Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng – Wikipedia tiếng Việt

Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng là một vườn quốc gia của Việt Nam, nằm tại huyện Bố Trạch và Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình, cách thành phố Đồng Hới khoảng 50 km về phía Tây Bắc, cách thủ đô Hà Nội khoảng 500 km về phía nam[1][2]. Vườn quốc gia này giáp khu bảo tồn thiên nhiên Hin Namno ở tỉnh Khammouan, Lào về phía tây; cách Biển Đông 42 km về phía đông kể từ đường biên giới của vườn quốc gia này.

Phong Nha-Kẻ Bàng nằm ở một khu vực núi đá vôi rộng khoảng chừng 201.000 ha thuộc chủ quyền lãnh thổ Nước Ta, khu vực chủ quyền lãnh thổ Lào tiếp giáp vườn vương quốc này cũng có diện tích quy hoạnh núi đá vôi khoảng chừng 200.001 ha. Diện tích vùng lõi của vườn vương quốc là 85.754 ha và một vùng đệm rộng 195.400 ha [ 3 ]. Tháng 8 năm 2013, Thủ tướng cơ quan chính phủ đã có quyết định hành động lan rộng ra vườn vương quốc này lên 1233,26 km². Vườn quốc gia này được thiết lập để bảo vệ một trong hai vùng các-xtơ lớn nhất quốc tế với khoảng chừng 300 hang động và bảo tồn hệ sinh thái bắc Trường Sơn ở khu vực Bắc Trung Bộ Nước Ta [ 4 ] [ 5 ]. Đặc trưng của vườn vương quốc này là những xây đắp đá vôi, 300 hang động, những sông ngầm và hệ động thực vật quý và hiếm nằm trong Sách đỏ Nước Ta và Sách đỏ quốc tế. Các hang động ở đây có tổng chiều dài khoảng chừng hơn 80 km nhưng những nhà thám hiểm hang động Anh và Nước Ta mới chỉ thám hiểm 20 km, trong đó 17 km ở khu vực Phong Nha và 3 km ở khu vực Kẻ Bàng .Tháng 4 năm 2009, một đoàn thám hiểm thuộc Thương Hội Hang động Hoàng gia Anh đã phát hiện và công bố hang Sơn Đoòng là hang động có kích cỡ lớn nhất quốc tế ( dài trên 5 km, cao 200 m, và rộng 150 m ), lớn hơn nhiều so với hang Deer ở Vườn vương quốc Gunung Mulu ở Sarawak, Malaysia, lớn gấp 4 đến 5 lần so với Phong Nha. Trong đợt khảo sát này, đoàn thám hiểm cũng tìm thấy nhiều hang động khác [ 6 ] .

Kiến tạo các-xtơ của Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng được hình thành từ 400 triệu năm trước, từ thời kỳ Đại Cổ Sinh do đó là các-xtơ cổ nhất ở châu Á[7].

Trải qua nhiều biến hóa lớn về địa tầng và địa mạo, địa hình khu vực này rất là phức tạp. Phong Nha-Kẻ Bàng phô diễn những dẫn chứng ấn tượng về lịch sử dân tộc Trái Đất, giúp điều tra và nghiên cứu lịch sử dân tộc hiểu được lịch sử dân tộc địa chất và địa hình của khu vực [ 4 ]. Khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng là một trong những mẫu hình riêng không liên quan gì đến nhau và đẹp về sự kiến thiết các-xtơ phức tạp ở Khu vực Đông Nam Á [ 4 ]. Được UNESCO công nhận là Di sản vạn vật thiên nhiên quốc tế theo tiêu chuẩn địa chất, địa mạo năm 2003, và được UNESCO công nhận lần 2 là Di sản vạn vật thiên nhiên quốc tế với tiêu chuẩn đa dạng sinh học, sinh thái xanh vào ngày 3 tháng 7 năm năm ngoái. [ 8 ]

Nguồn gốc tên gọi[sửa|sửa mã nguồn]

Tên gọi vườn quốc gia này ghép từ hai thành phần: tên động Phong Nha và tên khu vực rừng núi đá vôi Kẻ Bàng. Động Phong Nha trước đây thường được xem là động lớn và đẹp nhất trong quần thể hang động này[9]. Có ý kiến giải thích cho rằng nguồn gốc tên gọi Phong Nha có nghĩa là gió (chữ Hán: 風 phong) răng (chữ Hán: 牙 nha) (gió thổi từ trong động, nhũ đá tua tủa như hàm răng)[10][11]; nhưng ý kiến khác lại cho rằng Phong Nha có nghĩa là tên ngôi làng gần đấy chứ không có nghĩa là gió và răng như vẫn thường được giải thích. Theo Lê Quý Đôn thì Phong Nha là tên một làng miền núi ngày xưa (nay là tổ dân phố Phong Nha, thị trấn Phong Nha, huyện Bố Trạch)[5][12][13]. Có ý kiến khác lại cho rằng tên gọi Phong Nha không phải xuất phát từ ý nghĩa răng và gió, mà từ hình ảnh những ngọn núi nằm thành từng dãy đều đặn như hình ảnh các quan đứng thành hàng trên sân chầu hay ở quan thự, người ta đã lấy chữ Phong Nha theo chữ Hán (chữ 峰 phong nghĩa là đỉnh núi, 衙 nha có nghĩa là quan lại) để đặt tên cho động Phong Nha[14].

Động Phong Nha còn có tên khác như Động Thầy Tiên, Núi Thầy, Động Troóc, Hang Trùa (Hang Chùa)[15].

Vị trí, diện tích quy hoạnh, dân số[sửa|sửa mã nguồn]

Bản đồ quy hoạch phát triển du lịch bền vững khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng
Trước khi trở thành một vườn vương quốc, khu vực này đã là một khu bảo tồn vạn vật thiên nhiên. Khu bảo tồn Phong Nha-Kẻ Bàng có diện tích quy hoạnh 5000 ha đã được nhà nước Nước Ta chính thức công bố ngày 9 tháng 8 năm 1986 và đã được lan rộng ra thành 41.132 ha vào năm 1991. Ngày 12 tháng 12 năm 2001, Thủ tướng nhà nước đã có quyết định hành động số 189 / 2001 / QĐ-TTg chuyển Khu bảo tồn vạn vật thiên nhiên Phong Nha-Kẻ Bàng thành vườn vương quốc với tên gọi như lúc bấy giờ [ 16 ] .Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng có tọa độ từ 17 ° 21 ′ tới 17 ° 39 ′ vĩ bắc và từ 105 ° 57 ′ tới 106 ° 24 ′ kinh đông, nằm trong địa phận những xã Tân Trạch, Thượng Trạch, Phúc Trạch, Xuân Trạch và thị xã Phong Nha thuộc huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Cửa động Phong Nha – Kẻ Bàng có tọa độ 17 ° 34 ‘ 54.15 ” B và 106 ° 16 ‘ 58.83 ” T .Phong Nha-Kẻ Bàng cách thành phố Đồng Hới khoảng chừng 50 km về phía Tây Bắc [ 2 ], cách Thành Phố Hà Nội TP. Hà Nội khoảng chừng 500 km về phía nam. Phía tây vườn vương quốc này giáp khu vực bảo tồn Hin Namno, một khu vực carxtơ nằm ở tỉnh Khăm Muộn, Lào .

Đường sông Son dẫn tới cửa hang, tấp nập thuyền chở khách du lịch.
Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng có tổng diện tích quy hoạnh là 85.754 ha, gồm có [ 16 ] :

• Phân khu bảo vệ nghiêm ngặt: 64.894 ha
• Phân khu phục hồi sinh thái: 17.449 ha
• Phân khu dịch vụ hành chính: 3.411 ha.

Trong khu vực vùng đệm của Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng có dân của 12 xã với tổng diện tích quy hoạnh thuộc vùng đệm là 1479,45 km² thuộc huyện Minh Hóa ( những xã Dân Hóa, Hóa Sơn, Trung Hóa, Thượng Hóa ) ; Bố Trạch ( thị trấn Phong Nha và những xã Tân Trạch, Thượng Trạch, Xuân Trạch, Phúc Trạch, Phú Định, Hưng Trạch ) và huyện Quảng Ninh ( xã Trường Sơn ). Các khu vực dân cư này đa phần sống ven những sông lớn như sông Chày, sông Son và những thung lũng có suối phía đông và hướng đông bắc của vườn vương quốc này. Các khu vực này thuộc khu vực vùng sâu vùng xa của Quảng Bình, có điều kiện kèm theo hạ tầng cơ sở như đường giao thông vận tải, điện, giáo dục, y tế kém tăng trưởng. Dân cư ở đây hầu hết sống bằng nghề nông, khai thác lâm sản [ 17 ] .
Cũng giống như vùng Bắc Trung Bộ nói chung, và tỉnh Quảng Bình nói riêng, khí hậu ở vườn vương quốc này mang đặc trưng khí hậu nhiệt đới gió mùa gió mùa, nóng và ẩm. Nhiệt độ trung bình hàng năm là 23-25 °C, với nhiệt độ cao nhất là 41 °C vào mùa hè và mức thấp nhất hoàn toàn có thể xuống 6 °C vào mùa đông. Thời kỳ nóng nhất là vào tháng 6 đến tháng 8 với nhiệt độ trung bình 28 °C, còn từ tháng 12 đến tháng 2 có nhiệt độ trung bình 18 °C. Lượng mưa trung bình hàng năm đo được là 2.000 – 2.500 mm, với 88 % lượng mưa trong khoảng chừng thời hạn từ tháng 7 đến tháng 12. Mỗi năm có hơn 160 ngày mưa. Độ ẩm tương đối là 84 % [ 3 ] .

Địa chất, địa mạo[sửa|sửa mã nguồn]

Quá trình hình thành[sửa|sửa mã nguồn]

Hệ thống hang động tại khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng được hình thành do những kiến thiết địa chất xảy ra trong lòng dãy núi đá vôi Kẻ Bàng cách đây hơn 400 triệu năm vào thời kỳ Đại Cổ sinh. Trải qua những thời kỳ xây đắp quan trọng và những pha hoạt động đứt gãy, phối tảng và uốn nếp đã liên tục tạo ra những dãy núi trùng điệp do hoạt động nâng cao và những bồn trầm tích do hoạt động sụt lún, đóng vai trò như nguyên do của mọi nguyên do để tạo ra tính phong phú về địa chất, địa hình – địa mạo, mạng lưới thủy văn và tính phong phú, kỳ thú về hang động du lịch so với những thành hệ đá vôi Phong Nha-Kẻ Bàng tăng trưởng từ Devon đến Kỷ Cacbon – Permi [ 18 ] .Khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng hiện tại là tác dụng tổng hợp của 5 quy trình tiến độ tăng trưởng lớn trong lịch sử dân tộc tăng trưởng vỏ Trái Đất trong khu vực [ 5 ] :
Nguyên nhân khởi đầu phải tính đến là sự hoạt động giải trí trồi lên của những khối xâm nhập núi lửa trẻ hơn đá vôi. Các khối cùng với việc nâng những lớp đá vôi lên cao như ngày này còn làm phát sinh động đất, đứt gãy và núi lửa. Tại giao điểm của những đứt gãy hoặc những đới đứt gãy lớn, núi lửa phun lên sẽ làm biến chất đá vôi, biến đá vôi thành vôi sống ( CaO ) dễ hòa tan trong nước, đồng thời mang vào những đứt gãy, khe nứt của đá vôi dăm, cuội, dung nham núi lửa và nước ngầm. Dung nham này trong môi trường tự nhiên nước sẽ bị biến thành bùn, sét – kaolin mềm nhão dễ bị nước cuốn trôi hoặc lắng chìm vào những khe nứt, lỗ hổng do tỷ lệ nặng hơn đá vôi từ 0,3 – 0,4 g / cm³. Nước đã đóng vai trò quét dọn lòng hang, những thung lũng giữa núi đá vôi ( cuốn trôi vôi sống, bùn, sét – kaolin ) và tạo thành những thạch nhũ cho tất cả chúng ta thấy như thời nay .

Lịch sử điều tra và nghiên cứu địa chất địa mạo[sửa|sửa mã nguồn]

Lần tiên phong, Đoàn Địa chất 20, một cơ quan thường trực Tổng cục Địa chất Nước Ta đã triển khai xong khu công trình đo vẽ map địa chất tỉ lệ 1 : 500.000 miền Bắc Nước Ta vào năm 1965 với sự trợ giúp của những chuyên viên Liên Xô, trong đó khu vực tỉnh Quảng Bình được xếp vào đới tướng cấu trúc Trường Sơn. Đây là lần tiên phong những đặc thù địa chất như địa tầng, hoạt động giải trí macma và địa chất cấu trúc của khu vực này đã được những nhà khoa học Việt-Xô miêu tả một cách mạng lưới hệ thống và cụ thể. Sau đợt khảo sát và đo vẽ đó, Tổng cục Địa chất Nước Ta ( nay là Cục Địa chất và Khoáng sản Nước Ta ) đã liên tục triển khai đo vẽ địa chất ở tỉ lệ trung bình và lớn để đúng mực hóa cấu trúc địa chất và xác lập tiềm năng tài nguyên ở vùng chủ quyền lãnh thổ này và đã hoàn tất vẽ map địa chất 1 : 200.000 tờ Mahaxay – Đồng Hới kèm theo thuyết minh ” Địa chất và tài nguyên tờ Mahaxay – Đồng Hới “, đây là khu công trình bổ trợ nhiều hiệu quả điều tra và nghiên cứu mới về địa tầng và tài nguyên ở trong vùng. Năm 2001, map địa chất 1 : 50.000 tờ Minh Hóa kèm theo Báo cáo thuyết minh ” Địa chất và tài nguyên tờ Minh Hóa ” được triển khai xong và đã đưa được nhiều tác dụng điều tra và nghiên cứu mới về cổ sinh địa tầng Mesozoi và những khoáng vật phosphat và vật tư thiết kế xây dựng của vùng. Ngoài ra, những nhà khoa học cũng đã thực thi công bố nhiều khu công trình điều tra và nghiên cứu quan trọng về ranh giới Frasni – Famen ( Kỷ Devon thượng ) [ 5 ] .

Đặc điểm tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]

Phong Nha-Kẻ Bàng có một cấu trúc địa chất phức tạp, với lịch sử dân tộc tăng trưởng vỏ Trái Đất từ thời kỳ kỷ Ordovicia ( 464 Ma ). Điều này đã tạo ra ba loại địa hình và địa mạo. Một trong số đó là những xây đắp không phải carxtơ với những ngọn núi thấp tròn với những thềm đất tích tụ mài mòn dọc theo những thung lũng sông Son và sông Chay và tại những mép khối núi đá vôi TT. Loại thiết kế lớn khác là những thiết kế carxtơ có đặc trưng là những carxtơ nhiệt đới gió mùa cổ đa phần là từ Đại Trung sinh, nhưng 2/3 của khu vực này là carxtơ từ Đại Tân sinh. Đá vôi chiếm một diện tích quy hoạnh khoảng chừng 200.000 ha, với một khu vực tựa như ở tỉnh Khammuane của Lào. Quá trình kiến thiết carxtơ đã tạo ra nhiều đặc thù như những sông ngầm, những động khô, những động bậc thang, động treo, động hình cây và động cắt chéo nhau. Các động có sông được chia thành 9 động của hệ thống Phong Nha đổ vào sông Son và 8 động của mạng lưới hệ thống động Vòm đổ vào sông Chay .So với những khu vực carxtơ khác trên quốc tế đã được công nhận là di sản quốc tế, khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng có đặc thù tự nhiên có nhiều dị biệt do điều kiện kèm theo khí hậu và cấu trúc địa chất khác nhau. Khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng nằm trong vành đai tạo núi Alpi, một đai núi trẻ tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ vào thời kỳ Đại Tân sinh. Vì vậy, những khối đá vôi tại khu vực này bị biến dạng cơ học khá mạnh do đứt gãy. Khí hậu khu vực này là nhiệt đới gió mùa gió mùa nên những hiện tượng kỳ lạ carxtơ tại đây không giống với những khu vực ôn đới về cường độ quy trình carxtơ cũng như những dạng địa hình mà nó tạo ra trên mặt phẳng và khu vực ngầm [ 5 ] .Hệ thống đứt gãy chằng chịt trên mặt đá vôi tại khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng đã tạo điều kiện kèm theo cho nước dễ thấm vào những khối đá làm tăng năng lực hòa tan do trong nước có chứa những chất axít có phản ứng với đá vôi ( cácbonat calci ). Hệ thống hang động hùng vĩ của Phong Nha được tạo ra do quy trình những khe nứt kiến thiết, sau đó là quy trình phong hóa vật lý và hóa học đã gặm mòn, hòa tan, rửa trôi qua hàng triệu năm. Trong điều kiện kèm theo nhiệt đới gió mùa ẩm, quy trình carxtơ hóa rất can đảm và mạnh mẽ về cường độ và vận tốc tàn phá. Ngoài mạng lưới hệ thống núi đá vôi, vùng núi đất có nền đá mẹ đa phần là đá mácma axít, đá sét, đá biến chất và phù sa cổ .Về thổ nhưỡng, khu vực Phong Nha có nhiều hoại đất hình thành từ những nguồn đá mẹ khác nhau. Đất hầu hết là đất feralit đỏ vàng trên núi đá vôi, đất Feralit vàng trên đá mácma axít, đất Feralit vàng nhạt và đất phù sa bồi tụ ven sông .Khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng có hang động có tuổi cổ nhất Khu vực Đông Nam Á, với thời hạn khởi đầu hình thành hang động là 35 triệu năm trước đồng thời với pha tách giãn hình thành Biển Đông. Các hướng chạy của mạng lưới hệ thống hang động tại khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng trùng với hướng những đứt gãy mang tính khu vực và địa phương [ 5 ] .Lũ ở trong những khu vực thung lũng xảy ra từ tháng 9 đến tháng 11 nhưng trong mùa khô từ tháng 2 đến tháng 8 thì phần nhiều những con suối đều khô cạn [ 3 ] .

Hệ thống hang động[sửa|sửa mã nguồn]

Sa bàn vị trí động Phong Nha và động Tiên Sơn trong vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng
Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng là một trong hai khu vực đá vôi lớn nhất quốc tế. So với 41 di sản quốc tế khác có carxtơ, Phong Nha-Kẻ Bàng có những điều kiện kèm theo địa hình, địa mạo và sinh vật độc lạ. Carxtơ tại đây có niên đại từ thời kỳ Đại Cổ Sinh, 400 triệu năm trước, do đó Phong Nha-Kẻ Bàng là vùng carxtơ lớn cổ nhất châu Á. Nếu như khu vực Hin Namno, một khu vực bảo tồn tự nhiên của tỉnh Khăm Muộn, Lào, giáp Phong Nha-Kẻ Bàng về phía tây được kết hợp thành một khu bảo tồn liên tục, thì khu vực bảo tồn này sẽ là khu rừng các-xtơ còn sống sót lớn nhất ở Khu vực Đông Nam Á với diện tích quy hoạnh 317.754 ha .Tại Phong Nha-Kẻ Bàng có một mạng lưới hệ thống gồm khoảng chừng 300 hang động lớn nhỏ. Hệ thống động Phong Nha đã được Hội điều tra và nghiên cứu hang động Hoàng gia Anh ( BCRA ) nhìn nhận là hang động có giá trị số 1 quốc tế với 4 điểm nhất : có những sông ngầm dài nhất, có cửa hang cao và rộng nhất, những bờ cát rộng và đẹp nhất, những thạch nhũ đẹp nhất [ 19 ] .So với 3 vườn vương quốc khác đã được UNESCO công nhận là di sản quốc tế khác ở Khu vực Đông Nam Á ( Vườn vương quốc Gunung Mulu ở Malaysia, Vườn vương quốc sông ngầm Puerto Princesa ở Palawan của Philippines và Vườn vương quốc Lorentz ở Tây Irian của Indonesia ) và một số ít khu vực carxtơ khác ở Xứ sở nụ cười Thái Lan, Trung Quốc, Papua New Guinea thì carxtơ ở Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng có tuổi già hơn, cấu trúc địa chất phức tạp hơn và có mạng lưới hệ thống sông ngầm phong phú và phức tạp hơn [ 20 ] .

Lịch sử tò mò hang động[sửa|sửa mã nguồn]

Thạch Nhũ và măng đá trong động Phong Nha
Các văn tự khắc trên vách đá bằng ngôn từ Chăm Pa cổ cho thấy động Phong Nha được người Chăm phát hiện từ thời rất lâu rồi khi vùng đất này còn thuộc Vương quốc Chăm Pa .Năm 1550, Dương Văn An là người tiên phong viết về động Phong Nha. Động Phong Nha đã được chạm lên một trong Cửu Đỉnh Đại Nội triều Nguyễn ở Huế [ 3 ] .Năm 1824, động Phong Nha được vua Minh Mạng sắc phong là ” Diệu ứng chi thần “. Ngoài ra còn được những vua nhà Nguyễn phong ” Thần Hiển Linh ” [ 15 ] .Cuối thế kỷ XIX, ông Léopold Michel Cadière, một linh mục người Pháp, thám hiểm động, tò mò những chữ viết của người Chăm và ông đã suy tôn Phong Nha ” Đông Dương đệ nhất động “. Tháng 7 năm 1924, nhà thám hiểm người Anh Barton sau khi khảo sát Phong Nha đã nhìn nhận rằng động Phong Nha hoàn toàn có thể sánh ngang với những hang động nổi tiếng trên quốc tế như động Padirac ( Pháp ), động sông Drach ( Tây Ban Nha ) về vẻ đẹp kỳ vĩ của hang động [ 4 ] [ 16 ] .Năm 1935, một người dân địa phương đã vô tình phát hiện ra một động khô có cửa động nằm cách cửa động Phong Nha 1000 m, trên độ cao 200 m. Động này nằm trong khối núi đá vôi Kẻ Bàng thuộc xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch [ 21 ]. Đây là động có cảnh sắc kỳ vĩ không kém động Phong Nha nhưng lại không có sông ngầm [ 22 ] .Năm 1937, Phòng du lịch của Khâm sứ Pháp ( ở Huế ) đã ấn hành một cuốn tập gấp trình làng du lịch ở Quảng Bình, trong đó có trình làng về động Phong Nha. Địa điểm du lịch này đã được xếp hạng nhì ở Đông Dương thuộc Pháp. Trước năm 1990, đã có nhiều cuộc thám hiểm hang động của những nhà khoa học Nước Ta và quốc tế nhưng chưa hé lộ nhiều về mạng lưới hệ thống hang động Phong Nha .

Năm 1990, lần đầu tiên Đại học Tổng hợp Hà Nội đã cùng với Hiệp hội nghiên cứu hang động Hoàng gia Anh (British Cave Research Association) đã phối hợp khám phá và nghiên cứu hang động trong khu vực này một cách sâu rộng. Cuộc khám phá hang động lần đầu được tiến hành năm 1990 bởi một nhóm các chuyên gia về hang động của Hiệp hội nghiên cứu hang động Anh và Khoa Địa chất Địa hình của Đại học Tổng hợp Hà Nội, do Howard Limbert chỉ huy. Nhóm thám hiểm này đã hoàn tất nghiên cứu động Vòm.

Năm 1992, một nhóm gồm 12 nhà khoa học Anh và 6 giáo sư của Đại học Tổng hợp TP. Hà Nội thực thi cuộc thám hiểm thứ hai và đã hoàn tất thám hiểm 7.729 m thuộc động Phong Nha và 13.690 m thuộc động Vòm và những hang động lân cận .Cuộc thám hiểm thứ 3 vào năm 1994 gồm có 11 nhà khoa học Anh và 5 nhà khoa học Nước Ta thuộc Đại học Tổng hợp Thành Phố Hà Nội .Việc thám hiểm những hang động trong khu vực này là một việc làm khó khăn vất vả và nguy khốn. Các đoàn thám hiểm đã mất nhiều thời hạn với những khó khăn vất vả như : hang động sắc nhọn dễ gây thương tích, lòng hang hẹp, những sông suối ngầm hoàn toàn có thể dâng lên bất thần làm bít cửa hang, lượng oxy trong nhiều khu hang động hoàn toàn có thể không đủ [ 23 ] .Các hiệu quả thám hiểm, điều tra và nghiên cứu này đã mang đến một sự hiểu biết tổng lực về mạng lưới hệ thống hang động ở Phong Nha-Kẻ Bàng và đã được làm cơ sở cho bảo vệ, quy hoạch và tăng trưởng du lịch cũng như hoàn thành xong hồ sơ để trình lên UNESCO công nhận là di sản vạn vật thiên nhiên quốc tế [ 5 ] .Các nhà khoa học đã tò mò và nghiên cứu và điều tra 20 hang động với tổng chiều dài 70 km hang động, trong số đó có 17 hang động tại khu vực Phong Nha và 3 hang động tại khu vực Kẻ Bàng. Năm 1999, những nhà khoa học của Trung tâm Nhiệt đới Việt-Nga cũng thực thi những khảo sát về hệ động thực vật ở khu vực Kẻ Bàng [ 4 ]. Động Phong Nha dài 7.729 m, có 14 hang, có dòng sông ngầm dài 13.969 m. Các thạch nhũ trong động trải qua hàng triệu năm thiết kế từ nước có hòa tan đá vôi ( CaHCO3 ) mà tích tụ thành những hình tượng lạ mắt như hình sư tử, hình ngai vàng, hình đức Phật v.v.
Hang động trong Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng
Năm 2005, Hội hang động Anh phát hiện một hang động khô, đặt tên Động Thiên Đường, lớn nhất và đẹp nhất tại Phong Nha-Kẻ Bàng [ 24 ]. Theo nhìn nhận, hang động Thiên Đường còn to lớn và đẹp hơn cả động Phong Nha .Ngày 1 tháng 6 năm 2006, Bộ Văn hóa tin tức Nước Ta đã phát hành bộ tem tinh lọc Phong Nha-Kẻ Bàng [ 25 ] .Giai đoạn từ năm 2007 – 2008, đoàn khảo sát hang động của Hội hang động hoàng gia Anh đã khảo sát khu vực thượng nguồn sông Chày, khu vực hang Vòm, hố st ở km12 trên đường 20 và 1 số ít hang động mới ở Thượng Hóa, Hóa Sơn, Dân Hóa, Trọng Hóa ( thuộc huyện Minh Hóa ), Trường Sơn ( huyện Quảng Ninh ). Họ cũng đã đo vẽ lại mạng lưới hệ thống hang động Phong Nha .Tháng 4 năm 2009, đoàn thám hiểm thuộc Thương Hội hang động hoàng gia Anh đã thực thi thám hiểm khu vực vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng và những khu vực phụ cận. Họ đã phát hiện thêm 20 hang động mới với tổng chiều dài 56 km. Trong đợt khảo sát này, hội hang động hoàng gia Anh và Trường ĐH Khoa học tự nhiên – Đại học Quốc gia Thành Phố Hà Nội đã công bố phát hiện mới về hang Cha Lo ( Minh Hóa ) dài trên 5 km. Đoàn cũng công bố mới về độ dài của những hang động chính như Phong Nha trên 57 km ( trước kia là 45 km ), Vòm trên 35 km, đồng thời phát hiện hang Khe Ri là hang sông ngầm dài nhất quốc tế [ 26 ]. Đặc biệt, đoàn thám hiểm cũng đã phát hiện một hang mới và tạm đặt tên là Sơn Đoòng. Theo hiệu quả khảo sát, hàng này dài 6,5 km, rộng hơn 150 m và vòm hang chỗ cao nhất hơn 200 m, kích thước gấp 4-5 lần so với hang Phong Nha, lớn hơn nhiều so với hang Deer tại vườn vương quốc Gunung Mulu tại Sarawak, Malaysia vốn được xem là hang động lớn nhất quốc tế. Con sông ngầm ở hang này cũng lớn hơn nhiều lần so với sông ngầm ở hang Phong Nha. Hang này có dòng sông ngầm. Nước và dòng chảy ngầm trong hang rất mạnh nên hiện đoàn thám hiểm chỉ khảo sát được một phần [ 27 ] Đoàn thám hiểm cũng đã tiến hàng khảo sát hố sụt karst ( đá vôi ) ở khu vực hang Vòm có tên là vực Tang với tác dụng cho thấy hố sụt có độ sâu đến 255 m. Tuy nhiên, đoàn thám hiểm vẫn chưa thể đo hết độ sâu của hố sụt này, nhưng qua đó nhìn nhận đó là hố sụt sâu nhất Nước Ta [ 28 ] .Năm 2012, đoàn thám hiểm hang động của Thương Hội Hang động Hoàng gia Anh đã tìm thấy 41 hang động mới tại vùng lõi di sản Phong Nha-Kẻ Bàng ở những tuyến Đại Cáo, Đại Ải, Hung Thùng, Hung Lau. Trong số 41 hang động mới phát hiện này, họ đã phát hiện hang động sâu nhất Nước Ta ở một hố sụt 320 m, được gọi là hang Kỳ, dưới đáy hố sụt là một hang động cao khoảng chừng 50 m, có chiều dài 4 km. Tổng cộng chiều dài của 41 hang động mới phát hiện này khoảng chừng 20 km [ 29 ] .

Hệ thống động Phong Nha[sửa|sửa mã nguồn]

Cho đến nay, những nhà khoa học đã khảo sát 44,5 km hang động nhưng hành khách thông thường chỉ hoàn toàn có thể vào được 1500 m [ 4 ]. Hệ thống động Phong Nha có những hang động đáng chú ý quan tâm sau :

Hệ thống động Vòm[sửa|sửa mã nguồn]

Động Tiên Sơn[sửa|sửa mã nguồn]

Cửa vào động Tiên Sơn hay động Khô
Động Tiên Sơn hay động Khô là một động đẹp, nổi tiếng ở khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng. Cửa vào động Tiên Sơn nằm cách cửa động Phong Nha khoảng chừng 1.000 m, ở độ cao so với mực nước biển khoảng chừng 200 m. Động Tiên Sơn có chiều dài là 980 m. Từ cửa động đi vào khoảng chừng 400 m có một vực sâu chừng 10 m, và sau đó là động đá ngầm liên tục dài gần 500 m, khá nguy khốn nên hành khách chưa được phép đến khu vực này mà chỉ thăm quan tới khoảng cách 400 m từ tính từ cửa động. Động này được phát hiện năm 1935, bắt đầu, dân cư địa phương gọi động này là động Tiên, do vẻ đẹp kỳ bí thần tiên của nó. Sau này động Tiên Sơn được gọi là động Khô, để phân biệt với động Phong Nha là động nước. Động Tiên Sơn là nơi có cảnh thạch nhũ và măng đá kỳ vĩ huyền ảo như trong động Phong Nha nhưng lại có nét riêng là những âm thanh phát ra từ những phiến đá và cột đá khi được gõ vào vang vọng như tiếng cồng chiêng và tiếng trống. Theo những nhà khoa học thuộc Hội hang động Hoàng gia Anh, động Tiên Sơn được hình thành cách đây hàng chục triệu năm, khi một dòng nước chảy qua quả núi đã đục rỗng, bào mòn núi đá vôi Kẻ Bàng. Sau đó, do kiến thiết địa chất khối núi này hoặc đã được nâng lên, hoặc đã bị hạ xuống khiến những khối đá đổ sụp ngăn ngừa dòng chảy làm ra động Tiên Sơn ở phía trên. Còn phần có sông ngầm chảy qua tạo ra hang động Phong Nha. Dù động Phong Nha và động Tiên Sơn nằm liền kề nhau nhưng giữa hang động này lại không thông nhau. Cư dân địa phương đã nhặt được một số ít hiện vật hoàn toàn có thể là di chỉ của người xưa ở trên bãi đất phẳng phiu trước cửa động [ 30 ] .

Động Thiên Đường[sửa|sửa mã nguồn]

Động Thiên Đường
Động Thiên Đường được phát hiện năm 2005, Thương Hội hang động Hoàng gia Anh tò mò từ năm 2005 và xác lập hang động này có tổng chiều dài là 31 km. Do vẻ đẹp của hang, họ đã đặt tên hang này là Thiên Đường. Động Thiên Đường được nhìn nhận là hang động lớn và dài hơn hang động Phong Nha. Đây là một động khô, không có sông ngầm chảy qua như động Phong Nha. Trong động Thiên Đường có nhiều khối thạch nhũ và măng đá kỳ ảo. Phần lớn nền động là đất dẻo, khá phẳng phiu nên thuận tiện cho việc du lịch thăm quan và thám hiểm. Trong khi nhiệt độ mùa Hè ở bên ngoài là 36-37 °C thì nhiệt độ trong động Thiên Đường luôn ở 20-21 °C [ 31 ]. Hang Thiên Đương đã được Tập đoàn Trường Thịnh góp vốn đầu tư phương tiện đi lại và đường vào động, đường bên trong động với chiều dài 1,1 km và đã đón khách thăm quan từ ngày 3 tháng 9 năm 2010 [ 32 ] .

Hang Sơn Đoòng[sửa|sửa mã nguồn]

Sơn Động hay Sơn Đoòng là một trong những hang mới nhất được phát hiện tại khu vực Phong Nha-Kẻ Bang. Hang này do nhóm thám hiểm thuộc Thương Hội Hang động Hoàng gia Anh thực thi thám hiểm. Hang này được cho là hang động lớn nhất quốc tế [ 33 ]. Khoang lớn nhất ở Sơn Động có chiều dài hơn 5 km, cao 200 m và rộng 150 m. Với size này, hang Sơn Động vượt hang Deer ở vườn vương quốc Gunung Mulu ở Sarawak Malaysia, lớn gấp 4-5 lần động Phong Nha, lớn hơn Động Thiên Đường. Do dòng nước của sông ngầm ở động này chảy xiết nên những nhà thám hiểm Anh không hề thám hiểm hết động này. Họ đã ước đạt chiều dài của hang bằng cách sử dụng đèn nháy. Đoàn thám hiểm đã báo cáo giải trình chính quyền sở tại tỉnh Quảng Bình về phát hiện này nhưng cho rằng chưa thể khai thác du lịch ngay. Họ sẽ quay lại tò mò hang này vào năm 2011 .Trên thực tiễn, một người dân địa phương tên là Hồ Khanh đã phát hiện ra hang này năm 1991 nhưng ông không nhớ lối vào hang cho đến tháng 1 năm 2008. Từ cuối tháng 3 đến 11 tháng 4 năm 2009, ông đã giúp đoàn thám hiểm Anh vượt rừng, núi khoảng chừng 10 km để đến cửa hang .

Hệ thống sông ngòi và đỉnh núi[sửa|sửa mã nguồn]

Sông Son chảy vào động Phong Nha
Ngoài mạng lưới hệ thống hang động, Phong Nha-Kẻ Bàng còn có những sông ngầm dài nhất. Đặc trưng núi đá vôi của khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng đã tạo ra một mạng lưới hệ thống sông ngòi trong vùng khá phức tạp, có rất ít sông suối có nước liên tục. Có ba con sông chính trong vườn vương quốc này là sông Chày, sông Son và sông Troóc. Nguồn nước phân phối cho những con sông này là mạng lưới hệ thống những sông suối ngầm dưới lòng đất, những suối này đều nổi lên mặt đất tại những hang động như Én, Vòm, Tối và Phong Nha. Cả ba con sông chính trong vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng đều chảy vào sông Gianh, sau đó đổ ra biển Đông ở thị xã Ba Đồn [ 34 ] .Nước sông Chày đoạn trước Hang Tối có màu xanh đặc trưng mà theo nhiều chuyên viên là do có chứa lượng Ca ( HCO3 ) 2 và những loại khoáng chất khác với nồng độ cao .Khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng còn có hàng chục con suối và thác nước đẹp như : Thác Gió, Thác Mệ Loan, Suối Mọc phun lên từ chân một dãy núi đá vôi, Suối Trạ Ang [ 35 ] [ 36 ] .

Các đỉnh núi[sửa|sửa mã nguồn]

Phong Nha-Kẻ Bàng có một số ít ngọn núi cao hơn 1000 m, đáng chú ý quan tâm là đỉnh Co Rilata với độ cao 1.128 m và đỉnh Co Preu cao 1.213 m [ 3 ] .Các núi ở vùng carxtơ của vườn vương quốc này có chiều cao nổi bật trên 800 m và tạo thành một dãy núi liên tục dọc theo đường biên giới hai nước Nước Ta và Lào, trong đó đáng quan tâm là những đỉnh : Phu Tạo ( 1174 m ), Co Unet ( 1150 m ), Phu Canh ( 1095 m ), Phu Mun ( 1078 m ), Phu Tu En ( 1078 m ), Phu On Chinh ( 1068 m ), Phu Dung ( 1064 m ), Phu Tu Ôc ( 1053 m ), Phu Long ( 1015 m ), Phu Ôc ( 1015 m ), Phu Dong ( 1002 m ). Nằm xen giữa những đỉnh này là những đỉnh có chiều cao từ 800 – 1000 m : Phu Sinh ( 965 m ), Phu Co Tri ( 949 m ), Phu On Boi ( 933 m ), Phu Tu ( 956 m ), Phu Toan ( 905 m ), Phu Phong ( 902 m ), núi Ma Ma ( 835 m ) .Vùng địa hình phi carxtơ chiếm một tỷ suất nhỏ, hầu hết nằm ở vòng ngoài về phía bắc, hướng đông bắc và đông nam của Phong Nha-Kẻ Bàng với những đỉnh núi cao 500 – 1000 m với độ dốc 25-30 độ và sự chia cắt cao. Có 1 số ít thung lũng hẹp dọc theo những con suối và khe như : khe Am, khe Cha Lo, khe Chua Ngút và một thung lũng nằm dọc theo Rào Thương ở rìa cực nam. Theo hướng bắc-nam có những đỉnh núi đáng quan tâm như : Phu Toc Vu ( 1000 m ), Mã Tác ( 1068 m ), Cổ Khu ( 886 m ), U Bò ( 1009 m ), Co Rilata ( 1128 m ) ( đỉnh điểm nhất của vườn vương quốc này, nằm ở rìa cực nam của vườn vương quốc ) [ 5 ] .

Động thực vật[sửa|sửa mã nguồn]

Hệ thực vật[sửa|sửa mã nguồn]

Thực vật trên núi đá vôi, dạng thực vật điển hình tại vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng
Vườn vương quốc này là một bộ phận của vùng sinh thái xanh Trường Sơn. Cho đến nay, chủng loại thực vật lớn nhất ở đây là rừng thường xanh ẩm, rừng rậm nhiệt đới gió mùa trên đá vôi cao 800 m so với mực nước biển. 96,2 % diện tích quy hoạnh khu vườn vương quốc này được rừng bao trùm ; 92,2 % là rừng nguyên sinh ; 74,7 % ( 110.476 ha ) khu vườn vương quốc này là rừng ẩm nhiệt đới gió mùa thường xanh trên đá vôi có độ cao dưới 800 m ; 8,5 % ( 12.600 ha ) là rừng ẩm nhiệt đới thường xanh trên đá vôi có độ cao trên 800 m ; 8,3 % ( 12.220 ha ) là rừng ẩm nhiệt đới trên đất núi đất có cao độ dưới 800 m, 1,3 % ( 1.925 ha ) là bụi cây và cỏ và cây rải rác trên đá vôi ; 2 % ( 2.950 ha ) là cỏ, bụi cây và cây rải rác trên núi đất ; 180 ha là rừng tre nứa và mây song ; thảm cây nông nghiệp 521 ha [ 5 ] [ 37 ] .

Theo số liệu thống kê mới nhất, Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng là rừng nguyên sinh trên núi đá vôi điển hình với các loại thực vật đặc trưng như: nghiến (Burretiodendron hsienmu), chò đãi (Annamocarya spp.), chò nước (Plantanus kerii) và sao (Hopea spp.). Thực vật có mạch 152 họ, 511 kiểu gen, 876 loài thực vật có mạch, trong dó có 38 loài nằm trong Sách đỏ Việt Nam và 25 loài nằm trong Sách đỏ thế giới, 13 loài đặc hữu Việt Nam, trong đó có sao và cây họ Dầu (Dipterocarpaceae)[37].

Ở vườn quốc gia này có một khu vực rừng bách xanh được phân bổ trên đỉnh núi đá vôi có diện tích khoảng trên 5000 ha, có khoảng 2500 cây với mật độ 600 cây/ha. Các cây bách xanh ở vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng có tuổi 500-600 năm. Bởi hiện trên thế giới chỉ có 3 loài bách xanh đã được nhận diện. Đây là quần thể bách xanh núi đá (Calocedrus rupestris) lớn nhất Việt Nam. Loài bách xanh này nằm trong nhóm 2A theo quy định tại công văn số 3399/VPCP-NN (ngày 21 tháng 6 năm 2002) đính chính cho nghị định 48 của Chính phủ, thuộc nhóm quý hiếm, hạn chế khai thác[38].

Trường Đại học Khoa học tự nhiên thuộc Đại học vương quốc Thành Phố Hà Nội, phối hợp với Trung tâm điều tra và nghiên cứu khoa học và Cứu hộ của Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng phát hiện thêm tại vườn vương quốc này 1.320 loài thực vật mới, trong đó có 1 số ít quần thể thực vật lớn được nhìn nhận là đặc biệt quan trọng quý và hiếm [ 38 ] .

Các nhà khoa học cũng phát hiện 3 loài lan hài quý hiếm, và rừng bách xanh núi đá duy nhất trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Lan hài ở đây có ở vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng có 3 loài: lan hài xanh (Paphiopedilum malipoense), lan hài xoắn (Paphiopedilum dianthum), lan hài đốm (Paphiopedilum concolor). IUCN (Hiệp hội Bảo vệ Thiên nhiên Thế giới) trong năm 1996 đã xếp lan hài là loài đang đứng trước nguy cơ diệt vong rất cao (tuyệt chủng trong tương lai gần)[38].

Hệ động vật hoang dã[sửa|sửa mã nguồn]

Thằn lằn Phong Nha-Kẻ Bàng, một loài mới được các nhà khoa học Đức phát hiện ở Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng
Phong Nha-Kẻ Bàng là nơi sinh sống của 140 loài thú thuộc 31 họ và 10 bộ, điển hình nổi bật nhất là hổ và bò tót, loài bò rừng lớn nhất quốc tế, 302 loài chim, trong đó có tối thiểu 43 loài nằm trong Sách đỏ Nước Ta và 19 loài nằm trong Sách đỏ quốc tế ; 81 loài bò sát lưỡng cư ( 18 loài trong Sách đỏ Nước Ta và 6 loài Sách đỏ quốc tế ) ; 259 loài Bộ Cánh vẩy ; 72 loài cá, trong đó có 4 loài đặc hữu Nước Ta. Năm 1996, ở đây có loài cá mới phát hiện ở Nước Ta. Linh trưởng có 10 loài linh trưởng, chiếm 50 % tổng số loài thuộc bộ linh trưởng ở Nước Ta, 7 loài nằm trong Sách đỏ Nước Ta, đặc biệt quan trọng là voọc TP Hà Tĩnh, sao la, mang ( thú ). Phong Nha-Kẻ Bàng được nhìn nhận là có hệ tự nhiên phong phú nhất trong toàn bộ những vườn vương quốc và khu dự trữ sinh quyển vương quốc trên quốc tế .

Phong Nha-Kẻ Bàng là nơi có cộng đồng linh trưởng phong phú bậc nhất Đông Nam Á[39][40]. Năm 2002, nhà khoa học Đức Thomas Zegler đã phát hiện ra một loài thằn lằn tai mới có tên là Tripidophrus Nogei tại vùng núi karst thuộc khu vực Chà Nòi. Loài thằn lằn này đã được đăng trên số báo 114 (2) phát hành tháng 7 năm 2007 của tạp chí Revue Suise De Zoologie. Các nhà khoa học đã đặt tên loài này là Thằn lằn Phong Nha-Kẻ Bàng (danh pháp khoa học: Cyrtodactylus phongnhakebangensis[41]). Các nhà khoa học Đức đã xây dựng một khu giới thiệu Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng tại Vườn thú Köln để giới thiệu sự đa dạng sinh học của vườn quốc gia này[24][42], ở đây cũng phát hiện ra loại rắn mai gầm mới[43]. Qua một thời gian khảo sát, các nhà khoa học Đức, Nga và Việt Nam đã phát hiện thêm 10 loài mới trong vườn quốc gia này, trong đó bao gồm 5 loài rắn, 5 loài tắc kè, thằn lằn, nhiều loài trong số mới phát hiện này là động vật đặc hữu ở đây[44].

Các nhà khoa học Việt Nam và các nhà khoa học Nga thuộc Viện Động vật hoang dã Sankt-Peterburg, các nhà khoa học Đức của Vườn thú Köln đã phát hiện thêm tại vườn quốc gia này hơn 100 loài mới trong khu hệ cá. Mười loại cá chưa từng thấy ở Việt Nam đã được phát hiện ở vườn quốc gia này[45][46].

Trong 3 loài cá ở Phong Nha-Kẻ Bàng được ghi vào Sách Đỏ Nước Ta thì đã có 2 loài cá chình. Đó là cá chình hoa và cá chình mun .Tổ chức Bảo tồn Động vật hoang dã Thế giới ( FFI ) đã thực thi khảo sát và đã có báo cáo giải trình cho rằng Vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng có 4 loài được xếp vào diện nguy cấp trên khoanh vùng phạm vi toàn thế giới, đó là voọc thành phố Hà Tĩnh, voọc đen tuyền, voọc ngũ sắc và vượn đen má trắng [ 47 ] .Ngày 27 tháng 2 năm 2005, một đàn bò tót với số lượng lớn Open tại Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng .

Năm 2010, một loài bọ cạp mới có tên khoa học là Vietbocap canhi, tên tiếng Việt là bọ cạp Cảnh đã được phát hiện tại động Tiên Sơn. Năm 2012, một loài bọ cạp mới có tên khoa học là Vietbocap thienduongensis. Tên tiếng Việt là bọ cạp Thiên Đường đã được phát hiện tại hang Thiên Đường[48].

Giá trị khảo cổ, lịch sử dân tộc, văn hóa truyền thống[sửa|sửa mã nguồn]

Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng cũng tiềm ẩn nhiều di vật khảo cổ. Các vật chứng về sự sinh sống của con người ở khu vực này là những đầu rìu thuộc Thời kỳ Đồ đá mới và những hiện vật tựa như đã được những nhà khảo cổ Pháp và Nước Ta tìm thấy trong những hang động [ 3 ]. Năm 1899, một giáo sĩ truyền đạo người Pháp tên là Léopold Cadière đã khảo sát và điều tra và nghiên cứu về văn hóa truyền thống và phong tục, tập quán của người dân vùng thung lũng sông Son. Trong thư viết cho Trường Viễn Đông bác cổ, ông chứng minh và khẳng định : ” Những gì còn lại của nó đều rất quý giá so với sử học. Giữ nó là giúp ích cho khoa học ” .Đầu thế kỷ XX, những nhà thám hiểm hang động và học giả Anh, Pháp đã đến Phong Nha và họ đã phát hiện ở đây 1 số ít di tích lịch sử Chăm và Việt cổ như bàn thờ cúng Chàm, chữ Chàm khắc trên vách đá, gạch, tượng đá, tượng phật, mảnh gốm và nhiều bài vị v.v.Năm 1995, Viện Khảo cổ học Nước Ta đánh giá và nhận định động Phong Nha có tín hiệu là một di tích lịch sử khảo cổ học vô cùng quan trọng. Viện này cho rằng có năng lực dấu tích ở hang Bi Ký trong động là một thánh đường Chăm Pa từ thế kỷ IX đến thế kỷ XI. Tại động Phong Nha, người ta đã phát hiện nhiều mảnh thân và miệng những bình gốm có tráng men của Chàm với những mảnh gốm thô sơ có lõi đen, có vòng miệng loe rộng so với thân, tạo một góc gần vuông. Ngoài ra, người ta còn phát hiện ra những mảnh gốm hoa văn miệng hình cánh sen, màu xanh ngọc, màu lông thỏ hồng nhạt [ 49 ] .Động Phong Nha là nơi vua Hàm Nghi trú ngụ trong thời kỳ thực thi Chiếu Cần Vương kháng chiến chống thực dân Pháp .Các di tích lịch sử lịch sử vẻ vang cách mạng có : Bến phà Xuân Sơn, Đường mòn Hồ Chí Minh và đường 20 Quyết Thắng, Mụ Giạ, A.T.P, Trà Ang, Cà Tang, cua Chữ A, Khe Ve … hay những di tích lịch sử Hang Tám Cô, hang Chín Tầng, bến phà Nguyễn Văn Trỗi, những kho sản phẩm & hàng hóa trong mạng lưới hệ thống hang động ở Tuyên Hóa, Minh Hóa trong thời kỳ Chiến tranh Nước Ta [ 50 ] .

Di sản vạn vật thiên nhiên quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]

Di sản quốc tế lần 1 : tiêu chuẩn địa chất, địa lý của nó[sửa|sửa mã nguồn]

Hồ sơ đề xuất công nhận vườn vương quốc này là di sản quốc tế đã được nhà nước Nước Ta trình lên UNESCO năm 1998. Lý do đưa ra để đề xuất công nhận vườn vương quốc này là di sản quốc tế gồm có : sự đa dạng sinh học cao, sự độc lạ và vẻ đẹp của mạng lưới hệ thống hang động và cảnh sắc núi đá vôi [ 34 ] .Ban đầu, nhà nước Nước Ta ý kiến đề nghị UNESCO công nhận Khu bảo tồn Phong Nha năm 1998 và IUCN đã thực thi kiểm tra tại hiện trường trong tháng 1 và 2 năm 1999 .Tại cuộc họp thông thường vào tháng 7 năm 1999, Ủy ban nhìn nhận của UNESCO đã Tóm lại rằng Khu bảo tồn Phong Nha được đề cử sẽ cung ứng được tiêu chuẩn ( i ) và ( iv ) của UNESCO cho ứng viên di sản quốc tế nếu như ranh giới được mở ra thành vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng rộng hơn. Ủy ban này cũng ý kiến đề nghị hai nhà nước Việt và Lào đàm đạo và liên kết hai khu bảo tồn Phong Nha-Kẻ Bàng ( Nước Ta ) và Hin Namno ( Lào ) thành một khu bảo tồn liên tục để phối hợp bảo tồn .Trong lần đề xuất thứ hai của nhà nước Nước Ta gửi UNESCO vào năm 2000, khoanh vùng phạm vi khu vực đề cử gồm cả khu vực rừng Kẻ Bàng như quan điểm năm 1999 của UNESCO .Tuy nhiên, vào thời gian này, nhà nước Nước Ta cũng công bố thiết kế xây dựng đường Hồ Chí Minh và đường nối quốc lộ 20 với đường Hồ Chí Minh cắt qua vùng lõi của vườn vương quốc này. Nhiều tổ chức triển khai quốc tế như IUCN và Tổ chức động thực vật quốc tế đã thuyết phục và khuyên nhà nước Nước Ta thận trọng trong việc thiết kế xây dựng những con đường này qua Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng .Trong một bức thư của Tổ chức động thực vật gửi UNESCO ngày 15 tháng 12 năm 2000 ước tính cần 4,5 tấn thuốc nổ cho mỗi km đường. Do đó việc xem xét nhìn nhận để công nhận là di sản quốc tế so với vườn vương quốc này không tiến triển gì hơn. Tháng 5 năm 2002, nhà nước Nước Ta cung ứng thêm thông tin cho UNESCO về việc tăng cấp Khu bảo tồn Phong Nha-Kẻ Bàng thành Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng với diện tích quy hoạnh rộng hơn hai lần đề cử trước ( 85.754 ha ) kèm theo kế hoạch bảo tồn ( quyết định hành động của nhà nước tháng 12 năm 2001 ) .nhà nước đã biến hóa tuyến đường Hồ Chí Minh và UNESCO đã nhìn nhận tuyến mới không ảnh hưởng tác động đến vườn vương quốc này do tuyến đường được xây với mức độ nghĩa vụ và trách nhiệm so với môi trường tự nhiên cao, ngoài những tuyến đường này cung ứng đường tiếp cận khu vực vườn nhưng vẫn cho rằng đường nối đường Hồ Chí Minh và đường 20 đi qua khu lõi vườn vương quốc này là không thiết yếu và tác động ảnh hưởng xấu đến hệ động thực vật ở đây ( chặt cây, xe cộ gây trộn lẫn đời sống sinh vật, tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho săn bắt động vật hoang dã và chặt cây ). Ủy ban nhìn nhận cho rằng tiêu vườn vương quốc này được ý kiến đề nghị theo hai tiêu chuẩn i ( lịch sử vẻ vang Trái Đất và điển hình nổi bật địa chất ) và iv ( đa dạng sinh học và những loài bị rình rập đe dọa ) chưa đạt được do chưa có vật chứng xác nhận về địa chất địa mạo được cung ứng trong hồ sơ và khu vực vườn vương quốc này chưa đủ rộng để bảo tồn những loài quý và hiếm [ 20 ] .nhà nước Nước Ta đã bổ trợ thông tin về giá trị địa chất địa mạo khu vực vườn vương quốc này. Tại kỳ họp toàn thể lần thứ 27 từ 30 tháng 6 đến 5 tháng 7 năm 2003, đại diện thay mặt 160 vương quốc thuộc Tổ chức Giáo dục đào tạo, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc ( UNESCO ) đã công nhận Vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng, cùng với 30 địa điểm khác trên toàn quốc tế, là di sản vạn vật thiên nhiên quốc tế. Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng được UNESCO công nhận là di sản quốc tế vì đạt tiêu chuẩn viii ” là ví dụ điển hình nổi bật đại diện thay mặt cho những tiến trình của lịch sử dân tộc Trái Đất, gồm có dẫn chứng sự sống, những tiến triển địa chất đang diễn ra đáng kể đang diễn ra trong quy trình diễn biến của những thiết kế địa chất hay những đặc thù địa chất và địa văn ” [ 4 ] .

Di sản quốc tế lần 2 : tiêu chuẩn hệ sinh thái ( ix ) và đa dạng sinh học ( x )[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 2007, Hội đồng Di sản văn hóa truyền thống vương quốc Nước Ta đã thống nhất ý kiến đề nghị Thủ tướng cho phép Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ký trình hồ sơ gửi UNESCO công nhận vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng là Di sản vạn vật thiên nhiên quốc tế lần 2 về tiêu chuẩn đa dạng sinh học. Bộ hồ sơ trình lần này đã được bổ trợ những tư liệu quý về hệ động thực vật tại vườn vương quốc này. Hồ sơ trình UNESCO lần này cũng đã nêu rõ tính điển hình nổi bật toàn thế giới về đa dạng sinh học, và tính toàn vẹn của vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng .Nhiều chuyên viên trong nước và quốc tế cho rằng nếu Nước Ta hoàn thành xong hồ sơ thì có nhiều năng lực UNESCO sẽ công nhận Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng là di sản vạn vật thiên nhiên quốc tế lần 2 với hai tiêu chuẩn địa chất địa mạo và đa dạng sinh học, so với một tiêu chuẩn được công nhận năm 2003. Tính đa dạng sinh học của vườn vương quốc này sánh ngang với những khu vực đã được công nhận là di sản hay những khu đề xuất kiến nghị ở châu Á và châu Úc, đặc biệt quan trọng so sánh với những khu di sản hoặc đang đề xuất kiến nghị có chứa núi đá vôi như khu vực núi Emi và núi Phật Lạc Sơn ( Trung Quốc ), vườn vương quốc sông ngầm Puerto Princesa ở Palwan của Philippines – một di sản quốc tế tại Philippines. Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng được những nhà khoa học nhìn nhận là TT của khu vực miền trung Việt nam. WWF thừa nhận khu vực vườn vương quốc này có tính đa dạng sinh học cao nhất hành tinh [ 51 ] .Tuy nhiên, tại kỳ họp lần thứ 35 của Ủy ban Di sản Thế giới thuộc Tổ chức Văn hóa, Khoa học và Giáo dục đào tạo Liên hợp quốc ( UNESCO ) diễn ra từ 19 – 29/6/2011, Vườn quốc gia Phong Nha đã không được bầu chọn là di sản vạn vật thiên nhiên quốc tế theo tiêu chuẩn này .Sau đó 4 năm, vào ngày 3 tháng 7 năm năm ngoái Vườn quốc gia Phong Nha đã được UNESCO công nhận lần 2 là Di sản vạn vật thiên nhiên quốc tế với hai tiêu chuẩn : hệ sinh thái ” là ví dụ điển hình nổi bật đại diện thay mặt cho những tiến trình sinh thái xanh trong sự tiến hóa và tăng trưởng của những hệ sinh thái trên cạn “, và đa dạng sinh học ” chiếm hữu môi trường tự nhiên sống tự nhiên có ý nghĩa nhất so với việc bảo tồn đa dạng sinh học “, trở thành vườn vương quốc thứ ba châu Á và tiên phong trong khu vực đạt 3 trong số 4 tiêu chuẩn [ 52 ] .

Hoạt động du lịch[sửa|sửa mã nguồn]

Thuyền phục vụ du khách tham quan đỗ trên dòng sông Son
Trung tâm dịch vụ ship hàng khách du lịch tọa lạc tại thị xã Phong Nha thuộc huyện Bố Trạch. Cổng vào Trung tâm dịch vụ này nằm bên đường Hồ Chí Minh. Khách du lịch du lịch thăm quan hang động mua vé thăm quan gồm có cả ngân sách ca nô, vé vào cửa. Khách được ca nô chở ngược theo sông Son đến thăm động Tiên Sơn và động Phong Nha. Ngoài ra còn có tua du lịch sinh thái xanh riêng .Sau khi vườn vương quốc này được công nhận là di sản quốc tế, chính quyền sở tại tỉnh Quảng Bình đã bổ trợ ngành du lịch là một trong 4 ngành kinh tế tài chính mũi nhọn của địa phương. Với những lợi thế về mạng lưới hệ thống hang động và đa dạng sinh học, Vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng đã được khai thác để tăng trưởng du lịch với những mô hình du lịch :

• Du lịch khám phá hang động bằng xuồng[53].
• Du lịch sinh thái, khám phá hệ động thực vật[54].
• Leo núi mạo hiểm: ở đây có hàng chục đỉnh núi có độ cao tương đối trên 1.000 m, dốc đá vôi dựng đứng phù hợp cho các hoạt động leo núi thể thao mạo hiểm.

Một trong những tuyến du lịch mới là đi bằng du thuyền theo dòng sông Chày để ngược vào rừng sâu. Càng đi ngược dòng sông Chày, dòng chảy sông này càng khúc khuỷu, đi qua nhiều thác nước và đến khu vực rừng Trộ Mợng. Tuyến này đã được những đơn vị chức năng kinh doanh thương mại du lịch khảo sát và đề xuất mở tuyến du lịch sinh thái xanh rừng Phong Nha-Kẻ Bàng để sớm đưa vào Giao hàng khách du lịch ngoài tuyến du lịch thăm quan những hang động Phong Nha và Tiên Sơn. Khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng có thác Chài cao khoảng chừng 50 m, có bãi Ràn Bò … Tên gọi Ràn Bò do đây là nơi bò tót sinh sống và sinh đẻ ở đây .
Các tuyến, điểm tham quan Phong Nha-Kẻ Bàng
Trong 3 năm sau khi được UNESCO công nhận, lượng hành khách đến thăm quan Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng đã ngày càng tăng đột biến [ 55 ]. Sân bay Đồng Hới đã được thiết kế xây dựng và đưa vào hoạt động giải trí từ ngày 18 tháng 5 năm 2008 để phân phối nhu yếu khách du lịch, với tuyến bay nối với Sân bay quốc tế Nội Bài ở Thành Phố Hà Nội từ ngày 1 tháng 9 năm 2008 và Sân bay quốc tế cảng hàng không Tân Sơn Nhất ở Thành phố Hồ Chí Minh từ ngày 1 tháng 7 năm 2009 [ 56 ]. Việc Phong Nha-Kẻ Bàng được công nhận là di sản quốc tế như là một cách quảng cáo tự nhiên, là một cú hích cho tăng trưởng du lịch, đặc biệt quan trọng là lôi cuốn hành khách quốc tế [ 57 ]. Tỉnh Quảng Bình cũng đã cấp phép cho một số ít dự án Bất Động Sản du lịch lớn như : khu biệt thự nghỉ ngơi sông Son, khu nghỉ mát Đá Nhảy, khu nghỉ mát 4 sao Sun Spa … để tăng chất lượng Giao hàng khách du lịch. Phong Nha Kẻ Bàng, cùng với những di sản quốc tế khác tại miền Trung : Cố đô Huế, Phố cổ Hội An, Thánh địa Mỹ Sơn, Không gian văn hóa truyền thống Cồng Chiêng Tây Nguyên, cũng là một tuyến điểm quan trọng trong chương trình vương quốc về du lịch mang tên Con đường di sản miền Trung do Tổng cục Du lịch khởi xướng và phát động [ 58 ] .Năm năm ngoái, Cục Di sản văn hóa truyền thống đã công bố về số lượng khách du lịch thăm quan những điểm du lịch Nước Ta, theo đó đứng vị trí số 1 là Quần thể danh thắng Tràng An đón hơn 5 triệu lượt khách, tiếp theo là vịnh Hạ Long đón trên 2,5 triệu lượt khách, cố đô Huế đứng thứ ba với hơn 2 triệu lượt khách, phố cổ Hội An đón khoảng chừng 1,1 triệu lượt khách ; Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng đón khoảng chừng 740.000 lượt khách. [ 59 ]Nhờ lượng hành khách thăm quan khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng, khoảng chừng 1.000 dân khu vực Xuân Sơn đã sống bằng nghề du lịch ( dịch vụ thuyền du lịch thăm quan, hướng dẫn viên du lịch, nhiếp ảnh … ). Nhiều người trước kia là lâm tặc nhưng hiện đã chuyển sang bảo vệ rừng trong vườn vương quốc này. Trung tâm Văn hóa Du lịch Phong Nha-Kẻ Bàng hiện có 248 thuyền, tạo việc làm cho 500 dân cư địa phương, với mỗi thuyền gồm có 2 người được huấn luyện và đào tạo những kiến thức và kỹ năng bảo đảm an toàn và hướng dẫn hành khách và có thu nhập khoảng chừng 70.000 đồng mỗi ngày. Trong năm 2000, TT này đã giảng dạy cho những người sơn tràng địa phương để họ quy đổi nghề nghiệp từ phá rừng sang bảo vệ rừng và cung ứng dịch vụ du lịch [ 55 ] .Tuy nhiên, do công tác làm việc tiếp thị, đáp ứng dịch vụ, tiện ích cho khách du lịch đến thăm vườn vương quốc này phần đông chưa có nên từ năm 2005 đến nay, khách đến thăm quan Phong Nha-Kẻ bàng mở màn chững lại và giảm dần, đa phần là khách trong nước, trong đó lượng khách đến Phong Nha-Kẻ Bàng đến lần thứ hai chỉ chiếm 10 % [ 60 ] .Việc sắp xếp đèn chiếu sáng trong những hang động vẫn chưa được thực thi một cách khoa học, không làm điển hình nổi bật nét đẹp huyền ảo tự nhiên của thạch nhũ. Bên trong hang động vẫn chưa sắp xếp hài hòa và hợp lý Tolet dành cho hành khách du lịch thăm quan [ 61 ] .

Công tác bảo tồn và quản trị[sửa|sửa mã nguồn]

Công tác bảo tồn[sửa|sửa mã nguồn]

Ban quản trị dự án Bất Động Sản vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng hiện có đội ngũ nhân viên cấp dưới 115 người gồm có những chuyên viên về động vật học, thực vật học, lâm sinh học, kinh tế-xã hội học nhưng lại không có thẩm quyền giải quyết và xử lý những vi phạm và thiếu những phương tiện đi lại quản trị hữu hiệu so với những mối rình rập đe dọa so với vườn vương quốc này [ 3 ] [ 34 ] .

Hiện có một khu bán hoang dã dành cho linh trưởng với diện tích 18 ha tại vườn quốc gia này với hàng rào điện tử. Dự án này do Hội động vật Frankfurt (Zoologische Gesellschaft Frankfurt) (Đức) đầu tư dành riêng cho Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng để bảo tồn 10 loại linh trưởng, trong đó có voọc Hà Tĩnh, voọc chà vá chân nâu quý hiếm. Khu vực này có hệ sinh cảnh với đầy đủ thức ăn cho linh trưởng phát triển tốt[62].

Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ bàng được đưa vào quy hoạch tăng trưởng kinh tế tài chính của tỉnh Quảng Bình trong tiến trình 1997 – 2010. Vườn quốc gia này cũng được đưa vào kế hoạch bảo tồn đa dạng sinh học xuyên biên giới Phong Nha-Kẻ Bàng và Hin Namno giữa Lào và Nước Ta. Nhiều cuộc hội thảo chiến lược đã được chính quyền sở tại hai tỉnh Quảng Bình và Khăm Muộn tổ chức triển khai để phối hợp bảo tồn khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng và Hin Namno của Lào [ 3 ] .

Các yếu tố về quản trị và bảo tồn[sửa|sửa mã nguồn]

Có hai làng người dân tộc thiểu số Arem và Ma Coong sinh sống ở trong vùng lõi của Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng. Bên trong vùng đệm của vườn vương quốc này, có 52.001 người đang sinh sống, đa phần là người Kinh và 1 số ít nhỏ người Chứt và Vân Kiều, nhiều người trong số họ mưu sinh bằng cách khai thác lâm sản .Núi đá tại khu vực Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng bị dân địa phương khai thác, đục đẽo để lấy đá bán khiến cho nhiều triền núi bị nham nhở còn chính quyền sở tại địa phương thì làm ngơ [ 63 ] .Kể từ khi trở thành di sản thể giới, lượng khách du lịch đến đây tăng vọt, những hoạt động giải trí của lâm tặc, thực trạng săn bắn động vật hoang dã hoang dã là mối nguy cho vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng, trong khi lực lượng kiểm lâm lại khá mỏng mảnh [ 55 ]. Sự ngày càng tăng hành khách thăm quan khu vườn vương quốc này cũng gây ra yếu tố cho thiên nhiên và môi trường ở đây như những rác thải, ô nhiễm nước do hoạt động giải trí du lịch, tác động ảnh hưởng của con người lên hang động ( nhiều người bẻ những măng đá mang về, khắc chạm linh tinh lên vách động … ), nhưng đặc biệt quan trọng tác động ảnh hưởng nhất là rình rập đe dọa đến sự đa dạng sinh học. Nhiều hội đồng dơi ở trong những hang động cũng bị tác động ảnh hưởng xấu do sự thăm quan của hành khách .Việc kiến thiết xây dựng một xí nghiệp sản xuất nhiệt điện chạy bằng than đá tại thôn Vĩnh Sơn, xã Quảng Đông, huyện Quảng Trạch, cách Phong Nha-Kẻ Bàng 40 km về hướng hướng đông bắc với hiệu suất 3.600 MW được nhiều người nhìn nhận là hoàn toàn có thể gây ô nhiễm không khí và nước ở khu vực vườn vương quốc này [ 64 ] .Cháy rừng trong mùa khô cũng là một mối rình rập đe dọa thường trực so với toàn khu vực [ 3 ] .Hoạt động thiết kế xây dựng đường nối đường Hồ Chí Minh và quốc lộ 20 chạy xuyên qua lõi vườn vương quốc này và cũng gây ra mối rình rập đe dọa về thiên nhiên và môi trường, làm tác động ảnh hưởng đến khu vực sinh sống của nhiều loài động thực vật, hoạt động giải trí nổ mìn phá đá làm đường khiến nhiều loài động vật hoang dã phải di tán khỏi nơi sinh sống [ 65 ] [ 66 ], dù nhà nước Nước Ta đã có quyết định hành động thiết kế xây dựng đường Hồ Chí Minh chạy theo tuyến đường 15 và 12A, cũ dọc theo ranh giới phía đông của khu vườn vương quốc này chứ không cắt ngang qua khu vườn này để giảm thiểu ảnh hưởng tác động đến hệ động thực vật cũng như địa hình khu vực [ 5 ] .

Do công tác quản lý còn yếu kém, những khu vực rừng ở vùng đệm của vườn quốc gia này bị tàn phá nặng nề, nhiều vùng gần như bị chặt trắng, các loài gỗ quý bị khai thác đến cạn kiệt[67]. Hoạt động khai thác và buôn bán gỗ quý từ khu vườn quốc gia này được tổ chức thành hệ thống hoàn chỉnh, ước tính mỗi ngày có khoảng 1 tấn gỗ bị khai thác cho mục đích thương mại, đặc biệt các loại gỗ quý có giá cao như gỗ mun Diospyros spp., Giáng Hương Pterocarpus macrocarpus[34].

Tình trạng săn bắt ồ ạt thú rừng hoang dã trong vườn quốc gia này để bán cho các quán ăn, nhà hàng địa phương rất nghiêm trọng. Động vật hoang dã ở đây bị săn bắt, mua bán, giết thịt do ý thức của người dân kém, các cơ quan có thẩm quyền địa phương làm ngơ, thậm chí một số cán bộ lãnh đạo thôn xã lại là lái buôn động vật hoang dã, có cán bộ công an địa phương làm chủ một nhà hàng thịt rừng chuyên phục vụ các món ăn từ động vật hoang dã được săn bắt từ Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng[68]. Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng hiện không còn có ý nghĩa đối với bảo tồn hổ Panthera tigris, voi Elephas maximus và các loài bò hoang dã[34].

Các giống cá chình quý ở đây là cá chình hoa và cá chình mun cũng bị dân cư địa phương săn bắt ồ ạt ship hàng cho những nhà hàng quán ăn, quán ăn do mọi người tin rằng ăn thịt những loại cá chình này có tính năng tráng dương bổ thận .Tháng 5 năm 2012, 3 cây sưa ( hay huê, trắc thối ) bị lâm tặc chặt và phần nhiều đã được đưa ra khỏi vườn vương quốc này, giá cả trên thị trường những cây gỗ sưa bị chặt trái phép này được cho là hàng trăm tỷ đồng. Ba kiểm lâm bị nghi vấn là tiếp tay cho lâm tặc trong vụ khai thác gỗ trái phép này [ 69 ] .

Công tác quy hoạch khu vực phụ cận[sửa|sửa mã nguồn]

Công tác quy hoạch khu vực phụ cận vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng phần đông không được thực thi chuyên nghiệp và bài bản. Công tác quản trị quy hoạch thiết kế xây dựng trong khu vực phụ cần này cũng thể hiện nhiều yếu tố. Điều này dẫn đến việc cấp sổ đỏ chính chủ tràn ngập cho dân địa phương, hàng loạt ngôi nhà và hàng quán được dân thiết kế xây dựng một cách tự phát, lộn xộn. Các chủ góp vốn đầu tư đo thị mới và khu du lịch trong khu vực này cũng ĐK dự án Bất Động Sản để chiếm đất và không tiến hành dự án Bất Động Sản. Bản quy hoạch tổng thể và toàn diện và chi tiết cụ thể với diện tích quy hoạnh 200 ha do Trung tâm quy hoạch tỉnh Quảng Bình thực thi và chưa được phê duyệt được nhiều người nhìn nhận là không có tầm nhìn tương lai [ 70 ] [ 71 ]. Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Bình đã công bố sẽ thuê tư vấn quốc tế quy hoạch thiết kế xây dựng và tăng trưởng du lịch khu vực phụ cận Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng [ 72 ] .

Hỗ trợ quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 2005, chính phủ nước nhà Đức tương hỗ hơn 12,6 triệu euro cho việc bảo vệ đa dạng sinh học của Phong Nha – Kẻ Bàng [ 73 ] .Năm 2007, chính phủ nước nhà Đức đã ủng hộ cho Nước Ta 1,8 triệu euro để giúp bảo vệ đa dạng sinh học, cải tổ thu nhập cho dân cư ở vùng đệm [ 74 ] .Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng cũng nhận được hỗ trợ vốn 132.000 USD cho công tác làm việc bảo tồn loài linh trưởng trong vườn vương quốc này cũng như khu vực vùng đệm từ Tổ chức bảo tồn động thực vật hoang dã quốc tế ( FFI ) [ 75 ] .Năm 1998, Tổ chức Bảo vệ Động Thực vật Quốc tế ( FFI ) đã thực thi dự án Bất Động Sản giảng dạy cho cán bộ quản trị vườn vương quốc này. Ban Phát triển Quốc tế của Anh cũng tương hỗ vốn cho Quỹ Bảo vệ Thiên nhiên Thế giới ( WWF ) để thực thi dự án Bất Động Sản bảo tồn song hành vườn vương quốc này và khu bảo tồn Hin Namno. Tổ chức FFI cũng nhận được sự hỗ trợ vốn từ quỹ môi trường tự nhiên và quỹ những loài tiêu biểu vượt trội thuộc phòng Môi trường, Bộ Nông thôn và Lương thực Anh quốc để thực thi dự án Bất Động Sản nâng cao nhận thức bảo tồn cho học viên địa phương cũng như hành khách [ 34 ] .

• Sông Son
• Cửa vào động với sông ngầm
• Bên trong động
• Sông ngầm bên trong
• Bên trong hang
• Cảnh trong động
• Một góc vườn vương quốc
• Thạch nhũ
• Măng đá hình linga trong Hang Khô

• Dương Xuân Hảo, Rjonxnickaja M.A., Bunvanke E.Z., Kulikova V.F., Makximova Z.A., Tống Duy Thanh, 1968. Những hóa thạch đặc trưng cho địa tầng Devon ở miền Bắc Việt Nam. Tổng cục địa chất, Hà Nội.
• Dovjikov A.E. (chủ biển), 1965. Địa chất miền Bắc Việt Nam, nxb KHKT, Hà Nội.
• Trần Nghi (chủ biên), 2003, Di sản thiên nhiên thế giới: Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng. Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam, Hà Nội.
• Anon. (1993), Management plan of Phong Nha Nature Reserve Quang Binh province, Một bản bảo cáo không được xuất bản trình Bộ Lâm nghiệp, Hà Nội.
• Cao Văn Sung & Le Quy An (eds.), 1998, Environment and Bioresources of Vietnam, Nhà xuất bản thế giới, Hà Nội.
• Eames J. C., Lambert F. R. và Nguyen Cu, 1995, Rediscovery of the Sooty Babbler Stchyris herberti in central Vietnam, Bird Conservation International, 5: 129- 135.
• Le Xuan Canh, Truong Van La, Dang Thi Dap, Ho Thu Cuc, Ngo Anh Dao, Nguyen Ngoc Chinh, Vu Van Dung, Pham Nhat, Nguyen Thi Tu, Nguyen Quoc Thang và Tran Minh Hien. (1997), A report of field surveys on Biodiversity in Phong Nha Ke Bang forest (Quang Binh Province, central Vietnam), IEBR / FIPI / Forestry College / Đại học Vinh / WWF Indochina Programme. Unpublished.
• Nadler, T. (1996-1997), Black langur rediscovered, Asian Primates 6 (3 & 4): 10-12.
• Nguyen Binh. (1961), Brief Introduction of Mountainous Minority People of Quang Binh Province, Ethnology 23, Hà Nội.
• Nguyen Quang My và Howard Limbert, (1993), Tropical Karst in Vietnam, Đại học Tổng hợp Hà Nội.
• Nguyen Quang My & Limbert, Howard, (2002), Kỳ quan hang động Việt Nam (The Wonders of Vietnamese Caves), Trung tâm bản đồ và tranh ảnh giáo dục, Hà Nội.
• Nguyen Quoc Loc, (1984), The Minority Ethnic Groups of Binh Tri Thien Province, Nhà xuất bản Thuận Hóa.
• Nguyen Xuan Dang, Pham Nhat, Pham Trong Anh, Hendrichsen, D. K. (1998), Kết quả điều tra nghiên cứu khu hệ thú ở Phong Nha – Kẻ Bàng (survey results of fauna in Phong Nha-Ke Bang), FFI Indochina Programme/IEBR, Hanoi. Tiếng Việt.
• Ovel, C. và Nguyen Thi Dao, (1998), LINC: linking Him Namno and Phong Nha through parallel conservation: phase 1 Phong Nha Ke-Bang Nature Reserve, Vietnam Draft project document, WWF Indochina Programme, Hà Nội.
• Pham Khang. (1985),. The development of karst landscapes in Vietnam, Acta Geologica Polonica. 35 (3-4). pp 305-319.
• Pham Nhat, Do Tuoc và Truong Van La. (1996-1997), Preliminary Survey for the Hatinh Langur in north-central Vietnam, Asian Primates 6(3 & 4): 13-17.
• Lippold, L. K. (1993), Distribution and status of the Douc Langurs in Vietnam, Asian Primates 5 (1 & 2): 4-6.
• Meijboom, M. và Hồ Thị Ngọc Lanh. (2002), Hệ động thực vật ở Phong Nha-Kẻ Bàng và Hin Namno, Phong Nha-Ke Bang National Park with WWF, Hà Nội.
• Pham Nhat, Do Tuoc, Truong Van La. (1995), A survey for Hatinh Langur (Trachypithecus francoisi hatinhensis) in North Central Vietnam, WWF/PCT.
• Timmins, R. J., Do Tuoc, Trinh Viet Cong và D. K. Hendrichson. (1999), Preliminary Assessment of the Conservation Importance and Conservation Priorities of the Phong Nha-Ke Bang Proposed National Park, Quang Binh Province, Vietnam, Fauna and Flora International – Indochina Programme, Hà Nội.
• Wikramanayake, E.D. et al. (2002), Terrestrial Ecoregions of the Indo-Pacific: A conservation Assessment, Island Press, New York. ISBN 1-55963-923-7

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://dvn.com.vn/
Category : National