Chỉ Số Giá Tiêu Dùng Là Gì? Cách Tính Chỉ Số Giá Tiêu Dùng CPI

Chỉ số giá tiêu dùng CPI là một trong những biến số quan trọng giúp đo lường sức khỏe của nền kinh tế. Sau khi đọc bài viết này, bạn sẽ biết được chỉ số giá tiêu dùng là gì, công thức tính và cách tính chỉ số giá tiêu dùng CPI, sự khác nhau khi phân biệt và so sánh chỉ số điều chỉnh GDP (GDP – Deflator) và chỉ số giá tiêu dùng CPI, một số ví dụ về chỉ số giá tiêu dùng, những lợi ích và hạn chế của chỉ số giá tiêu dùng CPI. 

Mức Giá Chung Và Chỉ Số Giá

Mức giá chung là mức giá trung bình của toàn bộ những sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ của một vương quốc hay một khu vực trong một khoảng chừng thời hạn nhất định .

Chỉ số giá là chỉ số đo lường mức độ biến động tương đối của giá cả theo thời gian, được tính bằng cách lấy bình quân có trọng số của giá cả hàng hoá và dịch vụ theo thời gian.

Chỉ số giá được dùng để thống kê giám sát mức giá chung của nền kinh tế tài chính .Có 2 loại chỉ số giá là Chỉ số giá Paasche ( Paasche Price Index ) được nhà thống kê và kinh tế tài chính học người Đức Hermann Paasche tăng trưởng năm 1874 và Chỉ số giá Laspeyres ( Laspeyres Price Index ) được nhà kinh tế tài chính học người Đức Étienne Laspeyres tăng trưởng năm 1864 .

Chỉ số giá Paasche là chỉ số giá có trọng số là khối lượng hàng hóa của thời kỳ nghiên cứu, chỉ số này được dùng để tính chỉ số giảm phát theo GDP – GDP Deflator (Chỉ số điều chỉnh GDP) và Chỉ số giá sản xuất PPI.

Chỉ số giá Laspeyres là chỉ số giá có trọng số là khối lượng hàng hóa của thời kỳ gốc, chỉ số này được dùng để tính Chỉ số giá tiêu dùng (Hay còn gọi là chỉ số CPI).

Chỉ Số Giá Tiêu Dùng Là Gì?

Chỉ số giá tiêu dùng ( Consumer Price Index ) là chỉ số biểu lộ mức độ dịch chuyển tương đối của giá thành sản phẩm & hàng hóa tiêu dùng theo thời hạn .Chỉ số giá tiêu dùng tăng nói lên một điều rằng mức giá chung của nền kinh tế tài chính đang tăng lên theo thời hạn .

Tùy vào mức độ tăng của chỉ số giá CPI mà chúng ta biết được mức độ biến động của giá cả là mạnh hay không, bên cạnh đó là mức độ của Lạm phát.

Chỉ số CPI có đơn vị chức năng tính là Tỷ Lệ ( % ) và được đo lường và thống kê dựa trên công thức Chỉ số giá Laspeyres đã nói ở trên .Thông thường, Chỉ số CPI được tính hàng tháng, cho 3 thời kỳ gốc là : tháng trước, cùng kỳ năm trước và tháng 12 năm trướcNgoài ra còn có trung bình của quý ( quý I, II, III, VI ) năm nay so với cùng kỳ năm trước và trung bình năm .Chỉ số CPI trung bình năm sẽ phản ánh tỷ suất lạm phát kinh tế ( trung bình năm ) của năm so sánh với năm gốc .

Ví dụ về chỉ số giá tiêu dùng năm 2020: 

Chỉ số giá tiêu dùng năm 2020 ( trung bình năm 2020 ) là 103,23 %Với năm gốc là năm 2019 ( có chỉ số CPI = 100 ) thì ta nói chỉ số giá tiêu dùng năm 2020 tăng 3,23 % so với trung bình năm 2019 .Đồng thời, tỷ suất lạm phát kinh tế ( trung bình năm ) của năm 2020 là 3,23 % .Chỉ số CPI được dùng để giám sát mức độ đổi khác tương đối của Ngân sách chi tiêu theo thời hạn của 10 nhóm sản phẩm & hàng hóa chính .Bảng số liệu dưới đây là 10 nhóm hàng chính đó cùng với trọng số tương ứng để tính Chỉ số CPI trong quá trình năm ngoái – 2020 của Nước Ta

Nguồn : Tổng Cục Thống Kê

Lưu Ý:

– Giá của giỏ hàng hoá của thời kỳ gốc được qui định là 100 và giá của những kỳ khác được biểu lộ bằng tỷ suất Tỷ Lệ so với giá của thời kỳ gốc .

Ví dụ: Thời kỳ gốc là tháng 8/2021, Chỉ số CPI của tháng 9/2021 là 102,7%, thì có nghĩa là trong tháng 9/2021 giá của toàn bộ các mặt hàng đại diện tăng 2,7% so với tháng 8/2021.

– Chỉ số giá CPI không phản ánh mức giá mà chỉ phản ánh mức độ dịch chuyển của giá giữa hai thời kỳ .

Ví dụ: So với tháng 8/2021, Chỉ số CPI tháng 9/2021 của nhóm hàng “Thuốc lá và đồ uống” là 102,7% và của nhóm hàng “Giáo dục” là 101,5% thì không có nghĩa là mặt hàng “thuốc lá và đồ uống” đắt tiền hơn mặt hàng “giáo dục” mà là so với tháng 8/2021, giá của các mặt hàng “thuốc lá và đồ uống” tăng mạnh hơn giá của các mặt hàng “giáo dục”.

Cách Tính Chỉ Số Giá Tiêu Dùng CPI

Áp dụng công thức của Chỉ số giá Laspeyres, ta có công thức tính Chỉ số giá tiêu dùng CPI như sau

Chỉ Số CPI Có Ý Nghĩa Như Thế Nào?

Rõ ràng rằng, với tác dụng của mình là phản ánh sự thay đổi của mức giá hàng hóa trên thị trường thì Chỉ số giá CPI là một chỉ số kinh tế có ý nghĩa quan trọng trong việc theo dõi và đánh giá tình hình Lạm phát, quan hệ cung cầu trên thị trường, sức mua của người dân để từ đó có những chính sách phù hợp để điều tiết nền kinh tế vĩ mô.

Ngoài ra, Chi số CPI còn là cơ sở tham khảo cho việc điều chỉnh lãi suất ngân hàng, điều chỉnh tiền lương, tiền công trong các hợp đồng sản xuất kinh doanh.

Bằng việc thống kê giám sát chỉ số CPI và phối hợp với những chỉ số kinh tế tài chính khác, những nhà nghiên cứu và phân tích hoàn toàn có thể giám sát và Dự kiến được tỷ suất lạm phát kinh tế .– Nếu Chỉ số CPI tăng lên can đảm và mạnh mẽ thì đó là một tín hiệu của sự bùng nổ lạm phát kinh tế .– Nếu Chỉ số CPI sụt giảm nhanh gọn thì báo hiệu một sự suy giảm trong tổng cầu dẫn đến nền kinh tế tài chính suy thoái và khủng hoảng .Từ đó cơ quan chính phủ có những chủ trương vận dụng như Chính sách tài khóa hay Chính sách tiền tệ để kiềm chế lạm phát kinh tế hay kích thích kinh tế tài chính .Trên kim chỉ nan là vậy, nhưng thực tiễn, ngoài việc giúp có cái nhìn tổng quan về mức giá chung và nhu cầu mua sắm của đồng xu tiền thì Chỉ số CPI chưa phản ánh đúng mực và thật sự rõ ràng mức độ cũng như nguyên do của lạm phát kinh tế ( do có khuynh hướng thổi phồng mức giá chung )Nên bên cạnh điều kiện kèm theo cần là nghiên cứu và phân tích Chỉ số CPI thì cần có điều kiện kèm theo đủ là sự phối hợp xem xét thêm những chỉ số kinh tế tài chính khác ( như Chỉ số kiểm soát và điều chỉnh GDP, Chỉ số PPI, … ) để tìm ra đúng nguyên do và có chủ trương tương thích .Khi chỉ số CPI tăng, đồng nghĩa tương quan với mức giá chung tăng và nhu cầu mua sắm đồng xu tiền giảm .Lúc này cơ quan chính phủ sẽ có những chủ trương kiểm soát và điều chỉnh mức thu nhập cơ bản cho người dân để bảo vệ mức sống cũng như bù đắp ngân sách hoạt động và sinh hoạt cho hội đồng .Việc theo dõi chỉ số CPI cũng góp thêm phần giúp những cá thể và hộ mái ấm gia đình có quyết định hành động tiêu tốn sao cho tương thích với thu nhập của mình .Đối với những nhà đầu tư trên Thị Trường kinh tế tài chính, Chứng khoán thì việc theo dõi chỉ số CPI giúp họ có những quyết định hành động góp vốn đầu tư hài hòa và hợp lý hơn .Khi Chỉ số CPI tăng nhanh, ngân sách đầu vào tăng lên làm giảm doanh thu của doanh nghiệp, đồng thời cơ quan chính phủ triển khai Chính sách tiền tệ thắt chặt làm giảm khối lượng tín dụng thanh toán dẫn đến làm sụt giảm lượng góp vốn đầu tư vào kinh tế tài chính, Chứng khoán .trái lại, khi chỉ số CPI giảm hoặc không thay đổi thì những nhà đầu tư sẽ góp vốn đầu tư nhiều hơn vào thị trường kinh tế tài chính – sàn chứng khoán .

Chỉ Số Giá Tiêu Dùng CPI Có Hạn Chế Gì?

Vì sử dụng rổ hàng hoá của thời kỳ gốc nên chỉ số CPI có những hạn chế như :

– Vì giỏ hàng hóa dùng để tính CPI chỉ gồm những một số nhóm hàng hóa chính, mang tính chất đại diện nên chỉ số CPI không bao quát hết tổng thể thế giới hàng hóa.

Khi một loại sản phẩm & hàng hóa có giá tăng cao nhanh gọn thì người tiêu dùng sẽ phủ nhận nó và chuyển sang mua loại sản phẩm & hàng hóa sửa chữa thay thế khác có giá rẻ hơn .

Loại hàng hóa thay thế này không được phản ánh trong CPI, nên CPI lúc này có xu hướng nâng cao mức giá so với thực tế.

– Khi trên thị trường có những loại sản phẩm & hàng hóa mới được tung ra với Chi tiêu hài hòa và hợp lý thì thường thì đại đa số người tiêu dùng sẽ sử dụng nóNhưng vì sử dụng giỏ sản phẩm & hàng hóa cố định và thắt chặt đã cũ nên chỉ số giá CPI không phản ảnh mức giá của sản phẩm & hàng hóa mới dẫn đến biểu lộ có phần xô lệch mức giá chung .– Giả sử trong quy trình sản xuất có sự nâng cấp cải tiến nhờ tận dụng công nghệ tiên tiến nên sản phẩm & hàng hóa dịch vụ được nâng cao chất hơn và giá tiền thì không đổi, nên trên trong thực tiễn mức giá của sản phẩm & hàng hóa dịch vụ sẽ giảm đi .

Lúc này CPI không những không phản ánh sự thay đổi trong chất lượng hàng hóa mà còn có xu hướng nâng cao mức giá chung cho so với thực tế. 

So Sánh Chỉ Số Điều Chỉnh GDP Và Chỉ Số Giá Tiêu Dùng CPI

Bảng dưới đây so sánh sự khác nhau giữa 2 chỉ số giá tiêu dùng CPI và chỉ số kiểm soát và điều chỉnh GDP ( GDP Deflator ), qua đó tất cả chúng ta hoàn toàn có thể phân biệt 2 chỉ số này thuận tiện .Nhìn vào bảng này tất cả chúng ta hoàn toàn có thể thấy được chỉ số kiểm soát và điều chỉnh GDP và chỉ số CPI khá là “ hợp tác ăn ý ” với nhau, bởi hạn chế của chỉ số này chính là ưu điểm của chỉ số kia .

Kết Luận

Hi vọng rằng, sau bài viết này bạn đã biết được chỉ số giá tiêu dùng là gì, công thức tính CPI và cách tính chỉ số giá tiêu dùng CPI, sự khác nhau khi phân biệt và so sánh chỉ số kiểm soát và điều chỉnh GDP và chỉ số giá tiêu dùng CPI, cùng những ưu điểm và điểm yếu kém của chỉ số CPI. Để từ đó bạn hoàn toàn có thể vận dụng hiệu suất cao vào quy trình học tập của mình. Chúc bạn thành công xuất sắc !

Source: https://dvn.com.vn
Category: Tiêu Dùng