Siêu âm gan nhiễm mỡ – Giải pháp đánh giá mức độ bệnh

Siêu âm là một trong những chẩn đoán hình ảnh được sử dụng phổ biến nhất hiện nay trong chẩn đoán các bệnh lý. Nguyên nhân là bởi phương pháp này có chi phí thấp, dễ thực hiện, có thể quan sát được các chi tiết nhỏ mang lại tính chính xác và độ tin cậy tương đối cao. Siêu âm cũng được ứng dụng trong chẩn đoán gan nhiễm mỡ, giúp đánh giá hiệu quả mức độ bệnh. Bài viết sau của Hệ thống Y tế Thu Cúc TCI sẽ giúp bạn hiểu hơn về ý nghĩa của hình ảnh siêu âm gan nhiễm mỡ.

1. Nguyên nhân và phân loại gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ là tình trạng tích tụ mỡ trong gan vượt quá chỉ số bình thường. Bệnh phát triển qua 3 giai đoạn chính, giai đoạn đầu thường không có triệu chứng rõ ràng. Thông thường người bệnh gan nhiễm mỡ có thể cảm thấy ấm ách khó chịu ở bụng. Khi bệnh tiến triển nặng dẫn đến viêm gan, các triệu chứng có thể gặp phải gồm: chán ăn, sút cân, đau bụng, vàng da, mệt mỏi,…

1.1. Nguyên nhân gây bệnh

Lạm dụng rượu là nguyên nhân thường gặp nhất dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ. Ngoài ra, các bất thường trong sản sinh mỡ hoặc chuyển hóa mỡ trong cơ thể cũng gây ra tình trạng mỡ thừa tích trữ trong gan. Như vậy, các nguyên nhân gây bệnh phổ biến có thể kể đến gồm:

– Lạm dụng rượu, nghiện rượu.

– Sụt giảm cân nặng quá nhanh.

– Một số bệnh lý như: bệnh béo phì, đái tháo đường,….

– Chế độ ăn nhiều cholesterol.

– Mỡ máu cao.

– Yếu tố gen di truyền.

– Tác dụng phụ của một số loại thuốc (như Steroids, Aspirin, Tamoxifen hay Tetracycline).

1.2. Phân loại gan nhiễm mỡ

4 nhóm chính của gan nhiễm mỡ bao gồm:

– Gan nhiễm mỡ không do rượu: Tình trạng dư thừa mỡ trong các tổ chức của gan không liên quan tới rượu, nguyên nhân gây bệnh là do rối loạn chuyển hóa mỡ gan.

– Gan nhiễm mỡ do rượu: Uống quá nhiều rượu sẽ gây tổn thương tế bào gan và làm chức năng chuyển hóa mỡ bị suy giảm. Bệnh viêm gan do rượu có triệu chứng sớm nhất là gan nhiễm mỡ. Tình trạng nhiễm mỡ gan sẽ được giảm thiểu khi kiêng rượu . Ngược lại, nếu uống rượu nhiều và liên tục, bệnh gan nhiễm mỡ có nguy cơ cao tiến triển thành xơ gan.

– Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu: Lượng mỡ trong gan đạt đến một mức độ nhất định sẽ khiến gan to lên và có thể đi kèm với chức năng gan suy giảm. Bệnh có các triệu chứng điển hình gồm: chán ăn, đau bụng, buồn nôn, nôn, vàng da,… Bệnh có thể dẫn đến những tổn thương khó phục hồi ở gan và xơ gan nếu không được điều trị kịp thời.

– Gan nhiễm mỡ cấp tính ở phụ nữ trong quá trình mang thai: Các triệu chứng của bệnh như buồn nôn và nôn liên tục, cảm giác khó chịu khắp cơ thể, đau hạ sườn phải, vàng da thường xuất hiện ở 3 tháng cuối thai kỳ. Bệnh lý gan nhiễm mỡ cấp tuy hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm với thai phụ. Nếu được kiểm tra sàng lọc, dự phòng và điều trị từ sớm, tình trạng bệnh sẽ được kiểm soát hiệu quả. Hầu hết các triệu chứng có thể giảm dần sau khi sinh và không để lại hậu quả trong tương lai.

2. Mô tả gan nhiễm mỡ trên siêu âm

2.1. Siêu âm gan nhiễm mỡ là gì?

Siêu âm là chẩn đoán hình ảnh quen thuộc, sử dụng sóng âm có tần số cao để tạo hình ảnh các cơ quan bên trong cơ thể. Với siêu âm gan, máy siêu âm với dụng cụ phát sóng siêu âm sẽ được bác sĩ áp vào vùng bụng phía trên bên phải của người bệnh. Nhờ đó, bác sĩ sẽ thu được hình ảnh của gan hiển thị qua màn hình máy tính. Thông qua hình ảnh này, bác sĩ có thể phát hiện những bất thường trong cấu trúc gan cũng như các tổn thương nếu có ở gan.

Siêu âm gan giúp phân định các thùy nói chung, đồng thời đánh giá được phân thùy, hạ phân thùy nói riêng. Dựa trên mối liên quan với động mạch chủ và tĩnh mạch dưới, tĩnh mạch trên, tĩnh mạch cửa của gan, tổn thương gan sẽ được phát hiện qua siêu âm.

2.2. Hình ảnh siêu âm gan nhiễm mỡ được mô tả như thế nào?

Bệnh gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng đặc hiệu, nhất là trường hợp bệnh ở giai đoạn đầu. Đây là lý do vì sao hầu hết các trường hợp bệnh chỉ được phát hiện thông qua các chẩn đoán hình ảnh như siêu âm. Mô tả gan nhiễm mỡ trên siêu âm chủ yếu dựa vào các dấu hiệu như sau:

– Tăng độ sáng của chủ mô gan.

– Các vùng khác nhau của gan có sự thay đổi về độ sáng.

– Mô gan gia tăng độ sáng, từ đó dẫn đến đường bờ của các cấu trúc mạch máu bị mờ đi.

Hình thái gan nhiễm mỡ qua siêu âm sẽ xuất hiện những đốm sáng tập trung thành từng khu hoặc nằm rải rác. Tình trạng này sẽ có sự khác nhau ở từng người bệnh tùy theo mức độ nhiễm mỡ gan. Đồng thời, bác sĩ sẽ không nhìn thấy hoặc nhìn không rõ hệ thống mạch bên ngoài trên gan qua siêu âm.

Ngoài ra, trường hợp gan nhiễm mỡ sẽ không có báo hiệu âm phản hồi khi thực hiện  rà soát tĩnh mạch trên gan, tĩnh mạch cửa hoặc cơ hoành. Thêm vào đó, âm vang của máy ở mặt sau gan cũng sẽ giảm xuống. Chính vì vậy, hình ảnh bờ rìa của gan và lá gan trở nên rõ ràng. Tóm lại, đặc trưng của mô tả gan nhiễm mỡ trên siêu âm là gia tăng độ hồi âm của nhu mô gan tạo nên hình ảnh gan sáng.

2.3. Đánh giá mức độ nhiễm mỡ của gan qua siêu âm

Trên hình ảnh siêu âm thấy một phần hoặc toàn bộ nhu mô của gan sáng thì bác sĩ đã có thể chẩn đoán được mức độ nhiễm mỡ của gan. Cụ thể, mức độ gan nhiễm mỡ được đánh giá dựa vào hiện tượng tăng độ sáng của nhu mô gan trên hình ảnh siêu âm như sau:

– Mức độ 1: Độ hồi âm lan tỏa của nhu mô có sự gia tăng nhẹ. Trong khi đó mức độ hút âm chưa có sự thay đổi đáng kể, đồng thời vẫn thấy rõ vùng cơ hoành và đường bờ tĩnh mạch.

– Mức độ 2: Gia tăng độ hồi âm lan tỏa và hút âm của nhu mô gan. Cơ hoành có thể xác định được nhưng độ hiển thị của cơ hoành cũng như đường bờ tĩnh mạch trong gan đã mờ hơn.

– Mức độ 3: Độ hồi âm lan tỏa và hút âm của nhu mô gan gia tăng đáng kể. Lúc này vùng cơ hoành và đường bờ tĩnh mạch trong gan đều không còn nhìn thấy nữa.

3. Độ chính xác của chẩn đoán gan nhiễm mỡ qua siêu âm

Siêu âm có độ nhạy và đặc hiệu cao, đồng thời chi phí thực hiện thấp. Do đó phương pháp này được ứng dụng phổ biến trong chẩn đoán gan nhiễm mỡ ở các cơ sở y tế. Tuy nhiên, chẩn đoán hình ảnh này có tính chủ quan cao vì kết quả chẩn đoán phụ thuộc vào sự quan sát của bác sĩ thực hiện. Trên thực tế, vẫn có trường hợp nhầm lẫn trong chẩn đoán do bác sĩ thiếu kinh nghiệm hoặc cài đặt máy không chính xác.

Mặt khác, siêu âm không xác định được gan nhiễm mỡ là đơn thuần hay thoái hóa mỡ gây viêm gan. Do đó người bệnh có thể được chỉ định thực hiện thêm chụp CT hoặc cộng hưởng từ MRI để có kết quả chẩn đoán chính xác nhất. Người bệnh béo phì hoặc người mắc các bệnh gan mạn tính cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi lựa chọn siêu âm.

Để đảm bảo hiệu quả chẩn đoán gan nhiễm mỡ, người bệnh cần thăm khám tại cơ sở y tế uy tín. Các cơ sở này cần có chuyên khoa Gan mật và khoa Chẩn đoán hình ảnh với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại. Bác sĩ sẽ kiểm tra lâm sàng và chỉ định phương pháp phù hợp, từ đó kết quả chẩn đoán đảm bảo khách quan, chính xác.

Siêu âm là phương pháp được ứng dụng rộng rãi trong chẩn đoán gan nhiễm mỡ và các bệnh lý về gan khác. Người bệnh cần chú ý thực hiện tại cơ sở y tế uy tín để có kết quả siêu âm gan nhiễm mỡ chính xác nhất.