Phương Đông và phương Tây khác biệt về âm nhạc như thế nào? (Kỳ 2)

Trong phần này, chúng ta sẽ tiếp tục thảo luận về sự khác biệt giữa phương Đông và phương Tây về âm nhạc, tập trung vào cách sáng tạo và trình bày âm nhạc.

Phương Đông và phương Tây khác biệt về âm nhạc như thế nào? (Kỳ 2)

1. Cấu trúc và hình thức âm nhạc:
   • Phương Tây: Âm nhạc phương Tây thường tuân theo các hình thức truyền thống như biểu tượng ABABCB, trong đó mỗi ký tự đại diện cho một phần âm nhạc khác nhau. Nhạc phổ cổ điển phương Tây, ví dụ như sonata, symphony, và concerto, thường có cấu trúc phức tạp với nhiều phần khác nhau.
   • Phương Đông: Âm nhạc phương Đông thường có cấu trúc tự do hơn và không tuân theo các hình thức phương Tây. Thay vì sử dụng cấu trúc tĩnh, nó thường dựa vào tình cảm và sự tự do trong biểu đạt. Ví dụ, nhạc truyền thống Ấn Độ có cấu trúc raag và tala, nhưng chúng không giới hạn bởi số lượng phần cố định.
2. Hệ thống âm nhạc và tông màu:
   • Phương Tây: Phương Tây sử dụng hệ thống âm nhạc dựa trên bốn tông màu chính: đô, rê, mi, pha. Hệ thống năm âm, sáu âm, hoặc bất kỳ hệ thống nào khác đều dựa trên cơ sở này.
   • Phương Đông: Phương Đông có nhiều hệ thống âm nhạc khác nhau, như hệ thống tôn giáo của nhạc Hồi giáo, hệ thống pentatonic của Trung Quốc, hoặc hệ thống maqam của nhạc Ả Rập. Các hệ thống này thường bao gồm nhiều âm thanh trung gian (quarter-tones) và tông màu độc đáo.
3. Thang điểm âm nhạc:
   • Phương Tây: Thang điểm phương Tây thường dựa vào nhiều thang tương đối nhau, có các nút và hợp âm khác nhau. Điều này cho phép sử dụng nhiều loại âm và biểu đạt một loạt cảm xúc.
   • Phương Đông: Thang điểm phương Đông thường dựa vào các thang cố định với các khoảng cách âm cố định, dẫn đến âm thanh độc đáo và thường không gắn với các nút hoặc hợp âm phức tạp.
4. Biểu diễn âm nhạc:
   • Phương Tây: Trong biểu diễn âm nhạc phương Tây, các nghệ sĩ thường sử dụng nhạc cụ như piano, violon, guitar, và trình diễn trên sân khấu. Biểu diễn thường tập trung vào kỹ thuật và đọc nốt nhạc.
   • Phương Đông: Trong âm nhạc phương Đông, trình bày thường bao gồm cả âm thanh vokal và các nhạc cụ truyền thống như sitar, tabla, duduk, và nhiều loại nhạc cụ địa phương. Biểu diễn thường kết hợp cả kỹ thuật và sự tự do trong biểu đạt tinh thần.

Nhớ rằng những sự khác biệt này không nằm trong tất cả âm nhạc phương Đông và phương Tây, và có sự đa dạng lớn trong cả hai phong cách âm nhạc này. Tuy nhiên, chúng ta có thể thấy rõ những điểm khác biệt chính giữa chúng trong cách sáng tạo, biểu diễn, và trình bày âm nhạc.

Thế giới to lớn luôn là một kho tàng phong phú về văn hóa truyền thống, tập quán, truyền thống lịch sử. Đây thật sự là một nụ cười vô tận so với những nhà nghiên cứu trong nghành dân tộc học, xã hội học trong đó điển hình nổi bật hơn cả là sự độc lạ giữa 2 nên văn hóa truyền thống điển hình nổi bật nhất là phương Đông và phương Tây, với sự độc lạ cơ bản về bản tính tâm ý, tư duy, lối sống, tập quán, truyền thống lịch sử … Có thể coi đây là 2 cái nôi văn hóa truyền thống – văn minh lớn nhất của quả đât .

Khác biệt về âm nhạc

1. Khác biệt trong việc sử dụng âm thanh

Âm nhạc Phương Đông và âm nhạc Phương Tây cùng dùng số lượng để biểu lộ những âm có độ cao. Tuy nhiên, cách lý giải thì có sự khác nhau :
Người phương Tây – tiêu biểu vượt trội là Hy Lạp cổ đại – thường dùng tần số làm số đo hầu hết của âm thanh, ví dụ điển hình cách định âm của Pythagore ( 582 – 493 ), theo nguyên tắc định âm “ vòng quãng 5 ” để xác lập những bậc âm : Đô – Son – Rê – La – Mi – Xi – Fa # ; họ lấy cách định âm bằng sợi dây, và sự độc lạ của âm thanh được qui định một cách khoa học theo âm chuẩn 1 cung = 9 comma. Theo đó, âm La1 ứng với 440 Hz và âm càng cao thì số lượng ứng với nó càng lớn ; từ âm La1 cố định và thắt chặt làm chuẩn, mà sau này toàn bộ những nhạc cụ trong dàn nhạc đều phải được định hình theo nó và âm nhạc Phương Tây còn coi âm Đồ là âm cơ bản tiên phong. Khoảng thế kỷ III trước Công nguyên, đến thế kỷ II sau Công nguyên có phe phái “ hòa thanh học ” phản đối phương pháp dùng “ số học ” để nghiên cứu và điều tra nhạc luật của Pythagore, họ đề ra chiêu thức dựa vào tai nghe làm cơ sở và đã phát hiện “ âm sai ” 5/4, 6/5, âm nhỏ 10/9 và comma 81/80. Theo 1 số ít nhà nghiên cứu âm nhạc còn cho rằng Aristoxene ( thế kỷ IV trước Công nguyên ) đã phát hiện nguyên tắc thang 12 luật điều hòa .

Hình ảnh Vòng quãng 5

Nhưng so với người phương Đông thì có sự độc lạ. Âm nhạc Phương Đông cũng theo nguyên tắc định âm quãng 5, nhưng cách lý giải trọn vẹn khác. Âm nhạc Trung Quốc cổ đại khái quát quy luật thành ” Ngũ độ tương sinh ” – tức là lấy size của ống trúc ( dài 9 tấc, đường tròn 9 phân theo luật Âm Dương và theo ý niệm của Trung Quốc số 9 có vị trí đặc biệt quan trọng, là số dương lớn nhất, số đang liên tục tăng trưởng ) để định ra âm chuẩn, và âm tiên phong phát ra gọi là âm Hoàng Chung được coi như luật gốc. Từ luật gốc này, theo một giải pháp nhất định, người ta tăng trưởng thành 12 luật, trong đó có 6 luật Âm : Lâm Chung ( son ), Nam Lã ( la ), Ứng Chung ( xi ), Đại Lã ( đô thăng ), Giáp Chung ( rê thăng ), Trung Lã ( mi thăng ) ) và 6 luật Dương : Hoàng Chung ( đô ), Thái Thốc ( rê ), Cổ Tẩy ( mi ), Sanh Tân ( fa thăng ), Di Tắc ( son thăng ), Vô Xạ ( la thăng ). Âm cơ bản tiên phong cũng chính là âm Hoàng Chung và có sự trái ngược lại so với âm nhạc Phương Tây ở chỗ âm có tần số càng cao thì số lượng tương ứng với nó càng nhỏ. Hơn nữa, sau này âm Hoàng Chung còn được đổi khác theo từng thời đại ( thậm chí còn có tương quan đến cả nghành nghề dịch vụ chính trị, quyền lực tối cao của từng thời ). Ở Trung Quốc cổ đại có mấy phương pháp định âm chính : “ Tam phần tổn ích ”, “ Thượng sinh và Hạ Sinh ”, “ Tám Luật sinh một Luật ”. Cả ba giải pháp trên, tuy cách gọi khác nhau, nhưng đều là phương pháp thuộc mạng lưới hệ thống định Luật “ Ngũ độ tương sinh ” .

2. Khác biệt trong sử dụng điệu thức

Nhiều nhà điều tra và nghiên cứu âm nhạc đã so sánh điệu thức 5 âm và 7 âm cổ đại của Trung Quốc ( phương Đông ) và Hy Lạp ( phương Tây ) đã thấy sự sắp xếp những quãng của hai điệu thức 5 âm tương đối giống nhau, tuy nhiên hai điệu thức 7 âm lại khác. Bán âm tiên phong trong điệu thức Trung Quốc nằm giữa bậc IV và V ( Sanh Tân và Lâm Chung ), còn trong điệu thức trưởng Hy Lạp nó lại nằm ở bậc III và IV. Tuy nhiên, hình thức sắp xếp những bậc trong điệu thức 7 âm của Trung Quốc chỉ nằm trong sách vở ở thời kỳ đầu và trong âm nhạc cung đình. Còn âm nhạc dân gian thì quãng bán âm giữa bậc III và IV đã hình thành từ sớm ( như trong âm nhạc cổ đại Hy Lạp ) và đến thế kỷ VI sau công nguyên đã thấy nó được sử dụng trong âm nhạc cung đình .
Tên gọi 7 âm của Trung Quốc tương ứng với 7 âm Hy Lạp :
Cung Thương Giốc Biến Trủy Trủy Vũ Biến Cung

Song, điệu thức trong âm nhạc Phương Đông rất phức tạp, ở mỗi khu vực đều có những cách sử dụng điệu thức khác nhau và điều đó làm cho âm nhạc Phương Đông vốn độc lạ, riêng không liên quan gì đến nhau lại càng giàu thêm phần đa dạng và phong phú và phong phú hơn. Vùng phương Bắc Trung Quốc thường dùng điệu thức 7 âm bằng nhau, đặc biệt quan trọng là 7 âm Thương hay được dùng với sắc thái vui tươi, sáng sủa, can đảm và mạnh mẽ. Vùng phương Nam đa phần là dùng 5 âm và sử dụng nhiều 5 âm Truỷ, tiếp theo đến 5 âm Vũ với đặc thù âm nhạc trữ tình. Dĩ nhiên, những đặc thù, sắc thái, đặc thù âm nhạc trong mỗi vùng miền ở phương Đông khác nhau đều xuất phát từ yếu tố con người, địa lý, phong tục tập quán, tín ngưỡng tôn giáo, ngôn từ …
Âm nhạc thời cổ xưa ở Ấn Độ dùng 7 bậc âm chính để thiết kế xây dựng thành 7 nốt – tiếng Ấn Độ là xva-ra ( svara ). Mỗi nốt có một tên riêng và tương ứng với tiếng của mỗi con vật : Nốt thứ nhất tên là Xa-dơ-gia ( Sadja ) tương ứng với tiếng chim công, nốt thứ hai tên là Ri-sa-ba ( Rishaba ) tương ứng với tiếng kêu của con bò cái, nốt thứ ba tên là Gan-đơ-ha-ra ( Gandhara ) tương ứng với tiếng kêu của con dê, nốt thứ tư tên là Ma-dơ-hi-a-ma ( Madhyama ) tương ứng với tiếng kêu của con cò, nốt thứ năm tên là Pan-sa-ma ( Panchama ) tương ứng với tiếng gáy của chim cu, nốt thứ sáu tên là Đơ-hai-va-ta ( Dhaivata ) tương ứng với tiếng hí của ngựa, nốt thứ bảy tên là Ni-sa-da ( Nishada ) tương ứng với tiếng giống của voi. Trong thực hành thực tế, những nốt nhạc này được đọc theo vần đầu của chúng. Do đó mà tên bảy nốt nhạc của Ấn Độ là : Xa – Ri – Ga – Na – Pa – Đa – Ni. Tên gọi của bảy nốt trong âm nhạc Phương Tây là Ut – Rê – Mi – Fa – Son – La – Xi cũng hình thành theo cách này – lấy vần đầu của những câu kinh thánh. Lý thuyết âm nhạc cổ xưa đã được định hình bởi những điệu thức cơ bản Raga – là một điệu thức 7 âm chia ra thành 22 cao độ không đều nhau trong một quãng 8 được gọi là sơ-ru-ti ( shruti ), mỗi sơ-ru-mi được xác lập đặc thù âm nhạc khác nhau. Các điệu thức 7 âm Raga được dùng nhiều ở miền Bắc với đặc thù âm nhạc trữ tình, quyến rũ. Còn trong mạng lưới hệ thống Siva có tới mười điệu thức 5 âm lại thường được dùng nhiều ở miền Nam với đặc thù âm nhạc nặng về lý trí .
Khác hẳn so với điệu thức âm nhạc Phương Đông, thời Hy Lạp cổ đại sắp xếp mạng lưới hệ thống âm nhạc theo thứ tự từ trên đi xuống ; điệu thức đó chứa dãy bốn âm cùng một dạng thức quãng theo cách gối đầu hoặc sau đó. Hệ thống hoàn thành xong nhất là có bốn dãy âm và có âm gốc ( gọi là Meda ) nằm ở chính giữa chia cả mạng lưới hệ thống thành hai phần bằng nhau. Trên cơ sở lấy hai dãy bốn âm cùng một dạng thức quãng đem đặt tiếp nối nhau ( không gối đầu nhau ) sẽ được một điệu thức có những tên gọi khác nhau như : Iolien, Eolien, Phrigien, Mixolidien, Lidien, Dorien, Locrien .
Thế kỷ III đến thế kỷ XIV, những điệu thức vẫn được gọi tên theo những điệu thức Hy Lạp cổ đại ( còn được gọi là điệu thức nhà thời thánh vì được dùng làm cơ sở cho nhạc nhà thời thánh ) nhưng về thực chất thì khác hẳn, gồm có những điệu thức chính như sau :
Phrigien : C – Des – Es – F – G – As – B – C
Mixolidien : C – D – E – Fis – G – A – H – C
Lidien : C – D – E – F – G – A – B – C
Dorien : C – D – Es – F – G – A – H – C
Locrien : C – D – Es – F – Ges – As – B – C
Iolien : C – D – E – F – G – A – H – C
Eolien : A – H – C – D – E – F – G – A

Nửa đầu thế kỷ XVII, điệu thức âm nhạc Phương Tây đa phần thống nhất gồm hai mạng lưới hệ thống Trưởng và Thứ mà thời nay tất cả chúng ta thường dùng. Hệ thống trung bình của J.S. Bach sinh ra thay thế sửa chữa cho mạng lưới hệ thống tuyệt đối là một bước tiến mới trong lịch sử vẻ vang âm nhạc Phương Tây, tương thích với xu thế tăng trưởng của thời đại. Nhưng, như ta đã biết, cái gì đã chia đều “ trung bình ” khi nào cũng chỉ giữ tính đại thể, còn những nét độc lạ, tinh xảo lại bị mờ đi. Trong âm nhạc cũng vậy, cần có sự hài hoà, trong đó cơ sở vật lý đóng vai trò quan trọng. Song trong âm nhạc còn bao hàm cả tính thị hiếu thẩm âm của từng dân tộc bản địa, tính địa phương, mà những cao độ “ già, non ” lại là những tác nhân quan trọng. Bình quân luật đã làm nhoà đi phần nào tính địa phương và những sắc thái tinh xảo trong sự tiếp đón cao độ của thẩm mỹ và nghệ thuật âm nhạc tự nhiên. Do đó, khi nhạc luật trung bình thông dụng thoáng đãng, những nhà lý luận cũng như nhạc công vẫn duy trì nhạc luật không trung bình để giữ sự hài hoà trong âm nhạc đa âm và sắc tố riêng của dân tộc bản địa, nhất là ở những nước phương Đông .

3. Khác biệt trong sử dụng các yếu tố của âm nhạc

Giai điệu

Chất liệu giai điệu của âm nhạc Phương Đông có nguồn gốc từ một truyền thống cuội nguồn tập trung chuyên sâu xung quanh giọng con người, và những nhạc khí của nó khát khao những năng lực linh động của giọng người trong âm điệu cùng sự tô điểm cho giai điệu bằng việc sử dụng những yếu tố như : những quãng vi cung, những lối vuốt và rung. Âm nhạc Phương Đông nặng về giai điệu, chăm sóc đến giai điệu trong việc miêu tả những trạng thái xúc cảm, những sáng tạo độc đáo âm nhạc … Giai điệu trong âm nhạc Phương Đông hầu hết khai thác đơn tuyến chiều ngang, chuyển điệu bằng đặc tính âm thanh, không có những trường hợp xung đột nóng bức, không có được tính triết lý nội tâm như âm nhạc phức điệu, cũng như không bị hoà âm chiều dọc và những triển khai hợp âm chỉ huy chi phối như trong âm nhạc Phương Tây, mà có tương quan tới những điệu thức giai điệu thiết kế xây dựng trên những thang âm đặc biệt quan trọng … Ngược lại, âm nhạc Phương Tây không chỉ nghe giai điệu theo chiều ngang mà còn chú ý quan tâm tới hoà âm theo chiều dọc, do đó, âm nhạc Phương Tây coi hoà âm là một trong những yếu tố chính để miêu tả hình tượng âm nhạc, thậm chí hoà âm còn biểu lộ phong thái sáng tác, phe phái âm nhạc …

Tiết tấu

Tiết tấu, dấu nhấn trọng âm và cú pháp trong âm nhạc Phương Đông được bắt nguồn từ thơ ca và việc cộng những phách thành hình thức những chu kỳ luân hồi nhịp tương quan tới sự phân câu, xoay quanh giọng người với sự nhấn mạnh vấn đề âm thanh đa phần mang tính kích động, tạo cảm xúc vấp váp, qui luật mạnh nhẹ không đều ( điều này được đạt tới trải qua độ dài giàn trải của những âm ). Ví dụ như : Ả Rập có nhịp 2, 4, 6, 7, 9, 10 và đặc biệt quan trọng có nhịp 120 phách ; Thổ Nhĩ Kỳ có nhịp 9 phách còn gọi là nhịp thêm ( 2 + 2 + 2 + 3 ), nhịp 8 phách gọi là nhịp bớt ( 3 + 2 + 3 ). Qui luật phách mạnh – phách nhẹ cũng khác hẳn ở chỗ âm ngắn lại rơi vào phách mạnh ( gọi là Duma ) và âm dài rơi vào phách nhẹ ( gọi là Tek ), trong khi âm nhạc Phương Tây, âm dài thường rơi vào phách mạnh .
Tư duy về tiết tấu trong âm nhạc Phương Tây là thường nhân nhịp ( với nhịp 16 phách ở âm nhạc Phương Đông, họ hoàn toàn có thể phân ra làm 4 câu, mỗi câu 4 nhịp, mỗi nhịp 4 phách ). Việc chia những nhịp thành phách của âm nhạc Phương Tây bắt nguồn từ múa, xoay quanh khung hình con người, đồng thời tương quan tới nhịp điệu, với dấu nhấn làm động lực là đa phần ( gồm những sự tương phản mạnh yếu ) .

4. Cơ cấu nhạc cụ dẫn đến khác biệt trong việc sử dụng cũng như phong cách biểu diễn

Các nhạc cụ ở phương Đông rất là đa dạng và phong phú về chủng loại và nhiều về số lượng, thường được chế tác từ những vật liệu thân thiện với vạn vật thiên nhiên như : trống đồng, trống da, đàn đá … Tiêu biểu nhất là nước Trung Quốc ở khu vực Đông Á, ngay từ thời thượng cổ đại ( 8000 năm trước Công nguyên đến thế kỷ 11 trước Công nguyên ) đã Open 1 số ít nhạc cụ cổ sơ như : kèn Lá, sáo Xương Chim, chuông, thanh la, não bạt … Các loại nhạc cụ phổ cập thoáng đãng ở Trung Quốc là : đàn Sắt, đàn Cầm, đàn Tranh, sáo, tiêu, chuông, khánh … Thời Tây Chu, Xuân Thu – Chiến quốc ( thế kỷ11 đến năm 221 trước Công nguyên ), người ta đã xác lập được giải pháp phân loại Bát âm – tám loại vật liệu được lấy từ vạn vật thiên nhiên – để sản xuất nhạc cụ : Kim ( chuông ) – Mộc ( mõ ) – Thổ ( trống đất ) – Thạch ( khánh đá ) – Cách ( trống da ) – Bào ( trống bằng trái bầu ) – Ti ( đàn dây ) – Trúc ( sáo ). Phương pháp phân loại nhạc cụ này có tương quan đến Phật giáo, tương quan đến ý niệm về Bát quái ( Càn, Khảm, Cung, Ly, Cấn, Chấn, Khôn, Đoài ), và nguyên tắc Bát âm này đến nay vẫn là một trong sáu cách phân loại nhạc cụ trên quốc tế. Cách phân loại nhạc cụ theo vật liệu sẽ dẫn tới sự khác nhau trong âm sắc của những nhạc cụ và dẫn đến cách biên chế những dàn nhạc cũng được dựa vào vật liệu nhạc cụ. Hơn nữa, người Trung Quốc sản xuất nhạc cụ đều có không ít dựa trên cơ sở học thuyết Âm – Dương, Ngũ hành, chu kỳ luân hồi tự nhiên của trời – đất. Ví dụ như : đàn Tranh có size dài 3 thước, 6 tấc, 5 phân ( ý niệm một năm có 365 ngày ), ngựa đàn không cố định và thắt chặt ( bởi tương quan đến trăng sao có lúc khuyết ), thường cao 8 tấc, mặt trên cong đại diện thay mặt cho mặt trời, mặt dưới phẳng đại diện thay mặt cho mặt đất, có 2 chân theo ý niệm âm – dương ), 16 dây ( 8 x 2 ) …

Sáo

Tại Nam Á có Ấn Độ là đại diện thay mặt tiêu biểu vượt trội với mạng lưới hệ thống nhạc cụ riêng rất rực rỡ. Có những nhạc cụ tiêu biểu vượt trội làm bằng Bầu, Bí, bộ gõ bằng Da được vỗ bằng tay ( trên quốc tế những nhạc cụ làm bằng vật liệu như vậy đều có nguồn gốc từ Ấn Độ và đã có giả thuyết cho rằng đàn Violon của phương Tây cũng có nguồn gốc từ đàn Sudi của Ấn Độ ). Các nhạc cụ tiêu biểu vượt trội có ảnh hưởng tác động đến khu vực như : đàn Sarasvati, đàn Vina ( 4 dây ), đàn Sitar ( 7 dây, đánh 1 dây còn 6 dây kia đệm ), sáo Pungi ( kèn thổi cho múa rắn, có tần số rất hợp với con rắn ), trống Baya ( 1 mặt vỗ bằng tay ), trống Tabla ( 2 mặt vỗ bằng tay ) …

Đàn Sitar

Ngoài ra, âm nhạc Phương Đông còn có cách biên chế dàn nhạc đặc biệt quan trọng mà âm nhạc Phương Tây không có như : dàn nhạc hoà tấu những nhạc cụ có độ vang lớn ( Triều Tiên ), dàn nhạc hoà tấu cồng chiêng ( vùng Khu vực Đông Nam Á ), dàn nhạc hoà tấu Ti – Trúc …
Đương nhiên, những nhạc cụ được sử dụng trong âm nhạc Phương Tây cũng rất nhiều mẫu mã, phong phú. Các nhạc cụ thời nguyên thuỷ cũng khởi đầu bằng những cây đàn gõ bằng đá, bằng ống sậy, bằng ống xương, bằng ống sừng … Sau đó, người ta biết dùng tới sợi dây căng – chùng và dài – ngắn để tạo những âm thanh cao thấp khác nhau. Thời cổ đại Hy Lạp có những nhạc cụ tiêu biểu vượt trội như : đàn Lia ( nguồn gốc từ phương Bắc – người Phratki ), đàn Kipha và kèn Aviot ( nguồn gốc từ Tây Á ), sáo nhiều lỗ Xirinh … Đến thời trung cổ, âm nhạc của nhà thời thánh Thiên Chúa giáo thống trị, âm nhạc dân gian tăng trưởng không mạnh. Thời kỳ này, dàn nhạc nhiều tổng hợp nhạc cụ được hình thành và chỉ trong nhà thời thánh mới có tổ chức triển khai dàn nhạc lớn. Âm nhạc thời phục hưng ở phương Tây mở màn đi những bước non trẻ, tuy nhiên từng bước có vị trí vững vàng. Các loại nhạc cụ tiêu biểu vượt trội ở phương Tây gồm : đàn Luyt, đàn Oocgan, đàn Clavecine, đàn Mandoline, đàn Guitare, đàn Vion, đàn Violon, đàn Viola, đàn Violoncello, đàn Contrebass, sáo Flute, kèn Oboi, kèn Clarinetto, kèn Fagotto, trống Timpani, trống Tamburino, trống Tamburo, … luôn được yêu thích và được sử dụng liên tục trong biên chế dàn nhạc. Do bản tính tâm ý, tập quán, truyền thống lịch sử … nên cách phân loại nhạc cụ của âm nhạc Phương Tây khác hẳn so với âm nhạc Phương Đông. Họ phân loại nhạc cụ theo nguồn phát âm, cách biên chế dàn nhạc theo bộ : Dây – Gỗ – Đồng – Gõ, nhất là vào nửa sau thế kỷ 17 – đầu thế kỷ 18 thì cách biên chế những dàn nhạc lớn nhỏ mới được triển khai xong như thời nay .

Đàn Lia

Đàn Luyt

5. Một số khác biệt khác

Ngoài ra, còn có một số ít điểm độc lạ giữa âm nhạc Phương Đông và âm nhạc Phương Tây như : âm nhạc Phương Tây thường được phân theo phe phái, gắn liền với những tên tuổi của những nhạc sĩ ; trong khi đó, lịch sử vẻ vang âm nhạc Phương Đông được phân theo khu vực, phân theo đặc trưng âm nhạc của từng vùng, từng miền, còn âm nhạc cổ xưa đa phần là âm nhạc cung đình. Âm nhạc phương Đông không nặng về phối khí cho dàn nhạc mà diễn tấu theo kiểu bè tòng trên cơ sở lòng bản cho trước, tức hứng. Âm nhạc Phương Đông có hình thức trình diễn tức hứng trong hoà tấu cũng như độc tấu và kể cả trong thanh nhạc. Hình thức này âm nhạc phương Tây không có, bởi khi trình diễn, người nghệ sỹ phải chơi theo những qui định đã được ghi sẵn trong bản phổ. Âm nhạc Phương Đông còn có kiểu hoà tấu rực rỡ mà phương Tây không có – đó là hoà tấu nhiều nhạc cụ có độ vang lớn được trình diễn ở ngoài trời, những hình thức màn biểu diễn thường mang sắc thái nghi lễ, tín ngưỡng thông tục .

Kết

Như vậy, rõ ràng là âm nhạc nói riêng, cũng như văn hoá nói chung của người phương Đông và người phương Tây, ngoài những giá trị chung, sự tương đương và sự giao thoa văn hoá còn có những nét độc lạ nhất định. Những nét độc lạ ấy được lao lý bởi điều kiện kèm theo sinh sống, những nét đặc trưng riêng trong tiến trình tăng trưởng lịch sử vẻ vang xã hội, truyền thống lịch sử, phong tục, tập quán hoạt động và sinh hoạt xã hội và tâm ý hội đồng … Do vậy, những ý niệm về nhất thể hoá văn hoá, nhất thể hoá nền âm nhạc … rõ ràng là trọn vẹn không có cơ sở khoa học. Tuy nhiên, điều tra và nghiên cứu về những sự độc lạ ấy trọn vẹn không phải để tẩy chay, nhìn nhận thấp – cao so với những nền âm nhạc khác nhau, mà chỉ để nhằm mục đích thấy được sự tăng trưởng cực kỳ phong phú và đa dạng của văn hoá quả đât nói chung, âm nhạc quả đât nói riêng, và điều quan trọng hơn là để tất cả chúng ta có điều kiện kèm theo học hỏi cái hay, cái đẹp của những nền văn hoá – âm nhạc trên quốc tế, cả phương Đông và phương Tây nhằm mục đích không ngừng làm giàu cho nền văn hoá, nền âm nhạc của nước nhà .

– Kỳ 1: Phương Đông và phương Tây khác biệt về âm nhạc như thế nào? (Kỳ 1)

Source: https://dvn.com.vn
Category: Dụng Cụ