Lịch Âm năm 2022 – 2023, Âm lịch Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử

Âm lịch là gì?

Âm lịch là loại lịch dựa trên chu kỳ và vị trí của Mặt trăng so với Trái đất. Đây là loại lịch chỉ thuần túy sử dụng âm lịch là lịch Hồi giáo, trong đó mỗi năm chỉ chứa đúng 12 tháng Mặt Trăng. Đặc trưng của âm lịch là sự liên tục của chu kỳ trăng tròn và hoàn toàn không gắn liền với các mùa. Cho nên năm âm lịch ngắn hơn mỗi năm dương lịch khoảng 11 hay 12 ngày, và chỉ trở lại vị trí ăn khớp với năm dương lịch sau mỗi 33 hoặc 34 năm. Dựa vào đó mà chúng ta phân ra ngày âm lịch và ngày dương lịch hay còn gọi được gọi là lịch âm và lịch dương.

Tính theo lịch âm thì cứ 19 năm thì sẽ nhuận 7 lần, mỗi lần nhuận một tháng.  Tháng đầu của năm sẽ được gọi là tháng giêng và tháng cuối của năm được gọi là tháng chạp. Tháng âm lịch sẽ đi sau tháng dương lịch từ một hay hai thứ, ví dụ như tháng tư âm lịch sẽ ứng với tháng năm hoặc tháng sáu dương lịch.

Nguồn gốc của âm lịch

Âm lịch được áp dụng hiện nay ở Việt Nam là loại lịch có nguồn gốc từ Trung Quốc. Hệ thống của âm lịch được tính dựa trên các nguyên tắc giống nhau, nghĩa là dựa trên chu kỳ của mặt trăng và phối hợp với sự chuyển động của trái đất quanh mặt trời. Tháng âm lịch bắt đầu vào ngày Sóc, tháng Nhuận là tháng không có Trung khí. Mỗi năm sẽ có 12 tháng, tháng đủ có 30 ngày, tháng thiếu sẽ có 28, 29 ngày.

Trong lịch sử Việt Nam có rất nhiều giai đoạn người Việt sử dụng lịch của người Trung Quốc nhưng cũng có thời kỳ chúng ta tự tính âm lịch. Tuy dựa vào các nguyên tắc chung nhưng vì cách áp dụng nguyên tắc khi tính lịch có thể khác nhau nên âm lịch Việt Nam và Trung Quốc có nhiều điểm khác biệt. Điều này có thể dễ dàng nhận ra thông qua việc đọc các tác phẩm lịch sử Việt Nam thời xưa chúng ta có thể thấy ngày tháng khác với ngày tháng được ghi lại trong âm lịch Trung Quốc.

Âm lịch Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử

Theo kết quả của công trình nghiên cứu về lịch sử và lịch Việt Nam của giáo sư Hoàng Xuân Hãn chúng ta biết được Việt Nam đã sử dụng lịch nào trong các giai đoạn lịch sử hình thành nhà nước Việt Nam hiện nay.

• Thời Bắc thuộc: Việt Nam sử dụng lịch Trung Quốc
• Từ nhà Ngô đến đầu nhà Lý (939-1078): Việt Nam độc lập vẫn dùng lịch Tàu.
• Nhà Lý và nhà Trần (1080-1300): Việt Nam tự tính lịch riêng (được tính theo phép lịch thời nhà Tống của Trung Quốc). Loại lịch này có nhiều điểm khác biệt với lịch Trung Quốc trong cùng giai đoạn này.
• Nhà Trần, Hồ và Lê (1306-1644): Việt Nam sử dụng lịch giống như lịch nhà Nguyên và Minh dùng tại Trung Quốc.
• Từ thời Trịnh-Nguyễn phân tranh đến đầu nhà Nguyễn (1645-1812): Việt Nam tự dùng và tính lịch riêng, tính theo phép lịch Đại thống. Trong giai đoạn này lịch ta và lịch Tàu khác nhau khá nhiều.
• Thời Tây Sơn (1789-1801): Không rõ nhà Tây Sơn dùng lịch gì vì các văn kiện thời Tây Sơn sau bị phá hủy hết. Ở vùng chúa Nguyễn kiểm soát vẫn sử dụng lịch của nhà Lê, tính theo lịch Đại Thống.
• Thời nhà Nguyễn và thuộc Pháp (1813-1945): Dùng lịch Hiệp Kỷ, trong giai đoạn này không có sự khác biệt giữa lịch Việt Nam và lịch Trung Quốc.
• Giai đoạn kháng chiến chống Pháp (1946-1954): Việt Nam không còn cơ quan tính lịch riêng nên theo sách Vạn niên thư của Trung Quốc.
• Thời kỳ hai miền chia cắt (1955-1975): Âm lịch tại hai miền Bắc Nam có chỗ khác nhau vì sử dụng các múi giờ khác nhau cho việc tính toán.
• Từ 1976 đến nay: Cả nước Việt Nam tính lịch âm theo múi giờ thứ 7.

Lịch Âm năm 2022

Năm 2022 là năm con Cọp (Quá Lâm Chi Hổ – Hổ qua rừng). Năm Nhâm Dần 2022 bắt đầu từ ngày 1 tháng 2 năm 2022 (tức ngày 1 tháng 1 năm Nhâm Dần – Âm lịch ) đến ngày 21 tháng 1 năm 2023 (tức ngày 30 tháng 12 năm Nhâm Dần – Âm lịch)

Lịch Âm tháng 8 năm 2022

Lịch Âm tháng 9 năm 2022

Lịch Âm tháng 10 năm 2022

Lịch Âm tháng 11 năm 2022

Lịch Âm tháng 12 năm 2022

Lịch Âm năm 2023

Năm 2023 là năm con Mèo (Quá Lâm Chi Miêu – Mèo qua rừng). Năm Quý Mão 2023 bắt đầu từ ngày 1 tháng 1 âm lịch năm Quý Mão (tức là 22 tháng 1 năm 2023) đến ngày 30 tháng 12 âm lịch năm Quý Mão (tức ngày 9 tháng 2 năm 2024)

Lịch Âm tháng 01 năm 2023

• Dương lịch: Tháng 1 năm 2023
• Âm lịch: Bắt đầu từ ngày 10/12 đến ngày 10/1
• Tiết khí:
  • Đông Chí (Từ ngày 22/12 đến ngày 5/1)
  • Tiểu Hàn (Từ ngày 5/1 đến ngày 19/1)
  • Đại Hàn (Từ ngày 20/1 đến ngày 3/2)

Khoảng thời gian này giá lạnh nhưng cũng lại có những sự sống đang bắt đầu dần hồi sinh, cây bắt đầu đâm lộc, nảy nụ. Những cây như đào, mai, mơ, mận… nảy nụ và ra hoa, từng đàn chim Én sau thời gian tránh rét ở phương Nam đã quay trở lại, báo hiệu một mùa xuân tới, sự sinh trưởng phát triển mạnh mẽ dần được bắt đầu.

Lịch Âm tháng 02 năm 2023

• Dương lịch: Tháng 2 năm 2023
• Âm lịch: Bắt đầu từ ngày 11/1 đến ngày 9/2
• Tiết khí:
  • Đại Hàn (Từ ngày 20/1 đến ngày 3/2)
  • Lập Xuân (Từ ngày 4/2 đến ngày 18/2)
  • Vũ Thủy (Từ ngày 19/2 đến ngày 5/3)

Tháng 2 đến chính là lúc vào tiết lập xuân, chào đón năm mới. Tháng này cũng là lúc diễn ra nhiều hoạt động như cúng tế, cầu phúc, đính hôn, chúc thọ, du xuân, giải hạn…Khí hậu thì từ thời điểm này trở đi ở miền bắc Việt Nam-tính từ đèo Hải Vân trở ra, bắt đầu có mưa nhỏ kéo dài, độ ẩm của không khí và đất cao gây ra hiện tượng làm hơi nước ngưng tụ lại trên bề mặt các đồ vật tiếp giáp gần với mặt đất cũng như nhà cửa.

Lịch Âm tháng 03 năm 2023

• Dương lịch: Tháng 3 năm 2023
• Âm lịch: Bắt đầu từ ngày 10/2 đến ngày 10/2
• Tiết khí:
  • Xuân Phân (Từ ngày 21/3 đến ngày 4/4)
  • Vũ Thủy (Từ ngày 19/2 đến ngày 5/3)
  • Kinh Trập (Từ ngày 6/3 đến ngày 20/3)

Tháng 3 là tháng của những ngày lễ kỉ niệm như 8/3 ngày quốc tế Phụ Nữ là ngày biết ơn những người bà, người mẹ, người vợ, người chị… Ngày Quốc tế Hạnh phúc 20/3…

Lịch Âm tháng 04 năm 2023

• Dương lịch: Tháng 4 năm 2023
• Âm lịch: Bắt đầu từ ngày 11/2 đến ngày 11/3
• Tiết khí:
  • Xuân Phân (Từ ngày 21/3 đến ngày 4/4)
  • Thanh Minh (Từ ngày 5/4 đến ngày 19/4)
  • Cốc Vũ (Từ ngày 20/4 đến ngày 5/5)

Tháng 4 sẽ có thời tiết hơi se se lạnh, ánh nắng ấm áp, đây là thời điểm thời tiết ôn hòa nhất trong năm không có cái lạnh buốt như mùa đông, và cũng không có cái nắng gay gắt của mùa hè. Đây là tháng của sự thư giãn, vui chơi, hội hè, là tháng đẹp nhất của mùa xuân.

Lịch Âm tháng 05 năm 2023

• Dương lịch: Tháng 5 năm 2023
• Âm lịch: Bắt đầu từ ngày 12/3 đến ngày 13/4
• Tiết khí:
  • Cốc Vũ (Từ ngày 20/4 đến ngày 5/5)
  • Lập Hạ (Từ ngày 6/5 đến ngày 20/5)
  • Tiểu Mãn (Từ ngày 21/5 đến ngày 5/6)

Thời tiết trong giai đoạn này bắt đầu chuyển sang ngày Lập Hạ, trời bắt đầu trở nên oi nóng, cây cối phát triển để chờ thu hoạch, có nhiều nơi thường hay tổ chức nghi lễ Nghênh Hạ để có một mùa màng bội thu, sức khỏe dồi dào và may mắn. Đây cũng là thời điểm để đi du lịch, vui chơi trong mùa hè.

Lịch Âm tháng 06 năm 2023

• Dương lịch: Tháng 6 năm 2023
• Âm lịch: Bắt đầu từ ngày 14/4 đến ngày 13/5
• Tiết khí:
  • Tiểu Mãn (Từ ngày 21/5 đến ngày 5/6)
  • Mang Chủng (Từ ngày 6/6 đến ngày 20/6)
  • Hạ Chí (Từ ngày 21/6 đến ngày 6/7)

Tháng 6 là tháng bắt đầu của một mùa hè, với những ánh nắng nhẹ nhàng, thời gian này cây cối đua nhau đâm chồi nảy lộc, đơm hoa kết trái. Đây cũng là tháng thể hiện cho những nguyện vọng lâu dài, những suy tư ấp ủ bấy lâu, thể hiện sự tham vọng, sự khát khao.

Lịch Âm tháng 07 năm 2023

• Dương lịch: Tháng 7 năm 2023
• Âm lịch: Bắt đầu từ ngày 14/5 đến ngày 14/6
• Tiết khí:
  • Hạ Chí (Từ ngày 21/6 đến ngày 6/7)
  • Tiểu Thử (Từ ngày 7/7 đến ngày 22/7)
  • Đại Thử (Từ ngày 23/7 đến ngày 7/8)

Đây là thời điểm giữa của mùa hè, mặt trời lên cao và nắng chói chang trên mặt đất. Tháng 7 thường có lũ lớn, mưa không ngớt suốt ngày đêm.

Lịch Âm tháng 08 năm 2023

• Dương lịch: Tháng 8 năm 2023
• Âm lịch: Bắt đầu từ ngày 15/6 đến ngày 16/7
• Tiết khí:
  • Đại Thử (Từ ngày 23/7 đến ngày 7/8)
  • Lập Thu (Từ ngày 8/8 đến ngày 22/8)
  • Xử Thử (Từ ngày 23/8 đến ngày 7/9)

Tháng 8 là khoảng thời gian chớm thu với những ngày nắng dịu mát mẻ, thoải mái.

Lịch Âm tháng 09 năm 2023

• Dương lịch: Tháng 9 năm 2023
• Âm lịch: Bắt đầu từ ngày 17/7 đến ngày 16/8
• Tiết khí:
  • Xử Thử (Từ ngày 23/8 đến ngày 7/9)
  • Bạch Lộ (Từ ngày 8/9 đến ngày 22/9)
  • Thu Phân (Từ ngày 23/9 đến ngày 7/10)

Vào thời điểm này nửa cầu Bắc đang là trong tiết Thu phân và nửa cầu Nam là thời điểm giữa mùa xuân. Nếu bạn quan sát kỹ thì sẽ thấy mặt trời mọc chính xác ở phía Đông và lặn chính xác ở phía Tây. Người sinh vào tháng 9 thường hơi lạnh lùng, cứng rắn, quyết đoán, cương trực, nhanh nhẹn, thích một mình, rất ít bạn bè, tâm lý còn có xu hướng độc đoán và hơi bảo thủ.

Lịch Âm tháng 10 năm 2023

• Dương lịch: Tháng 10 năm 2023
• Âm lịch: Bắt đầu từ ngày 17/8 đến ngày 17/9
• Tiết khí:
  • Thu Phân (Từ ngày 23/9 đến ngày 7/10)
  • Hàn Lộ (Từ ngày 8/10 đến ngày 22/10)
  • Sương Giáng (Từ ngày 23/10 đến ngày 6/11)

Tháng 10 thực vật bắt đầu trụi lá, hiện tượng quang hợp suy yếu, hầu như không còn. Các bào tử, hạt cây sau khi được phát tán ra khu vực lân cận này đã yên vị, chúng lặng lẽ đợi chờ sau tiết Vũ thủy mùa xuân năm tới sẽ nảy mầm và phát triển thành cây non.

Dương lịch tháng 11 năm 2023

• Âm lịch: Bắt đầu từ ngày 18/9 đến ngày 18/10
• Tiết khí:
  • Sương Giáng (Từ ngày 23/10 đến ngày 6/11)
  • Lập Đông (Từ ngày 7/11 đến ngày 21/11)
  • Tiểu Tuyết (Từ ngày 22/11 đến ngày 6/12)

Tháng 11 là tháng bắt đầu bằng cái rét đầu mùa, thời khác mùa thu kết thúc để đón chào tháng 12 lạnh giá. Những người sinh vào tháng 11 sẽ có một vẻ bề ngoài hấp dẫn, bí ẩn và tinh tế thu hút ánh nhìn của người khác.

Lịch Âm tháng 12 năm 2023

• Dương lịch: Tháng 12 năm 2023
• Âm lịch: Bắt đầu từ ngày 19/10 đến ngày 19/11
• Tiết khí:
  • Tiểu Tuyết (Từ ngày 22/11 đến ngày 6/12)
  • Đại Tuyết (Từ ngày 7/12 đến ngày 21/12)
  • Đông Chí (Từ ngày 22/12 đến ngày 5/1)

Tháng 12 là tháng Quý Hợi âm lịch, tháng Quý Hợi năm Quý Mão có thiên can là Quý, địa chi là Hợi, cầm tinh con Heo. Những người sinh vào tháng 12 Quý Hợi thường dũng cảm và gan dạ, là người có tính cách vui vẻ, tràn đầy nhiệt huyết và thú vị.