Ngành mía đường đang bị dồn vào “chân tường”

Theo Tổng cục Hải quan, trong năm 2021 Việt Nam đã chi ra số tiền kỷ lục 853,699 triệu USD để nhập khẩu đường với khối lượng kỷ lục 1.729.866 tấn, cao hơn nhiều so với năm 2020 cả về giá trị nhập khẩu đường ( 642,930 triệu USD ) và lượng đường nhập khẩu ( 1.584.406 tấn ). Đáng chú ý quan tâm, nhập khẩu đường từ Thailand đã giảm, nhưng nhập khẩu đường từ 5 nước ASEAN ( Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanmar ) lại tăng gấp 4 lần so với 2020 .

ĐƯỜNG NHẬP KHẨU TĂNG PHI MÃ

Tổ chức Forest Trends phối hợp với chuyên viên của Viện Nghiên cứu Mía đường Việt Nam vừa công bố Báo cáo điều tra và nghiên cứu “ Chuỗi cung ngành mía đường Việt Nam ” .Theo Báo cáo, trong quá trình 2017 – 2020, trung bình mỗi năm Việt Nam phải nhập khẩu 1,2 – 1,8 triệu tấn đường, trong đó nhập khẩu chính ngạch chiếm từ gần 30-90 %, phần còn lại là đường nhập lậu. Đường nhập khẩu cả chính ngạch và nhập lậu đa phần có nguồn gốc từ Xứ sở nụ cười Thái Lan, được nhập vào Việt Nam trải qua đường đi bộ từ Campuchia và Lào .

Dẫn số liệu từ Tổ chức Đường thế giới (ISO năm 2015, 2019 và 2021), Báo cáo cho biết, từ năm 2013 đến 2017, Việt Nam chỉ nhập đường trắng với khối lượng hàng năm dao động từ 77,6 – 356,5 ngàn tấn. Trong giai đoạn này, đường chủ yếu được nhập theo kênh hạn ngạch thuế quan WTO. Từ nửa cuối năm 2018, ngoài đường trắng, Việt Nam bắt đầu nhập đường thô với lượng nhập tăng đột biến, chiếm 37,4 – 80,4% tổng lượng đường nhập khẩu hàng năm.

Năm 2020, tổng lượng đường nhập khẩu của Việt Nam tăng đột biến, đạt 1,589 triệu tấn, tăng gần 4,4 lần so với lượng nhập năm 2019 ( 362,6 ngàn tấn ) và gấp hơn 2 lần sản lượng đường sản xuất trong nước niên vụ 2019 / 2020 ( 767.954 tấn ). Lượng nhập tăng đột biến là bởi năm 2020 là năm tiên phong Việt Nam xoá bỏ hạn ngạch nhập khẩu và giảm thuế về 5 % so với những mẫu sản phẩm đường có nguồn gốc từ những nước tham gia Hiệp định Thương mại và Hàng hóa ASEAN – ATIGA .Về tỷ trọng đường nhập khẩu qua những kênh chính ngạch trong năm 2020, theo số liệu của Tổng cục Hải quan ( năm 2021 ), lượng đường nhập khẩu từ những nước ASEAN theo Hiệp định ATIGA chiếm tỷ suất cao nhất là 79,9 %. Tiếp sau là nhập theo hình thức tạm nhập tái xuất hoặc nhập khẩu nguyên vật liệu sản xuất hàng xuất khẩu ( chiếm 18,5 % ) ; nhập từ Lào ( chiếm 0,8 % ) và nhập khẩu ngoài hạn ngạch thuế quan WTO ( chiếm 0,8 % ) .Ngoài những kênh chính ngạch, đường từ quốc tế còn xâm nhập vào Việt Nam qua con đường nhập lậu và gian lận thương mại. Dựa số liệu thống kê của Tổ chức Đường quốc tế ( ISO ), lượng đường không rõ nguồn gốc nhập lậu vào Việt Nam trong tiến trình năm ngoái – 2019 là khoảng chừng 757.000 tấn / năm, hầu hết là từ Campuchia và Lào .

MÍA ĐƯỜNG YẾU NĂNG LỰC CẠNH TRANH

Với diện tích quy hoạnh trồng mía hiện tại khoảng chừng 151.000 ha, Việt Nam đứng thứ tư tại Khu vực Đông Nam Á ( sau Xứ sở nụ cười Thái Lan, Indonesia, Philippines ) và thứ 15 trên quốc tế về diện tích quy hoạnh trồng mía. Tổng giá trị ngành mía đường trong nước tạo ra trong vụ 2020 – 2021 ước đạt khoảng chừng 12.500 tỷ đồng, trong đó những loại sản phẩm đường góp phần 9.200 tỷ đồng ( chiếm 73,6 % ), những loại sản phẩm khác ngoài đường góp phần 3.300 tỷ đồng ( chiếm 26,4 % ) .

Từ năm 2017 tới nay, sản lượng đường trong nước liên tục giảm, từ 1,24 triệu tấn niên vụ 2016-2017 xuống chỉ còn 0,77 triệu tấn hiện nay, tương đương mức giảm 38%. Số hộ tham gia trồng mía giảm từ gần 219,5 nghìn hộ xuống ở mức hiện nay.

Theo Báo cáo nghiên cứu “Chuỗi cung ngành mía đường Việt Nam”.

Sự sụt giảm cũng biểu lộ trong khâu chế biến : 38 nhà máy sản xuất đường năm 2017 giảm còn 29 xí nghiệp sản xuất lúc bấy giờ, tức là đã có 11 nhà máy sản xuất đường phải ngừng hoạt động giải trí. Suy giảm về quy mô của ngành do nhiều yếu tố, trong đó có yếu tố quan trọng nhất là năng lượng cạnh tranh đối đầu của ngành còn thấp, đặc biệt quan trọng trong toàn cảnh hội nhập quốc tế khi những hàng rào về thuế quan được vô hiệu .

Tính toán của các chuyên gia khi tổng hợp số liệu khảo sát từ các nhà máy đường nước ta cho thấy, khi so sánh một số loại chi phí sản xuất mía đường giữa Việt Nam và Thái Lan từ vụ 2014/15 đến vụ 2018/19: Chi phí sản xuất mía nguyên liệu Việt Nam cao hơn Thái Lan từ 17,3 – 42,6%. Chi phí chế biến đường Việt Nam cao hơn Thái Lan từ 125,7 – 241,3%. Chi phí quản lý sản xuất mía đường Việt Nam cao hơn Thái Lan từ 37,4 – 68,3%.

TS. Cao Anh Đương, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Mía đường Việt Nam:Hiện nay nhà máy sản xuất đường đã phải nâng giá mua mía đến mức cao nhất trong 5 năm gần đây và mở màn vào vụ ép mía 2021 / 22 đang phải đương đầu với khó khăn vất vả lớn vì không tiêu thụ được đường. Ngành mía đường trong nước đang đứng trước sức ép vô cùng lớn, yên cầu cần có những đổi khác mang đặc thù toàn diện và tổng thể nhằm mục đích nâng cao sức cạnh tranh đối đầu của ngành .Trong chuỗi sản xuất mía đường, khâu chế biến có tiềm năng nâng cao hiệu suất cao kinh tế tài chính của những xí nghiệp sản xuất đường, trải qua việc góp vốn đầu tư thoả đáng cho điều tra và nghiên cứu và chế biến phụ phẩm của ngành công nghiệp chế biến đường mía thành những loại sản phẩm có giá trị và quyền lợi cao. Đây cũng là một cách để nâng cao hiệu suất cao kinh tế tài chính, sức cạnh tranh đối đầu cho ngành. Nâng cao hiệu suất cao trong khâu tiêu thụ cũng đồng nghĩa tương quan với việc cần có nhìn nhận toàn diện và tổng thể về những kênh tiêu thụ lúc bấy giờ, dựa trên đó đưa ra những đề xuất kiến nghị về chính sách, chủ trương nhằm mục đích đơn giản hóa những kênh tiêu thụ. Hiện gần 50% quyền lợi của chuỗi cung nằm ở khâu tiêu thụ. Nhà nước cần tăng cường trấn áp đường nhập khẩu, đặc biệt quan trọng là đường nhập lậu .

TS. Tô Xuân Phúc, Chuyên gia của Forest Trends:Tính từ thời gian Việt Nam xoá bỏ pháp luật về hạn ngạch và giảm thuế nhập khẩu đường xuống mức thấp 5 % theo Hiệp định ATIGA từ ngày 1/1/2020, sản xuất, chế biến mía đường vụ 2019 – 2020 có sự tụt giảm sâu cả về diện tích quy hoạnh, hiệu suất, sản lượng, số hộ tham gia trồng mía, nhà máy sản xuất chế biến … Rõ ràng, ngành mía đường đã thiếu sự sẵn sàng chuẩn bị kỹ càng trước khi Open và điều này đã dẫn tới sự thất thế của ngành mía đường trong nước .

Để cứu nguy cho ngành mía đường, đề nghị Chính phủ cần ban hành chính sách đặc thù về liên kết chuỗi trong ngành. Chính sách này cần đảm bảo các hộ trồng mía được ưu tiên một cách cao nhất, với lợi ích được chia sẻ công bằng giữa các bên tham gia, đảm bảo lợi ích của hộ trồng mía thu được chiếm khoảng 60 – 70%, còn lại (30-40%) là của các nhà máy chế biến.

Nhằm nâng cao sức cạnh tranh đối đầu trong chế biến và tiêu thụ mẫu sản phẩm đường, cần có những chính sách hiệu suất cao nhằm mục đích giảm thiểu thực trạng cạnh tranh đối đầu không lành mạnh giữa những nhà máy sản xuất và trong mạng lưới hệ thống thương lái như lúc bấy giờ. Chính quyền địa phương có vai trò quan trọng trong việc triển khai những chính sách này. Thực hiện chính sách hiệu suất cao yên cầu sự tham gia và giám sát của bên thứ ba và chế tài giải quyết và xử lý nghiêm minh so với những trường hợp không tuân thủ. Nâng cao sức cạnh tranh đối đầu trong khâu chế biến cũng yên cầu việc nâng cao giá trị kinh tế tài chính của những mẫu sản phẩm phụ của ngành .Nhà nước và những cơ quan hữu trách cần tăng cường trấn áp nhập lậu và thực trạng gian lận trong nhập khẩu, tiêu thụ đường. Ngoài ra, cũng cần phải thiết lập ngay mạng lưới hệ thống mã QR code truy xuất nguồn gốc cho những mẫu sản phẩm đường và bắt buộc nhu yếu toàn bộ những nhà phân phối, xuất khẩu, nhập khẩu đường và phân phối đường ở Việt Nam phải tham gia mạng lưới hệ thống này, tích hợp với mạng lưới hệ thống truy xuất nguồn gốc vương quốc và quốc tế, nhằm mục đích trấn áp ngặt nghèo nguồn đường nhập khẩu, tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho những lực lượng chống buôn lậu đường và quản trị thị trường trấn áp, kiểm tra và xử phạt những gian lận thương mại đường nhập lậu .

 

Source: https://dvn.com.vn
Category: Thị Trường