vẫn hỏi thêm:
– Làm thế nào người ta sở hữu những ngôi
sao?
– Chúng của ai nào? Nhà doanh nghiệp vặn lại, sửng
cồ.
– Tôi không biết. Không của ai cả.
– Thế thì chúng là
của ta, bởi ta nghĩ tới trước nhất.
– Chỉ thế là đủ ư?
–
Chắc rồi. Khi chú tìm thấy một viên kim cương không là của ai cả, thì nó
là của chú. Khi chú tìm thấy một hòn đảo không phải là của ai cả, thì hòn
đảo ấy là của chú. Khi chú là người đầu tiên có một sáng kiến, chú đăng ký
tác quyền cho sáng kiến đó, nó là của chú. Và ta có được những ngôi sao
kia, vì chưa hề có ai trước ta nghĩ đến việc chiếm hữu chúng.
–
Điều này thì đúng, ông hoàng nhỏ nói. Ông dùng chúng để làm gì?
–
Ta quản lý chúng. Ta đếm đi rồi ta đếm lại chúng, nhà doanh nghiệp nói.
Khó đấy. Nhưng ta là một người đứng đắn!
Ông hoàng nhỏ vẫn
chưa bằng lòng:
– Tôi đấy ư, nếu tôi có một chiếc khăn
quàng, tôi quàng nó vào cổ và mang nó đi. Tôi, nếu tôi có một bông hoa,
tôi có thể hái bông hoa đó và mang nó đi. Còn ông đâu có thể hái các ngôi
sao!
– Không, nhưng ta có thể bỏ chúng vào ngân hàng.
–
Nghĩa là thế nào?
– Nghĩa là ta viết trên một tờ giấy con số ngôi
sao của ta. Sau đó ta khoá chặt mẩu giấy ấy trong một cái tủ.
– Chỉ
thế thôi à?
– Thế đủ rồi.
Buồn cười thật, ông hoàng
nhỏ nghĩ thầm. Có vẻ nên thơ đấy. Nhưng mà không đứng đắn lắm
đâu.
Ông hoàng nhỏ nghĩ về việc đứng đắn rất khác với những người
lớn.
– Tôi, em lại nói, tôi có một bông hoa mà
hôm nào cũng tưới. Tôi có ba quả núi lửa mà tuần nào tôi cũng nạo vét. Tôi
cũng nạo vét cả quả núi lửa đã tắt. Biết đâu đấy! Cái đó giúp ích cho các
quả núi lửa, và giúp ích cho bông hoa của tôi, nên tôi có chúng. Nhưng ông
chẳng giúp ích gì cho những ngôi sao cả…
Nhà doanh nghiệp
mở miệng nhưng chẳng biết trả lời ra sao cả, và ông hoàng nhỏ ra
đi.
Những người lớn nhất định là những người hoàn toàn kỳ quái. Em
nghĩ thầm một cách đơn giản như vậy trong suốt cuộc hành trình.
Hành tinh thứ năm rất
lạ. Nó là cái bé nhất trong số các hành tinh. ởđấy chỉ đủ chỗ cho một cây
cột đèn và một người thắp đèn. Ông hoàng nhỏ nghĩ mãi nhưng không thể nào
hiểu được tại sao, đâu đó trong bầu trời, trên một hành tinh không nhà
cửa, không dân cư, lại có một cây cột đèn và một người thắp đèn để làm
chi. Tuy vậy em tự bảo:
– Rất có thể người này là vô lý. Tuy thế ông
ta còn ít vô lý hơn ông vua, ít vô lý hơn kẻ khoác lác, ít vô lý hơn nhà
doanh nghiệp, ít vô lý hơn tay bợm nhậu. ít ra công việc ông ta làm còn có
một ý nghĩa. Khi ông ta thắp cây đèn của mình, như là ông ta sinh thêm một
ngôi sao hay một bông hoa. Khi ông ta tắt cây đèn, ông ta ru bông hoa hay
ngôi sao ấy ngủ. ấy là một công việc rất đẹp chứ. Việc ấy mới thật sự là
có ích là vì nó đẹp.
Khi đến gần tinh cầu, em kính trọng chào
người thắp đèn:
– Chúc một ngày tốt lành. Tại sao ông tắt
đèn đi?
– Đó là điều lệnh, người thắp đèn trả lời. Chúc một ngày
tốt lành.
– Điều lệnh gì vậy?
– Là tắt đèn đi. Chúc một buổi
tối tốt lành.
Và ông ta lại thắp đèn lên.
– Nhưng tại sao ông lại vừa thắp đèn
lên?
– Điều lệnh mà, người thắp đèn trả lời.
– Tôi không
hiểu, ông hoàng nhỏ nói.
– Chẳng có gì mà hiểu cả, người thắp đèn
nói. Điều lệnh là điều lệnh. Chúc một ngày tốt lành.
Rôi ông
ta tắt cây đèn.
Và ông ta thấm mồ hôi trên trán bằng một chiếc mùi
soa ca rô đỏ.
– Nghề của ta làm đây thật kinh khủng. Xưa
kia thì nó còn có lý. Sáng ta tắt, tối ta thắp. Phần còn lại ta nghỉ, phần
đêm còn lại ta ngủ…
– Nhưng sau đó điều lệnh thay đổi
sao?
– Điều lệnh không thay đổi, người thắp đèn nói. Bi kịch là ở
chỗ đó! Cứ mỗi năm hành tinh này lại quay nhanh hơn, thế mà điều lệnh
không thay đổi!
– Thế thì sao? Ông hoàng nhỏ hỏi.
– Vì hiện
nay nó quay mỗi phút một vòng, ta không còn lấy một giây để nghỉ ngơi. Mỗi
phút ta phải thắp đèn và phải tắt đèn một lần!
– Lạ thực đấy! ởđây
ngày dài chỉ có một phút thôi!
– Chẳng có gì lạ cả, người thắp đèn
nói. Ta chuyện trò với nhau thế mà đã một tháng rồi đấy.
– Một
tháng kia ư?
– Phải, ba mươi phút. Ba mươi ngày. Chúc một đêm tốt
lành.
Rồi ông lại thắp ngọn đèn.
Ông hoàng nhỏ nhìn
ông ta và thấy yêu mến người thắp đèn trung thành đến thế với điều lệnh.
Cậu em nhớ tới những cảnh mặt trời lặn mà xưa kia chính em phải đi kiếm để
xem, bằng cách dịch ghế ngồi. Em muốn giúp ông bạn thân:
– Này ông… tôi biết cách cho ông nghỉ ngơi
khi nào ông muốn đấy…
– Ta luôn luôn muốn, người thắp đèn
nói.
Bởi vì người ta có thể, cùng một lúc, vừa trung thành
lại vừa lười biếng.
Ông hoàng nhỏ hỏi tiếp:
– Cái hành tinh của ông nhỏ đến nỗi ông có
thể bước sải ba bước là đi giáp một vòng. Ông chỉ có việc đi chầm chậm để
lúc nào cũng ở dưới ánh mặt trời cả. Khi nào ông muốn nghỉ, ông cứ bước
đi… thế là ông muốn ngày dài bao nhiêu thì nó dài bấy nhiêu.
–
Cái ấy chẳng được việc gì cho ta, người thắp đèn nói. Cái mà ta thích nhất
trên đời, là ngủ.
– Thế thì thật là không may, ông hoàng nhỏ
nói.
– Thật là không may, người thắp đèn nói. Chúc một ngày tốt
lành.
Rồi ông ta tắt đèn.
Cái ông này, ông hoàng nhỏ
nghĩ thầm trong lúc tiếp tục cuộc hành trình. Ông ta sẽ bị tất cả những
người kia khinh thường, ông vua, lão khoác lác, tay bợm nhậu, nhà doanh
nghiệp. Trong khi đó chỉ có ông ta là không thấy buồn cười. Có lẽ bởi vì
ông lo toan cho một cái gì khác chứ không phải là bản thân ông
ta.
Em thở dài tiếc rẻ và nghĩ tiếp:
– Ông ta là người duy nhất đáng cho mình kết
bạn. Nhưng tinh cầu của ông ấy bé quá. Không có chỗ cho hai
người…
Điều mà ông hoàng nhỏ không thể thú nhận với mình,
ấy là em tiếc cái hành tinh thiên phúc này là vì, trước hết, là nó có một
nghìn bốn trăm bốn mươi lần mặt trời lặn trong hai mươi bốn tiếng đồng
hồ!
Tinh cầu thứ sáu là
tinh cầu mười lần rộng hơn. ở trên đó có một tôn ông già đang viết những
cuốn sách dày cộp.
– Kìa! Kia là một nhà thám hiểm! Ông ta kêu
lên thế khi nhìn thấy ông hoàng nhỏ.
Ông hoàng nhỏ ngồi lên
bàn và thở một lúc. Em đã đi một quãng đường khá xa.
– Chú từ đâu đến? Tôn ông già hỏi.
–
Cuốn sách bự này là cuốn sách gì vậy? Ông hoàng nhỏ hỏi. Ông làm gì ở
đây?
– Ta là nhà địa lý, tôn ông già nói.
– Nhà địa lý là
người như thế nào?
– Đó là một nhà bác học biết rõ đâu là sông
biển, núi non, thành phố và sa mạc.
– Thế thì thích thật, ông hoàng
nhỏ nói. Bây giờ ta mới gặp được một nghề ra nghề.
Rồi em đưa
mắt nhìn cái hành tinh của nhà địa lý, xung quanh em. Em chưa hề nhìn thấy
một hành tinh uy nghi như vậy.
– Tinh cầu của ông đẹp quá. Có đại dương
không ông?
– Ta không biết, nhà địa lý nói.
– A! (ông hoàng
nhỏ thất vọng). Còn núi non?
– Ta không biết, nhà địa lý
nói.
– Và các thành phố, và các con sông, và các sa mạc?
–
Ta cũng không biết nốt, nhà địa lý nói.
– Ông là nhà địa lý cơ
mà!
– Đúng, nhà địa lý nói. Nhưng ta có là nhà thám hiểm đâu. Ta
hoàn toàn thiếu các nhà thám hiểm. Nhà địa lý không phải là người đi đến
các thành phố, sông biển, núi non, đại dương và sa mạc. Nhà địa lý rất
quan trọng không thể đi lung tung. Ông ta không rời bàn giấy của mình.
Nhưng ông ta tiếp các nhà thám hiểm. Ông ta phỏng vấn họ, và ông ta ghi
chép lại những hồi ức của họ. Và nếu hồi ức của một trong các nhà thám
hiểm ấy mà đáng chú ý thì nhà địa lý sẽ cho điều tra về tư cách của nhà
thám hiểm ấy.
– Tại sao vậy?
– Bởi vì nhà thám hiểm ấy mà
nói dối sẽ gây nên những sai lầm tai hại trong các sách địa lý. Và cả nhà
thám hiểm nào uống rượu nhiều quá nữa.
– Tại sao vậy? Ông hoàng nhỏ
hỏi.
– Vì các bợm nhậu thấy một thành hai. Thế là nhà địa lý sẽ ghi
hai dãy núi ở một nơi chỉ có một dãy.
– Tôi có biết một người nếu
mà làm nhà thám hiểm thì sẽ tệ hại đấy, ông hoàng nhỏ nói.
– Có thể
như thế. Vậy nên khi tư cách của nhà thám hiểm được chứng minh là tốt rồi,
thì người ta mới điều tra về phát hiện của anh ta.
– Người ta đi
xem hay sao?
– Không, như thế thì phức tạp quá. Nhưng người ta đòi
hỏi nhà thám hiểm cung cấp bằng chứng. Ví dụ như tìm thấy một hòn núi lớn,
người ta buộc anh ta phải mang về những tảng đá bự.
Nhà địa
lý bỗng nhiên xúc động:
– Nhưng mà chú, chú đến từ xa. Chú là một
nhà thám hiểm! Chú hãy tả cho ta cái hành tinh của chú
đi!
Rồi nhà địa lý, sau khi đã mở cuốn sổ to, liền gọt bút
chì. Thoạt tiên người ta ghi bằng bút chì các chuyện kể của nhà thám hiểm.
Đợi cho nhà thám hiểm cung cấp bằng chứng rồi, người ta mới ghi lại bằng
bút mực.
– Thế nào? Nhà địa lý hỏi.
– ồ! Chỗ
tôi ấy ư, ông hoàng nói, chẳng có gì đáng chú ý lắm, nó bé tí tẹo mà. Tôi
có ba quả núi lửa. Hai quả hoạt động, một quả tắt. Nhưng biết đâu
đấy.
–Biết đâu, nhà địa lý nói.
– Tôi cũng có một bông
hoa.
– Chúng tôi không ghi nhận bông hoa, nhà địa lý nói.
–
Sao thế? Nó là thứ đẹp nhất kia mà!
– Bởi hoa vốn phù du.
–
Thế nào gọi là “phù du”?
– Các sách địa lý, nhà địa lý nói, là
những cuốn sách chính xác nhất. Chẳng bao giờ lỗi thời cả. Chẳng mấy khi
một quả núi lại chuyển chỗ. Chẳng mấy khi một đại dương lại cạn nước.
Chúng ta viết nên những điều vĩnh cửu.
– Song những núi lửa đã tắt
có thể thức dậy được, ông hoàng nhỏ ngắt lời. Thế nào gọi là “phù
du”?
– Núi lửa tắt hay hoạt động với bọn ta cũng thế thôi, nhà địa
lý nói. Cái ta kể tới, đó là quả núi. Nó không thay đổi.
– Nhưng
thế nào gọi là “phù du”? Ông hoàng nhỏ lặp lại, suốt đời, em đã không chịu
bỏ qua một câu hỏi, một khi đã nêu nó ra.
– Gọi như thế có nghĩa là
“đứng trước hiểm hoạ bị tiêu diệt”.
– Cái hoa của tôi đang đứng
trước hiểm hoạ bị tiêu diệt ư?
– Chắc rồi.
Đoá hoa của
tôi vốn phù du, ông hoàng nhỏ tự nhủ, và nàng chỉ có bốn cái gai để chống
trọi ở đời! Thế mà ta để nàng một mình ở quê nhà!
ấy là coưn nuối
tiếc đầu tiên của em. Nhưng em lấy lại can đảm:
– Bây giờ ông khuyên tôi nên đi thăm đâu? Em
hỏi.
– Hành tinh trái đất, nhà địa lý trả lời. Hành tinh ấy nổi
tiếng lắm…
Thế là ông hoàng nhỏ ra đi, lòng mơ đến đoá hoa
của mình.
Hành tinh thứ bảy vậy
là trái đất.
Trái đất không phải là một hành tinh xoàng! Người ta
đã tính có tới một trăm mười một ông vua (trong đó, hiển nhiên là không
quên tính cả các ông vua đen), bảy nghìn nhà địa lý, chín trăm nghìn nhà
doanh nghiệp, bảy triệu rưỡi bợm nhậu, ba trăm mười một triệu kẻ khoác
lác, nghĩa là vào quãng hai tỉ người lớn.
Để các bạn có chút ý niệm
về kích thước trái đất, tôi phải nói với các bạn rằng trước khi tìm ra
được điện, trên cả sáu châu lục người ta dùng cả một đạo quân thực sự sáu
trăm bốn mươi hai nghìn năm trăm mười một người đốt đèn.
Nhìn xa xa
một chút cảnh đốt đèn đó thật tuyệt diệu. Các chuyển động của đạo quân này
qui định như trong một vở kịch ba-lê. Trước tiên là phiên những người đốt
đèn nước Tân Tây Lan và nước úc. Sau khi đốt đèn xong, họ đi ngủ. Bấy giờ
đến lượt những người đốt đèn Trung Quốc và Tây Bá Lợi á. Xong cả họ nữa,
cũng biến mất trong các hành lang. Lại đến lượt những người đốt đèn nước
Nga và nước ấn Độ. Rồi đến những người của châu Phi và châu Âu. Rồi đến
những người Nam Mỹ. Rồi đến những người Bắc Mỹ. Và chẳng bao giờ họ vào ra
sân khấu nhầm lẫn cả. Thật là vĩ đại.
Chỉ có ông đốt đèn của cây
đèn độc nhất ở Bắc Cực và ông đốt đèn của cây đèn độc nhất ở Nam Cực là
sống cuộc đời lề mề ăn không ngồi rỗi: hai ông ấy chỉ làm việc một năm có
hai lần.
Khi người ta muốn ra
vẻ thông minh, thường thì điều này sẽ dẫn đến việc người ta nói dóc đôi
chút. Tôi không thật thà lắm đâu khi kể với các bạn về những người đốt
đèn. Dám có thể tôi đã gây một ý niệm sai lầm về hành tinh của chúng ta
đối với những ai chưa biết nó. Loài người chiếm rất ít chỗ trên mặt đất.
Nếu hai tỷ con người đang sống trên mặt đất này mà đứng khá sát vào nhau,
như trong một cuộc meeting, thì họ sẽ đứng gọn trong một quảng trường chỉ
rộng hơn hai dặm, dài hai mươi dặm. Có thể dồn hết nhân loại lên một hòn
đảo bé nhất trong Thái Bình Dương.
Những người lớn, chắc chắn rồi,
sẽ chẳng tin bạn đâu. Họ nghĩ là họ chiếm nhiều chỗ lắm. Họ thấy họ quan
trọng như các cây baobab. Thế nên các bạn phải khuyên họ làm các con tính
đi. Họ tôn thờ những con số: việc ấy làm họ thích thú. Nhưng đừng có phí
nhiều thì giờ của bạn vào hình phạt đó. Chẳng ích gì. Bạn tin vào tôi
mà.
Ông hoàng nhỏ, một khi đáp xuống mặt đất, rất kinh ngạc vì
chẳng trông thấy người nào. Em đã bắt đầu sợ mình nhầm hành tinh, thì một
cái vòng mầu ánh trăng động đậy trong cát.
– Xin chào, ông hoàng nhỏ nói bâng
quơ.
– Xin chào, con rắn nói.
– Tôi rơi xuống hành tinh nào
vậy? Ông hoàng nhỏ hỏi.
– Trên trái đất, ở châu Phi, con rắn trả
lời.
– A! Thế trên trái đất không có người nào ư?
– Đây là
sa mạc. Chẳng có ai trên sa mạc đâu. Trái đất rộng lắm, rắn
nói.
Ông hoàng nhỏ ngồi trên một tảng đá và ngước mắt lên
trời:
– Có những ngôi sao được thắp sáng là để mỗi
người một ngày kia trở về ngôi sao của mình? Hãy nhìn xem tinh cầu của
tôi. Nó ở ngay bên trên chúng ta… Nhưng sao mà xa thế!
– Nó đẹp
đấy, rắn nói. Cậu làm gì tới đây?
– Tôi có chuyện rắc rối với một
bông hoa, ông hoàng nhỏ nói.
– à! rắn nói.
Và cả hai
lặng thinh.
– Loài người ở đâu? Sau cùng ông hoàng nhỏ
tiếp tục. Trong sa mạc thấy hơi bơ vơ…
– Ngay giữa loài người,
cũng bơ vơ, rắn nói.
Ông hoàng nhỏ nhìn rắn rất lâu:
– Anh là một con vật buồn cười thật, em nói,
mảnh khảnh cứ như một ngón tay…
– Nhưng ta mạnh hơn ngón tay của
một ông vua, rắn nói.
Ông hoàng nhỏ mỉm cười:
– Anh không mạnh lắm đâu… đến chân anh
cũng chẳng có… anh muốn đi xa cũng không được…
– Ta có thể chở
cậu đi xa hơn cả một chiếc tàu, rắn nói.
Rắn cuốn quanh mắt
cá của ông hoàng nhỏ, trông giống một chiếc vòng vàng:
– Kẻ nào bị ta chạm tới, ta sẽ trả hắn về
với đất là nơi hắn sinh ra. Nhưng cậu thì trong sạch và cậu từ một ngôi
sao tới…
Ông hoàng nhỏ không nói gì.
– Anh là một con vật buồn cười thật, em
nói.
– Cậu làm cho ta thương hại, cậu thật yếu đuối, trên cái trái
đất bằng đá hoa cương này. Ta có thể giúp đỡ cậu một ngày nào đó nếu cậu
nhớ tinh cầu của cậu. Ta có thể…
– ồ! Tôi hiểu rồi, ông hoàng nhỏ
nói. Nhưng tại sao anh lúc nào cũng nói bí hiểm thế?
– Mọi điều bí
hiểm, ta đều giải hết, rắn nói.
Và họ lặng thinh.
Ông hoàng nhỏ đi qua sa mạc và chỉ gặp có một bông
hoa. Một bông hoa chỉ ba cánh, một bông hoa chẳng là gì cả…
– Chúc một ngày tốt lành, ông hoàng nhỏ
nói.
– Chúc một ngày tốt lành, bông hoa nói.
– Loài người ở
đâu? Ông hoàng nhỏ lễ phép hỏi.
– Người hả? Có loài ấy đấy. Khoảng
sáu hay bảy mống. Em có nhìn thấy họ mấy năm trước kia. Nhưng không ai
biết tìm họ ở đâu. Gió thổi họ đi. Họ chẳng có rễ, cái đó phiền cho họ
lắm.
– Từ biệt, ông hoàng nhỏ nói.
– Từ biệt, đoá hoa
nói.
Ông hoàng nhỏ trèo lên một quả núi cao. Trước đây
những núi non duy nhất mà em biết chỉ là ba quả núi lửa cao ngang
đầu gối em. Và em đã dùng quả núi lửa đã tắt làm ghế ngồi. ” Từ trên
một quả núi cao như quả núi này, em nói thầm, mình sẽ đưa mắt là
thấy ngay hành tinh và tất cả mọi người . . . “. Nhưng em chỉ đã
thấy có những mũi nhọn của các tảng đá nhọn
hoắt.
– Chúc một ngày tốt lành, em nói bâng
quơ.
– Chúc một ngày tốt lành! Chúc một ngày tốt lành! Chúc một
ngày tốt lành! tiếng vang đáp lại.
– Các anh là ai? Ông hoàng nhỏ
hỏi.
– Các anh là ai! Các anh là ai! Các anh là ai! tiếng vang đáp
lại.
– Hãy làm bạn với tôi, tôi cô đơn lắm, em nói.
– Tôi cô
đơn lắm! Tôi cô đơn lắm! tiếng vang đáp lại.
“Cái hành tinh
này buồn cười thật! Lúc đó em nghĩ thầm. Nó khô khốc, và nhọn hoắt và mặn
chát. Và những con người thì thiếu hẳn óc tưởng tượng. Họ chỉ lặp lại
những gì họ đã nghe…. ở chỗ tôi có một bông hoa: Nàng bao giờ cũng nói
trước!”
Nhưng ông hoàng nhỏ, sau khi đi rất lâu qua cát, đá và tuyết, cuối cùng
cũng tìm thấy một con đường. Và mọi con đường đều đưa đến chỗ có người
ở.
– Chúc một ngày tốt lành, em
nói.
ấy là một khu vườn đầy hoa hồng
– Chúc một ngày tốt lành, các hoa hồng trả
lời.
Ông hoàng nhỏ nhìn các hoa hồng. Tất cả bọn họ đều giống
bông hoa của em.
– Các nàng là ai? Em hỏi họ, sững sờ kinh
ngạc.
– Chúng em là những đoá hoa hồng, các hoa hồng nói.
–
A! Ông hoàng nhỏ kêu lên.
Và em cảm thấy rất đau khổ. Đoá hoa
của em đã đã kể với em rằng nàng là duy nhất trong giống nòi của nàng khắp
trong vũ trụ. Và ở đây có đến năm nghìn đoá giống như nhau, chỉ mới trong
mỗi một khu vườn.
“Nàng sẽ ngượng lắm đây, em nghĩ thầm, nếu thấy
cảnh này. Nàng sẽ ho rũ rượi và giả chết cho đỡ ngượng. Còn ta sẽ phải làm
ra vẻ an ủi vỗ về nàng, nếu không, để làm chính ta cũng phải xấu hổ, nàng
dám chết thật mất”.
Rồi em lại tự bảo: “Ta tưởng ta đã giàu lắm với
một đoá hoa duy nhất. Cái đó cộng với ba quả núi lửa cao ngang đầu gối cuả
ta, mà một quả, có lẽ, đã tắt mãi mãi, cái đó chẳng làm cho ta thành một
ông hoàng lớn lắm đâu”. Và, nằm dài trong cỏ, em khóc.
Chính vào lúc đó con
cáo xuất hiện.
– Chúc một ngày tốt lành, con cáo
nói.
– Chúc một ngày tốt lành, ông hoàng nhỏ đáp lại lịch sự, em
quay lại nhưng chẳng thấy gì cả.
– Tớ đây này, giọng nói cất lên, ở
dưới cây táo
– Cậu là ai thế? Ông hoàng nhỏ nói, cậu thật là
xinh.
– Tớ là một con cáo, con cáo nói.
– Đến chơi với mình
đi, ông hoàng nhỏ rủ cáo. Mình buồn quá..
– Tớ không chơi với cậu
được. Tớ chưa được cảm hoá.
– à! Xin lỗi, ông hoàng nhỏ
nói.
Nhưng sau khi suy nghĩ, em hỏi thêm
– Thế nào gọi là “cảm hoá”?
– Cậu
không phải dân ở đây. Cậu đi tìm cái gì?
– Tớ đi tìm những con
người, ông hoàng nhỏ nói. Thế nào gọi là “cảm hoá”?
– Loài người,
cáo nói, họ có súng và họ. Phiền lắm. Họ cũng nuôi gà nữa. Đó là cái duy
nhất hấp dẫn ở họ. Cậu đi kiếm gà phải không?
– Không! Ông hoàng
nhỏ nói, mình kiếm bạn. Thế nào gọi là “cảm hoá”?
– ấy là một điều
bị lãng quên quá rồi, cáo nói. Nó có nghĩa là ” tạo lên những liên hệ
..”
– Tạo lên những liên hệ?
– Đúng như vậy, con cáo nói.
Đối với tớ hiện giờ cậu chỉ là một cậu bé hoàn toàn giống trăm nghìn cậu
bé khác. Và tớ chẳng cần gì ở cậu. Và cậu cũng chẳng cần gì ở tớ. Tớ đối
đối với cậu chỉ là một con cáo giống như trăm nghìn con cáo. Nhưng, nếu
cậu cảm hoá tớ, cậu sẽ là duy nhất trên đời…
– Tớ bắt đầu hiểu,
ông hoàng nhỏ nói. Có một bông hoa …tớ nghĩ là nàng cảm hoá
tớ…
– Có thể lắm, cáo nói. Có thể gặp mọi sự trên trái đất
này…
– ồ! Không phải trên trái trái đất này đâu, ông hoàng nhỏ
nói.
Con cáo có vẻ chú ý:
– Trên một hành tinh khác à?
–
Phải.
– Trên hành tinh ấy, có thợ săn không?
–
Không.
– Thế thì hay đấy. Thế còn gà?
– Không.
– Chả
có điều gì là hoàn hảo cả! Cáo thở dài.
Nhưng rồi cáo trở lại
với ý nghĩ của nó:
– Đời tớ tẻ nhạt. Tớ săn gà, người săn tớ.
Tất cả loài gà đều giống nhau, và tất cả loài người đều giống nhau. Vì
thế, tớ hơi chán. Nhưng nếu cậu cảm tớ, đời tớ sẽ rực nắng. Tớ sẽ nhận ra
một bước chân khác hẳn mọi bước chân khác. Các bước chân khác sẽ làm cho
tớ chui ngay xuống đất. Nhưng bước chân của cậu lại sẽ gọi tớ từ hang chạy
ra, như là một điệu nhạc. Và cậu hãy nhìn kia! Cậu thấy không, ở kia,
những đồng lúa mì ấy? Tớ không ăn bánh mì. Lúa mì đối với tớ là vô dụng.
Các cánh đồng lúa mì đối với tớ chẳng có gì khêu gợi. Cái đó buồn lắm.
Nhưng cậu có mái tóc mầu vàng kim. Thế thì sẽ rất tuyệt một khi cậu cảm
hoá tớ! Lúa mì, vốn màu vàng kim, sẽ gợi cho tớ kỷ niệm về cậu. Và tớ sẽ
yêu tiếng gió reo trong lúa mì…
Cáo im lặng và nhìn ông
hoàng nhỏ một lúc lâu:
– Nếu cậu vui lòng, hãy cảm hoá tớ đi, cáo
nói!
– Tớ cũng muốn thế lắm, ông hoàng nhỏ trả lời, nhưng tớ không
có nhiều thì giờ. Tớ cần tìm kiếm nhiều bạn và tìm hiểu bao nhiêu sự
vật.
– Người ta chỉ hiểu được những vật người ta đã cảm hoá, cáo
nói. Loài người bây giờ không còn đủ thì giờ hiểu cái gì hết. Họ mua những
vật làm sẵn ở các nhà buôn. Nhưng không ở đâu có nhà buôn bạn, con người
không có bạn nữa. Nếu cậu muốn có một người bạn, hãy cảm hoá tớ!
–
Phải làm sao? ông hoàng nhỏ hỏi.
– Phải thật kiên nhẫn, cáo trả
lời. Ban đầu cậu hãy ngồi hơi xa tớ một tí, như thế, ở trong cỏ. Tớ dưa
mắt liếc nhìn cậu, và cậu chẳng nói gì cả. Ngôn ngữ là nguồn gốc của ngộ
nhận. Nhưng mỗi ngày, cậu có thể ngồi gần một tí…
Ngày hôm
sau, ông hoàng nhỏ trở lại.
– Tốt hơn là nên đến đúng giờ như hôm trước,
cáo nói. Nếu cậu đến, chẳng hạn như lúc bốn giờ chiều, thì từ ba giờ, mình
đã cảm thấy hạnh phúc. Thời khắc càng trôi, mình lại càng hạnh phúc. Đến
bốn giờ thì mình phát cuồng lên và lo lắng; và mình sẽ hiểu cái giá của
hạnh phúc! Nhưng nếu cậu đến bất cứ lúc nào, mình không biết lúc nào thì
nên trang phục cho cõi lòng mình… Phải có nghi thức chứ.
– Nghi
thức là cái gì? ông hoàng nhỏ hỏi.
– Đó cũng là cái bị quên lâu quá
rồi, cáo nói. Đó cũng là cái gì làm cho một ngày trở nên khác những ngày
khác, một giờ trở nên khác những giờ khác. Có một nghi thức, chẳng hạn của
bọn thợ săn của tớ. Mỗi thứ năm, họ khiêu vũ với các cô gái trong làng.
Thế thì thứ năm là một ngày kỳ diệu! Hôm ấy tớ có thể rong chơi đến tận
vườn nho. Nếu bọn thợ săn mà khiêu vũ bất cứ ngày nào, thì ngày nào cũng
như ngày nào, tớ sẽ chẳng có ngày nào được nghỉ nữa.
Thế là
ông hoàng nhỏ cảm hoá con cáo. Và giờ ra đi đã đến:
– A! Cáo nói, tớ sắp khóc lên đây.
–
Đó là lỗi tại cậu, ông hoàng nhỏ nói. Mình tuyệt chẳng muốn cậu khổ, cậu
lại cứ muốn mình cảm hoá cậu.
– Đúng thế, cáo nói.
– Nhưng
cậu sẽ khóc! ông hoàng nhỏ nói.
– Đúng thế, cáo nói.
– Thế
thì cậu chẳng được gì cả!
– Được chứ, cáo nói, là do cái màu vàng
của lúa mì ấy.
Rồi nó nói thêm:
– Hãy trở lại thăm những đoá hồng đi. Cậu sẽ
thấy đoá hoa của cậu là duy nhất trên đời. Rồi cậu hãy lại đây từ biệt tớ,
tớ sẽ làm quà cho cậu một điều bí mật.
Ông hoàng nhỏ đi thăm
lại những đoá hoa hồng.
– Các cô chẳng giống chút nào với đoá hồng
của tôi, các cô chưa là gì cả, em bảo các bông hồng. Chưa ai cảm hoá các
cô, các cô cũng chưa cảm hoá ai. Các cô giống như con cáo của tôi trước
kia. Nó chỉ là một con cáo giống như trăm nghìn con cáo. Song tôi đã làm
cho nó trở thành bạn tôi, và bây giờ nó trở nên duy nhất trên
đời.
Và các bông hồng hết sức lúng túng.
– Các cô đẹp, nhưng các cô trống rỗng, em
nói với họ. Người ta không thể chết vì các cô được. Phải, đoá hồng của
tôi, một người qua đường tầm thường tưởng là nàng giống các cô. Nhưng đối
với tôi thì nàng quan trọng hơn tất cả các cô, bởi vì chính là nàng mà tay
tôi đã tưới. Bởi vì chính là nàng mà tôi đã đặt chính dưới bầu kính. Bởi
vì chính là nàng mà tôi đã che bằng tấm bình phong. Bởi vì là nàng mà tôi
đã bắt những con sâu (trừ hai ba con dành để thành bướm). Bởi vì chính là
nàng mà tôi đã ngồi nghe than thở, hay tán hươu tán vượn, hay đôi khi cả
lặng im nữa. Bởi vì đó là đoá hồng của tôi.
Rồi em trở lại
chỗ con cáo:
– Từ biệt, em nói.
– Từ biệt, cáo
nói. Đây là cái bí mật của tớ. Nó đơn giản thôi: người ta chỉ nhìn thấy
thật rõ ràng bằng trái tim. Cái cốt yếu thì con mắt không nhìn
thấy.
– Cái cốt yếu thì con mắt không nhìn thấy, ông hoàng nhỏ lặp
lại, để mà ghi nhớ.
– Chính thời giờ cậu đã mất, cho đoá hồng của
cậu làm cho đoá hồng của cậu trở nên quan trọng đến thế.
– Chính
thời giờ tôi đã mất cho bông hồng của tôi… ông hoàng nhỏ nói, để mà ghi
nhớ.
– Loài người đã quên mất chân lý này, cáo nói. Nhưng cậu không
được quên. Cậu trở nên mãi mãi có trách nhiệm về những gì cậu đã cảm hoá.
Cậu có trách nhiệm đối với hoa hồng của cậu.
– Tôi có trách nhiệm
với hoa hồng của tôi … ông hoàng nhỏ lặp lại để mà ghi
nhớ.
– Xin chào, ông hoàng nhỏ nói.
– Xin
chào, người bẻ ghi nói.
– Ông làm gì ở đây? Ông hoàng nhỏ
hỏi.
– Ta xếp hành khách, thành từng gói nghìn người một, người bẻ
ghi nói. Ta hướng dẫn những chuyến tàu trở chúng đi, lúc về bên phải, lúc
về bên trái.
Rồi một con tàu nhanh sáng choang, gầm như sấm, làm
căn phòng gác ghi rung lên.
– Họ vội quá, ông hoàng nhỏ nói. Họ tìm
cái gì vậy?
– Chính người lái tàu cũng không biết, người gác ghi
nói..
Và lại gầm lên, từ hướng ngược lại, một chuyến tàu nhanh thứ
hai sáng choang.
– Họ đã trở về rồi ư? ông hoàng nhỏ
hỏi…
– Không phải những người khi nãy. Họ đổi chỗ đấy.
–
Họ không bằng lòng chỗ của họ?
– Người ta không bao giờ bằng lòng
chỗ của mình cả! Người bẻ ghi nói.
Và lại tiếng ầm ầm của
chiếc tàu nhanh thứ ba sáng choang.
– Họ đuổi theo những hành khách lúc nãy phải
không? ông hoàng nhỏ hỏi.
– Họ chẳng đuổi theo cái gì hết, người bẻ
ghi nói. Họ ngủ gật hoặc ngồi ngáp vặt trong đó. Chỉ có những đứa trẻ là
dán mũi vào cửa kính thôi.
– Chỉ có những đứa trẻ là biết mình tìm
cái gì, ông hoàng nhỏ nói, chúng mất thì giờ vì một con búp bê bằng giẻ
rách, và con búp bê ấy trở nên quan trọng lắm, ai lấy đi của chúng, chúng
sẽ khóc…
– Chúng thật may mắn, người bẻ ghi nói.
– Xin chào, ông hoàng nhỏ nói.
– Xin
chào, người lái buôn nói.
ấy là một người bán loại thuốc có thể làm
cho đỡ khát. Mỗi lần uống một viên, và người ta sẽ thấy không cần phải
uống nước nữa.
– Tại sao ông bán thứ đó? ông hoàng nhỏ
hỏi.
– Đây là một sự tiết kiệm lớn về thời giờ, người lái buôn nói.
Các nhà chuyên môn đã có tính toán. Mỗi tuần lễ ta sẽ tiết kiệm được năm
mươi ba phút.
– Thế người ta dùng năm mươi ba phút ấy để làm
gì?
– Muốn làm gì thì làm …
“Ta, ông hoàng nhỏ nghĩ
thầm, nếu ta có năm mươi ba phút để làm gì thì làm, ta sẽ bước thật nhẹ
nhàng đến một cái nguồn nước…”
Lúc đó là ngày thứ
tám từ khi tôi bị hỏng máy trong sa mạc, và tôi vừa nghe câu chuyện người
lái buôn vừa uống giọt nước cuối cùng trong số nước dự trữ.
– A! Tôi nói với ông hoàng nhỏ, các kỷ niệm
của em thật là đẹp, nhưng anh vẫn chưa chữa được máy bay của anh, anh
chẳng còn gì để uống nữa, và anh cũng sẽ hạnh phúc lắm đấy, nếu bây giờ
anh cũng có thể bước thật nhẹ nhàng đến một cái nguồn nước!
– Bạn
cáo của tôi ơi, em nói …
– Chú em bé bỏng ơi, bây giờ còn chồn
cáo gì nữa!
– Sao thế?
– Bởi vì ta sắp chết
khát…
Em không hiểu lý lẽ của tôi, em trả lời tôi:
– Có được một người bạn là tuyệt chứ, dù cho
ta sắp chết đi nữa. Tôi, tôi rất hài lòng được có bạn cáo của tôi
…
Em không lường được hiểm nguy, tôi nghĩ thầm. Em không hề
đói hay khát. Một chút mặt trời cũng đủ cho em rồi.
Nhưng em nhìn
tôi và trả lời điều tôi vừa nghĩ:
– Tôi cũng đang khát… ta đi tìm một cái
giếng đi …
Tôi phác một cử chỉ mệt mỏi: thật là phi lý khi
đi tìm một cái giếng, một cách hú hoạ, ở trong sa mạc mênh mông. Tuy thế,
chúng tôi vẫn bước đi.
Khi chúng tôi bước đi, im lặng, giờ này qua
giờ khác, màn đêm buông xuống và các vì sao bắt đầu toả sáng. Tôi nhìn mọi
vật như trong cơn mê, đầu nóng bừng vì khát. Những lời ông hoàng bé nhỏ
nói nhảy múa trong trí nhớ tôi.
– Em, em cũng khát hay sao? Tôi hỏi
em.
Nhưng em không trả lời câu tôi hỏi. Em chỉ nói giản
dị:
– Nước cũng có thể tốt lành cho trái
tim…
Tôi không hiểu câu em đáp nhưng tôi im lặng … tôi
biết là không nên hỏi em.
Em thấy mệt. Em ngồi xuống. Tôi ngồi
xuống cạnh em. Và sau một lát im lặng, em lại nói:
– Các ngôi sao đẹp, là do ở đó có một bông
hoa mà người ta không nhìn thấy…
Tôi đáp lại “Đúng thế” và
tôi nhìn, không nói, những gợn sóng của cát dưới ánh trăng.
– Sa mạc thật đẹp, em nói
thêm…
Điều này đúng. Bao giờ tôi cũng yêu sa mạc. Ta ngồi
trên một đụn cát. Ta không trông thấy gì hết. Ta không nghe thấy gì hết.
Nhưng có một cái gì đó toả sáng trong lặng lẽ…
– Cái đã tô điểm cho sa mạc, ông hoàng nhỏ
nói, là nó ẩn giấu một cái giếng ở nơi nào đó…
Tôi kinh
ngạc vì bỗng nhiên hiểu ra cái ánh sáng huyền bí ấycủa cát. Khi còn là một
cậu bé tôi ở trong một ngôi nhà cổ, và có một truyền thuyết là ở ngôi nhà
cổ này có chôn một kho báu. Tất nhiên, chưa ai tìm ra kho báu đó, có lẽ
cũng chưa ai thử đi tìm. Nhưng nó đã làm cho ngôi nhà trở nên thành tiên.
Cái nhà của tôi có giấu trong đáy trái tim của nó một điều bí
mật…
– Phải, tôi nói với ông hoàng nhỏ. Dù là
ngôi nhà, ngôi sao hay sa mạc, cái làm chúng ta trở nên đẹp thì không thể
nhìn thấy!
– Tôi rất hài lòng, em nói, vì ông cũng đồng ý với bạn
cáo của tôi.
Khi ông hoàng nhỏ bé thiu thiu ngủ, tôi bế em
lên vòng tay và lại lên đường. Lòng tôi xúc động. Tôi có cảm giác như đang
giữ một kho báu mong manh. Tôi có cảm giác như trên Trái Đất này không có
gì mong manh hơn. Tôi nhìn, dưới ánh sáng trăng, vầng trán xanh xao ấy,
đôi mắt nhắm nghiền, những lọn tóc run rẩy trước gió, và tôi nghĩ thầm:
cái mà ta thấy đây chỉ là một cái vỏ. Cái quan trọng nhất thì không nhìn
thấy được …
Khi đôi môi hé mở của em thoáng một nụ cười, tôi lại
tự nhủ: cái làm cho ta xúc động mạnh đến thế về ông hoàng bé nhỏ đang ngủ
này, đó là lòng chung thuỷ của em đối với một đoá hoa hồng, ấy là hình ảnh
một đoá hồng rực sáng nơi em như một ngọn đèn, cả trong khi em ngủ… Và
tôi càng thấy em còn mong manh hơn. Ta phải hết sức che chở cho những ngọn
đèn: một ngọn gió có thể thổi tắt được …
Và, cứ bước đi như vậy,
tôi tìm ra cái giếng vào lúc rạng đông.
– Con người, ông hoàng nhỏ nói, họ chui vào
các chuyến tàu nhanh, nhưng họ chẳng biết mình tìm kiếm thứ gì. Thế mà họ
cứ cuống quít lên và quay cuồng …
Và em nói thêm:
– Nào có ích gì…
Cái giếng mà
chúng tôi đến, nó không giống các giếng ở sa mạc Sahara. Các giếng Sahara
chỉ đơn giản là những cái lỗ đào trong cát. Còn cái này giống như giếng
làng. Nhưng ở đấy chẳng có ngôi làng nào, và tôi tưởng mình đang
mơ.
– Lạ thật, tôi nói với ông hoàng nhỏ, mọi
cái đều có sẵn: cái ròng rọc, cái gầu và sợi dây…
Em cười,
sờ sợi dây, lăn cái ròng rọc. Và cái ròng rọc liền rên một tiếng, giống
như tiếng rên của cái chong chóng chỉ hướng gió sau một hồi gió ngủ yên
lâu quá.
– Ông nghe thấy không, ông hoàng nhỏ nói, ta
đánh thức cái giếng này và nó hát …
Tôi không muốn em gắng
sức:
– Để anh, tôi nói, nó nặng quá đối với
em.
Chậm rãi, tôi kéo gàu lên thành giếng. Tôi đặt nó chắc
chắn trên đó. Trong tai tôi vẫn còn văng vẳng tiếng hát của cái ròng rọc,
và trong nước vẫn còn run rẩy, tôi thấy mặt trời run lên.
– Tôi khát thứ nước này đây, ông hoàng nhỏ
nói. Cho tôi uống đi…
Và tôi hiểu ra em tìm kiếm cái
gì.
Tôi nhắc chiếc gầu lên kề môi em. Em uống, hai mắt nhắm nghiền.
Êm đềm như một ngày hội. Thứ nước này còn là một cái gì khác hơn mọt thứ
nước uống. Nó sinh ra từ cuộc đi bộ dưới trời sao, từ tiếng hát của cái
ròng rọc, từ sự gắng sức của cánh tay tôi. Nó tốt lành cho tim ta, như một
món quà tặng. Ngày tôi còn là một cậu bé, ánh sáng của cây Noel, tiếng
nhạc của buổi lễ nửa đêm, những nụ cười dịu dàng cũng đã làm nên sự rực rỡ
của món quà Noel mà tôi được nhận.
– Loài người nơi ông, ông hoàng nhỏ nói,
trồng năm nghìn hoa hồng cũng trong một khu vườn…thế mà họ chẳng tìm
thấy cái họ tìm …
– Họ chẳng tìm thấy đâu, tôi nói …
–
Trong khi cái họ muốn tìm lại có thể gặp trong chỉ một đoá hồng hoặc chỉ
một ít nước…
– Đúng thế, tôi nói.
Và ông hoàng nhỏ
nói thêm:
– Con mắt vốn mù loà. Phải tìm kiếm với trái
tim.
Tôi đã uống. Tôi đã nghỉ ngơi thoả thuê. Vào lúc tinh
mơ, cát một màu mật ong. Tôi thấy sung sướng cả vì cái màu mật ong ấy nữa.
Tại sao tôi cứ phải khổ sở…
– Ông phải giữ lời hứa, ông hoàng nhỏ bây
giờ lại ngồi xuống bên tôi, nhẹ nhàng nói.
– Lời hứa nào?
–
Ông biết đấy … Một cái rọ mõm cho con cừu của tôi… Tôi chịu trách
nhiệm về cái hoa ấy!
Tôi rút từ trong túi áo ra các bản vẽ
phác của tôi. Ông hoàng nhỏ trông thấy các bức vẽ bèn cười bảo:
– Các cây baobap của ông, trông giống như
các cây cải hoa ấy…
– ồ!
Tôi vốn tự hào biết bao với
bức vẽ các cây bao bap!
– Con cáo của ông… hai tai nó…trông
giống như hai cái sừng…và lại dài quá!
Và em lại cười
nữa.
– Cậu không công bằng, cậu nhỏ ơi, tôi vốn
chỉ biết vẽ trăn kín với chăn mở thôi mà!
– ồ! Được cả thôi, em
nói, trẻ con chúng hiểu hết.
Thế là tôi dùng bút chì phác một
cái rọ mõm. Và lòng tôi se lại khi đưa cái rọ mõm đó cho em:
– Em có những sự định mà tôi không được
rõ…
Nhưng em chẳng trả lời tôi. Em bảo tôi:
– Ông biết không, ngày tôi rơi xuống Trái
Đất… mai đã là tròn một năm…
Rồi, sau một lát im lặng, em
lại nói:
– Tôi rơi xuống ngay gần
đây…
Và em đỏ mặt.
Và một lần nữa, chẳng hiểu tại
sao, tôi cảm thấy buồn bã một cách kỳ lạ. Khi ấy tôi bỗng buột miệng
hỏi:
– Thế ra không phải là ngẫu nhiên mà, buổi
sáng ấy, tôi gặp em, cách đây tám ngày, em lang thang một mình một nghìn
dặm cách mọi vùng có người ở! Em trở lại nơi em rơi xuống hay
sao?
Ông hoàng nhỏ lại đỏ mặt.
Và tôi nói thêm, ngập
ngừng:
– Là vì, có lẽ, vì ngày kỷ niệm
chăng?
Ông hoàng lại đỏ mặt lần nữa. Em không bao giờ trả lời
các câu hỏi, nhưng khi người ta đỏ mặt, như thế có nghĩa là “phải”, phải
không?
– A, tôi nói, tôi sợ…
Nhưng
em trả lời tôi:
– Bây giờ ông phải làm việc thôi. Ông phải
trở về chỗ cái máy của ông. Tôi đợi ông ở đây. Chiều mai ông hãy
đến…
Song tôi không yên tâm. Tôi nhớ chuyện con cáo. Có
nguy cơ là ta có thể khóc một tí nếu ta lỡ để cho ai cảm hoá
mình…
Cạnh cái giếng, có
một bức tường đổ nát. Khi ở chỗ làm việc trở lại vào chiều hôm sau, từ xa
tôi đã thấy ông hoàng nhỏ của tôi ngồi trên đó, hai chân lơ lửng. Và tôi
nghe em nói:
– Thế anh không nhớ sao? Không phải là chỗ
này đâu!
Một giọng nói khác có lẽ trả lời em, vì em lại
đáp:
– Phải! Phải! Ngày thì đúng, nhưng không
phải chỗ này…
Tôi bước tiếp đến chỗ bức thành. Tôi vẫn
không nhìn thấy, cũng chẳng nghe thấy ai. Thế nhưng, ông hoàng nhỏ lại đáp
nữa:
– … Đúng thế. Anh cứ xem nơi nào bắt đầu có dấu chân của tôi
ở trên cát. Anh chỉ việc đợi tôi ở đấy. Tôi sẽ đến đêm nay.
Tôi chỉ
cách bức tường có hai mươi mét và tôi vẫn chẳng nhìn thấy gì.
Ông
hoàng nhỏ lại nói, sau một lát im lặng:
– Anh có nọc tốt đấy chứ? Anh chắc là không
làm tôi đau lâu chứ?
Tôi dừng lại, trái tim se thắt, nhưng
tôi vẫn không hiểu.
– Thôi bây giờ hãy đi đi, em nói. Tôi muốn
xuống.
Thế là chính tôi nhìn xuống chân tường, và tôi nhảy
dựng lên. Nó ở đó, nó ngẩng đầu lên phía ông hoàng nhỏ, một giống rắn vàng
có thể diệt ta trong ba mươi giây. Vừa lục túi tìm khẩu súng ngắn, tôi vừa
chạy tới, nhưng, nghe tiếng tôi, con rắn liền chuồn trong cát, như thể một
dòng nước chảy đi, và chẳng cần phải vội vàng, nó luồn lách giữa các tảng
đá với một tiếng động nhè nhẹ như tiếng va chạm của kim khí.
Tôi
đến bên bức tường vừa đúng lúc để đón trong vòng tay tôi ông hoàng bé nhỏ,
trắng bệch như tuyết.
– Chuyện quái quỉ gì thế! Bây giờ em lại đi
trò chuyện với rắn!
Tôi tháo chiếc khăn vàng kim bao giờ cũng
khoác ở cổ em. Tôi dấp nước vào chán em và cho em uống. Và bây giờ, tôi
không dám hỏi em điều gì nữa. Em nhìn tôi nghiêm nghị và đưa hai tay ôm cổ
tôi. Tôi nghe tiếng tim em đập như tiếng đập của một con chim sắp chết,
khi bị trúng đạn súng săn. Em bảo tôi:
– Tôi rất mừng, vì biết ông đã tìm ra máy
bay của ông thiếu cái gì. Ông sắp trở về nhà ông…
– Sao em
biết?
Đúng là lúc ấy tôi vừa định báo cho em biết, tưởng đã
tuyệt vọng rồi, bỗng dưng tôi lại sửa được máy.
Em chẳng trả lời
câu hỏi của tôi, nhưng lại nói thêm:
– Tôi cũng như ông, hôm nay tôi về nhà
tôi…
Rồi, giọng ngầm ngùi:
– Xa hơn nhiều lắm… khó hơn nhiều
lắm…
Tôi có cảm giác vừa xảy ra một việc gì dị thường. Tôi
siết chặt em trong vòng tay tôi như một em bé, nhưng khi ấy tôi vẫn có cảm
giác em đang tuột thẳng xuống một vực thẳm nào đó dù tôi cố níu giữ
lại…
ánh mắt em nghiêm nghị, mất hút vào một nơi rất xa:
– Tôi có con cừu của ông. Và tôi có cái
thùng cho con cừu. Và tôi có cái rọ mõm…
Và em mỉm cười
buồn buồn.
Tôi đợi rất lâu. Tôi thấy em dần dà ấm lại:
– Cậu em ạ, em đã sợ hãi…
Em
có sợ hãi, đúng rồi! Nhưng em cười dịu dàng:
– Chiều nay tôi sẽ còn sợ nhiều
hơn…
Một lần nữa, tôi lại cảm thấy lạnh buốt người vì một
cái gì đó không thể cứu vãn được nữa. Và tôi hiểu rằng tôi không thể chịu
nổi ý nghĩ rồi đây không bao giờ còn nghe thấy tiếng cười này nữa. Tiếng
cười ấy đối với tôi như một nguồn nước trong sa mạc.
– Cậu em ạ, tôi còn muốn được nghe em
cười…
Nhưng em bảo tôi:
– Đêm nay, vừa đúng một năm. Ngôi sao của
tôi sẽ lại ở đúng bên trên chỗ tôi rơi xuống năm ngoái…
– Cậu em
ạ, có phải là một cơn ác mộng không, chuyện rắn, cuộc hẹn gặp với ngôi sao
này…
Nhưng em không trả lời câu tôi hỏi. Em bảo
tôi:
– Cái gì mà quan trọng, cái đó không nhìn
thấy được…
– Đúng thế…
– Giống như bông hoa của tôi. Khi
ông yêu một bông hoa ở trên một ngôi sao, thật là êm đềm, ban đêm, khi ông
nhìn trời. Tất cả các ngôi sao đều nở hoa.
– Đúng thế…
–
Giống như nước vậy. Nước mà ông cho tôi uống như là âm nhạc, là vì cái
ròng rọc và sợi dây… ông nhớ chứ… thật ngon lành.
– Đúng
thế…
– Ban đêm, ông sẽ nhìn sao. Chỗ tôi bé quá không thể chỉ cho
ông đâu là ngôi sao của tôi được. Thế lại càng hay. Ngôi sao của tôi, đối
với ông sẽ là một trong các ngôi sao kia… Như thế, tất cả các ngôi sao,
ông đều sẽ thích nhìn. Tất cả chúng sẽ là bạn của ông. Và rồi tôi sẽ biếu
ông một món quà…
Em lại cười thêm nữa.
– A! Em ơi, em ơi, tôi thích nghe em cười
như thế này!
– Đúng đó là món quà tôi biếu ông… giống như là nước
vậy…
– Em muốn nói sao?
– Mọi người có những ngôi sao
không của ai giống ai. Đối với một số ưa thích đi xa, các ngôi sao là
những kẻ dẫn đường. Đối với số khác, chúng chỉ là những đốm sáng nhỏ. Đối
với những nhà bác học, chúng là những bài toán. Đối với nhà doanh nghiệp
của tôi, chúng là vàng. Nhưng tất cả loại ngôi sao ấy đều câm lặng. Ông,
ông sẽ có những ngôi sao trước đây không ai có…
– Em muốn nói
sao?
– Khi ông nhìn trời, ban đêm, bởi vì ở một trong những ngôi
sao đó có tôi ở, bởi vì tôi cười trên một trong những ngôi sao đó, cho nên
đối với ông tưởng chừng như tất cả các ngôi sao đều cười. Ông, ông sẽ có
được những ngôi sao biết cười.
Rồi em lại cười nữa.
– Và khi ông đã nguôi rồi (người ta bao giờ
cũng nguôi đi), ông sẽ bằng lòng đã từng được quen biết tôi. Ông mãi mãi
là bạn tôi. Rồi đôi khi ông mở của sổ nhà ông, như thế đấy, để cho vui
thôi… Bạn hữu của ông sẽ lấy làm lạ khi thấy ông vừa nhìn trời vừa cười.
Ông sẽ bảo họ: “Phải, các ngôi sao, lúc nào chúng cũng làm cho mình cười!”
Và họ sẽ tưởng ông điên. Hoá ra tôi chơi khăm ông một
vố…
Rồi em lại cười nữa.
– Xem như tôi đã tặng ông, thay vì những
ngôi sao, hàng đống những cái chuông nhỏ biết cười…
Rồi em
lại cười nữa. Và em trở lại nghiêm nghị:
– Đêm nay… ông biết đấy… đừng đến làm
gì.
– Tôi sẽ không rời em đâu.
– Tôi sẽ có vẻ như đau… Tôi
sẽ có vẻ sắp chết. Thế thôi mà! Ông đừng đến chứng kiến cảnh đó, không
đáng gì đâu…
– Tôi sẽ không rời em.
Nhưng em có vẻ
lo lắng.
– Tôi nói với ông… là tại vì con rắn đây.
Chớ để rắn nó cắn ông. Loài rắn, chúng ác lắm. Chúng có thể cắn để mà
chơi…
– Tôi sẽ không rời em.
Nhưng có cái gì đó làm
em yên tâm:
– Nhưng đúng là nó sẽ không còn nọc cho lần
cắn thứ hai…
Đêm ấy, tôi không trông thấy em bỏ đi. Em đã
trốn đi không một tiếng động. Khi tôi đuổi kịp em, em bước quả quyết thật
nhanh. Em chỉ nói với tôi:
– A! Ông lại đến đây rồi…
Rồi
em nắm tay tôi. Nhưng em lại dằn vặt nữa:
– Ông không đúng. Ông sẽ khổ cho xem. Tôi sẽ
có vẻ chết nhưng không phải là thật đâu…
Tôi, tôi im
lặng.
– Ông biết đấy. Đường xa lắm! Tôi không mang
nổi cái thân xác này. Nặng lắm.
Tôi, tôi im lặng.
– Nhưng nó cũng sẽ chỉ như cái vỏ già bỏ
lại. Những cái vỏ già thì có gì đáng buồn…
Tôi, tôi im
lặng.
Em có hơi nản. Nhưng em gắng thêm một lần nữa:
– Sẽ hay lắm chứ, ông biết đấy. Tôi cũng sẽ
nhìn các ngôi sao. Các ngôi sao sẽ là những cái giếng với một cái ròng rọc
han rỉ. Tất cả mọi ngôi sao sẽ rót cho tôi uống…
Tôi, tôi
im lặng.
– Sẽ thật buồn cười! Ông sẽ có năm trăm
triệu chiếc chuông, còn tôi, năm trăm triệu nguồn nước…
Và
em cũng im luôn, bởi vì em khóc…
– Đây rồi. Ông để tôi bước một mình
thôi.
Và em ngồi xuống vì sợ.
Em lại nói nữa:
– Ông biết đấy… đoá hoa của tôi… tôi
phải có trách nhiệm! Nàng thật là yếu đuối! Nàng thật ngây thơ! Nàng chỉ
có bốn cái gai chẳng thấm vào đâu để mà chống trọi trên
đời…
Tôi ngồi xuống vì không thể giữ mình đứng được nữa. Em
nói:
– Kia rồi… chỉ có thế
thôi…
Em lưỡng lự một chút, rồi đứng lên. Em bước một bước.
Còn tôi, tôi không thể nào cử động được.
Chỉ có một loáng chớp màu
vàng gần bên mắt cá chân em. Em đứng một lúc không động đậy. Em không kêu.
Em ngã xuống nhẹ nhàng như một cái cây. Cả một tiếng động cũng không có,
là bởi vì cát.
Và giờ đây, đúng vậy,
sáu năm đã trôi qua… Tôi chưa bao giờ kể lại câu chuyện này. Những bạn
bè gặp lại tôi rất lấy làm hài lòng thấy tôi còn sống. Tôi đã rất buồn,
nhưng tôi nói với họ: Đó là vì mệt…
Bây giờ tôi đã nguôi nguôi.
Nghĩa là… không hẳn là như thế. Nhưng tôi biết em đã trở về tinh cầu của
mình, vì sáng sớm hôm sau, tôi đã không tìm thấy thân xác em. Cái thân xác
chẳng nặng nề gì mấy… Và ban đêm, tôi thích lắng nghe các ngôi sao.
Chúng như năm trăm triệu cái chuông nhỏ…
Nhưng có xảy ra một điều
gì đó không bình thường. Chiếc rọ mõm tôi đã vẽ cho ông hoàng nhỏ, tôi đã
quên vẽ thêm cái đai da. Em sẽ không thể nào buộc nó cho con cừu
được.
Thế là tôi tự hỏi: ” Chuyện gì đã xảy ra trên tinh cầu ấy? Có
lẽ con cừu đã ăn mất đoá hoa chăng…”
Khi thì tôi tự nhủ: “Chắc là
không! Ông hoàng nhỏ đêm nào cũng đậy hoa trong cái bầu kính, và em cũng
trông chừng con cừu cẩn thận…” Thế là tôi vui sướng. Và tất cả các ngôi
sao mỉm cười dịu dàng.
Khi thì tôi tự nhủ: “Thế nào chẳng có lúc
người ta lơ đãng, và thế là đủ! Em đã quên mất, một đêm nào đó, cái bầu
kính, hoặc con cừu lẻn ra không một tiếng động trong đêm…” Thế là những
cái chuông nhỏ đều biến thành nước mắt!…
Đó là một bí ẩn lớn lao.
Với bạn, là người cũng yêu ông hoàng bé nhỏ, cũng như với tôi, cả vũ trụ
này sẽ chẳng còn như cũ nếu như ở đâu đó, không biết ở đâu, một con cừu mà
ta không biết, đã có hay là không ăn một đoá hoa hồng…
Hãy nhìn
lên trời. Hãy tự hỏi: con cừu đã có ăn hay không ăn đoá hoa? Và bạn sẽ
thấy tất cả đều thay đổi…
Và không một người lớn nào lại hiểu được chuyện ấy quan trọng
đến nhường nào!
Cảnh ấy đối với tôi, là cảnh đẹp nhất và buồn nhất trên thế gian. Nó
cũng là cái cảnh ở trang trước, nhưng tôi đã vẽ một lần nữa để bạn nhìn
rõ hơn. Chính tại nơi đây ông hoàng bé nhỏ đã xuất hiện trên Trái Đất,
rồi lại biến đi.
Hãy nhìn chăm chú cảnh này cho đến khi bạn chắc rằng bạn có thể
nhận ra nó, nếu ngày kia bạn du hành sang châu Phi, trong sa mạc. Và nếu
bạn tình cờ đi ngang qua đó, tôi xin bạn, xin bạn đừng vội, hãy nán lại một
chút ngay dưới ngôi sao ! Nếu bấy giờ có một đứa bé đến bên bạn, nếu em
cười, nếu em có mái tóc vàng óng, nếu em không trả lời khi người ta hỏi,
bạn sẽ đoán ra đấy là ai. Bấy giờ bạn hãy thương tôi ! Đừng để tôi buồn
quá thế này : Hãy viết thư cho tôi báo rằng em đã trở lại…
Průměr:
Žádná
4.4
(
8
hlasů)
