Cho vay tiêu dùng tại Việt Nam: Thị trường tiềm năng và đầy cạnh tranh

TCCTNGUYỄN THỊ PHƯƠNG THẢO (Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh – Đại học Thái Nguyên)

TÓM TẮT:

Hoạt động cho vay tiêu dùng bước vào thị trường Việt Nam từ năm 1995 nhưng chỉ thực sự được chú ý và phát triển từ giai đoạn 2012 – 2019. Thị trường tài chính tiêu dùng Việt Nam hiện nay bao gồm các hoạt động mạnh mẽ của hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) và sự bùng nổ, cạnh tranh của các công ty tài chính (CTTC) như FE Credit, Home credit, HD Saison,… Bài viết phân tích và làm rõ những tiềm năng còn bỏ ngỏ của thị trường cho vay tiêu dùng tại Việt Nam và một vài khác biệt giữa các ngân hàng thương mại và các công ty tài chính trong hoạt động cung cấp các sản phẩm và dịch vụ trong lĩnh vực tài chính tiêu dùng.

Bạn đang đọc: Cho vay tiêu dùng tại Việt Nam: Thị trường tiềm năng và đầy cạnh tranh

Từ khóa: Cho vay tiêu dùng, ngân hàng thương mại, công ty tài chính.

1. Đặt vấn đề

Cho vay tiêu dùng (CVTD) đã phát triển từ lâu trên thế giới. Tại Việt Nam hiện nay, hoạt động này được các ngân hàng thiên về dịch vụ bán lẻ và các CTTC rất quan tâm phát triển.

CVTD là hoạt động giải trí cấp tín dụng thanh toán bằng tiền hoặc bằng sản phẩm & hàng hóa của NHTM hoặc CTTC so với những cá thể, hộ mái ấm gia đình để sử dụng cho mục tiêu tiêu dùng, hoạt động và sinh hoạt và những nhu yếu ship hàng đời sống khác .
CVTD hay cho vay phi sản xuất – kinh doanh thương mại không nhằm mục đích ship hàng cho hoạt động giải trí sản xuất – kinh doanh thương mại của những doanh nghiệp mà Giao hàng nhu yếu shopping nhà cửa, đất đai, ôtô, đi du lịch, cho con cháu du học của những hộ mái ấm gia đình và những cá thể .

1.1. Đặc điểm của cho vay tiêu dùng

Thứ nhất, về quy mô, CVTD thường là những khoản vay có giá trị không lớn thậm chí còn còn rất nhỏ, từ vài triệu đến vài trăm triệu đồng, rất hiếm trường hợp người mua vay tiêu dùng với giá trị lên đến vài chục tỷ đồng như với những món vay cho mục tiêu kinh doanh thương mại .
Thứ hai, về lãi suất vay, những khoản CVTD có lãi suất vay cao hơn những khoản cho vay so với doanh nghiệp .
Thứ ba, về rủi ro đáng tiếc, những khoản CVTD có ngân sách lớn nhất và có độ rủi ro đáng tiếc cao nhất trong hạng mục những khoản cho vay của NHTM .
Quản lý sau cho vay cũng là một yếu tố lớn mà ngân hàng nhà nước gặp phải do quy mô món vay nhỏ nhưng số lượng những món vay lại lớn, vì vậy việc trấn áp về tình hình thu nhập và năng lực kinh tế tài chính của từng người mua so với tổng thể những món vay không phải là điều thuận tiện. Nó nhờ vào rất lớn vào đạo đức của người vay .
Về doanh thu, do CVTD luôn tiềm ẩn rủi ro đáng tiếc ở mức cao, vì vậy doanh thu kì vọng mang lại từ nguồn CVTD cũng lớn .
CVTD tăng trưởng mang lại quyền lợi cho ngân hàng nhà nước, doanh nghiệp, người tiêu dùng và cả nền kinh tế tài chính. Đối với ngân hàng nhà nước, những loại sản phẩm CVTD giúp ngân hàng nhà nước phong phú hạng mục loại sản phẩm người mua cá thể, giúp tăng năng lực cạnh tranh đối đầu của ngân hàng nhà nước với những ngân hàng nhà nước và những tổ chức triển khai tín dụng thanh toán khác, lôi cuốn được đối tượng người tiêu dùng người mua mới. Đối với người mua – người tiêu dùng được hưởng những tiện ích trước khi tích góp đủ tiền và đặc biệt quan trọng quan trọng hơn nó rất thiết yếu cho những trường hợp khi những cá thể có những tiêu tốn có tính cấp bách, như nhu yếu tiêu tốn cho giáo dục và y tế. Đối với doanh nghiệp, hoạt động giải trí CVTD góp thêm phần khơi thông luồng chuyển dời sản phẩm & hàng hóa, giảm lượng vốn tồn dư, giúp doanh nghiệp ngày càng tăng quay vòng vốn. Đối với nền kinh tế tài chính, CVTD được dùng để hỗ trợ vốn cho tiêu tốn về sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ trong nước có công dụng trong việc kích cầu tiêu dùng, tạo điều kiện kèm theo thôi thúc tăng trưởng kinh tế tài chính, nâng cao đời sống dân cư .

1.2. Các hình thức CVTD chủ yếu hiện nay

– Căn cứ vào mục tiêu vay, gồm : ( 1 ) CVTD cư trú nhằm mục đích Giao hàng cho nhu yếu thiết kế xây dựng, shopping hay tái tạo nhà tại của những cá thể, hộ mái ấm gia đình ; ( 2 ) CVTD không cư trú là những khoản cho vay Giao hàng nhu yếu cải tổ đời sống như shopping phương tiện đi lại, vật dụng, du lịch, học tập hoặc vui chơi, …
– Căn cứ vào nguồn gốc của những khoản nợ, gồm : ( 1 ) CVTD gián tiếp là hình thức ngân hàng nhà nước cho vay trải qua những doanh nghiệp bán hàng hoặc làm những dịch vụ mà không trực tiếp tiếp xúc với người mua ; ( 2 ) CVTD trực tiếp là ngân hàng nhà nước và người mua trực tiếp gặp nhau để triển khai cho vay hoặc thu nợ .
– Căn cứ vào phương pháp hoàn trả, được chia thành : ( 1 ) CVTD trả góp là hình thức cho vay mà ngân hàng nhà nước được cho phép người mua trả gốc làm nhiều lần trong thời hạn tín dụng thanh toán nhất định đã thỏa thuận hợp tác ; ( 2 ) CVTD phi trả góp là hình thức cho vay mà tiền vay được người mua thanh toán giao dịch cho ngân hàng nhà nước chỉ một lần khi đến hạn phải trả ; ( 3 ) CVTD tuần hoàn là hình thức cho vay được cho phép người mua sử dụng thẻ tín dụng thanh toán hoặc phát hành những loại séc thấu chi dựa trên thông tin tài khoản vãng lai để thanh toán giao dịch tiền sản phẩm & hàng hóa – dịch vụ .
– Căn cứ vào phương pháp bảo vệ tiền vay, gồm có : ( 1 ) Cho vay thế chấp ngân hàng ; ( 2 ) Cho vay tín chấp ; ( 3 ) Cho vay có gia tài bảo vệ hình thành từ tiền vay .

2. Tiềm năng của thị trường CVTD tại Việt Nam

Theo hiệu quả cuộc tổng tìm hiểu dân số năm 2019, tại ngày 01/4/2019, dân số Việt Nam đạt trên 96 triệu người với 34,4 % dân số sinh sống tại khu vực thành thị. Dân số đông, xu thế đô thị hóa ngày càng tăng trưởng, thu nhập ngày càng cải tổ và ngành Tài chính chuyển dần trọng tâm sang phân khúc cá thể và hộ mái ấm gia đình chính là động lực lớn so với thị trường CVTD tại Việt Nam. Trong quy trình tiến độ năm ngoái – 2018, thu nhập GDP trung bình của mỗi người dân Việt Nam luôn tăng trưởng không thay đổi với mức tăng khoảng chừng 6,57 % ( từ khoảng chừng 2.120 USD / người / năm năm năm ngoái lên mức 2.540 USD / người / năm vào năm 2018 ). Tiềm năng lệch giá kinh tế tài chính kinh doanh nhỏ tại thị trường Việt Nam cũng được Dự kiến sẽ tăng trưởng gấp hơn 4 lần từ khoảng chừng 1,5 tỷ đôla Mỹ năm 2012 lên 6,5 tỷ đôla Mỹ trong năm 2020 .
Tốc độ tăng trưởng trung bình trong mảng CVTD tiến trình 2013 – năm trước chỉ đạt 15 % / năm, tiến trình năm ngoái – 2017 đã lên đến 61,3 % / năm, riêng năm 2018 khoảng chừng 29,38 %. Tốc độ tăng trưởng này cao hơn rất nhiều so với vận tốc tăng trưởng tín dụng thanh toán nói chung và dư nợ CVTD chiếm tỷ trọng khoảng chừng 19,7 % trong tổng dư nợ toàn mạng lưới hệ thống .

Hình 1: Doanh thu tài chính bán lẻ tại Việt Nam giai đoạn 2012 – 2020

ĐVT : Tỷ đô la Mỹ

Tuy nhiên, tiềm năng của thị trường CVTD tại Việt Nam hiện vẫn chưa được khai thác hiệu suất cao. Theo tác dụng tìm hiểu của CTTC FE Credit ( thường trực Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng – VPBank ), lúc bấy giờ mới chỉ có 15 – 20 % dân số Việt Nam đang sử dụng dịch vụ của những ngân hàng nhà nước hoặc những CTTC .
Theo số liệu báo cáo giải trình của Financial Times, hoạt động giải trí CVTD tại Việt Nam chưa sôi động bằng hoạt động giải trí của 4 vương quốc trong khu vực Khu vực Đông Nam Á ( ASEAN ). Theo đó, chỉ số CVTD của Việt Nam luôn thấp hơn Indonesia, Malaysia, Philippines và Vương Quốc của nụ cười trong quá trình năm nay – 2018, mặc dầu những chỉ số về Thu nhập hộ mái ấm gia đình và tiêu tốn tùy ý tại Việt Nam có xu thế tăng cao hơn những vương quốc trên .
Trong quá trình từ quý 1/2016 đến quý 2/2018, chỉ số Thu nhập hộ mái ấm gia đình tại Việt Nam tăng cao hơn chỉ số thu nhập của những hộ mái ấm gia đình tại xứ sở của những nụ cười thân thiện, Malaysia, Philippines. So sánh với chỉ số của Indonesia, chỉ số này của Việt Nam có quá trình thấp hơn, nhưng quá trình cuối tìm hiểu, thu nhập những hộ mái ấm gia đình Việt Nam có khuynh hướng ngang bằng và thậm chí còn cao hơn số liệu của nước bạn. Về chỉ số tiêu tốn tùy ý, số liệu tìm hiểu trên báo cáo giải trình của Financial Times cho thấy, trong 5 quốc gia thuộc ASEAN khi được khảo sát, dân cư Việt Nam chỉ tiêu dùng ít hơn người dân tại Malaysia ( tại vài thời gian có xu thế tiêu dùng ít hơn người dân Indonesia ), còn lại luôn có khuynh hướng tiêu tốn nhiều hơn dân cư của Thailand và Philippines. Người Việt Nam chi tiền đa phần cho những sản phẩm & hàng hóa tiêu dùng như ôtô, đồ gia dụng, điện thoại thông minh mưu trí, cũng như những hoạt động giải trí vui chơi như du lịch. Tuy vậy, xét trên tổng số dân, người Việt Nam có xu thế sử dụng những món vay ship hàng mục tiêu tiêu dùng tối thiểu trong khối 5 nước ASEAN được khảo sát. Tỷ trọng CVTD tại Việt Nam chiếm 19,7 % tổng dư nợ nền kinh tế tài chính năm 2018 ( so với tỷ trọng 21 % của Trung Quốc hay 34,6 % của 5 vương quốc ASEAN nói trên ). Tại thời gian năm 2018, gần 50% dân cư thành thị ở Việt Nam không có khoản nợ nào, trong khi đó, số lượng này là rất nhỏ ở 4 vương quốc còn lại ( chỉ khoảng chừng 20 % ) .
Nợ của hộ mái ấm gia đình Việt Nam còn ở mức thấp, đa phần do sự hạn chế trong việc tiếp cận nguồn tín dụng thanh toán chính thống và tâm ý ngần ngại của dân cư khi phải ký kết những hợp đồng vay mượn với ngân hàng nhà nước hoặc những CTTC. Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới ( WB ), số người trưởng thành Việt Nam sở hữu tài khoản ngân hàng nhà nước so với những nước trong khu vực Khu vực Đông Nam Á nói riêng và những nước châu Á nói chung còn rất thấp ( chỉ 31 % ). Trong khi đó, tỷ suất có thông tin tài khoản ngân hàng nhà nước của dân cư tại những vương quốc tăng trưởng tại châu Á như Nhật Bản, Nước Singapore, Trung Quốc là 78,9 đến hơn 96 % ; tại những nước có nền kinh tế tài chính nổi trội trong khối ASEAN như Thailand, Malaysia, tỷ suất này cũng lần lượt là 78,1 % và 80,7 %. Xét riêng về tỷ suất sở hữu thẻ tín dụng thanh toán của người trưởng thành Việt Nam, số lượng mới dừng lại ở khoảng chừng 4,1 %, chưa bằng nửa số liệu của Vương Quốc của nụ cười và chỉ bằng 1/5 số liệu của Malaysia .

Bảng 1. So sánh tỷ lệ có tài khoản ngân hàng của dân cư từ 15 tuổi trở lên của Việt Nam với một vài nước châu Á

Nguồn: Báo cáo của WB

3. Sự cạnh tranh giữa các NHTM và các CTTC

CVTD chính thức được hình thành tại Việt Nam từ năm 1995, nhưng tăng trưởng mạnh trong khoảng chừng 8 năm trở lại đây ( quá trình 2011 – 2019 ). Thị trường CVTD tận mắt chứng kiến sự tham gia từ những NHTM trong nước, ngân hàng nhà nước quốc tế và khoảng chừng 16 CTTC. Theo thống kê từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tính đến cuối năm 2012, tổng dư nợ CVTD khoảng chừng 230.000 tỷ đồng, chiếm 8 % tổng dư nợ tín dụng thanh toán của nền kinh tế tài chính ; đến cuối năm 2018, dư nợ tín dụng thanh toán tiêu dùng đạt khoảng chừng 1,4 triệu tỷ đồng ( gấp 6 lần năm 2012 ). Trong tổng dư nợ tín dụng thanh toán tiêu dùng tính đến cuối năm 2018, dư nợ của những CTTC tiêu dùng chiếm khoảng chừng 8 % ( tương tự 110.000 tỷ đồng ), còn lại là tín dụng thanh toán tiêu dùng từ những NHTM ( chiếm 88 % ) và những tổ chức triển khai kinh tế tài chính khác ( khoảng chừng 4 % ) .

Bảng 2. Cơ cấu dư nợ cho vay tiêu dùng

(ĐVT: Nghìn tỷ VNĐ)

Nguồn : Báo cáo của NHNN
Qua số liệu so sánh cơ cấu tổ chức dư nợ dòng vốn CVTD giữa những NHTM và những CTTC, hoàn toàn có thể thấy, trong mảng CVTD, những NHTM với số lượng nhà cung ứng nhiều hơn, hoạt động giải trí truyền kiếp hơn, mạng lưới hệ thống Trụ sở, phòng thanh toán giao dịch rộng khắp cùng những mẫu sản phẩm đa dạng chủng loại cho người mua cá thể đã luôn luôn chiếm tỷ trọng chi phối ( trên 90 % ) .

Hình 2: Cơ cấu dư nợ cho vay tiêu dùng

( ĐVT : Nghìn tỷ VNĐ )

Thông thường, những khoản vay tiêu dùng có giá trị cao từ vài trăm triệu đồng đến vài tỷ đồng do ngân hàng nhà nước đáp ứng, những khoản vay có giá trị thấp hơn ( thường từ vài triệu đồng đến vài chục triệu đồng ) do những CTTC khai thác .

Bảng 3. Cơ cấu sản phẩm CVTD năm 2018

Nguồn : Stoxplus
Có thể nhận thấy, cơ cấu tổ chức mẫu sản phẩm CVTD được cung ứng từ những NHTM và những CTTC tại Việt Nam thời hạn qua có sự độc lạ thâm thúy. Trong khi người mua cá thể tìm đến những ngân hàng nhà nước khi có mong ước sử dụng số vốn lớn, thời hạn hoàn trả lâu bền hơn như những món vay để mua, sửa chữa thay thế nhà ở ( với 54.3 % ), thì người mua của những CTTC hầu hết sử dụng món vay nhằm mục đích mục tiêu Giao hàng học tập, du lịch, chữa bệnh ( khoảng chừng 42.5 % ). Các CTTC với quá trình, thủ tục cùng những nhu yếu hồ sơ đơn thuần, vận tốc phê duyệt cho vay nhanh gọn thỏa mãn nhu cầu được những nhu yếu vay vốn cấp thiết, Open giật mình. Hơn nữa là sự link giữa những CTTC tiêu dùng với những đại lý xe hơi, xe máy, chuỗi của hàng kinh doanh thương mại điện máy, điện thoại cảm ứng và đồ gia dụng như FPT shop, Thế giới di động, Điện máy xanh, HC home, … đã khiến cho việc tiếp cận những món vay với mục tiêu shopping phương tiện đi lại giao thông vận tải, hàng tiêu dùng lâu bền như điện thoại thông minh mưu trí, máy giặt, điều hòa, tủ lạnh, … trở nên thuận tiện, phổ cập hơn. Sự tăng trưởng, nở rộ của những hình thức CVTD đã thôi thúc sự biến hóa trong thói quen tiêu tốn của người Việt Nam, từ “ Tiết kiệm trước, tiêu dùng sau ” thành “ Chi tiêu trước, trả tiền sau ” .
Về lãi suất vay cho vay tiêu dùng của những NHTM và lãi suất vay của những CTTC cũng có sự chênh lệch đáng kể. Theo thông tin của Công ty Stoxplus – cổ đông kế hoạch của Nikkei Inc ( Nhật Bản ), trong khi những NHTM chỉ tính phí so với những món cho vay tiêu dùng trong khoảng chừng 10 – 20 %, thì những CTTC đang tính ngân sách giao động 20 – 50 %. Chính vì lãi suất vay cho vay cao như vậy, nên lúc bấy giờ, tỷ suất thu nhập lãi cận biên ( Net Interest Margin – NIM ) của 3 CTTC số 1 Việt Nam là FE Credit, Home Credit, HD Saison luôn đạt từ 25 – 38 %. Nổi bật nhất là FE Credit hiện đang nắm giữ gần 50 % thị trường trong số 16 CTTC tại Việt Nam. Từ năm năm ngoái, khi khởi đầu đưa FE Credit vào hoạt động giải trí doanh thu Ngân hàng VPbank thu về đã tăng chóng mặt, từ hơn 1.600 tỷ đồng năm năm trước lên 8.130 tỷ đồng năm 2017, gấp 5 lần so với trước khi có FE Credit. Mức doanh thu
này vượt xa MBBank, Ngân Hàng Á Châu hay Sacombank, … và tiệm cận mức doanh thu của 3 “ ông lớn ” đầu ngành ngân hàng nhà nước là VCB, Vietinbank và BIDV. Năm 2017 và 2018, riêng FE Credit đã góp phần hơn 50 % trong tổng doanh thu ngân hàng nhà nước này thu được. Riêng hai CTTC số 1 là FE Credit và Home Credit chiếm hữu khoảng chừng 15 triệu người mua, và trong năm 2017 – 2018 mỗi công ty đều lôi cuốn thêm được khoảng chừng 3 triệu người mua .
Thị Trường CVTD cũng tận mắt chứng kiến sự tham gia của nhiều nhà đầu tư quốc tế và sự ra đời một loạt công ty trong nước. Cụ thể, Shinhan Financial Group ( Nước Hàn ) đã mua lại mảng kinh tế tài chính tiêu dùng của Prudential Finance tại Việt Nam vào tháng 01/2018 ; Lotte Group mua lại Techcom Finance vào tháng 9/2017. Trong nước, những công ty như MCredit do MBbank hợp tác cùng với Shinsei Bank hay Công ty TNHH MTV Tài chính Ngân hàng Sài Gòn Hà Nội SHB ( SHB FC ) sáp nhập từ CTTC Vinaconex – Viettel vào Ngân hàng Ngân hàng Sài Gòn Hà Nội SHB cũng đã gia nhập thị trường và mở màn hoạt động giải trí có hiệu suất cao .
Từ đó ta hoàn toàn có thể thấy, hoạt động giải trí CVTD của những NHTM lúc bấy giờ đang chịu sức ép và cạnh tranh đối đầu lớn từ những CTTC .

4. Kết luận

CVTD tại Việt Nam đã không còn là khái niệm mới lạ với người dân nhất là những người dân sống tại khu vực thành thị. Tuy nhiên, thị trường này vẫn chưa được khai thác hết tiềm năng bởi những hạn chế từ chính ngân hàng nhà nước, những CTTC và trong thói quen tiêu dùng cũng như tư duy của người dân. Bên cạnh những loại sản phẩm cho vay truyền thống lịch sử của những NHTM là sự nổi lên của những loại sản phẩm và hình thức cho vay phong phú, thuận tiện tiếp cận của những CTTC. Tuy nhiên, sự nhanh gọn, đơn thuần trong thủ tục cho vay cũng như sự dễ dãi trong thẩm định và đánh giá tư cách người mua của CTTC khiến cho hoạt động giải trí này tiềm ẩn nhiều rủi ro đáng tiếc, gây hại cho chính nó, làm xấu hình ảnh và giảm quyền lợi của hoạt động giải trí CVTD. Điều đó cũng chèn ép và gây tác động ảnh hưởng xấu đến hoạt động giải trí của những NHTM trong nghành nghề dịch vụ này .

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1. PGS. TS. Nguyễn Văn Tiến (2009); Ngân hàng thương mại, Nhà xuất bản Thống kê.
2. Website Ngân hàng Nhà nước Việt Nam: https://www.sbv.gov.vn
3. Báo cáo của Financial Times, StoxPlus, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

CONSUMER LENDING MARKET IN VIETNAM:

POTENTIAL AND COMPETITIVENESS

• NGUYEN THI PHUONG THAO

University of Economics và Business Administration ,
Thai Nguyen University

ABSTRACT:

Xem thêm: Ngành nào sau đây thuộc nhóm dịch vụ tiêu dùng

Consumer loans have been launched in Vietnam since 1995 but these financial activities had only gained attention and developed from 2012 to 2019. Some commercial banks and financial companies such as FE Credit, trang chủ credit and HD Saison are actively promoting their products in Vietnam’s consumer lending market. This article analyzes the potential of the consumer lending in Vietnam and some differences between commercial banks and financial companies in providing consumer lending products and services .

Keywords: Consumer loans, commercial banks, finance companies.

[Tạp chí Công Thương – Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, Số 10, tháng 5 năm 2020]

Source: https://dvn.com.vn
Category: Tiêu Dùng