Tại sao người Việt ngày nay đi lễ nhiều
Xu hướng hoạt động và sinh hoạt tâm linh của người Việt ngày một ngày càng tăng. Ảnh : Quang Vinh .
Theo chân những người được gọi là Fan Hâm mộ, chúng tôi cùng tới thăm những điện thờ thần. Ở nơi ấy, phần lớn chỗ ngự của Thánh / Thần nay đã thành một cái “ chạn ”, đồ thờ và cả nhiều thứ vốn không phải là đồ thờ hay “ cận đồ thờ ” cùng hoa quả bánh kẹo, kể cả đồ giả, bị người đời “ bắt ức ” đặt lên môt cách vô lối, như cố ý “ hối lộ ” thần linh … với một ẩn ý về lời khoán ước, mong đạt được những gì đó rất đời thường, đầy tính cá thể. Những lời cầu về “ quốc thái dân an ”, hầu hết, chỉ còn là câu mở màn mang tính thông lệ, không làm xúc động tâm hồn ai, rồi sau đó là “ tràng giang đại hải ” những lời cầu đơn cử cho cá thể hay một nhóm nguời. Hiện tượng này thấy ở bất kỳ đâu với nhận thức “ cầu tất ứng ”, “ tốt lễ dễ kêu ”. Thực tế, từ xưa đến nay, đa phần người Việt chẳng mấy ai đi sâu vào chân / nguyên tắc của Đạo và những thần linh tương quan, mà họ thường chăm sóc sẽ được gì từ những vị thần linh đó. Họ tôn vinh, tôn vinh, “ nịnh hót ” những thần linh, nhưng thực ra vẫn chỉ để mong cầu cho những ước vọng của quốc tế trần tục và của chính họ …
Tuy nhiên, đã một thời gian dài trong lịch sử, dù cho tôn giáo và tín ngưỡng đã bị nhận thức của đời thường làm méo mó đi so với bản nguyên của nó, thì trong nhiều trường hợp nó vẫn đủ sức tạo thế cân bằng cho tinh thần của con người và mặt nào tránh được sự hụt hẫng của tâm hồn.
Bạn đang đọc: Tại sao người Việt ngày nay đi lễ nhiều
Còn biết bao sự kiện sai lầm, núp dưới danh nghĩa này hay khác đã được nhiều người ra công ra sức bênh vực, biện luận gán ghép cho nó có tính khoa học, như một bảo vệ để nó sống sót. Nhưng suy cho cùng đó chỉ là ngụy hoặc ảo khoa học mà thôi. Lấy một ví dụ là Tử vi – nhiều người tin vào nó gần như tuyệt đối. Mỗi người có một lá số riêng, được định bởi giờ, ngày, tháng, năm sinh. Song, nếu như đời sống của con người đều đã được định sẵn, thì con người sẽ dễ bằng lòng với số phận, bỏ rơi phấn đấu, đồng ý cái xấu đi và nhiều sự không bình thường khác … Như thế, nếu mọi sự trong đời đều hoàn toàn có thể biết trước được thì xấu số biết bao. Chúng tôi đã từng hỏi một số ít người được đồn thổi là giỏi tử vi, rằng : Mọi sinh vật trên toàn cầu này, trước vạn vật thiên nhiên thiên hà đều bình đẳng, nhưng sao chỉ con người có số phận khác nhau, còn mọi con vật nuôi thì đời nối đời, cha mẹ con cháu đều lần lượt “ vào nồi ” cả. Hay, quả bom nguyên tử thả xuống Hirosima và Nagasaki, thì già, trẻ, trai, gái, trẻ con hầu hết đều chết cả, họ có cùng giờ ngày tháng năm sinh đâu ? Không có một câu vấn đáp thỏa đáng nào, mặc dù rằng mỗi người vẫn có một lá số tử vi khác nhau. Vấn đề đặt ra là tại sao nhiều người cứ tin, thậm chí còn cố ý tin và cố ý bênh vực những thứ mù mờ này ?
Trở lại với vấn đề sinh hoạt tâm linh chung của xã hội. Sự hụt hẫng tinh thần (một nền tảng của chủ nghĩa Tiên tri) thường chỉ xảy ra khi mối lo cơ bản về cuộc sống vật chất đã được giải quyết (ít nhất ở mặt tối thiểu), đó là lúc thích hợp cho con người “lục vấn tinh thần”. Trước chiến tranh chống các cuộc ngoại xâm, dù cuộc sống vẫn còn trong nghèo khổ, nhưng lòng tin vào tín ngưỡng dân gian truyền thống như tục thờ cúng tổ tiên, tục thờ Mẫu và cả Phật giáo cùng một số tôn giáo du nhập khác… đã giúp người dân Bắc Bộ không bị hụt hẫng tinh thần, nên ít xảy ra các vụ tự tạo đau thương và phi lý cho chính mình.
Đương nhiên, tất cả chúng ta không hề để thực trạng này tràn ngập, dù trên thực tiễn, dưới dạng này hay khác nó vẫn sống sót ( như hành vi của phái Long Hoa là một ví dụ đơn cử, hay hiện tượng kỳ lạ dựng chùa / đền vô nguyên tắc, lấy to lớn để khoe mẽ, đi ngược với ý thức của người xưa, đưa vào ý nghĩ thấp hèn nặng về vật chất núp dưới ý nghĩa làm mới, to lớn đẹp tươi để gây công quả ). Người ta quên cả Giới, Định, Tuệ, quên cả “ hảo tự ố tăng ” ! Các hành vi đó như thách đố lại đạo lý tâm linh truyền thống cuội nguồn để tìm “ niềm hạnh phúc vật chất ” ở chính cuộc sống bụi bặm bụi bờ này mà rời bỏ cứu cánh ở Trí Tuệ, giải thoát và Niết Bàn … Người ta đua nhau chạy theo những kỷ lục trong khoảng trống tâm linh, khiến một nước nhỏ như nước ta mà có nhiều tượng rất to, rồi chùa to nhất quốc tế … mặc kệ có đúng với truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc bản địa hoặc sai lầm với ý thức tôn sùng đạo pháp của người xưa hay không, miễn là đạt được mục tiêu kinh doanh thương mại dựa trên nền tảng dân trí về Đạo lý còn thấp ( do bị tàn phai qua cả quy trình cuộc chiến tranh, như đã nêu trên ). Người ta quên mất câu : “ Dù xây chín bậc / cấp phù đồ ( tháp Phật ) / Không bằng làm phúc cứu cho một người ” Khiến cho Tứ đại vô lượng tâm ( từ, bi, hỉ, xả ) như đã có phần bị nhạt phai trước sự quản lý và vận hành của nạn “ kinh doanh thương mại tôn giáo ” .
Quay trở lại với thực tiễn đời sống, đi sâu vào nhiều cuộc “ Hầu đồng ” trong tục thờ Mẫu, rõ ràng, hầu hết chỉ có những đồng tỉnh, mà đồng mê đâu còn, những con đồng không phân biệt được thế nào là hầu đồng và thế nào là hầu bóng, thường nhầm lẫn cho là những linh hồn đã nhập hẳn vào cá thể phàm tục của mình. Họ mặc quần áo rất đẹp nhưng vẫn thiếu yếu tố tâm linh qua những thành phần tạo thành áo, không nhận ra chính áo là một hình tượng về khoảng trống thiêng để linh hồn con đồng dựa vào đó mà phiêu diêu vào cõi của Thánh thần. Mặt khác, nhiều khi đang thực thi những “ giá ”, con đồng thường quá tỉnh táo khiến bộc lộ về việc “ nhập ” bị mờ đi. Họ quá quan tâm tới động tác sao cho được người quan sát khen ngợi, khiến nổi lên đặc thù “ Thánh một cân, trần một yến ”. Tuy nhiên, không hề chối cãi được có nhiều cuộc hầu đồng đã đạt được những giá trị văn hóa truyền thống – văn nghệ cho hội đồng mà điển hình như ở xứ Thanh, năm 2019, với sự tổ chức triển khai của Hội Di sản và Cổ vật Thanh Hoa, hay ở vài nơi khác đã làm “ náo động ” rất đông người tham gia .
Nhìn chung, trên thực tiễn hiện nay tạm hoàn toàn có thể nói, việc đi sâu vào yếu nghĩa triết học của những hệ tư tưởng gắn với tôn giáo tín ngưỡng như không được mấy người chăm sóc, hay đã lười biếng trí tuệ mà không chăm sóc nổi. Vì thế, họ chỉ theo Đạo mà không nhập vào Đạo, lấy thờ cúng thế “ đường mòn ” làm chính, lấy cái tâm thô dưới góc nhìn cảm nhận để ứng xử, chứ không dựa trên cái Tuệ để làm bệ đỡ. Vì thế, một trong những con đường dẫn tới sự mê tín dị đoan dị đoan với nhiều sự sai lầm như đã trở nên một lẽ đương nhiên. Nhất là, khi nền kinh tế thị trường góp thêm phần dẫn tới 1 số ít tính xấu, nặng yếu tố cá thể, làm nhạt phai tâm hồn nhân ái truyền thống cuội nguồn. Người ta đi lễ chỉ lấy cầu là chính, ngay cả những lời cầu chung cho hội đồng cũng cạn dần. Cửa Phật cũng được nhiều người cầu về những yếu tố thuộc đời thường, những điều về Đạo, về diệt trừ dục vọng về vật chất để thiết kế xây dựng pháp thân vĩnh cửu như không còn liên tục được đặt ra … Còn rất nhiều điều cần phải được chăm sóc để hướng dẫn Fan Hâm mộ đi vào chính nghĩa, có nghĩa là tất cả chúng ta phải giáo dục nâng cao dân trí, đi vào cả Tuệ và Tâm .
Thực tế, từ xưa đến nay, hầu hết người Việt chẳng mấy ai đi sâu vào chân / nguyên tắc của Đạo và những thần linh tương quan, mà họ thường chăm sóc sẽ được gì từ những vị thần linh đó. Họ tôn vinh, tôn vinh, “ nịnh hót ” những thần linh, nhưng thực ra vẫn chỉ để mong cầu cho những ước vọng của quốc tế trần tục và của chính họ …
