Luật La Mã – Wikipedia tiếng Việt

Luật La Mã là hệ thống pháp luật của La Mã cổ đại, phát triển qua nghìn năm luật học, từ Thập nhị Bảng (khoảng năm 449 TCN), đến bộ luật Pháp điển Dân sự (529 CN) do Hoàng đế Đông La Mã Justinianus I ban hành. Luật La Mã tạo nên khuôn khổ cơ bản cho luật dân sự, hệ thống luật được sử dụng phổ biến nhất hiện nay.

Trong khi rất nhiều thành tựu của thời kỳ Cổ đại có nguồn gốc từ người Hy Lạp và chỉ được người La Mã đảm nhiệm thì Luật La Mã là một phát minh sáng tạo nguyên thủy của người La Mã không có gương mẫu Hy Lạp. Thế nhưng việc sử dụng những khái niệm và mẫu mực lý luận từ triết học Hy Lạp trong tăng trưởng của ngành luật học La Mã đã đóng một vai trò quan trọng .

Luật La Mã thời Cổ đại[sửa|sửa mã nguồn]

Đầu tiên, Luật La Mã là luật được hình thành từ việc hành luật lâu năm theo tập quán không có luật viết. Một trong những tác phẩm luật ra đời sớm nhất là Bộ luật 12 bảng (tiếng La Tinh: lex duodecim tabularum), thành hình vào khoảng năm 450 trước Công Nguyên.

Ngành luật học La Mã đạt đến đỉnh cao nhất trong những thế kỷ đầu tiên của thời kỳ hoàng đế (thế kỷ thứ 1 đến thế kỷ thứ 3). Trong thời gian cuối của thời Cổ đại các học thuyết của ngành luật học cổ điển này có nguy cơ bị lãng quên. Để chống lại xu hướng đó Hoàng đế Justinian I đã ra lệnh sưu tập lại các bản văn luật cũ. Tác phẩm luật mà sau này được biết đến dưới tên Corpus Iuris Civilis bao gồm các quyển sách dạy về luật (công bố năm 533), tập san các bài văn của các luật gia La Mã (tiếng La Tinh: digesta hay pandectae), các đạo luật do hoàng đế ban hành (Codex Iustinianus, công bố năm 534) và các đạo luật đã được sửa đổi bổ sung (novellae).

Thời kỳ Trung Cổ và Hiện đại[sửa|sửa mã nguồn]

Trong Đế quốc Byzantine bộ luật của Justinian vẫn là cơ sở cho việc thực thi luật pháp. Trong thế kỷ thứ 9 Hoàng đế Leo VI (886–912) cho ra đời bộ luật Byzantine mà về cơ bản là từ bản dịch ra tiếng Hy Lạp của Codex Iustinianus và các digesta.

Thế nhưng Luật La Mã đã đi vào lãng quên trong Tây Âu trong thời gian đầu của thời Trung cổ. Đặc biệt là người ta không còn biết đến các digesta nữa. Vào khoảng năm 1050 các bản văn này được tái khám phá. Bắt đầu từ thời điểm này các luật gia người Ý là những người đầu tiên tiếp tục dựa vào Luật La Mã mà trường luật của họ tại Bologna đã phát triển thành một trong những trường đại học đầu tiên của châu Âu. Những người bình chú dân luật (glossator) diễn giải và hiệu chỉnh lại các bài văn theo nhu cầu và phương pháp đương thời. Sau đấy những người bình luận (commentator) biên soạn các bài văn về luật thành thành những tác phẩm mang tính thực tiễn.

Khi chính thể chuyên chế và thời kỳ Khai sáng mở màn, luật tự nhiên lại chiếm vị trí điển hình nổi bật. Vào đầu thế kỷ 19, cùng với Trường phái Luật lịch sử dân tộc mà người đại diện thay mặt điển hình nổi bật là Friedrich Karl von Savigny, người ta lại mở màn quay lại với Luật La Mã. Ngay những bộ luật dân sự tân tiến – như Bộ luật Dân sự Đức và Bộ luật Dân sự Áo trong văn bản tiên phong – cũng thành hình thứ nhất là từ Luật La Mã .
– Chủ thể của luật La Mã rất hạn chế. Địa vị pháp lý của chủ thể là không bình đẳng. Chủ thể của luật La Mã trực tiếp tham gia vào những quan hệ mà bản thân của họ có những quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm và đồng thời họ phải gánh chịu nghĩa vụ và trách nhiệm trong việc thực thi những quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm đó .

Năng lực pháp lý[sửa|sửa mã nguồn]

– Chủ thể của luật La Mã phải là : + Công dân La Mã + Phải là người tự do + Gia chủ ( người chủ mái ấm gia đình )

Năng lực hành vi[sửa|sửa mã nguồn]

– Năng lực hành vi là năng lượng của cá thể, địa thế căn cứ vào dộ tuổi và năng lực nhận thức. Luật La Mã lao lý những mức độ năng lượng hành vi : + Không có năng lượng hành vi : là những người dưới 7 tuổi và những người điên. Những người này không được phép tham gia vào những quan hệ kể cả những quan hệ mang lại quyền lợi cho họ ngoại trừ thừa kế. + Năng lực hành vi một phần : Nữ từ 7 đến 12 tuổi, nam từ 7 đến 14 tuổi và không bị điên : Những người này được tham gia vào tổng thể thanh toán giao dịch dân sự cho riêng mình, có lợi cho mình mà không phải gánh chịu nghĩa vụ và trách nhiệm. Nhưng so với những thanh toán giao dịch làm phát sinh hay chấm hết một quyền gia tài thì phải có sự ghi nhận của người giám hộ. + Năng lực hành vi rất đầy đủ : Nữ đủ 12 tuổi, nam đủ 14 tuổi và không bị điên : Những người này có năng lượng hành vi rất đầy đủ nhưng nếu họ vẫn con phụ thuộc vào vào người giám hộ thì so với những quan hệ làm giảm gia tài tăng nghĩa vụ và trách nhiệm phải có sự ghi nhận của người giam hộ. Tất cả những người trên 25 tuổi được tham gia vào toàn bộ những quan hệ .

Địa vị pháp lý của công dân La Mã[sửa|sửa mã nguồn]

Công dân La Mã là những người có quốc tịch La Mã. Quốc tịch La Mã được xác lập trong những trường hợp sau : – Được sinh ra từ công dân La Mã – Trả tự do cho nô lệ từ công dân La Mã – Tặng thương hiệu công dân La Mã cho người quốc tế. Những người có quốc tích La Mã có khá đầy đủ những quyền gia tài, nhân thân ngoài những quyền chính trị. Quốc tịch La Mã hoàn toàn có thể bị tước bỏ trong những trường hợp : Những người phạm trọng tội, những người bị phán quyết tù chung thân hay tử hình, những người bị xung làm nô lệ, bị bắt làm tù binh .

• Người Latinh, người ngoại quốc: Người La tinh và người La Mã sống gần nhau, nhưng Nhà nước của người La Mã hình thành sớm hơn. Thế kỉ I TCN, chiến tranh giữa La Mã và người Phổ nổ ra, người La Mã và người La tinh cùng với ngoại quốc sống trên lãnh thổ đả liên kết với nhau. Dần dần sau đó, Nhà nước La Mã cho phép người La tinh và người ngoại quốc được giâ nhập quốc tịch La Mã.

Từ thế kỉ III, SCN nhà nước La Mã phát hành luật Jusgentium ap dụng cho tất ca mọi người .

• Nông nô, tá điền:

Về nguyên tắc, nông nô, tá điền là những người tự do, tá điền là những người có nhà cửa nhưng không có ruộng đất nên phải thuê đất và phải nộp thuế. Nô lệ là những người không có nhà cửa và cũng không có ruộng đất nên họ phải làm thuê cho chủ và phải trọn vẹn nhờ vào vào chủ cũ, họ không được thưa kiện và phải cấp dưỡng cho chủ cũ trong trường hợp chủ cũ bị phá sản. Nông nô, tá điền về nguyên tắc bình đẳng với những chủ thể khác nhưng trên trong thực tiễn tham gia vào những quan hệ rất hạn chế vì họ không có gia tài .

• Pháp nhân: Sự phát triển rực rỡ về kinh tế – văn hóa của người La Mã đã làm xuất hiện nhiều nghề nghiệp mới cùng với sự xuất hiện của đạo Thiên Chúa trên lãnh thổ La Mã, làm xuất hiện nhiều nhà thờ và các công trình khác như rạp hát, rạp xiếc, nhà trò, các tập đoàn mai táng, các tổ chức có tài sản riêng,nhân danh mình vào các quan hệ.

1, Khái niệm : Tài sản hay vật ( res ) là những vật chất cung ứng nhu yếu của con người và có ý nghĩa kinh tế tài chính – xã hội. Quyền gia tài là quyền nhu yếu chứ không phải là gia tài .2, Phân loại :a, Động sản và .- Động sản ( res mobiles ) là những vật hoàn toàn có thể bị chuyển dời được trong khoảng trống hoặc bản thân hoàn toàn có thể tự vận động và di chuyển được mà không tác động ảnh hưởng đến giá trị và suy suyển đặc tính của nó. ví dụ : gia súc, gia cầm .

– (res immobiles) là những vật không thể di chuyển được trong không gian mà không ảnh hưởng đến giá trị và đặc tính sử dụng của vật, cơ bản nhất là đất đai và những vật gắn chặt với nó.. Ví dụ: nhà cửa, cây cối.

• , Ý nghĩa của sự phân loại này là: Để xây dựng phương pháp thủ đắc, đối với thì việc di dời thì phải tuân theo trình tự luật định và phải có đăng ký quyền sở hữu. Sự phân loại này có ý nghĩa khi xuất hiện quy định super ficies solo cedit, theo đó, tất cả những gì có trên trái đất đều thuộc sở hữu của chủ sở hữu của mãnh đất cho dù chúng thuộc về ai đó.

b, Vật chia được và không chia được- Vật chia được ( res divisible ) : là những vật khi phân loại thành những phần, những phần ấy không bị giảm giá trị gia tài chung và công dụng sử dụng .- Vật không chia được là những vật ngược lại khi chia thành những phần thì giá trị của chúng bị tác động ảnh hưởng và suy giảm tính năng sử dụng .c, Vật tiêu tốn và không tiêu tốn. – Vật tiêu tốn là vật qua một lần sử dụng bị mất hoặc không giữ được hình dạng, số lượng, đặc tính, hiệu quả khởi đầu. – Vật không tiêu tốn là những vật qua nhiều lần sử về cơ bản không biến hóa về đặc tính, số lượng, hiệu quả bắt đầu .

• ,Ý nghĩa của việc phân chia này: Nhằm xây dựng đối tượng cho các loại hợp đồng, vật tiêu hao không thể là đối tượng trong các quan hệ thuê, mượn.

d, Vật đặt định và vật sửa chữa thay thế :- Vật đặt định là những vật phân biệt với những vật khác về hình dáng, sắc tố, đặc tính, tính năng, những vật này là những vật ở thể đơn nhất về mặt tự nhiên hay do đặc thù vật lý ( hòn đá, chiếc cốc, ngôi nhà ) .- Vật thay thế sửa chữa là những vật tựa như nhau và hình dạng, sắc tố, đặc tính, hiệu quả .

• ,Ý nghĩa của sự phân loại: Liên quan đến nghĩa vụ giao tài sản. Đối với những vật đặt định thì phải giao đúng vật đó, còn đối với những vật thay thế, chúng có thể thay thế nhau nhưng với điều kiện cùng chất liệu.
• Khái niệm và phân loại vật quyền:

1, Khái niệm :- Vật quyền là quyền của một chủ thể bằng hành vi của mình ảnh hưởng tác động lên gia tài theo ý chí của mình mà không phụ thuộc vào vào người khác để nhằm mục đích thỏa mãn nhu cầu quyền lợi của cá thể mình .- Trái qưyền là quyền của chủ thể bằng hành vi của người khác để thỏa mãn nhu cầu quyền lợi của bản thân mình .+, Phân loại vật quyền :- Quyền sở hữu- Quyền chiếm hữu

– Quyền đối với tài sản của người khác

a, Quyền chiếm hữu : Chiếm hữu là nắm giữ, chi phối gia tài theo ý chí của mình mà không phụ thuộc vào vào ý chí người khác. Coi gia tài đó như thể của mình. Chiếm hữu gồm có : + Chiếm hữu hợp pháp + Chiếm hữu phạm pháp. – Chiếm hữu phạm pháp được chia thành :

• Bất hợp pháp ngay tình: Việc chiếm hữu là bất hợp pháp nhưng người chiếm hữu không biết hoặc không thể biết.
• Bất hợp pháp không ngay tình: Việc chiếm hữu là bất hợp pháp, người chiếm hữu biết hoặc buộc phải biết việc chiếm hữu tài sản đó là bất hợp pháp nhưng vẫn có tình chiếm hữu.

b, Quyền so với gia tài của người khác : – Khái niệm : là quyền của chủ thể không phải là chủ sở hữu của tài nhưng có quyền sử dụng và hưởng những quyền lợi mà gia tài đó mang lại. – Phân loại : + Quyền dụng ích đất đai ( praediorum ) đất đai ở đây gồm có đất nông nghiệp và đất ở, những quyền này gồm có : quyền có lối đi lại, qyền chăn dắt gia súc đi qua, quyền dẫn nước, thoát nước, quyền được lấy ánh sáng không khí, quyền được tận dụng nhà của người khác để xây nhà mình, quyền được sử dụng bóng râm của người khác, quyền được sang đất của người khác để thu lượm hoa quả. + Quyền dụng ích cá thể ( pesonarum ) hay quyền sử dụng gia tài của người khác suốt đời, những bên hoàn toàn có thể thỏa thuận hợp tác một bên hoàn toàn có thể sử dụng gia tài cho đến chết, người đó được hưởng hoa lợi, cống phẩm do gia tài mang lại nhưng không được để lại thửa kế. Pháp luật cũng pháp luật một số ít người không có quyền sở hữu tài sản nhưng có quyền sử dụng gia tài đó cho đến chết .

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://dvn.com.vn
Category : Romal