Nhìn lại bức tranh thế giới 2019
Cạnh tranh quyết liệt
Còn nhớ những ngày đầu năm 2019, dư luận thế giới đặt nhiều kỳ vọng vào tiến trình phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên và một thỏa thuận hợp tác tích cực giữa hai nền kinh tế tài chính lớn nhất thế giới là Mỹ và Trung Quốc. Thế nhưng, dù những cái bắt tay đã diễn ra, một cuộc gặp thượng đỉnh được chuẩn bị sẵn sàng gọn gàng tại TP.HN vào tháng 2 và một lần hội ngộ không báo trước vào tháng 7 ở DMZ tại giới tuyến liên Triều, quản trị Kim Jong-un của CHDCND Triều Tiên và Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫn chưa thể hóa giải được những sự không tương đồng về cách tiếp cận. Không bên nào chịu nhượng bộ đủ để phá thế bế tắc trên bán đảo Triều Tiên. Một hạn chót được đặt ra và những màn đấu khẩu quay trở lại. Vấn đề phi hạt nhân hóa một lần nữa lỡ hẹn và lại chờ những biến chuyển rõ ràng hơn trong thập niên mới .
|
Có gì để nhớ về thế giới trong năm cuối thập niên ?
|
Trong khi đó, cuộc cuộc chiến tranh thương mại trong năm 2019 giữa Mỹ và Trung Quốc rơi vào thế giằng co kinh khủng. Nhiều cuộc đàm phán diễn ra giữa phái đoàn hai nước, những lần áp thuế trả đũa qua lại, đình chiến rồi chuyện trò lại, và ở đầu cuối là từ bờ vực của đại chiến tổng lực đến thỏa thuận hợp tác quy trình tiến độ 1. Chưa rõ thời gian đúng mực thỏa thuận hợp tác này được ký kết là khi nào nhưng có một điều chắc như đinh, cuộc giằng co Mỹ – Trung sẽ liên tục kéo sang năm 2020 và vẫn sẽ ảnh hưởng tác động sâu rộng đến nhiều nghành của nền kinh tế tài chính thế giới
 Lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc gặp nhau tại Nhật Bản tháng 6 |
Năm 2019, thế giới cũng tận mắt chứng kiến cuộc cạnh tranh đối đầu Nga – Mỹ với nỗi lo chạy đua vũ trang tái diễn. Sự sụp đổ của Hiệp ước những lực lượng hạt nhân tầm trung ( INF ) khiến nhiều người lo lắng thế giới mất đi một cái phanh vô giá để ngăn ngừa cuộc chiến tranh hạt nhân. Và châu Âu hoàn toàn có thể một lần nữa sẽ trở thành “ mặt trận ” để hai ông lớn so kè ảnh hưởng tác động .
 Cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ – Triều tại TP. Hà Nội tháng 2 |
Những điểm nóng địa chính trị
Năm 2019, Trung Đông liên tục chia rẽ và không ổn định. Căng thẳng tại vùng Vịnh leo thang đến độ Mỹ và Iran đứng trước bờ vực cuộc chiến tranh. Các vụ tiến công tàu chở dầu liên tục diễn ra rồi đỉnh điểm là vụ tiến công nhà máy sản xuất lọc dầu của Ả Rập Xê Út, mà Mỹ và liên minh cáo buộc do Iran đứng sau, còn Tehran thì nhất mực phủ nhận. Giữa tình thế nước sôi lửa bỏng, Mỹ tiến hành tàu trường bay cùng những khí tài quân sự chiến lược tới vùng Vịnh và lôi kéo xây dựng liên minh thủy quân để bảo vệ tàu thương mại. Tuy nhiên, những đồng minh châu Âu của Mỹ khước từ, đồng thời vẫn cố kéo Iran quay lại với thỏa thuận hợp tác hạt nhân .
Tàu chiến Mỹ ở biển Ả Rập Xem thêm: Môn GDQP – Tài liệu text |
Cũng tại Trung Đông, mặc dầu tổ chức triển khai Nhà nước Hồi giáo tự xưng ( IS ) đã suy yếu, nhưng sự so kè giữa những nước và từng thế lực trong khu vực lại ngày càng ngày càng tăng. Mỹ rút quân khỏi Syria, mở đường cho Thổ Nhĩ Kỳ thực thi chiến dịch quân sự chiến lược tại miền bắc Syria. Giữa tình hình đó, Nga với chủ trương mà những nhà nghiên cứu và phân tích gọi là “ ngoại giao thực dụng ” đã nhanh tay sở hữu bàn cờ, trở thành “ tay chơi ” bên ngoài có vai trò quyết định hành động nhất tại Trung Đông .
Một điểm trung tâm địa chính trị khác không hề bỏ lỡ trong năm 2019 chính là Biển Đông. Vấn đề Biển Đông luôn được nêu ra trong những hội nghị lớn nhỏ về bảo mật an ninh khu vực. Không phải ngẫu nhiên mà năm 2019, những nước trong và ngoài khu vực nhìn thẳng diễn biến phức tạp tại Biển Đông, gọi tên Trung Quốc với những hành vi đơn phương phạm pháp. Trung Quốc không ngừng quân sự chiến lược hóa, ngày càng tăng tập trận quân sự chiến lược, đặc biệt quan trọng tàu Hải dương địa chất 8 của Trung Quốc được những tàu hải cảnh và dân binh hộ tống, đã xâm phạm vùng độc quyền kinh tế tài chính và thềm lục địa của việt nam, triển khai những hoạt động giải trí khảo sát trái phép. Cộng đồng quốc tế năm qua đã lên tiếng chỉ trích và nhiều quốc tế khu vực cũng tăng cường những chiến dịch bảo vệ tự do hàng hải tại Biển Đông. Và một khi những nước có sự kiểm soát và điều chỉnh chủ trương, cục diện Biển Đông sẽ có nhiều biến hóa hơn .
Bức tranh nhiều mảng tối
|
Sẽ là thiếu công minh nếu không nói về những gam màu sáng của thế giới năm 2019. Sau nhiều lần thất bại, dự luật Thỏa thuận Anh rời khỏi Liên minh Châu Âu đã được QH Anh trải qua mở đường cho Brexit – vốn bế tắc suốt 3 năm qua. Cũng tại châu Âu, quan hệ Nga – Ukraine được nhìn nhận là khởi sắc hơn sau khi Kiev có chỉ huy mới và tình hình tại miền đông Ukraine yên ắng hơn sau khi bộ tứ Normandy ( gồm Pháp, Đức, Nga và Ukraine ) nhất trí thực thi những giải pháp ngừng bắn và không thay đổi khu vực . Liên quan đến yếu tố thương mại, mặc dầu cuộc thương chiến Mỹ – Trung phủ bóng rộng khắp nhưng không hề không kể đến những tiến triển của tiến trình link kinh tế tài chính quốc tế. Theo đó, đàm phán Hiệp định đối tác chiến lược kinh tế tài chính tổng lực khu vực ( RCEP ) giữa ASEAN và 6 đối tác chiến lược đã có FTA với ASEAN là Trung Quốc, Nước Hàn, Nhật Bản, Ấn Độ, Úc và New Zealand đã cơ bản hoàn tất. Hiệp định thương mại tự do châu Phi ( AfCFTA ) có hiệu lực hiện hành. Tương tự, Hiệp định đối tác chiến lược tổng lực và tân tiến xuyên Thái Bình Dương ( CPTPP ) cũng đã có hiệu lực thực thi hiện hành . |
Ai cũng trông chờ kịch bản tươi sáng nhất về ổn định, hòa bình, nhưng năm 2019 có thể coi là một năm có nhiều mảng tối. Những cuộc biểu tình xảy ra ở hầu hết các châu lục. Hồng Kông chao đảo vì làn sóng biểu tình đi kèm bạo lực kéo dài nhiều tháng trời khiến tương lai thịnh vượng của một trong những trung tâm Ai cũng trông chờ ngữ cảnh tươi đẹp nhất về không thay đổi, độc lập, nhưng năm 2019 hoàn toàn có thể coi là một năm có nhiều mảng tối. Những cuộc biểu tình xảy ra ở hầu hết những lục địa. Hồng Kông chao đảo vì làn sóng biểu tình đi kèm đấm đá bạo lực lê dài nhiều tháng trời khiến tương lai thịnh vượng của một trong những TT kinh tế tài chính số 1 thế giới ngày càng trở nên mơ hồ. Ở châu Âu, nước Pháp cũng tê liệt vì những cuộc đình công, đại biểu tình. Trong khi đó, máu đã đổ ở Bắc Phi trong những cuộc biểu tình chống cơ quan chính phủ. Tại Mỹ Latin, Bolivia, Colombia, Ecuador, Haiti, Chile, Venezuela đều rơi vào những cuộc khủng hoảng cục bộ chính trị chưa hồi kết. Khủng bố vẫn hoành hành ở nhiều nơi, bộc lộ dưới nhiều hình thức và không biết bao nhiêu người vô tội đã ngã xuống .
 Cháy rừng Amazon Reuters |
Năm 2019, những yếu tố bảo mật an ninh phi truyền thống cuội nguồn trở nên rõ ràng và cấp thiết hơn khi nào hết. Những hậu quả nghiêm trọng của biến hóa khí hậu được tận mắt chứng kiến ở nhiều nơi. Cháy rừng tại Úc, Mỹ, Khu vực Đông Nam Á và đặc biệt quan trọng là lá phổi xanh của toàn cầu – Amazon đã đánh động đến hàng triệu người trên thế giới. Vấn đề ô nhiễm không khí, rác thải nhựa được cả thế giới nhắc đến bởi đã tác động ảnh hưởng thực sự rõ ràng tới sức khỏe thể chất và sinh kế người dân. Thế nhưng, giữa sự quan ngại an nguy ấy, những nước lớn với sự giám sát của họ vẫn chưa thể chốt được lời giải thiết thực nào .Vấn đề bảo mật an ninh mạng, bảo mật thông tin và chống tin giả ngày càng được chăm sóc đặc biệt quan trọng. Đó không chỉ là câu truyện tác động ảnh hưởng đến chính trị, mà nó đang ảnh hưởng tác động len lỏi hằng ngày trong từng hoạt động giải trí của mỗi cá thể .
