Nguồn gốc, ý nghĩa của tên gọi Tết Nguyên đán không phải ai cũng biết
Mục Lục
Tết Nguyên đán là gì?
Tết Nguyên đán ( còn gọi là Tết Cả, Tết ta, Tết Âm lịch, Tết Cổ truyền hay đơn thuần là Tết ). Tết Nguyên đán là dịp lễ đầu năm mới Âm lịch của nhiều nước châu Á như Trung Quốc, Đài Loan, Nước Singapore, Malaysia, Indonesia, Nước Ta. Đây là dịp lễ đầu năm Âm lịch quan trọng và có ý nghĩa nhất ở Nước Ta .Tết Nguyên đán là tiệc tùng lớn nhất trong những liên hoan truyền thống cuội nguồn của Nước Ta. Là điểm giao thời giữa năm cũ và năm mới. Giữa một chu kỳ luân hồi quản lý và vận hành của đất trời, vạn vật cỏ cây. Từ xưa đến giờ, Tết Nguyên đán luôn mang đậm nét truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc bản địa thâm thúy, độc lạ .
Ý nghĩa tên gọi của Tết Nguyên đán
“Tết” là cách đọc âm Hán – Việt của chữ “tiết”, “nguyên” theo chữ Hán có nghĩa là sự khởi đầu hay sơ khai và “đán” là buổi sáng sớm. Vì vậy, đọc đúng phiên âm phải là “Tiết Nguyên đán”.
Theo lịch của Nước Trung Hoa, xưa kia thường chia 1 năm gồm có 24 tiết và Tết Nguyên đán được coi là tiết tiên phong trong năm. Ngày nay, Tết Nguyên đán được người Trung Quốc gọi là Xuân tiết, Tân niên hoặc Nông lịch tân niên .Tết Nguyên đán là Tết tiên phong trong năm, để phân biệt với một số ít dịp lễ khác như Tết Khai hàng, Tết Nguyên tiêu, Tết Đoan ngọ, Tết Trung thu … Tết truyền thống là một trong những dịp lễ quan trọng của quốc gia Nước Ta. Trước ngày Tết, thường có những ngày khác để sửa soạn đón rước năm mới như Tết Táo quân ( 23 tháng Chạp Âm lịch ), Tất niên ( 29,30 tháng Chạp Âm lịch ) …Do cách tính Âm lịch của Nước Ta khác với Trung Quốc nên Tết truyền thống của người Việt không trọn vẹn trùng với Tết của người Trung Quốc và những nước chịu tác động ảnh hưởng bởi văn hóa truyền thống Trung Quốc khác .Theo ghi nhận, cũng có những thuyết cho rằng : Văn hóa Việt – thuộc văn minh nông nghiệp lúa nước – do nhu yếu canh tác nông nghiệp đã phân loại thời hạn trong 1 năm thành 24 tiết khác nhau và ứng với mỗi tiết này đều có một thời gian ” giao thời ” trong đó tiết quan trọng nhất là tiết khởi đầu của một chu kỳ luân hồi canh tác, gieo trồng, chính là Tiết Nguyên đán .Về sau, do sự tăng trưởng vượt bậc của ngôn từ nên chữ ” tiết ” được Việt hóa thành ” Tết ” và hình thành nên tên gọi Tết Nguyên đán như thời nay .Tuy nhiên, xét về mặt ngữ nghĩa, Tết Nguyên đán Nước Ta không phải là Tết Nguyên đán của Trung Quốc. Viện ngôn ngữ học TP. Hà Nội đã chứng tỏ rằng : Tết Nguyên đán của Nước Ta được tính theo chu kỳ luân hồi quay của mặt trăng ( tức là Âm lịch ) trong khi Tết Nguyên đán của Trung Quốc lại được tính theo mặt trời ( tức là Dương lịch ). Cho nên Tết của người Việt sẽ gần giống với Xuân Tiết của người Trung Quốc hơn .
Tết Nguyên Đán là dịp lễ quan trọng nhất của dân cư Nước Ta. Ảnh : TL
Nguồn gốc Tết Nguyên đán
Nguồn gốc Tết Nguyên đán của người Việt như thế nào?
Tết Nguyên đán là ngày lễ hội truyền thống lớn và truyền kiếp nhất nước ta. Có khoanh vùng phạm vi phổ cập và thoáng rộng từ Mục Nam Quan đến Mũi Cà Mau. Đây được coi là ngày lễ hội tưng bừng, sinh động nhất của cả dân tộc bản địa. Nhưng ít ai biết rằng, từ những thế kỷ trước, khởi đầu từ thời Lý – Trần – Lê, ông cha ta đã cử hành lễ Tết hàng năm một cách vô cùng sang trọng và quý phái và rất thiêng .Theo truyền thuyết thần thoại và lịch sử dân tộc của nước ta, từ thời họ Hồng Bàng dựng nước Văn Lang đến thời Kinh Dương Vương sinh ra Lạc Long Quân rồi vị thần này kết hôn với Âu Cơ sinh ra Hùng Vương. Từ ngày ấy, người Việt ta đã ăn Tết. Minh chứng rõ nhất cho việc này đó là sự Open của bánh chưng, bánh giày – nhờ sáng tạo độc đáo của Lang Liêu – con trai thứ 18 của đời Hùng Vương thứ 6 .Có thể thấy rằng nước Việt đã sớm hình thành một nền văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử mang truyền thống riêng của người Việt. Với những đặc trưng của nền nông nghiệp lúa nước, cùng những sản vật từ lúa, gạo. Gạo – sản vật chính nuôi sống con người, trong đó có gạo nếp thơm ngon nhất nên được chọn làm thành những thứ bánh dành cho việc cúng tế tổ tiên trong ngày đầu năm .
Nguồn gốc Tết Nguyên đán của người Trung Quốc ra sao?
Theo lịch sử của Trung Quốc, nguồn gốc Tết Nguyên đán đã có từ đời Tam Hoàng Ngũ Đế và được thay đổi theo từng thời kỳ. Ví dụ như đời Tam Vương, nhà Hạ chuộng màu đen nên chọn tháng Dần tức là tháng Giêng làm Tết Nguyên đán. Nhà Thương lại thích màu trắng nên lấy tháng Chạp (tháng Sửu) làm tháng đầu năm. Nhà Chu lại ưa sắc đỏ nên chọn tháng Tý (tháng Mười Một) làm tháng Tết.
Xem thêm: Samsung Galaxy Note 9 2018
Đến đời nhà Đông Chu, Khổng Tử đổi ngày Tết vào một tháng nhất định là tháng Dần. Nhưng đến đời nhà Tần ( thế kỷ 3, TCN ) Tần Thủy Hoàng lại đổi qua tháng Hợi ( tháng 10 ) làm tháng Tết. Rồi đến nhà Hán, Hán Vũ Đế ( 140 TCN ) lại đặt ngày Tết vào tháng Dần tức là tháng Giêng. Từ đó trở đi, trải qua bao nhiêu thời đại, không còn ai đổi khác về tháng Tết nữa .Đến đời Đông Phương Sóc, ông cho rằng : ngày tạo thiên lập địa có thêm giống Gà, ngày thứ hai có thêm Chó, ngày thứ ba có Lợn, ngày thứ tư sinh Dê, ngày thứ năm sinh Trâu, ngày thứ sáu sinh ngựa chiến, ngày thứ bảy sinh loài Người và ngày thứ tám sinh ra ngũ cốc. Cho nên, ngày Tết thường được kể từ mùng 1 – hết mùng 7 tháng Giêng ( 8 ngày ) .Ngày nay, cùng với người Nước Trung Hoa, người Việt và những dân tộc bản địa khác chịu tác động ảnh hưởng của văn hóa truyền thống Trung Quốc như Triều Tiên, Mông Cổ, Tây Tạng … cũng tổ chức triển khai Tết Âm lịch và nghỉ lễ chính thức .
Tết Nguyên đán là dịp nghỉ lễ tưng bừng, sinh động nhất của cả dân tộc bản địa Nước Ta. Ảnh : Việt Nguyễn
Thời gian của Tết Nguyên đán được tính như thế nào?
Do cách tính của Âm lịch Nước Ta có khác với Trung Quốc do đó Tết Nguyên đán của người Nước Ta không trọn vẹn trùng với Tết Nguyên đán của người Trung Quốc. Vì Âm lịch là lịch theo chu kỳ luân hồi quản lý và vận hành của Mặt Trăng nên Tết Nguyên đán thường đến muộn hơn Tết Dương lịch .Do quy luật 3 năm nhuận 1 tháng của Âm lịch nên ngày đầu năm của Tết Nguyên đán không khi nào trước ngày 21/1 Dương lịch và sau ngày 19/2 Dương lịch mà thường rơi vào khoảng chừng cuối tháng 1 đến giữa tháng 2 Dương lịch. Toàn bộ dịp Tết truyền thống hàng năm thường lê dài từ 7-8 ngày cuối năm cũ và 7 ngày đầu năm mới ( tức là từ 23 tháng Chạp đến hết mùng 7 tháng Giêng ) .Hàng năm, Tết truyền thống Nước Ta được tổ chức triển khai vào ngày mồng 1 ( hay mùng 1 tháng Giêng Âm lịch ) trên toàn chủ quyền lãnh thổ Nước Ta và hội đồng người Việt sống ở quốc tế. Ngày Tết, sắm cây đào và cây quất ở miền Bắc hay cây mai ở miền Trung và miền Nam được coi là sự sẵn sàng chuẩn bị không hề thiếu trong những ngày giáp Tết. Trong những ngày Tết, những mái ấm gia đình đoàn viên bên nhau, cùng thăm hỏi người thân trong gia đình, dành những lời chúc mừng tốt đẹp, mừng tuổi và thờ cúng tổ tiên .
Ý nghĩa sâu sắc của ngày Tết Nguyên Đán đối với người Việt
Tết Nguyên Đán bộc lộ sự giao cảm giữa trời đất và con người với thần linh. Xét ở góc nhìn mối quan hệ giữa con người và vạn vật thiên nhiên. Tết – do tiết ( thời tiết ) thuận theo sự quản lý và vận hành của ngoài hành tinh, bộc lộ ở sự chu chuyển lần lượt những mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông – có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng so với một xã hội mà nền kinh tế tài chính vẫn còn dựa vào nông nghiệp làm chính .Theo tín ngưỡng dân gian bắt nguồn từ ý niệm ” Ơn trời mưa nắng phải thì “, người nông dân còn cho đây là dịp để tưởng niệm đến những vị thần linh có tương quan đến sự được, mất của mùa màng như thần Đất, thần Mưa, thần Sấm, thần Nước, thần Mặt trời … Họ cũng không quên ơn những loài vật, cây cối đã giúp sức, nuôi sống họ, từ hạt lúa đến trâu bò, gia súc, gia cầm trong những ngày này .
Mỗi khi Tết đến, dù làm bất cứ nghề gì, ở bất cứ nơi đâu người dân Việt Nam đều mong được trở về sum họp dưới mái ấm gia đình trong 3 ngày Tết. Ngày Tết đầu xuân là ngày đoàn tụ, đoàn viên, mối quan hệ họ hàng làng xóm được mở rộng ra, ràng buộc lẫn nhau thành đạo lý chung cho cả xã hội: tình cảm gia đình, tình cảm thầy trò, bè bạn…
Tết cũng là ngày sum vầy với cả những người đã mất. Từ bữa cơm tối đêm 30, trước giao thừa, những mái ấm gia đình đã thắp hương mời hương linh ông bà, tổ tiên, người quá cố về ăn cơm, vui Tết với con cháu ( cúng gia tiên ) .Ngày Tết, trong mỗi mái ấm gia đình Nước Ta, bàn thờ cúng gia tiên có một vị trí rất quan trọng. Bàn thờ gia tiên ngày Tết là sự bộc lộ lòng tưởng niệm, kính trọng của người Việt so với tổ tiên, người thân trong gia đình đã khuất với những mâm ngũ quả được lựa chọn kỹ lưỡng ; mâm cỗ với nhiều món ngon hay những món ăn quen thuộc của người đã mất .
Người Nước Ta tin rằng những ngày Tết vui tươi đầu năm báo hiệu một năm mới tốt đẹp sẽ tới. Năm cũ đi qua mang theo những điều không suôn sẻ và năm mới mở màn mang đến cho mọi người niềm tin sáng sủa vào đời sống. Nếu năm cũ khá như mong muốn, thì sự như mong muốn sẽ lê dài qua năm sau. Với ý nghĩa này, Tết còn là ngày của sáng sủa và kỳ vọng .
Source: https://dvn.com.vn/
Category : Bản Tin DVN
