Các phương pháp tính giá thành và cách đánh giá sản phẩm dở dang
Mục Lục
I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ GIÁ THÀNH SẢN XUẤT SẢN PHẨM
Trước khi khám phá về các phương pháp tính giá thành sản phẩm, tất cả chúng ta cần có những kỹ năng và kiến thức cơ bản về giá thành sản phẩm như :
1. Giá thành sản xuất sản phẩm là gì?
– Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền toàn bộ hao phí về lao động sống và lao động vật hóa phát sinh trong quá trình sản xuất có liên quan tới khối lượng sản phẩm hoàn thành.
2. Phân loại giá thành sản xuất sản phẩm
– Theo thời gian và nguồn số liệu có :
+ Giá thành kế hoạch
+ Giá thành định mức
+ Giá thành trong thực tiễn
– Theo ngân sách phát sinh :
+ Giá thành sản xuất
+ Giá thành tiêu thụ
II. CÁC PHƯƠNG PHÁP TÍNH GIÁ THÀNH SẢN XUẤT SẢN PHẨM
Dưới đây chúng tôi sẽ trình diễn đơn cử về các phương pháp tính giá thành sản phẩm sản xuất hiện đang được sử dụng thông dụng trong các doanh nghiệp lúc bấy giờ :
1. Phương pháp giản đơn (Phương pháp trực tiếp)
Thích hợp với mô hình doanh nghiệp sản xuất giản đơn, có số lượng loại sản phẩm ít, khối lượng sản xuất lớn, chu kỳ luân hồi sản xuất ngắn .
| Tổng giá thành sp triển khai xong trong kỳ |
= |
CPSX dở dang đầu kỳ |
+ |
CPSX phát sinh trong kỳ |
– |
Các khoản làm giảm ngân sách |
– |
CPSX dở dang cuối kỳ |
2. Phương pháp loại trừ giá trị sản phẩm phô
Dùng trong trường hợp cùng một quá trình sản xuất vừa tạo ra sản phẩm chính vừa cho sản phẩm phụ ( sản phẩm phụ không phải là đối tượng người tiêu dùng tính giá thành và được định giá theo mục tiêu tận thu ) .
| Tổng giá thành sp chính hoàn thành xong trong kỳ |
= |
CPSX SP chính dở dang đầu kỳ |
+ |
CPSX phát sinh trong kỳ |
– |
Giá trị sản phẩm phụ tịch thu ước tính |
– |
CPSX SP chính dở dang cuối kỳ |
3. Phương pháp phân bước
Áp dụng với các doanh nghiệp mà quy trình sản xuất sản phẩm được triển khai ở nhiều bộ phận sản xuất, nhiều quy trình tiến độ công nghệ tiên tiến, đối tượng người dùng tập hợp chi phí sản xuất là các bộ phận, chi tiết cụ thể sản phẩm hoặc quá trình công nghệ tiên tiến hay bộ phận sản xuất .
| Giá thành thành phẩm hoàn thành xong trong kỳ | = | Giá thành SP tiến trình 1 | + | Giá thành SP quá trình 2 | + | … | + | Giá thành SP tiến trình n |
4. Phương pháp hệ số
Là phương pháp được vận dụng khi trong cùng một quy trình sản xuất cùng sử dụng một thứ nguyên vật liệu và một lượng lao động nhưng thu được đồng thời nhiều sản phẩm khác nhau và ngân sách không tập hợp riêng cho từng loại sản phẩm được mà phải tập hợp chung cho cả quy trình sản xuất. Theo phương pháp này, kế toán phải định ra được thông số quy đổi cho mỗi loại sản phẩm
| Giá thành đơn vị chức năng sản phẩm gốc | = | Tổng giá thành sản xuất của tổng thể các loại sản phẩm | ||
| Tổng số sản phẩm gốc ( kể cả quy đổi ) | ||||
| Giá thành đơn vị chức năng sản phẩm từng loại | = |
Giá thành đơn vị chức năng sản phẩm gốc |
x | Hệ số quy đổi sản phẩm từng loại |
Dùng trong trường hợp cùng một quy trình sản xuất có nhiều nhóm sản phẩm cùng loại. Căn cứ vào tỷ lệ chi phí giữa chi phí sản xuất thực tế với chi phí sản xuất kế hoạch (hoặc định mức), kế toán sẽ tính ra giá thành đơn vị và tổng giá thành sản phẩm từng loại
5. Phương pháp định mức
| Giá thành thực tiễn sản phẩm hoàn thành xong trong kỳ | = | Giá thành kế hoạch ( hoặc định mức ) đơn vị chức năng sản phẩm từng loại | x | Tỉ lệ ngân sách ( % ) |
| Tỉ lệ ngân sách ( % ) | = | Tổng giá thành sản xuất trong thực tiễn của các loại sản phẩm | x | 100 |
| Tổng giá thành sản xuất kế hoạch ( hoặc định mức ) của các loại SP |
>>> Có thể bạn quan tâm: Bảng tính giá thành sản phẩm sản xuất trong doanh nghiệp.
III. TẬP HỢP VÀ PHÂN BỔ CHI PHÍ PHÁT SINH TRONG KỲ
1. Quy trình tập hợp chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ
1.1. Hạch toán hàng tồn dư theo phương pháp kê khai liên tục
- Kế toán sử dụng tài khoản 154 (Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang) để tổng hợp chi phí sản xuất phục vụ cho tính giá thành. Ngoài ra kế toán còn sử dụng các tài khoản 155,632…
- Sơ đồ tập hợp chi phí:
1.2. Hạch toán hàng tồn dư theo phương pháp kiểm kê định kỳ
- Kế toán sử dụng tài khoản 631 (Giá thành sản xuất) để tổng hợp chi phí sản xuất. Phương pháp này thường sử dụng ở những đơn vị như: ngành giao thông vận tải (được hạch toán chi tiết theo từng hoạt động), kinh doanh khách sạn (theo dõi chi tiết từng hoạt động như: ăn uống, dịch vụ buồng nghỉ…), ngành nông nhiệp.
- Sơ đồ tập hợp chi phí:
2. Đối tượng tập hợp chi phí
2.1. Tập hợp ngân sách theo hàng loạt tiến trình công nghệ tiên tiến sản xuất sản phẩm ( toàn doanh nghiệp ) .
– Áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm với quá trình công nghệ tiên tiến giản đơn khép kín, tổ chức triển khai sản xuất nhiều, chu kỳ luân hồi sản xuất ngắn và xen kẽ liên tục. VD : điện, nước, bánh kẹo …
– Áp dụng cho các doanh nghiệp mà trong cùng 1 quá trình công nghệ tiên tiến đồng thời tạo ra sản phẩm chính còn thu được các sản phẩm phụ. VD sản xuất đường …
– Áp dụng cho doanh nghiệp cùng tiến trình công nghệ tiên tiến sử dụng 1 loại nguyên vật liệu nhưng thu được đồng thời nhiều loại Sp khác nhau. VD : xí nghiệp sản xuất hóa chất, hóa dầu .
– Áp dụng cho các doanh nghiệp trong cùng quá trình công nghệ tiên tiến Sx thu được nhóm SP cùng loại với chủng loại phẩm cấp khác nhau. VD : quần áo, chế biến chè …
2.2. Tập hợp ngân sách theo tổ, đội sản xuất hay quá trình công nghệ tiên tiến
– Áp dụng cho doanh nghiệp có quy trình tiến độ sản xuất phức tạp, liên tục, sản phẩm phải trải qua nhiều tiến trình công nghệ tiên tiến. VD : dệt, luyện kim …
– Doanh Nghiệp có tiến trình SX phức tạp kiểu song song, sản xuất đơn chiếc hàng loạt nhỏ theo đơn đặt hàng chu kỳ luân hồi sản xuất dài riêng rẽ .
2.3. Tập hợp chi phí cho từng sản phẩm, công việc hay đơn đặt hàng.
– Áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất theo đơn đặt hàng, nhu yếu sản xuất riêng không liên quan gì đến nhau của từng người mua, kỳ tính giá thành tương thích với chu kỳ luân hồi sản xuất. VD : doanh nghiệp đóng tàu .
3. Phân bổ chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ
– Bên cạnh những ngân sách phát sinh xác lập trực tiếp cho từng đối tượng người dùng tập hợp ngân sách còn có những ngân sách có tương quan tới nhiều đối tượng người dùng tập hợp ngân sách. Vì vậy cần phải đưa ra những tiêu chuẩn phân chia ngân sách cho tương thích .
– Căn cứ vào thông số phân chia và tiêu chuẩn phân chia sẽ tính được ngân sách cần phân chia cho từng đối tượng người dùng. Những ngân sách cần phân chia thường vận dụng là chi phí sản xuất chung, nhưng nếu các ngân sách nguyên vật liệu và ngân sách nhân công có tương quan đến nhiều đối tượng người tiêu dùng cần phải phân chia gián tiếp .
IV. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ SẢN PHẨM DỞ DANG
Sản phẩm dở dang là khối lượng sản phẩm, việc làm còn đang trong quy trình sản xuất chế biến, đang nằm trên dây truyền, hoặc chưa đến kỳ thu hoạch .
1. Phương pháp đánh giá theo chi phí nguyên vật liệu chính (trực tiếp)
Theo phương pháp này chỉ tính cho sản phẩm dở dang cuối kỳ phần ngân sách NVL trực tiếp, hoặc NVL chính còn các ngân sách khác tính cả cho thành phẩm
Công thức :
| CPSPDDCK | = | CP NVL của SPDD Dk + CP NVL PS trong kỳ | x | KL SP dở dang cuối kỳ |
| KL SP triển khai xong + KL SP dở dang cuối kỳ |
Ví dụ 1 :
Ngân sách chi tiêu sản phẩm dở dang đầu tháng : 1.700.000 đ
Chi tiêu SX trong tháng tập hợp được gồm có :
+ giá thành NVL trực tiếp : 7.900.000 đ
+ giá thành nhân công trực tiếp : 1.464.000 đ
+ Chi tiêu SX chung : 1.068.000 đ
Kết quả sản xuất : Cuối tháng nhập kho thành phẩm 100 sp hoàn thành xong còn 20 sp dở dang
Kế toán nhìn nhận spdd cuối kỳ :
| CPSPDDCK | = | 1.700.000 + 7.900.000 | x | 20 = 1600.000 |
| 100 + 20 |
2. Phương pháp ước lượng sản phẩm tương đương
Theo phương pháp này SPDD cuối kỳ phải chịu hàng loạt chi phí sản xuất trong kỳ theo mức độ hoàn thành xong .
Phương pháp tính :
– Đối với những ngân sách bỏ vào 1 lần ngay từ đầu quy trình sản xuất như NVL trực tiếp, NVL chính :
| CPSPDDCK | = | CP của SPDD đầu kỳ + CP phát sinh trong kỳ | x | KL SP dở dang cuối kỳ |
| KL SP hoàn thành xong + KL SP dở dang cuối kỳ |
– Đối với những ngân sách bỏ dần trong quy trình sản xuất như ngân sách nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung thì tính cho SPDD cuối kỳ theo mức độ hoàn thành xong :
| CPSPDDCK | = | CP của SPDD đầu kỳ + CP phát sinh trong kỳ | x | KL SPDD cuối kỳ tương tự SPHT |
|
KL SP triển khai xong + KL SPDD cuối kỳ tương tự SPHT ( 1 ) |
Trong đó :
( 1 ) = Khối lượng SPDD * Tỷ lệ chế biến đã hoàn thành xong cuối kỳ
Ví dụ 2 : Có số liệu sau :
CP SPDD đầu tháng gồm :
+ CP NVL trực tiếp : 700.000 đ
+ CP nhân công trực tiếp : 124.000 đ
+ CP sản xuất chung : 186.000 đ
CP sản xuất trong tháng tập hợp được :
+ CP NVL trực tiếp : 163000.000 đ
+ CP nhân công trực tiếp : 5.276.000 đ
+ CP sản xuất chung : 6.114.000 đ
Cuối tháng hoàn thành xong nhập kho 160 thành phẩm, còn 40 sản phẩm dở dang mức độ hoàn thành xong 50 %
Kế toán nhìn nhận sản phẩm dở dang cuối kỳ :
+ Ngân sách chi tiêu NVL trực tiếp của sản phẩm dở dang cuối kỳ :
| CPSPDDCK | = | 700.000 + 163.000.000 | x | 40 = 3.400.000 |
| 160 + 40 |
+ Ngân sách chi tiêu nhân công trực tiếp của sản phẩm dở dang cuối kỳ :
| CPSPDDCK | = | 124.000 + 5.276.000 | x | ( 40 * 0.5 ) = 600.000 |
| 160 + ( 40 x 0.5 ) |
+ Ngân sách chi tiêu sản xuất chung :
| CPSPDDCK | = | 186.000 + 6.114.000 | x | ( 40 * 0.5 ) = 700.000 |
| 160 + ( 40 x 0.5 ) |
Cộng = 4.700.000 đ
3. Phương pháp đánh giá theo chi phí định mức (kế hoạch)
Theo PP này kế toán địa thế căn cứ khối lượng sản phẩm dở dang và chi phí sản xuất định mức cho 1 đơn vị chức năng sản phẩm ở từng tiến trình để tính ra ngân sách của sản phẩm dở dang cuối kỳ .
Ví dụ 3 :
Có số liệu về sản phẩm A như sau :
Ngân sách chi tiêu sản xuất định mức cho 1 đơn vị chức năng sp như sau :
+ CP nguyên vật liệu trực tiếp : 12.000 đ
+ CP nhân công trực tiếp : 2.500 đ
+ CP sản xuất chung : 1.500 đ
Kết quả sản xuất trong tháng : triển khai xong 60 thành phẩm, còn lại 10 SPDD, mức độ triển khai xong 50 %
Kế toán tính ngân sách của sản phẩm dở dang cuối kỳ như sau :
+ CP NVL trực tiếp trong sản phẩm dở dang : 12.000 * 10 = 120.000
+ CP nhân công trực tiếp : 2.500 * ( 10 * 0,5 ) = 12.500
+ CP sản xuất chung : 1.500*(10*0,5)=7.500
Để thuận tiện hơn trong việc tính giá thành sản phẩm, các doanh nghiệp lúc bấy giờ ưu tiên sử dụng các ứng dụng. Một mình chứng nổi bật là bài toán giá thành vô cùng đặc trưng tại Công ty Công nông nghiệ Tiến Nông đã ứng dụng BRAVO đã xử lý tối ưu. Chi tiết về giải pháp xử lý mời bạn đọc xem tại đây .
>>> Xem thêm các tính năng ưu việt của phần mềm quản lý sản xuất – Tính giá thành của BRAVO.
Bắp Ngô
Source: https://dvn.com.vn
Category: Sản Phẩm
