Paris – Wikipedia tiếng Việt

Bài này viết về Thành Phố Hà Nội của nước Pháp. Đối với những định nghĩa khác, xem Paris ( khuynh hướng )

Paris (phát âm tiếng Pháp: [paʁi]  ( nghe)) là thủ đô và là thành phố đông dân nhất nước Pháp, cũng là một trong ba thành phố phát triển kinh tế nhanh nhất thế giới cùng Luân Đôn và New York và là một trung tâm hành chính của vùng Île-de-France với dân số ước tính là 2.165.423 người tính đến năm 2019, trên diện tích hơn 105,4 km2 (40,7 dặm vuông Anh).[4] Kể từ thế kỷ 17, Paris đã là một trong những trung tâm lớn về tài chính, ngoại giao, thương mại, thời trang, ẩm thực, khoa học và nghệ thuật của thế giới nói chung. Thành phố Paris là trung tâm và là nơi đặt trụ sở chính quyền của vùng và tỉnh Île-de-France, hay Vùng Paris, có dân số ước tính là 12.262.544 người, hay khoảng 19% dân số Pháp tính đến năm 2019 .[5] Vùng Paris có GDP là 739 tỷ € (743 tỷ USD) vào năm 2019, cao nhất ở Châu Âu.[6] Theo Khảo sát Chi phí Sinh hoạt Toàn cầu của Economist Intelligence Unit vào năm 2021, Paris là thành phố đắt đỏ thứ hai trên thế giới, cùng với Singapore xếp sau Tel Aviv và đứng trước Zürich, Hồng Kông, Oslo và Geneva.[7] Một nguồn tin khác xếp Paris là thành phố đắt đỏ nhất, ngang hàng với Singapore và Hồng Kông, vào năm 2018.[8][9]

Paris là một TT vận tải đường bộ đường tàu, đường cao tốc và đường hàng không được ship hàng bởi hai trường bay quốc tế chính : Paris – Charles de Gaulle ( trường bay bận rộn thứ hai ở Châu Âu ) và Paris – Orly. [ 10 ] [ 11 ] Khai trương vào năm 1900, mạng lưới hệ thống tàu điện ngầm của thành phố, Métro Paris, Giao hàng 5,23 triệu hành khách mỗi ngày ; [ 12 ] nó là mạng lưới hệ thống tàu điện ngầm bận rộn thứ hai ở châu Âu sau Metro Moscow. Gare du Nord là nhà ga bận rộn thứ 24 trên quốc tế và là nhà ga sinh động nhất bên ngoài chủ quyền lãnh thổ Nhật Bản, với 262 triệu hành khách vào năm năm ngoái. [ 13 ] Paris đặc biệt quan trọng nổi tiếng với những kho lưu trữ bảo tàng và địa điểm kiến trúc : Louvre vẫn là kho lưu trữ bảo tàng được ghé thăm nhiều nhất trên quốc tế với 2,8 triệu lượt khách vào năm 2021, mặc kệ việc đóng cửa do virus COVID-19 gây ra. [ 14 ] Bảo tàng Orsay, kho lưu trữ bảo tàng Marmottan Monet và kho lưu trữ bảo tàng Orangerie gây chú ý quan tâm nhờ những bộ sưu tập tranh thẩm mỹ và nghệ thuật Ấn tượng Pháp. Bảo tàng Quốc gia Nghệ thuật Hiện đại của Trung tâm Pompidou có bộ sưu tập tranh thẩm mỹ và nghệ thuật đương đại và tân tiến lớn nhất ở châu Âu. Bảo tàng Rodin và kho lưu trữ bảo tàng Picasso tọa lạc những tác phẩm của hai danh họa. Quận lịch sử vẻ vang dọc theo sông Seine ở TT thành phố đã được UNESCO công nhận là Di sản quốc tế từ năm 1991 ; những địa điểm nổi tiếng tại đây gồm có Nhà thờ Đức Bà Paris ở Île de la Cité, hiện đã ngừng hoạt động để tu sửa sau trận hỏa hoạn ngày 15 tháng 4 năm 2019. Những khu vực du lịch nổi tiếng khác gồm có nhà nguyện hoàng gia theo kiểu kiến trúc Gothic Sainte-Chapelle, cũng nằm trên Île de la Cité ; Tháp Eiffel, được thiết kế xây dựng nhằm mục đích sẵn sàng chuẩn bị cho Triển lãm Quốc tế Paris 1889 ; Grand Palais và Petit Palais, được kiến thiết xây dựng nhằm mục đích sẵn sàng chuẩn bị cho Triển lãm Quốc tế Paris 1900 ; Khải Hoàn Môn nằm trên quốc lộ Champs-Élysées, đồi Montmartre và Vương cung thánh đường Sacré-Cœur. [ 15 ]

Paris chào đón 12,6 triệu lượt khách vào năm 2020, tính theo thời gian lưu trú tại khách sạn, giảm 73% so với năm 2019, do virus COVID-19. Số lượng du khách nước ngoài giảm 80,7%.[16] Các bảo tàng được mở cửa trở lại vào năm 2021, với giới hạn về số lượng khách tham quan tại một thời điểm và yêu cầu du khách bắt buộc phải đeo khẩu trang.

Câu lạc bộ bóng đá Paris Saint-Germain và câu lạc bộ bóng bầu dục liên hiệp Stade Français có trụ sở tại Paris. Sân vận động Stade de France có sức chứa 80.000 chỗ ngồi, được kiến thiết xây dựng để sẵn sàng chuẩn bị cho FIFA World Cup 1998, tọa lạc phía bắc Paris ở xã Saint-Denis lân cận. Paris tổ chức triển khai giải quần vợt Grand Slam thường niên Pháp Mở rộng trên sân đất nện Roland Garros. Thành phố này đã đăng cai Thế vận hội Mùa hè vào những năm 1900, 1924 và sẽ đăng cai Thế vận hội Mùa hè 2024. Các kỳ FIFA World Cup 1938 và 1998, World Cup Rugby 2007, cũng như UEFA Euro 1960, 1984 và năm nay đều được tổ chức triển khai tại thành phố này. Vào tháng 7 hàng năm, giải đua xe đạp điện Tour de France kết thúc tại quốc lộ Champs-Élysées ở Paris .

“Paris” xuất phát từ tên gọi những người Parisii bộ tộc Gaulois. Năm 52 trước Công Nguyên, khi người La Mã tới, họ gọi khu vực này là Lutetia hay Lutetia Parisiorum. Khoảng năm 300, Lutetia được đổi tên thành Paris, lấy từ chữ “Civitas Parisiorum” – có nghĩa Thành của người Parisii. Còn nguồn gốc tên những người Parisii vẫn chưa được chắc chắn. Hiện nay, ở Paris cũng có một khách sạn nổi tiếng mang tên Lutetia.

Trong tiếng Việt, Paris từng được gọi phổ biến bằng tên Ba Lê, âm Hán-Việt của 巴黎 (pinyin: Bālí; dùng tiếng Trung phiên âm tên gốc tiếng Pháp ra chữ Hán rồi quy sang âm Hán Việt tương ứng). Tuy nhiên, tên gọi này hiện nay ít được sử dụng, và tên gọi Ba Lê còn trùng âm với nghệ thuật múa ba lê, xuất phát từ chữ ballet trong tiếng Pháp. Dựa vào phiên âm, Paris được viết là Pa-ri, tương tự Mát-xcơ-va cho Moskva. Nhưng cách phiên âm Pa-ri cũng không hẳn chính xác. Trong khi với những người Anh, Paris được phát âm là /ˈpærɪs/ (Pa-ríts), thì những người Pháp gọi tên thủ đô của mình là /paʁi/ (trợ giúp·thông tin).

Paris nổi tiếng với tên gọi “Kinh đô ánh sáng“, vốn từ trong tiếng Pháp là “Ville lumière”, dịch chính xác là Thành phố ánh sáng, cũng giống trong tiếng Anh: The City of Lights. Tên gọi này được bắt đầu từ nghĩa đen của nó: cuối thế kỷ 17, trung tướng cảnh sát đầu tiên của Paris Gabriel Nicolas de La Reynie ra lệnh thắp sáng những khu vực công cộng nhiều tệ nạn của thành phố. Nhưng bởi Paris nổi tiếng với vị trí trung tâm văn hóa, tri thức của cả thế giới, nên tên gọi này thường được hiểu theo nghĩa bóng.

Cùng với Venezia, Paris còn được ví là “Thành phố của tình yêu”. Những người yêu thích Paris cũng nói: Chỉ cần thêm hai chữ cái, Paris trở thành thiên đường. Trong tiếng Pháp, thêm hai chữ a và d, Paris thành Paradis, có nghĩa là thiên đường. Từ “parisien” trong tiếng Pháp là tính từ của Paris, cũng là danh từ để chỉ những người dân của thành phố này. Ngoài ra, “parisien” còn là một từ lóng được các nhà văn của thế kỷ 19 như Victor Hugo, Eugène Sue hay Balzac sử dụng rộng rãi và còn phổ biến cho tới thập niên 1950.

Một tên gọi thân mật khác của Paris là “Paname” từ đầu thế kỷ 20 khi những chiếc mũ panama phổ biến. Bắt đầu bởi các công nhân đào con kênh Panama, loại mũ này rất thịnh hành ở Mỹ và châu Âu. Rồi đến Paris, tất cả đàn ông đều đội một chiếc panama và nó thành một tên gọi cho thành phố. Cũ hơn nữa, Paris và một trong các ngoại ô là Pantin được gọi lóng là “Pantruche” theo tên công ty tổ chức lễ hội Carnaval của Paris: Compagnie Carnavalesque Parisienne “les Fumantes de Pantruche”. “Parigot” cũng là một từ lóng để chỉ những người Paris, nhưng từ này ít nhiều mang tính châm chọc, chế giễu.

Ảnh vệ tinh khu vực Paris
Île de la Cité và Île Saint-Louis
Nằm ở phía Bắc nước Pháp. Paris được thiết kế xây dựng hai bên bờ sông Seine với tâm là hòn đảo Île de la Cité. Tại TT của bồn địa chất Paris, trên một vùng trầm tích bằng phẳng to lớn, Đây cũng là nơi hợp lưu của sông Seine và sông Marne với dân số ước tính là 2.165.423 người tính đến năm 2019, trên diện tích quy hoạnh hơn 105,4 km2 ( 40,7 dặm vuông Anh ). [ 4 ]. Hai hòn đảo của sông tạo nên TT lịch sử vẻ vang của thành phố : Île de la Cité ở phía tây và Île Saint-Louis ở phía đông. Từ tâm này, thành phố trải rộng ra xung quanh, nhưng phần diện tích quy hoạnh Paris ở phía bắc – tức hữu ngạn sông Seine – rộng hơn bên tả ngạn phía nam rõ ràng. Cả hai bên sông Seine, một số ít vùng đất tạo bởi đá thạch cao nhô lên thành những quả đồi nhỏ [ 17 ]. Ở hữu ngạn : đồi Montmartre có độ cao là 131 mét, đỉnh là vị trí nhà thời thánh Saint-Pierre [ 18 ] ; Belleville cao 128,5 m tại phố Télégraphe ; Ménilmontant 108 m ; khu vui chơi giải trí công viên Buttes-Chaumont 103 m ; Passy 71 m. Bên tả ngạn : Montparnasse cao 66 m ; Butte aux Cailles 63 m ; đồi Sainte-Geneviève 61 m .

Vào năm 1844, nội ô Paris (Paris intra-muros) được giới hạn bởi bức tường thành Thiers. Tới năm 1860, một số hạt và quận xung quanh được sáp nhập vào thành phố. Còn ngày nay, Paris được phân định với ngoại ô bằng các đại lộ vành đai dài 35 km. Tuy nhiên có một vài ngoại lệ. Quận 15 vượt qua ranh giới này tới sân bay trực thăng Issy-les-Moulineaux. Quận 16 bao gồm cả rừng Boulogne rộng 846 hecta ở phía tây. Còn rừng Vincennes rộng 995 hecta thuộc Quận 12 ở phía Đông. Tổng cộng chu vi của Paris dài tới 54,74 km.

Thành phố Paris rộng 105 km². Nếu tính khu vực đô thị Paris, có nghĩa gồm thành phố và đô thị ngoại ô, tổng diện tích quy hoạnh là 2.723 km² với 9.644.507 dân vào năm 1999, chiếm 396 xã của vùng Île-de-France [ 19 ]. Còn hàng loạt vùng đô thị Paris, có nghĩa gồm có toàn bộ những vùng phụ cận chịu ảnh hưởng tác động của Thành Phố Hà Nội, vào năm 1999 có dân số 11.174.743 người trên tổng số 1.584 xã [ 20 ] .Điểm TT của Pháp được ghi lại ở sân trước nhà thời Đức Bà, có tọa độ địa lý 48,85341 ° N, 2,34880 ° E .

Địa chất thủy văn[sửa|sửa mã nguồn]

Quang cảnh Paris nhìn từ tháp Eiffel
Bồn địa chất Paris tạo nên một tập hợp những lớp trầm tích sau đó. Đây là một trong những nơi tiên phong trở thành đối tượng người tiêu dùng của việc thiết kế xây dựng map địa chất và được cho phép tạo ra nhiều triết lý về địa chất, như cổ sinh vật học và giải phẫu so sánh của Georges Cuvier [ 21 ]. Bồn Paris được tạo trong khoảng chừng thời hạn 41 ngàn năm. Đây là một bồn thềm lục địa trên những khối núi từ thời Đại cổ sinh như khối núi Vosges, khối núi Massif central, khối núi Armorica. Với sự tạo thành của dãy Alps, bồn Paris bị đóng lại, chỉ còn mở ra phía biển Manche và Đại Tây Dương. Nó báo trước cho sự hình thành lưu vực sông Loire và sông Seine. Cuối thế Oligocen, bồn Paris trở thành lục địa [ 21 ] .Năm 1911, nhà địa lý Paul Lemoine chỉ ra rằng bồn Paris được hợp bởi những địa tầng sắp xếp thành những vùng trũng đồng tâm [ 21 ] [ 22 ]. Sau đó, những điều tra và nghiên cứu sâu hơn trên nhưng tài liệu địa chấn và giải pháp khoan đã được cho phép có một cái nhìn đúng chuẩn. Chúng xác nhận những vùng trũng đồng tâm nhưng phức tạp giống như những phay. Sự cấu trúc của địa hình Paris nằm ở những tầng Đại Trung Sinh và Kỷ Paleogen và được tạo bởi sự xói mòn .Địa tầng tiên phong mở màn từ Kỷ Đệ Tam liên tục bồi đắp bởi sông Seine vào thời kỳ văn minh. Các lớp đọng tiên phong là cát và đất sét Open ở khu vực Trocadéro, Quận 16 thời nay. Nhưng quy trình tiến độ được biết tới nhiều nhất là tầng Lutetia với những lớp đọng giàu thạch cao và đá vôi [ 23 ]. Tầng động vật hoang dã này đã được đặt theo tên tiếng La Tinh của Paris : Lutetia. Lòng đất của Paris mang nhiều đặc tính với sự hiện hữu của đá vôi, thạch cao và đá vôi silic. Một số đã được sử dụng như ở Hầm mộ Paris, ngày này vẫn được Open một phần cho công chúng. Đá vôi được khai thác cho tới thế kỷ 14 ở tả ngạn sông Seine, từ trung tâm vui chơi quảng trường Italie tới phố Vaugirard. Ngày nay sự khai thác chuyển về Oise [ 24 ]. Còn việc khai thác thạch cao từng rất thông dụng ở Montmartre và Bagneux .Dòng sông Seine chảy qua Paris theo hình một cánh cung : vào thành phố từ phía đông nam và ra khỏi thành phố phía tây bắc. Hơn 30 cây cầu của Paris bắc qua dòng sông này. Còn có hai dòng chảy khác qua Paris. Sông Bièvre phía nam, thời nay ngầm trọn vẹn dưới đất. Kênh Saint-Martin triển khai xong 1825 dài 4,5 km, nối với bồn Villette vào thành phố ở phía đông bắc. Kênh Saint-Martin chảy ngầm dưới đất cho tới phố Faubourg-du-Temple ở trung tâm vui chơi quảng trường Bastille rồi liên tục chảy lộ thiên và nối với sông Seine ở phía thượng lưu của hòn đảo Île Saint-Louis. Một con kênh khác là Saint-Denis, cũng nối với bồn Villette theo hướng Saint-Denis, dài 4,5 km và hoàn thành xong vào năm 1821. Con kênh này gặp sông Seine ở phần hạ lưu và không đi qua Paris [ 25 ]. Một dòng sông nữa là Marne, chảy gần Paris qua Seine-Saint-Denis, Val-de-Marne và gặp sông Seine ở phía đông nam thành phố .Địa chất thủy văn đã tác động ảnh hưởng nhiều tới quy hoạch đô thị Paris. Sông Bièvre, một nhánh nhỏ của sông Seine, đã bị che lại, chỉ chảy ngầm dưới đất từ thế kỷ 19 bởi yếu tố vệ sinh. Nhiều dòng nước ngầm khác dưới lòng Paris, như Auteuil đã cung ứng nước cho thành phố bởi những giếng khoan. Các mạch nước tầng Alba được biết đến nhiều nhất trong vùng Paris và được khai thác từ năm 1841 bởi giếng Grenelle [ 26 ] .

Khí hậu và môi trường tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]

Do có vị trí nằm ở vùng ôn đới, nên Paris có khí hậu tương đối ôn hòa. Ảnh hưởng của đại dương khí hậu ở Paris chiếm lợi thế, biểu lộ như : mùa hè mát, trung bình 18 °C ; mùa đông không quá lạnh, trung bình 6 °C ; những mùa đều mưa nhiều và thời tiết thất thường. Lượng mưa trung bình ở Paris là 641 mm. Mưa tuyết không nhiều, đa phần vào những tháng lạnh nhất như tháng 1, tháng 2, nhưng nhiều lúc vào tận tháng 4. Tuy vậy khí hậu Paris cũng đôi lúc đột biến. Nhiệt độ cao nhất ghi được tại đây là vào ngày 25 tháng 7 năm 2019, lên đến 42,6 °C. Còn nhiệt độ thấp nhất ghi lại được vào ngày 10 tháng 12 năm 1879, xuống tới – 23,9 °C [ 27 ]. Mùa hè năm 2003, cùng với châu Âu, Paris cũng phải chịu một trận nắng nóng lịch sử dân tộc .Như toàn bộ những thành phố lớn khác trên quốc tế, Paris chịu hậu quả của sự đổi khác thiên nhiên và môi trường do dân số tăng và những hoạt động giải trí kinh tế tài chính [ 28 ]. Là Thành Phố Hà Nội có tỷ lệ dân số cao nhất châu Âu nhưng tỷ suất khoảng trống xanh ở Paris lại thấp nhất, dù những thập kỷ gần đây 1 số ít khu vui chơi giải trí công viên và vườn mới được tạo thêm. Không chỉ là lời đồn, yếu tố phân chó thực sự có ở Paris. Nó vẫn Open trên vỉa hè, dù thời nay nhiều người dắt chó đi dạo phải mang theo túi ni lông để nhặt phân chó [ 29 ] .

Dữ liệu khí hậu của Paris Montsouris (1981–2010)
Tháng	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Năm
Cao kỉ lục °C (°F)	16.1	21.4	25.7	30.2	34.8	37.6	42.6	39.5	36.2	28.9	21.4	17.1	42,6
Trung bình cao °C (°F)	7.2	8.3	12.2	15.6	19.6	22.7	25.2	25.0	21.1	16.3	10.8	7.5	16,0
Trung bình thấp, °C (°F)	2.7	2.8	5.3	7.3	10.9	13.8	15.8	15.7	12.7	9.6	5.8	3.4	8,9
Thấp kỉ lục, °C (°F)	−14.6	−14.7	−9.1	−3.5	−0.1	3.1	6.0	6.3	1.8	−3.1	−14	−23.9	−23,9
Giáng thủy mm (inch)	51.0 (2.008)	41.2 (1.622)	47.6 (1.874)	51.8 (2.039)	63.2 (2.488)	49.6 (1.953)	62.3 (2.453)	52.7 (2.075)	47.6 (1.874)	61.5 (2.421)	51.1 (2.012)	57.8 (2.276)	637,4 (25,094)
% độ ẩm	83	78	73	69	70	69	68	71	76	82	84	84	75,6
Số ngày giáng thủy TB ( ≥ 1.0 mm )	9.9	9.0	10.6	9.3	9.8	8.4	8.1	7.7	7.8	9.6	10.0	10.9	111,1
Số ngày tuyết rơi TB	4.2	3.7	2.6	0.9	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	1.4	2.7	15,5
Số giờ nắng trung bình hàng tháng	62.5	79.2	128.9	166.0	193.8	202.1	212.2	212.1	167.9	117.8	67.7	51.4	1.661,6
Nguồn #1: Meteo France[30][31]
Nguồn #2: Infoclimat.fr (độ ẩm, ngày tuyết rơi 1961–1990)[32]

Paris có một lịch sử dân tộc truyền kiếp, gắn liền với lịch sử vẻ vang Pháp và cả châu Âu. Từ một thành trì của người Parisii thuộc bộ tộc Gaulois, nơi đây trở thành một thành phố La Mã vào thế kỷ 1. Tới thế kỷ 6, vua Clovis I lấy Paris làm thủ đô hà nội cho vương quốc Franc. Trải qua nhiều thế kỷ dịch chuyển, mặc dầu không liên lục, Paris vẫn là TP. hà Nội của Pháp. Tới thế kỷ 18, thành phố là nơi nổ ra Cách mạng Pháp, rồi sau đó trở thành thủ đô hà nội của Đệ nhất đế chế thời Napoléon Bonaparte. Vào thế kỷ 19, Paris khởi đầu có những tăng trưởng vượt bậc và được quy hoạch lại dưới thời Napoléon III. Sau Công xã Paris, thành phố bước vào thời kỳ Belle Époque và trở thành TT văn hóa truyền thống của cả châu Âu. Qua hai cuộc cuộc chiến tranh quốc tế, Paris ít bị hủy hoại và liên tục tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ trong quy trình tiến độ hậu chiến. Ngày nay, thành phố liên tục là một TT văn hóa truyền thống, kinh tế tài chính của cả quốc tế .

Tiền sử và Cổ đại[sửa|sửa mã nguồn]

Tấm bản đồ đầu tiên của Paris, thời mang tên Lutetia, thuộc La Mã
Cách đây tối thiểu 40.000 năm đã có sự hiện hữu của con người ở vùng Île-de-France, vật chứng là những công cụ đá được tìm thấy ở bờ sông Seine [ 33 ]. Vào đầu thời kỳ Đồ đá mới, khoảng chừng năm 4.000 đến 3.800 trước Công Nguyên, con người đã sinh sống tiếp tục ở bờ trái một nhánh cũ của sông Seine, thuộc Quận 12 ngày nay [ 34 ] [ 35 ]. Hình như sự sống của con người đã liên tục ở đây suốt thời kỳ Đồ đá mới, nhưng không có nhiều hiểu biết về khoảng chừng thời hạn từ thời Tiền sử cho tới thời kỳ Gaule La Mã [ 36 ] .Những người Parisii thuộc bộ tộc Gaulois đã làm chủ khu vực này cho đến năm 52 trước Công Nguyên, khi quân đội của Julius Caesar tới. Trong trận chiến với quân đội La Mã, người Gaulois đã phá cầu, đốt thành của mình. Cũng không biết đúng mực thành của người Gaulois đã nằm ở đâu : Île de la Cité, Île Saint-Louis, hay một hòn hòn đảo khác mà thời nay đã nhập vào tả ngạn. Thậm chí hoàn toàn có thể là ở tận Nanterre [ 37 ] .Sau thất bại của những người Gaulois, nơi đây trở thành Lutetia. Vào thế kỷ 1, một thành phố La Mã được kiến thiết xây dựng ở bờ trái sông Seine theo bản vẽ kiểu Hippodamos. Lutetia chỉ có khoảng chừng 5 tới 6 ngàn dân vào thời kỳ đỉnh điểm. Trong đế chế La Mã, nó chỉ là một thành phố nhã nhặn, so sách với Lugdunum vào thế kỷ 2 có tới 50.000 đến 80.000 người [ 38 ]. Theo truyền thuyết thần thoại thì Thánh Denis, người tử vì đạo khoảng chừng năm 250, đã truyền Cơ Đốc giáo vào thành phố. Khoảng năm 300, Lutetia được đổi tên thành Paris. Năm 451, trước sự xâm lược của người Hung và người Attila, Thánh Geneviève – một người có ảnh hưởng tác động to lớn của Cơ Đốc giáo khi đó và về sau trở thành thánh bảo trợ của Paris – đã đến thuyết phục những người dân Paris không chạy trốn. Nhưng sau đó họ đã thất bại ở trận Chalons [ 39 ] .
Tấm bản đồ thứ tư của Paris, năm 1223
Thời kỳ Trung Cổ, thành phố thoát khỏi sự quản lý của những người Attila trong một thời hạn ngắn rồi Childéric I tới chiếm vào năm 464. Năm 508, sau khi thắng lợi những người La Mã, Clovis I – con trai của Childéric I – lấy Paris làm Thành Phố Hà Nội của vương quốc Franc và sống ở đây tới khi chết vào năm 511. Trong khoảng chừng thời hạn sau đó, thành phố cùng những khu công trình tôn giáo liên tục được thiết kế xây dựng. Vào thế kỷ 9, những bức thành được dựng lên bên ở hữu ngạn để bảo vệ những giáo khu Saint-Gervais và Saint-Germain-l ‘ Auxerrois. Năm 845, những người Viking tới đánh Paris lần tiên phong, dân chúng phải rời bỏ thành phố. Các cuộc tiến công này còn lê dài tới đầu thế kỷ 10 và được kết thúc bởi hòa ước Saint-Clair-sur-Epte năm 911 [ 40 ] .Năm 987, dòng họ Capet lên trị vì. Khi đó, Paris và Orléans là hai thành phố lớn nhất trong chủ quyền lãnh thổ và vương triều Capet đã chọn Orléans. Hugues Capet, mặc dầu hoàng cung ở Île de la Cité nhưng ít khi sống ở đây. Robert II thì đến Paris liên tục hơn. Từ thế kỷ 11, Paris trở thành một TT quan trọng của giáo dục tôn giáo [ 41 ]. Quyền lực hoàng gia dần được tập trung chuyên sâu ở Paris và thành phố trở lại thành TP. hà Nội của vương quốc từ thời vua Louis VI, rồi Philippe Auguste. Là điểm giao của những con đường kinh doanh lớn, Paris trở nên giàu sang nhờ thương mại. Lúa mì vào thành phố từ phố Saint-Honoré, dạ ở phố Saint-Denis, và cá từ biển Bắc và biển Manche đến Paris ở phố Poissonniers … Vào năm 1150, dân số Paris ước tính khoảng chừng 50.000 người .Năm 1163, giáo mục Maurice de Sully thiết kế xây dựng nhà thời thánh Đức Bà trên hòn đảo Île de la Cité. Sự quan trọng của thành phố tăng lên, Paris trở thành TT chính trị lẫn tôn giáo. Tả ngạn sông Seine với những nhà thời thánh đóng vai trò quan trọng về giáo dục. Còn hữu ngạn là TT của thương mại và kinh tế tài chính. Vào thời kỳ này, những trường học của giáo hội kiến thiết xây dựng được tiếng tăm và muốn trở nên độc lập. Dưới thời vua Philippe II, năm 1215, Đại học Paris được xây dựng. Vua Saint Louis lên ngôi năm 1226, cho thiết kế xây dựng nhà thời thánh Sainte-Chapelle và liên tục khu công trình nhà thời thánh Đức Bà. Khoảng 1328, dân số Paris ước tính khoảng chừng 200.000 người, là thành phố đông dân nhất châu Âu [ 42 ] [ 43 ]. Nhưng năm vào 1348, nạn dịch hạch đen đã tàn sát dân chúng thành phố. Trong thế kỷ 14, bức tường thành của vua Charles V gồm có cả Quận 3 và Quận 4 ngày này, và trải từ cầu Pont Royal tới cửa ô Saint-Denis .Năm 1337 nổ ra cuộc cuộc chiến tranh Trăm năm. Sự bất mãn của dân chúng đã nuôi tham vọng của quan thái thú Étienne Marcel gây nên chính biến lớn tiên phong trong lịch sử dân tộc Pháp vào năm 1358. Điều này khiến những vị vua không còn ở trong TT thành mà tới Hôtel Saint-Pol, rồi Hôtel des Tournelles, nơi thuận tiện thoát khi có binh biến. Năm 1407 nổ ra cuộc nội chiến giữa hai phe Armagnacs và Bourguignons, tới 1420 mới kết thúc [ 44 ]. Chiến tranh Trăm năm vẫn liên tục, Paris nằm trong phần chủ quyền lãnh thổ do người Anh trấn áp. Năm 1429, Jeanne d’Arc thất bại trong việc đánh đổ người Anh và liên minh là Bourguignons rồi bị thiêu sống năm 1431. Tới năm 1453, thời vua Charles VII, cuộc chiến tranh kết thúc. Nhưng Charles VII và con trai là Louis XI lại chuyển đến Val de Loire .Trong khoảng chừng từ 1422 đến 1500, dân số Paris tăng lên, từ 100 ngàn thành 150 ngàn người. Giữa thế kỷ 16, tuy kinh tế tài chính có tăng trưởng nhẹ, nhưng thiếu vắng triều đình, Paris chuyển thành một thành phố hành chính và tư pháp [ 45 ] .

Từ Phục Hưng tới thế kỷ 18[sửa|sửa mã nguồn]

Paris năm 1607
Vào thời kỳ Phục Hưng, triều đình vẫn ở Val de Loire. Paris liên tục được lan rộng ra nhưng khá lộn xộn. Năm 1500, quy tắc thiết kế xây dựng đô thị tiên phong được ban bố [ 46 ]. Tới năm 1528, François I chính thức chuyển về Paris. Theo ý muốn của nhà vua, ở Collège de France, giáo dục tân tiến hướng đến chủ nghĩa nhân đạo và khoa học đúng mực. Dưới sự trị vì của François I, Paris đạt tới 280.000 người và liên tục là thành phố đông dân nhất Tây Âu. [ 47 ]Từ 1562 tới 1598 là khoảng chừng thời hạn Chiến tranh tôn giáo với 8 cuộc xung đột liên tục. Ngày 24 tháng 8 năm 1572, dưới thời Charles IX, đã xảy ra vụ Thảm sát Ngày lễ Thánh Barthélemy. Những người Công giáo tàn sát những người Kháng Cách khắp Paris với số nạn nhân trong khoảng chừng 2 ngàn tới 10 ngàn người [ 48 ]. Giáo hội Pháp, đặc biệt quan trọng ở Paris, nổi dậy chống lại vua Henri III vào năm 1588. Ngày 2 tháng 8 năm 1589, Henri III bị ám sát, Henri de Navarre trở thành vua Henri IV của Pháp năm 1589. Paris, mặc dầu đổ nát và hoang tàn đã không Open cho nhà vua cho tới tận 1594. Năm 1610, một kẻ cuồng tín ám sát Henri IV trên phố Ferronnerie, Paris .Năm 1648, một vụ làm mưa làm gió của dân Paris là nguyên do khiến kinh tế tài chính giảm sút. Mặc dù số lượng người chết cao hơn số lượng sinh, nhưng dân số Paris vẫn đạt tới 400.000 nhờ những cuộc di cư từ những tỉnh. Thời kỳ này, Paris là một thành phố thảm hại và kém bảo mật an ninh. Khu phố Caire và Réaumur, ở Q. Quận 2 thời nay, tràn ngập trộm cắp và ăn mày, được gọi là Cour des miracles. Từ năm 1656, nhờ trung tướng công an Gabriel Nicolas de La Reynie, nó mới dần bị dẹp bỏ [ 49 ] .Kể từ Louis XIII, và tiếp đó là Louis XIV, những vị vua Pháp chuyển đến sống tại hoàng cung Versailles. Năm 1682 triều đình cũng chuyển về Versailles, Jean-Baptiste Colbert trở thành người quản trị Paris. Mặc dù Versailles nằm rất gần Paris, nhưng trong suốt thời hạn trị vì Louis XIV chỉ đến Paris 24 lần để dự những buổi lễ chính thức [ 50 ]. Năm 1715, công tước Philippe II, khi đó là nhiếp chính, rời Versailles về Palais-Royal trong Paris. Tiếp đó vị vua trẻ Louis XV sống tại hoàng cung Tuileries. Một lần nữa, triều đình quay về Paris. Nhưng từ 1722, Louis XV lại trở lại hoàng cung Versailles [ 51 ] .Trong thế kỷ 18, Paris trở thành TT tri thức, nơi sản sinh những tư tưởng của Khai sáng, là thời kỳ hoàng kim của những phòng khách văn học. Thế kỷ 18 còn là quy trình tiến độ Paris tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ về kinh tế tài chính khiến dân số tăng nhanh, đạt tới số lượng 640.000 người [ 52 ] trước khi nổ ra Cách mạng Pháp. Thành phố khi đó trải rộng bằng khoảng chừng 6 Q. TT của Paris lúc bấy giờ, vườn Luxembourg lưu lại ranh giới phía tây. Tuy ở Versailles, Louis XV vẫn yêu dấu thành phố, quyết định hành động thiết kế xây dựng trung tâm vui chơi quảng trường Louis XV – tức trung tâm vui chơi quảng trường Concorde – cùng việc mở ra trường quân sự chiến lược École militaire vào năm 1752 [ 53 ]. Và hơn hết là việc thiết kế xây dựng một nhà thời thánh ở Sainte-Geneviève vào năm 1754, chính là Điện Panthéon [ 54 ] .

Cách mạng và Đế chế[sửa|sửa mã nguồn]

Lễ Fédération, 14 tháng 7 năm 1790
Cách mạng Pháp được mở màn ở Versailles với sự triệu tập Hội nghị những đẳng cấp và sang trọng và sau đó là Lời tuyên thệ Jeu de paume, những người thuộc Đẳng cấp thứ ba tự thành lập quốc hội. Nhưng nguyên do chính của cách mạng là ở Paris : những người dân bị ảnh hưởng tác động bởi khủng hoảng kinh tế, giá bánh mỳ tăng, nhạy cảm với chính trị bởi những tư tưởng Khai sáng và oán giận triều đình cùng những tầng lớp quý tộc [ 55 ] .

Việc chiếm ngục Bastille ngày 14 tháng 7 năm 1789 là bước đầu tiên. Jacques de Flesselles – prévôt des marchands của thành phố, tương đương thị trưởng – bị giết. Ngày 15 tháng 7, nhà thiên văn Jean Sylvain Bailly tới Tòa thị chính trở thành thị trưởng đầu tiên của Paris. Đến cuối tháng 7 thì tinh thần chủ quyền nhân dân lan ra khắp nước Pháp. Ngày 4 tháng 8, Quốc hội tuyên bố bãi bỏ chế độ phong kiến. Ngày 5 tháng 10, những người nổi dậy tới Versailles vào buổi tối. Sáng ngày 6, họ chiếm lâu đài và buộc nhà vua phải quay trở lại Paris, trú ngụ ở cung điện Tuileries. Sau đó một Quốc hội lập hiến được triệu tập ở Tuileries ngày 19 tháng 10[56].

Ngày 14 tháng 7 năm 1790, lễ hội Fédération được tổ chức ở Champ-de-Mars mừng một năm ngày phá ngục Bastille. Quốc hội với nhiều bè phái dẫn tới mâu thuẫn. Đa số vẫn ủng hộ chế độ quân chủ, đã đi đến thỏa thuận cho vua Louis làm một đấng quân vương bù nhìn. Tình hình chính trị rối loạn đẩy Pháp vào cuộc chiến tranh với Áo và các đồng minh. Ngày 20 tháng 4 năm 1792, Pháp khai chiến với Áo, tình hình trong nước hỗn loạn. Đêm 9 tháng 7 năm 1792, những người cách mạng chiếm Tòa thị chính thành phố. Trong ngày 10 tháng 8, đám đông vây hãm cung điện Tuileries với sự ủng hộ của chính quyền thành phố mới. Vua Louis XVI cùng hoàng gia bị tống giam ở Tour du Temple. Ngày 21 tháng 9 năm 1792, chính quyền tuyên bố chấm dứt chế độ quân chủ và lập ra nền Cộng hòa. Ngày 21 tháng 1, tại quảng trường Louis XV – được đặt tên lại là quảng trường Cách mạng – Louis XVI bị hành quyết bởi tội danh âm mưu chống lại tự do nhân dân và an ninh chung. Sau đó tới Marie-Antoinette, Danton, Lavoisier và Robespierre cùng khoảng 1200 người khác bị ghép vào tội phản cách mạng, lĩnh án tử hình[57].

Thời kỳ Cách mạng không phải là tiến trình tốt cho việc tăng trưởng thành phố. Rất ít khu công trình được thiết kế xây dựng và nhiều nhà thời thánh, tu viện bị tàn phá. Đến thời kỳ Đốc chính, một số ít khu công trình phong thái Tân cổ xưa mọc lên. Vào năm 1800, dân số Paris khoảng chừng 548.000 người. Đến năm 1806, nhờ những cuộc di cư từ những tỉnh, dân số Paris lên đến 650.000 người [ 52 ]. So với Luân Đôn, từ giữa thế kỷ 18, Paris bị bỏ xa về kinh tế tài chính lẫn dân số. Năm 1800, dân số Luân Đôn đã xê dịch một triệu người .Năm 1799, Napoléon Bonaparte lên nắm quyền. Ngày 2 tháng 12 năm 1804, Napoléon nhận tôn phong nhà vua từ Giáo hoàng Pie VII tại nhà thời thánh Đức Bà. Paris liên tục là thủ đô hà nội của Đệ nhất đế chế Pháp .

Từ thời kỳ Khôi phục tới Công xã Paris[sửa|sửa mã nguồn]

Đại lộ Opéra sau cải tạo Paris thời Đệ nhị đế chế, tranh của Camille Pissarro
Sự sụp đổi của Đệ nhất đế chế vào 1814 và 1815 dẫn đến việc quân đội Anh và Nga tới đồn trú ở Paris. Louis XVIII trở về từ nơi lưu đày, ngụ tại hoàng cung Tuileries .Louis XVIII và Charles X, rồi cả nền Quân chủ tháng bảy ít bận tâm tới quy hoạch đô thị Paris. Giai cấp công nhân tăng trưởng mạnh, sống chi chít trong những thành phố TT, tỷ lệ tới 100.000 người một km². Dịch tả năm 1832 sát hại 32.000 người. Vào năm 1848, 80 % số người chết bị chôn ở những huyệt tập thể và hai phần ba dân Paris quá nghèo để trả tiền thuế. Những người dân bị bần cùng hóa liên tục nổi dậy khiến Charles X, rồi Louis-Philippe phải thoái vị .Đây cũng là quá trình Paris có nhiều tăng trưởng. Năm 1825, việc kiến thiết xây dựng kênh Saint-Martin hoàn tất. Ngày 26 tháng 8 năm 1837, tuyến đường sắt tiên phong của Pháp hoàn thành xong, nối Paris với Saint-Germain-en-Laye. Các nhà ga Saint-Lazare, Gare du Nord, những tuyến đường sắt Paris-Orléans, Paris-Rouen được thiết kế xây dựng mở ra kỷ nguyên đường tàu. Năm 1825, chiếu sáng công cộng bằng khí gaz được thử nghiệm ở trung tâm vui chơi quảng trường Vendôme. Và tới năm 1843, chiếu sáng bằng điện được thử nghiệm ở trung tâm vui chơi quảng trường Concorde. Xã hội phức tạp thời kỳ này được phản ánh qua những tác phẩm của Balzac, Victor Hugo hay Eugène Sue .Đệ nhị đế chế khởi đầu từ năm 1852. Dưới thời Napoléon III, Paris có những đổi khác triệt để. Trong vòng không đến 20 năm, từ một thành phố với cấu trúc cũ, Paris trở thành một thành phố tân tiến. Napoléon III cùng Nam tước Haussmann có những sáng tạo độc đáo đúng mực về quy hoạch thành phố : những con phố, quốc lộ được vẽ lại, lao lý về mặt ngoài những ngôi nhà, sắp xếp những khoảng trống xanh … Ngày 1 tháng năm 1860, một luật đạo được cho phép sáp nhập một loạt hạt xung quanh với Paris. Từ 12 Q. với 3.288 hecta, Paris trở thành 20 Q. với tổng diện tích quy hoạnh 7.088 hecta. Sự tăng trưởng đô thị còn liên tục vào cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20 .

Trong cuộc chiến tranh Pháp-Phổ, năm 1870 Paris bị quân đội Phổ vây hãm trong nhiều tháng. Ngày 8 tháng 2 năm 1871, một chính phủ mới được bầu. Tới ngày 26 tháng 2, một hiệp định sơ bộ được ký ở Versailles chuẩn bị cho hiệp ước Frankfurt – mà nước Pháp quá thua thiệt – sau đó. Tới ngày 1 tháng 5, mang tính tượng trưng, những nhóm quân Phổ vào Paris diễu hành trên đại lộ Champs-Élysées. Dân chúng Paris bất mãn, nổi dậy ngày 18 tháng 5 năm 1871, là sự bắt đầu của Công xã Paris. Adolphe Thiers cùng chính phủ phải tạm thời chuyển về Versailles ngày 20 tháng 3. Từ 22 tới 28 tháng 5 là Tuần lễ đẫm máu kết thúc Công xã Paris[58] · [59].

Từ Belle Époque tới Chiến tranh quốc tế thứ hai[sửa|sửa mã nguồn]

Trong thời kỳ Belle Époque, Paris có những bước tăng trưởng kinh tế tài chính quan trọng. Năm 1913, thành phố có tới một ngàn công ty với một triệu nhân công [ 60 ]. Trong khoảng chừng thời quan 1900 tới 1913, sau sự sinh ra của điện ảnh, 175 rạp chiếu phim được mở ở Paris. Các đại shop cũng khởi đầu Open, mở màn là Le Bon Marché, rồi tới La Samaritaine, Galeries Lafayette … Hai cuộc triển lãm quốc tế vào năm 1889 và 1900 vật chứng cho quá trình hoàng kim của Belle Époque. Tháp Eiffel kiến thiết xây dựng nhân triển lãm năm 1889, kỷ niệm 100 năm Cách mạng Pháp. Tuyến tàu điện ngầm tiên phong cùng Grand Palais, Petit Palais và cầu Alexandre-III triển khai xong năm 1900. Công nghiệp tăng trưởng chuyển ra ngoài ngoài thành phố : hãng xe hơi Renault ở Boulogne-Billancourt và Citroën ở Suresnes. Một số nghành khác, như ngành in và báo chí truyền thông, vẫn ở lại trong nội ô thành phố [ 61 ]. Belle Époque cũng là thời kỳ mà Paris trở thành TT văn hóa truyền thống của quốc tế. Thành phố sản sinh ra nhiều nghệ sĩ lớn cùng rất nhiều những nhà văn, họa sỹ nổi tiếng của Pháp và khắp nơi trên quốc tế tới Paris .Năm 1910, sông Seine với một trận lụt thế kỷ đã làm thành phố thiệt hại tới ba tỷ franc [ 62 ]. Trong Chiến tranh quốc tế thứ nhất, Paris tránh được những trận đánh nhưng phải chịu những cuộc ném bom và nã pháo của quân đội Đức. Tuy vậy những cuộc ném bom này chỉ lẻ tẻ và mang đặc thù tâm ý [ 63 ]. Vào khoảng chừng thời hạn giữa hai cuộc thế chiến, thành phố phải đương đầu với những khủng hoảng cục bộ về kinh tế tài chính và xã hội. Để xử lý yếu tố nhà tại, những nhà ở tầm trung được lập nên. Bên cạnh đó, ngoại ô cũng được chia lô để kiến thiết xây dựng những ngôi nhà. Vào năm 1921, dân số Paris lên đến 2.906.000 người [ 64 ] .Trong Chiến tranh quốc tế thứ hai, nước Pháp đầu hàng, nhà nước của thống chế Pétain chuyển đến Vichy. Paris trở thành trụ sở chỉ huy của quân đội Đức tại Pháp [ 65 ]. Ngày 16 và 17 tháng 7 năm 1942, 12.884 người Do Thái – cả phụ nữ và trẻ nhỏ – bị bắt [ 66 ]. Ngày 6 tháng 6 năm 1944, những lực lượng Đồng Minh đổ bộ vào bờ biển Normandie và tới ngày 25 tháng 8, Paris được giải phóng. Trước khi rút quân, tướng Dietrich von Choltitz đã trái lệnh Adolf Hitler, không cho hủy hoại thành phố [ 67 ] .

Paris đương đại[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1956, Paris trở thành thành phố sinh đôi của Roma, như một hình tượng của sự hòa giải sau Chiến tranh quốc tế thứ hai [ 68 ]. Trong nhiệm kỳ của tổng thống Charles de Gaulle, từ 1958 tới 1969, nhiều sự kiện chính trị đã diễn ra ở thủ đô hà nội. Ngày 17 tháng 10 năm 1961, một cuộc biểu tình cho nền độc lập của Algérie bị công an đàn áp, ước tính 32 tới 325 người chết [ 69 ]. Từ ngày 22 tháng 3 năm 1968, một trào lưu sinh viên, mở màn từ Đại học Nanterre lan dần tới thành phố La Tinh trở thành một vụ bạo loạn. Đỉnh điểm ngay 13 tháng 5, một cuộc biểu tình với 800.000 người chống lại công an. Phải sau hai tháng, tình hình mới yên tĩnh trở lại [ 70 ] .Vào thời kỳ tiếp theo, những tổng thống Pháp cho thiết kế xây dựng nhiều khu công trình văn minh cả trong Paris và ngoại ô. Từ những năm 1960, khu đô thị văn minh La Défense dần Open. Vào năm 1976, cơ quan chính phủ lần tiên phong gật đầu một hội đồng thị chính độc lập kể từ 1871. Jacques Chirac trở thành thị trưởng Paris tiên phong kể từ 1971 và giữ chức vụ này cho tới tận 16 tháng 5 năm 1995. Trong nhiệm kỳ của tổng thống François Mitterrand, luật ngày 31 tháng 12 năm 1982 được cho phép mỗi Q. của Paris có một quận trưởng và hội đồng riêng [ 71 ] .

Thị trưởng trước của Paris là Bertrand Delanoë, đảng viên Đảng xã hội, được bầu năm 2001. Bertrand Delanoë theo đuổi những chính sách giảm lượng ô tô trong thành phố, khuyến khích phương tiện giao thông công cộng cùng xe đạp và đi bộ. Cũng trong nhiệm kỳ của Bertrand Delanoë, một số hoạt động, lễ hội như Nuit Blanche, Paris-Plage bắt đầu được tổ chức hằng năm.

Vào ngày 5 tháng năm năm trước, Anne Hidalgo, một người Xã hội chủ nghĩa, đã được bầu làm thị trưởng nữ tiên phong của thành phố Paris. [ 72 ]

Cuộc tiến công khủng bố năm năm ngoái[sửa|sửa mã nguồn]

Vào ngày 7 tháng năm 2015, hai kẻ Hồi giáo cực đoan tấn công trụ sở của tờ báo Charlie Hebdo và giết chết mười ba người [73] vào ngày 9 tháng 1, một tên khủng bố thứ ba, tuyên bố y là một thành viên của ISIS, đã giết chết bốn con tin trong cuộc tấn công vào một cửa hàng tạp hóa của người Do Thái ở Porte de Vincennes. Một loạt các cuộc tuần hành diễn ra ở các thành phố trên toàn nước Pháp vào ngày 10 và 11 tháng 1 năm 2015 để tưởng niệm các nạn nhân của vụ tấn công Charlie Hebdo, vụ nổ súng tại Montrouge, và cuộc khủng hoảng con tin Porte de Vincennes, đồng thời lên tiếng ủng hộ cho tự do ngôn luận, tự do báo chí và chống chủ nghĩa khủng bố. Các quan chức Pháp ước tính rằng các cuộc tuần hành đã có sự tham gia của khoảng bốn triệu người dân cả nước, trở thành đợt tuần hành công cộng lớn nhất tại Pháp kể từ năm 1944, khi Paris được giải phóng khỏi tay Đức Quốc xã vào cuối cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai.[74][75]

Vào ngày 13 tháng 11 năm năm ngoái, một loạt những vụ đánh bom và xả súng ở Paris và Saint-Denis, mà ISIS công bố chịu nghĩa vụ và trách nhiệm, [ 76 ] đã giết chết 130 người và làm bị thương hơn 350 người. [ 77 ]
Không giống với những thủ đô hà nội khác, địa giới của Paris chỉ gồm có 20 Q.. Khu vực ngoại ô nằm ngoài 20 Q. này tuy được đô thị hóa từ thế kỷ 19 và có tỷ lệ dân số rất cao nhưng đều thuộc về những tỉnh khác của vùng Île-de-France. Vì vậy sống sót những khái niệm nội ô Paris, khu vực đô thị Paris, vùng đô thị Paris .Theo ước tính của Viện Thống kê và Nghiên cứu kinh tế tài chính vương quốc Pháp, dân số nội ô thành phố Paris vào 1 tháng 1 năm 2018 khoảng chừng 2,206,488 ngườiTheo tìm hiểu năm 2012, khu vực đô thị Paris với 396 xã có dân số là 10,550,350. Vùng đô thị Paris, gồm tổng số 1584 xã chịu ảnh hương bởi TP. hà Nội, có dân số 11.174.743 người [ 20 ], đông dân nhất trong Liên minh châu Âu, và đông dân thứ ba ở châu Âu, sau Istanbul và Moskva. [ 78 ]

Tổ chức hành chính[sửa|sửa mã nguồn]

Theo luật ngày 10 tháng 7 năm 1964[79], và có hiệu lực từ 1 tháng 1 năm 1968, về tổ chức lại vùng Paris: thành phố Paris là một xã của Pháp (commune), đồng thời là tỉnh của Pháp (département). Trước đó, từ năm 1790, Paris từng là tỉnh lỵ của tỉnh Seine.

Ngược lại với các thủ phủ khác của Pháp, không có sự liên quan về thuế khóa giữa Paris và ngoại ô của thành phố. Cũng phải xác định rằng địa hạt của thành phố Paris chỉ bao gồm phần trung tâm, khác với các thủ đô khác trên thế giới.

Tỉnh Paris chỉ gồm một xã duy nhất, và được chia nhỏ thành 20 quận. Trong lịch sử, vào 11 tháng 10 năm 1795, Paris được chia làm 12 quận. Cách phân chia này kéo dài tới năm 1860, khi một số phần ngoại ô được sáp nhập vào Paris, và thành phố được chia thành 20 quận như ngày nay. Tuy thế, trong bầu cử, Paris lại được chia thành 21 khu vực cử tri.

Quy chế của Paris đã từng biến hóa nhiều lần. Từ 26 tháng 3 tới 22 tháng 5 năm 1871, Paris là trụ sở của chính quyền sở tại khởi nghĩa Công xã Paris với hội đồng dân chủ được bầu lên. Bắt đầu Đệ Tam Cộng hòa, bộ luật được ban bố ngày 5 tháng 4 năm 1884 trao quyền hành pháp cho tỉnh trưởng tỉnh Seine và quyền công an cho công an trưởng thành phố. Hội đồng Paris, do thành phố bầu, mỗi năm chỉ định một quản trị có công dụng đại diện thay mặt. Paris không có thị trưởng. Chi tiêu thành phố do Nhà nước phê chuẩn .Luật ngày 31 tháng 12 năm 1975, có hiệu lực thực thi hiện hành vào năm 1977 khi bầu cử thành phố, đã thiết lập Hội đồng Paris. Hội đồng này vừa là hội đồng thị chính, vừa là hội đồng chung, gồm 109 thành viên là những người bầu lên thị trưởng Paris. Các ủy ban của Q. giữ vai trò tư vấn. Cảnh sát trưởng được Nhà nước chỉ định giữ vai trò công an. Cuối cùng, luật ngày 31 tháng 12 năm 1982 lan rộng ra quyền lực tối cao của Hội đồng Paris, đóng vai trò chính về mặt ngân sách và thiết lập những Hội đồng quận. Các công dụng về quản trị hành chính trật tự xã hội được san sẻ giữa thị trưởng và cảnh sát trưởng .

giá thành và thuế[sửa|sửa mã nguồn]

Conciergerie từng là một nhà tù, nơi giam giữ Marie-Antoinette
Ngân sách chi tiêu của thành phố cho năm 2013 là 7,6 tỷ euro. Phần lớn nhất của ngân sách ( 38 % ) dành cho những dự án Bất Động Sản nhà ở và đô thị công cộng ; 15 % cho đường đi bộ và giao thông vận tải ; 8 % cho những trường học ( trong đó đa phần được hỗ trợ vốn bởi ngân sách nhà nước ) ; 5 % cho những khu vui chơi giải trí công viên và khu vườn ; và 4 % cho văn hóa truyền thống [ 80 ] .Hội đồng Paris quay lại tỷ suất đánh thuế giống như năm 2000 : 8,8 % thuế cư trú ; 7,11 % thuế đất kiến thiết xây dựng ; 13,5 % thuế đất không kiến thiết xây dựng và 12,35 % thuế kinh doanh thương mại, sản xuất [ 81 ]. Thuế khóa chiếm 53,2 % nguồn thu của thành phố [ 82 ] .
Tòa án lớn Paris nằm tại Palais de Justice trên hòn đảo Île de la Cité. Đây là nơi xét xử nhiều vụ án lớn nhất của Pháp. Mỗi Q. còn có một tòa án nhân dân riêng. Tòa án thương mại của Paris cũng nằm trên hòn đảo Île de la Cité. Tòa án công an ở phố Ferrus Quận 14 còn Hội đồng hòa giải lao động nằm trên phố Louis-Blanc Quận 10. Ngoài ra Paris còn có ba phòng giúp tư vấn về những thông tin pháp lý tại những Quận 10, 14 và 17 [ 83 ] .Thành phố Paris có những nhà tù nổi tiếng, đi vào lịch sử vẻ vang : Bastille được hoàn thành xong năm 1370 bị phá trong Cách mạng Pháp ; Conciergerie từng là nơi giam giữ Marie-Antoinette cùng một số ít nhân vật hoàng gia cũng trong thời hạn Cách mạng ; một phần của thành tháp Vincennes cũng từng là nhà tù .

Vùng Île-de-France là một trong những khu vực kinh tế tài chính quan trọng nhất quốc tế. Vào năm 2011, GDP của Île-de-France là 607 tỷ euro, tương tự 845,9 tỷ đô la [ 84 ]. Giả sử là một vương quốc, Île-de-France sẽ đứng thứ 17 quốc tế, xê dịch với Hà Lan [ 85 ]. Mặc dù khu vực đô thị Paris có dân số đứng khoảng chừng thứ 20 trong những khu vực đô thị lớn trên quốc tế, nhưng GDP của Paris đứng thứ 5, chỉ sau Tokyo, Thành Phố New York, Los Angeles, và Chicago [ 86 ] .Ile-de-France là khu vực đô thị giàu thứ tám ở châu Âu với GDP trung bình đầu người là 46 600 euro trong năm 2013 so với 86 400 euro của Greater London và 68 500 euro của Luxembourg [ 87 ]Hoạt động kinh tế tài chính ở khu vực Paris cũng phong phú, không đặc trưng giống những thành phố kinh tế tài chính lớn khác như Los Angeles với ngành công nghiệp vui chơi, hay Luân Đôn và Thành Phố New York với nghành nghề dịch vụ kinh tế tài chính. Theo số liệu của INSEE vào 31 tháng 12 năm 2004, vùng Île-de-France có 18.548 người thao tác trong nghành nghề dịch vụ nông nghiệp, công nghiệp có 847.802 lao động, còn những ngành dịch vụ chiếm đến 4.476.415 người. Tuy nông nghiệp chiếm tới 50 % diện tích quy hoạnh đất của toàn vùng, nhưng số nông dân chỉ là 7.600 người. Vào năm 2002, tổng sản phẩm nông nghiệp của Île-de-France đạt 750 triệu euro. Ở công nghiệp, số lượng đó là 67,25 tỷ euro với những nghành hầu hết như : sản xuất hàng tiêu dùng, thiết kế xây dựng, xe hơi, nguồn năng lượng … Còn ngành dịch vụ lên tới 328,225 tỷ euro, tương tự 82,8 % .Nội ô Paris tập trung chuyên sâu một số lượng lớn lao động, gần 1.650.600 vào năm 2004, chiếm 31 % số nhân lực của vùng. Tiếp theo đó là Hauts-de-Seine với 848.200, tương tự 16 % [ 88 ]. Vào năm 2002, mức lương trung bình ở Paris là 19 euro một giờ, cao hơn một chút ít so với toàn Île-de-France : 18,2 euro. So với trung bình của toàn nước Pháp là 13,1 euro một giờ thì nó vượt khá xa. Nhưng lại sống sót một chênh lệch lớn : 10 % những nhân công hưởng lương cao nhất nhận được gấp bốn lần 10 % hưởng lương thấp nhất. Còn toàn vùng, tỷ suất này là 3,7 và ở những tỉnh là 2,6. Mặt khác, còn có sự không đồng đều về mặt địa lý : ở Quận 8, lương trung bình một giờ là 24,2 euro, cao hơn 82 % so với Quận 20 : 13,3 euro. Nhưng ngược lại, sự chênh lệch lương giữa phái mạnh và phái đẹp chỉ 6 %, trong khi ở những tỉnh lên đến 10 % [ 89 ] .

Các thành phố văn phòng[sửa|sửa mã nguồn]

Paris thuộc khu vực kinh tế tài chính thứ ba – không trực tiếp sản xuất. Thành phố là nơi đặt trụ sở, văn phòng nhiều công ty lớn của Pháp cũng như quốc tế. Sở thanh toán giao dịch sàn chứng khoán Paris với gần 400 ngân hàng nhà nước và công ty, được xem như đứng thứ tư quốc tế, sau Tokyo, Thành Phố New York và Luân Đôn .Được tăng trưởng từ những năm 1960, khu vực La Défense ở phía tây thành phố với những nhà chọc trời như tháp Areva, tháp EDF, tháp Gan … có tới 3 triệu m² văn phòng và tập trung chuyên sâu 150.000 nhân viên cấp dưới. Có thể thấy ở đây sự hiện hữu của 1.500 công ty, trong đó có 14 trong 20 công ty số 1 của Pháp và 15 trong 50 công ty số 1 của quốc tế [ 90 ]. Vẫn có những dự án Bất Động Sản tăng trưởng tiếp khu vực này với nhiều nhà chọc trời được triển khai từ 2010 đến năm ngoái. Một thành phố văn phòng khác thuộc TT thành phố, quanh nhà hát Opéra Garnier. Tuy có một vài trò quan trọng nhưng ở đây giá quá cao và diện tích quy hoạnh những văn phòng rất số lượng giới hạn .Một vài khu vực vẫn liên tục được quy hoạch. Paris Rive Gauche ở Quận 13 là dự án Bất Động Sản quan trọng nhất lúc bấy giờ. Hay ở ngoại ô, những khu vực có giá thấp hơn, như Plaine Saint-Denis thuộc tỉnh Seine Saint-Denis hoặc về phía trường bay Charles-de-Gaulle [ 91 ] .
Sacré-Cœur, một trong những điểm thu hút nhất
Du lịch, với khái niệm tân tiến, chỉ trở nên thực sự quan trọng ở Paris sau việc Open của đường sắt vào những năm 1840. Và khởi đầu từ năm 1855, những Triển lãm quốc tế đã lôi cuốn số lượng lớn hành khách, cũng là dịp giúp Paris có thêm nhiều khu công trình mới, trong đó nổi tiếng nhất chính là tháp Eiffel vào năm 1889. Các khu công trình của Paris, cùng với những giá trị về văn hóa truyền thống, đã giúp du lịch thành phố đặc biệt quan trọng tăng trưởng .Lĩnh vực du lịch lúc bấy giờ đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế tài chính Paris, chiếm 12,8 % nhân công của thành phố, tức 147.000 người. Các hành khách chiếm 50 % số người tới thăm kho lưu trữ bảo tàng, 8 % doanh thu của Công ty giao thông vận tải công cộng Paris RATP, và ở đầu cuối là 60 % khách trọ của những khách sạn [ 92 ]. Năm 2005, toàn vùng Île-de-France có 2.508 khách sạn với 154.745 phòng, trong đó 1.534 khách sạn nằm trong Paris. Tuy là một thành phố đắt đỏ, nhưng giá những khách sạn 2 sao của Paris lại thấp, đứng thứ 17 trên tổng số 20 đô thị lớn của quốc tế. Ngược lại, những khách sạn sang trọng và quý phái của Paris lại thuộc hạng đắt nhất, sau Genève [ 93 ] .Năm 2013, Paris đón tổng số 32 triệu khách du lịch, trong đó 15,5 triệu khách quốc tế, khiến nó trở thành thành phố được ghé thăm nhiều nhất trên quốc tế [ 94 ]. Còn toàn vùng Île-de-France số lượng lên đến 44 triệu. Vào năm 2006, năm mươi khu vực văn hóa truyền thống số 1 của thành phố đã có 69,1 triệu lượt viếng thăm, tăng 11,3 % so với năm 2005. Nhà thờ Đức Bà đón 13,5 triệu hành khách, là khu công trình lôi cuốn nhất nước Pháp. Tiếp theo, nhà thời thánh Sacré-Coeur với 10,5 triệu, viện kho lưu trữ bảo tàng Louvre với 8,3 triệu, tháp Eiffel 6,7 triệu, TT Pompidou 5,1 triệu, Cité des sciences et de l’industrie trong khu vui chơi giải trí công viên La Villette và kho lưu trữ bảo tàng Orsay ngang nhau với 3 triệu lượt khách viếng thăm [ 95 ]. Ngoài ra khu vui chơi giải trí công viên Disneyland nằm ở ngoại ô Paris mỗi năm cũng lôi cuốn 12,5 triệu lượt khách [ 96 ] .Tuy là thủ đô hà nội lôi cuốn nhất trên quốc tế, nhưng Paris lại là một trong những thành phố đắt nhất và bị cho là kém hiếu khách. Theo cuộc một tìm hiểu được triển khai bởi văn phòng Global Market Insite về 60 thành phố trên quốc tế, qua quan điểm của 14.000 người [ 97 ], Paris đứng đầu là thành phố đẹp nhất, năng động nhất nhưng đứng thứ 52 về chất lượng nghênh tiếp [ 98 ]. Chính quyền thành phố đã có những cố gắng nỗ lực để đổi khác điều này. Trên truyền hình Open những đoạn phim ngắn tự chế giễu về tính kém hiếu khách của người dân Paris .

[99]La Défense, khu trung tâm kinh doanh chuyên dụng lớn nhất ở châu Âu

Khác biệt xã hội[sửa|sửa mã nguồn]

Những người giàu có sống ở phía tây thành phố, trong khi phía đông bắc tập trung dân cư nghèo nhất và có gốc nhập cư
Tương tự ở một vài thành phố lớn khác như Luân Đôn hay Thành Phố New York, sự tăng giá liên tục của cho thấy những dân cư nghèo và trung bình dần được sửa chữa thay thế bằng một những tầng lớp mới khá giả hơn. Ở Paris, sự hoạt động này phổ cập ngay cả ở những thành phố được xem là tầm trung, như Quận 10 hay một số ít khu vực gần ngoại ô như Montreuil thuộc Seine-Saint-Denis. Paris là thành phố đứng thứ 12 nước Pháp về tỷ suất phải đóng thuế gia tài : 34,5 hộ trên 1.000 người dân. Năm 2006, 73.362 mái ấm gia đình khai thuế gia tài trên 1.961.667 euro [ 100 ] [ 101 ]. Với 27.400 euro thu nhập trung bình cho mỗi người vào 2001, những mái ấm gia đình Paris ở mức sung túc nhất nước Pháp. Bốn tỉnh đứng vị trí số 1 khác cũng đều thuộc Île-de-France : Hauts-de-Seine, Yvelines, Essonne và Val-de-Marne. Điều này phản ánh sự tập trung chuyên sâu nguồn nhân lực cao ở khu vực Paris .Nhưng mặc dầu Paris mang hình ảnh của một thành phố phong phú với những những tầng lớp cao và quan trọng của xã hội, ngay trong nội thành của thành phố Paris thực tiễn vẫn có những chênh lệch. Sự độc lạ truyền thống cuội nguồn lưu lại bởi những người dân phía tây thường phong phú hơn phía đông. Thu nhập trung bình những người dân Quận 7 cao nhất, 31.521 euro trên một người một năm vào 2001. Còn ở Quận 19, số lượng này là 13.759 euro. Người dân ở những Quận 6, 7, 8 và 16 có thu nhập cao hơn những Quận 10, 18, 19, 20 – là những Q. kém nhất [ 102 ]. Những người nghèo cũng sống sót ở Paris : Trong năm 2012, 14 Phần Trăm hộ mái ấm gia đình ở thành phố kiếm được ít hơn € 977 mỗi tháng, dưới mức nghèo. 25 % dân cư trong Q. 19 sống dưới mức nghèo nàn ; 24 % trong Q. 18, 22 % trong Q. 20 và 18 % trong Q. 10. Trong thành phố phong phú nhất của thành phố, Q. 7, chỉ có 7 % sống dưới mức bần hàn ; 8 % trong Q. 6 ; và 9 % trong Q. 16 [ 103 ]Sự độc lạ xã hội còn mang cả tính chủng tộc : 32,6 % những mái ấm gia đình Paris có gốc ngoài Liên minh châu Âu ở mức nghèo, trong khi đó số lượng với những mái ấm gia đình Pháp là 9,7 % [ 104 ]. Các Quận 18, 19 và 20 tập trung chuyên sâu tới 40 % dân nghèo của Paris và nhiều thành phố còn kèm theo những khó khăn vất vả xã hội khác, như thất nghiệp cao, điều kiện kèm theo giáo dục, y tế cũng kém hơn. Đây cũng là khu vực đón rước nhiều người nhập cư đến từ Bắc Phi và một số ít nước gần Sahara. Chênh lệch mức sống phân bổ theo địa lý còn lê dài ra cả ngoài ngoại ô. Các xã thuộc Hauts-de-Seine gần Quận 16 giàu sang hơn những xã thuộc Seine-Saint-Denis gần Quận 19 .Những độc lạ về mặt xã hội còn hoàn toàn có thể thấy ở 1 số ít thành phố Open những hội đồng đặc trưng. Khu phố Le Marais lôi cuốn nhiều người đồng tính. Cộng đồng Do Thái quy tụ quanh phố Rosiers từ thế kỷ 13. Phường Olympiades Quận 13 là nơi tập trung chuyên sâu những người Trung Quốc, Nước Ta, Lào … tạo nên thành phố châu Á lớn nhất ở châu Âu. Khu phố La Tinh, với những trường học và khu công trình, luôn đông đúc sinh viên và khách du lịch .
Tương tự nhiều thành phố TT khác, Paris có nhiều sinh viên, người trẻ tuổi và người già hơn trung bình của cả nước Pháp. Vì thế số mái ấm gia đình có vẻ như ít hơn. Vào năm 1999, trong số những mái ấm gia đình Paris, có 22 % hợp thành bởi một cặp vợ chồng với tối thiểu một con nhỏ hơn 25 tuổi. Số gia đình này, với tổng số 865.000 người, chiếm 40,7 % dân số Paris. Ngược lại có 27 % sống độc thân và 19 % sống đôi. Tức tổng số có khoảng chừng 47 % là độc thân trên sách vở, trong khi tỷ suất đó của toàn nước Pháp là 35 %. Có 37 % số người Paris đã kết hôn, còn cả nước Pháp tỷ suất là 50 % .Tỷ lệ số mái ấm gia đình chỉ có bố hoặc mẹ của Paris cũng cao hơn trung bình nước Pháp. Vào năm 1999, trong khi cả nước Pháp là 19 % thì ở Paris là 27 %, chiếm 7,7 % dân số. Điều đó hoàn toàn có thể cho thấy tỷ suất ly hôn cũng cao : trên tổng số 100 cặp kết hôn có 55 cặp ly hôn sau đó. Tỷ lệ sinh của Paris cao hơn trung bình nước Pháp : 14,8 ca sinh trên 1.000 dân so với số lượng 13,2 của cả nước. Ngược lại, tỷ suất sinh 1,75 con trên một mái ấm gia đình của Paris thấp hơn mức trung bình 1,87 của cả vùng và 1,86 của cả nước Pháp. Trong đó 50 % số mái ấm gia đình Paris chỉ có một con và 17 % có ba con hoặc hơn. Lý do bởi giá cao, những mái ấm gia đình thường sống trong một diện tích quy hoạnh nhỏ hẹp [ 105 ] .
Khu Masséna thuộc dự án nhà ở Italie 13 bắt đầu vào thập niên 1960
Hơn 50% – 58,1 % vào năm 1999 – số căn hộ cao cấp của Paris chỉ gồm một hoặc hai phòng [ 106 ]. Điều đó hoàn toàn có thể cho thấy một phần khá lớn dân Paris sống độc thân hoặc là những cặp không con. Với nguyên do những căn hộ chung cư cao cấp không có diện tích quy hoạnh rộng và giá quá cao khiến nhiều mái ấm gia đình chuyển ra sống ngoài ngoại ô. Nhưng sự lựa chọn này kéo theo những bất lợi trong việc phải chuyển dời vào thành phố hàng ngày để thao tác. Những người quyết định hành động ở lại cũng đương đầu với 1 số ít khó khăn vất vả : dân số quá đông, tâm ý stress của đô thị, ô nhiễm, giá thành đắt đỏ, kém bảo mật an ninh … Về thâm niên những tòa nhà, vào năm 1999, 55,4 % được xây trước 1949, và chỉ có 3,8 % xây sau 1990 [ 107 ] .Toàn bộ thành phố, số lượng nhà ở xã hội chiếm hơn 17 %. Thế nhưng tỷ suất này có sự không đồng đều, mười Q. tiên phong thuộc khu vực lịch sử vẻ vang TT chỉ chiếm 6 % số nhà tại xã hội của thành phố. Trong khi đó ba Quận 13, 19 và 20 chiếm tới 47 % với số lượng 96.000 và năm 1999. Nếu thêm vào đó những Quận 12, 14, 15 và 18 thì hoàn toàn có thể thấy vành đai phía nam và hướng đông bắc chiếm tới 81 % số nhà tại xã hội của Paris [ 108 ] .Giá cả ở Paris thuộc hàng cao nhất châu Âu và quốc tế góp thêm phần làm đời sống ở thành phố này trở nên đắt đỏ. Vào năm 2007, giá nhà trung bình những căn hộ chung cư cao cấp hạng sang đạt tới 12.600 euro một mét vuông [ 109 ] [ 110 ]. Ở một số ít thành phố sang trọng và quý phái, số lượng còn hoàn toàn có thể cao hơn nữa .

Paris là thành phố đắt thứ năm thế giới về số tiền mua nhà với mức giá $18.499 trên mét vuông ($1.718,6/foot vuông) trong năm 2014.[111] Theo một nghiên cứu trong năm 2012 của báo La Tribune , khu vực có giá nhà ở đắt nhất là quận 1, với mức giá trung bình là $20.665 trên mét vuông ($1.919,8/foot vuông), trong khi quận 18 chỉ có $3.900 trên mét vuông ($360/foot vuông)[112]

Tổng số nhà ở của thành phố của Paris trong năm 2011 là 1,356,074 căn nhà, tăng so với số lượng 1,334,815 vào năm 2006. [ 113 ]
Hiệu McDonald’s ở khu phố Tàu thể hiện sự giao thoa văn hóa
Như đã được ghi trong hiến pháp, những cuộc tìm hiểu dân số ở Pháp không đặt những câu hỏi thuộc về chủng tộc hay tôn giáo, nhưng có tích lũy những thông tin về nơi sinh. Qua những số lượng này, hoàn toàn có thể thấy Paris là nơi đa văn hóa nhất toàn châu Âu. Theo cuộc tìm hiểu năm 2011, có 23,1 % dân số của thành phố sinh ngoài chủ quyền lãnh thổ chính quốc Pháp [ 114 ] Cũng theo số liệu của cuộc tìm hiểu, 4,2 % dân vùng Paris là những người mới nhập cư, tới Pháp trong khoảng chừng từ 1990 đến 1999, trong đó nhiều nhất là từ Trung Quốc và châu Phi [ 115 ]. Mặt khác, vùng Paris có khoảng chừng 15 % là Fan Hâm mộ Hồi giáo [ 116 ] [ 117 ] .Làn sóng nhận cư quốc tế tiên phong về Paris được mở màn từ năm 1820 với những nông dân Đức tới, chạy trốn cuộc khủng hoảng cục bộ nông nghiệp. Nhiều làn sóng nhập cư khác lê dài liên tục tới tận thời nay : những người Ý và Do Thái vào thế kỷ 19, những người Nga sau cách mạng Nga năm 1917, những người dân thuộc địa trong Chiến tranh quốc tế thứ nhất, những người Ba Lan đến vào khoảng chừng thời hạn giữa hai cuộc thế chiến, người Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Bắc Phi những năm 1950 tới 1970, những người Do Thái sau khi một số ít nước Bắc Phi dành độc lập, những người châu Phi liên tục tới Pháp, và những người châu Á tới sau cuộc chiến tranh Nước Ta [ 118 ] .Những người nhập cư cư trú tập trung chuyên sâu thành những khu vực riêng : Quận 18 và 19 gồm những người gốc Phi bắc Sahara, đặc biệt quan trọng khu Château Rouge và khu Belleville với cả hội đồng Bắc Phi và cùng Nước Trung Hoa. Quận 13 là nơi có Chợ Tàu, ” chinatown ” lớn nhất châu Âu. Khắp vùng Île-de-France, cũng có những người nhập cư còn sống rải rác [ 119 ] .Những người dân nhập cư, hoặc có gốc nhập cư, không ít đã giành được những thành công xuất sắc. Vào đầu thế kỷ 20, nhà văn Marcel Proust và nghệ sĩ Sarah Bernhardt đều mang một phần máu Do Thái và đã nổi danh khắp quốc tế. Tiếp đó là nhà hóa học người Ba Lan Marie Curie, sau khi mất được đưa vào điện Panthéon và in trên tờ 500 franc của Pháp. Cựu Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy tuy sinh ở Paris nhưng là người gốc Hungary. Còn thị trưởng trước kia của Paris là Bertrand Delanoë sinh tại Tunisia và có bố là người Tunisia .

Người vô gia cư[sửa|sửa mã nguồn]

Một người vô gia cư ở Paris
Cũng như tổng thể những đô thị lớn, một số lượng không nhỏ người vô gia cư sống trên đường phố của Paris. Vào năm 2005, theo ước tính của viện INSEE, thành phố có khoảng chừng 8.000 người vô gia cư. Nếu so sách với một vài thành phố lớn khác thì số lượng người vô gia cư ở Paris không cao. Tại Luân Đôn, có 50.000 người vô gia cư trên tổng số 7 triệu dân. Tại Berlin, những số lượng ước tính rất chênh lệch, từ 4.000 tới 10.000 người trên tổng số 3,5 triệu dân. Còn vào năm 2006, số lượng ở Thành Phố New York là 33.000 người [ 120 ] .Ở Paris, 17 % người vô gia cư là phái đẹp, và cứ 3 nữ vô gia cư thì một người kèm theo con nhỏ, hoàn toàn có thể cùng bố đưa trẻ hoặc không. 57 % số người vô gia cư là độc thân, chỉ có 8 % có mái ấm gia đình và một phần ba còn lại đã ly hôn hoặc góa. 24 % số đàn ông cư gia cư sinh trong vùng Île-de-France, 37 % sinh tại những vùng còn lại của Pháp và gần 40 % sinh ở quốc tế. Về tuổi, 48 % những nữ vô gia cư trong khoảng chừng từ 18 tới 30 tuổi. Con số đó ở phái mạnh là 22 %, và 57 % đàn ông vô gia cư trong khoảng chừng 31 tới 50 tuổi. Với điều kiện kèm theo sống kém, nhiều người vô gia cư gặp những yếu tố về sức khỏe thể chất, cả thể chất lẫn tâm ý. 15 % có yếu tố tương quan tới rượu, 20 % có yếu tố về sức khỏe thể chất và 7 % về tâm ý. 59 % nam và 78 % nữ vô gia cư có ăn trưa vào toàn bộ những ngày, đa phần là bánh mỳ kẹp. Còn 16 % nam và 10 % nữ không có bữa trưa nào vào tuần của cuộc tìm hiểu [ 121 ] .

Nhiều tổ chức xã hội tham gia vào việc giúp đỡ những người vô gia cư. Nhà thờ Saint-Eustache giúp đỡ các bữa ăn miễn phí. Les Enfants de Don Quichotte (Những đứa con của Don Quichotte), được thành lập năm 2006, đã bố trí những chiếc lều đỏ cạnh kênh Saint-Martin giúp đỡ những người vô gia cư trong mùa đông.

Paris là một trong những thành phố của Pháp có tỷ suất bác sĩ cao nhất, cả đa khoa và chuyên khoa. Vào năm 2005, toàn Paris có 5.840 bác sĩ đa khoa. Con số đó ở cả Seine-Saint-Denis và Val-d ‘ Oise là 3.349, mặc dầu tổng dân số hai tỉnh này cao hơn Paris [ 122 ] .Trong những bệnh viện của thành phố, một số ít được xây dựng từ rất lâu. Hôtel-Dieu de Paris do Thánh Landry, giáo mục của Paris, lập ra vào năm 651. Hôtel-Dieu de Paris là hình tượng của lòng từ thiện của thành phố, và là bệnh viện duy nhất ở đây cho tới tận thế kỷ 12 [ 123 ]. Bệnh viên Quinze-Vingts do vua Saint Louis lập ra năm 1260 để đón những người mù của Paris, lúc bấy giờ ở số 28 phố Charenton, Q. 12. Điện Invalides được khởi đầu thiết kế xây dựng vào năm 1671 cũng là một bệnh viện cho thương bệnh binh. Ngày nay, dù trở thành một khu công trình nổi tiếng, nó vẫn còn giữ công dụng này .

Phần lớn các bệnh viện của Paris đều thuộc AP-HP (Assistance Publique – Hôpitaux de Paris, cơ quan về y tế công cộng của Paris từ năm 1849) và chính quyền thành phố. AP-HP, với vai trò trung tâm bệnh viện vùng cho cả Paris và Île-de-France, có tới 90.000 nhân viên[124].

Tổng giáo phận Paris là một trong hai mươi ba giáo phận Công giáo ở Pháp. Là giáo phận từ thế kỷ 3, Paris được nâng lên thành tổng giáo phận vào ngày 20 tháng 10 năm 1622. Tổng giáo mục lúc bấy giờ là hồng y André Vingt-Trois. Vào năm 2005, thành phố gồm có 106 giáo xứ, nghênh tiếp những giáo dân và hội truyền giáo quốc tế. Cũng năm 2005, toàn Paris có 730 linh mục, 2.500 tu sĩ và 220 tu viện ( 140 cho nữ và 80 cho nam ) [ 125 ] .
Ở Paris có 15 giáo sở thuộc Giáo hội Cải cách Pháp [ 126 ], và 10 giáo sở thuộc Giáo hội Luther Pháp [ 127 ] .
Nhà thờ Hồi giáo Paris là nhà thời thánh Hồi giáo lớn nhất nước Pháp. Nằm trong thành phố La Tinh, thuộc Quận 5, nhà thời thánh Hồi giáo này được khánh thành vào ngày 15 tháng 7 năm 1926 [ 128 ]. Trong nội thành của thành phố Paris còn rất nhiều nhà thời thánh Hồi giáo khác và ở Quận 10 cũng có một TT văn hóa truyền thống Hồi giáo. Viện quốc tế Ả Rập cũng là một khu vực quan trọng về văn hóa truyền thống Ả Rập, Hồi giáo .
Chùa Vincennes nằm trong rừng Vincennes, bờ nam hồ Daumesnil, trong một tòa nhà cũ của triển lãm thuộc địa từ năm 1931. Tại thành phố Tàu ở Quận 13 cũng có hai ngôi chùa khác. Trong vùng Île-de-France cũng có khoảng chừng 10 ngôi chùa của người Việt [ 129 ] .
Toàn thành phố có 96 đền thờ Do Thái giáo [ 130 ]. Dân số Do Thái của Vùng Paris được ước tính vào năm năm trước là 282.000, biến Paris trở thành nơi tập trung chuyên sâu lớn nhất của người Do Thái trên quốc tế bên cạnh Israel và Hoa Kỳ .

Giáo dục đào tạo tiểu học và trung học[sửa|sửa mã nguồn]

Trong năm học 2005 – 2006, Paris có 263.812 học viên theo học tại những trường công, gồm 135.570 ở bậc học thứ nhất và 138.527 ở bậc học thứ hai. Ở những trường tư có 138.527 học viên theo học. Vào năm 2007, toàn thành phố có 881 cơ sở giáo dục công gồm : 323 trường mẫu giáo, 334 trường tiểu học, 6 cơ sở đặc biệt quan trọng – trường trong bệnh viện, 110 trung học cơ sở, 72 trung học phổ thông, 34 trung học nghề và 2 trung học thực nghiệm. Thêm vào đó là 256 cơ sở giáo dục tư : 110 trường mẫu giáo và tiểu học, 1 trường đặc biệt quan trọng, 67 trung học cơ sở, 73 trung học phổ thông và 5 trung học nghề [ 131 ] .Trong giáo dục bậc trung học, những trường như Louis-le-Grand, Henri-IV và Trung học quốc tế Saint-Germain-en-Laye là những trường khét tiếng, từng là nơi nhiều vĩ nhân của Pháp theo học .

Giáo dục đào tạo ĐH[sửa|sửa mã nguồn]

Là thành phố thủ đô, Paris tập trung nhiều trường đại học lớn và có số lượng sinh viên đông đảo. Từ thế kỷ 12, Paris đã là một trong những trung tâm tri thức lớn nhất của châu Âu, đặc biệt về thần học và triết học. Mang tính biểu tượng, năm 1200 được coi là năm thành lập Đại học Paris, dựa theo một pháp điển của vua Philippe II. Trường đại học với các khoa xuất hiện nằm tại đồi Sainte-Geneviève, thuộc khu phố La Tinh ngày nay. Từ thế kỷ 18, các trường đặc biệt được mở ra cho một số ngành nghề. Đó chính là nguồn gốc của các trường lớn hiện nay. Trường Bách khoa và Trường Sư phạm được thành lập vào thời kỳ Cách mạng Pháp. Vào thế kỷ 19, Đại học Paris hiện đại hợp thành bởi sáu khoa luật, y, dược, văn, thần học và khoa học.

Thế kỷ 20, số lượng sinh viên tăng nhanh. Sau cuộc làm mưa làm gió của sinh viên năm 1968, Đại học Paris được tổ chức triển khai lại thành 13 trường độc lập : Paris I tới Paris XIII như lúc bấy giờ. Một số trường ĐH được mở ở ngoại ô vào những năm 1960, sớm nhất là Đại học Paris X Nanterre năm 1964. Cùng vào khoảng chừng thời hạn đó, nhiều trường lớn đã rời TT, tìm những khu vực rộng hơn ngoài ngoài thành phố. Cao nguyên nhỏ Saclay ở phía nam thành phố trở thành một khu vực quan trọng. Trên một diện tích quy hoạnh đủ rộng, nơi đây tập trung chuyên sâu Đại học Paris XI, những trường lớn như Bách khoa, Trường thương mại HEC cùng những phòng thí nghiệm công và tư .Năm 1991, bốn ĐH khác được xây dựng ở vùng Île-de-France. Khác với những ĐH gần thành phố, chữ ” Paris ” không Open trong tên những trường này. Trong những năm 1990, đã có những dự tính giảm bớt sự tập trung chuyên sâu này như chuyển Trường Hành chính vương quốc ENA về Strasbourg và Trường Sư phạm về Lyon. Nhưng ở đầu cuối, những trường quan trọng nhất vẫn ở lại Paris .

Ngày nay, nội thành Paris vẫn là trung tâm chính của các đại học Pháp. Các trường đại học Paris từ I đến VII đều ở trong nội ô, mặc dù Paris-Dauphine nằm hơi lệch tâm. Có thể nhận thấy bên tả ngạn nhiều trường đại học hơn hẳn. Khu phố La Tinh là một địa điểm quan trọng với sự hiện diện của Sorbonne và Trường Sư phạm (École normale supérieure), Trường Mỏ (École des Mines) cùng Collège de France… Tại Quận 13, gần thư viện François-Mitterrand, nhiều tòa nhà đại học mới được xây thêm cách đây không lâu. Chính quyền thành phố Paris cũng tự duy trì bảy cơ sở giáo dục bậc đại học. Bốn trong số đó dành cho nghệ thuật ứng dụng, đặc biệt là trường École Boulle về nội thất và École Estienne về họa hình, thiết kế bìa sách. Ngoài ra còn hai trường kỹ thuật và một trường về làm vườn[132].

Năm 2004, toàn vùng Île-de-France có tổng số khoảng chừng 600.000 sinh viên, chiếm hơn một phần tư số sinh viên ở Pháp [ 133 ]. Trong đó, 50% sinh viên thuộc những trường nội thành của thành phố Paris [ 134 ]. Cơ quan về đời sống sinh viên, CROUS của Paris có 600 nhân viên cấp dưới thao tác, với ngân sách 70 triệu euro. CROUS Paris quản trị 30 ký túc xá, 16 căng tin và 20 quán cafe sinh viên cùng một TT thể thao, một TT văn hóa truyền thống và một phòng triển lãm [ 135 ]. Cư xá ĐH lớn nhất Paris là Cité internationale universitaire gồm 40 tòa nhà với 5.000 chỗ. Ngoài ra, những khu vực còn lại của Île-de-France do CROUS Créteil và CROUS Versailles quản trị .Ngoài những ưu tiên, trợ cấp như ở toàn nước Pháp, những sinh viên ở vùng Île-de-France còn được hưởng một vài ưu tiên riêng, như giảm giá vé giao thông vận tải công cộng, xem phim … trái lại, đời sống sinh viên Paris cũng gặp nhiều khó khăn vất vả : giá thuê phòng cao, tốn nhiều thời hạn cho đi lại …

Tramway T3
Paris có một mạng lưới hệ thống giao thông vận tải công cộng phong phú và sum sê. Ngoài mạng lưới xe buýt phủ khắp thành phố và ngoại ô, ở Paris còn hoàn toàn có thể kể ra 16 tuyến tàu điện ngầm ( đánh số 1 đến 14 và hai tuyến 3 bis, 7 bis ), 5 tuyến RER ( từ A đến E ) và 4 tuyến tàu điện ( T1 đến T4 ) .Kể từ khi được khánh thành trong năm 1900 mạng lưới Métro ( tàu điện ngầm ) của Paris đã tăng trưởng thành mạng lưới hệ thống giao thông vận tải địa phương được sử dụng thoáng đãng nhất của thành phố ; ngày này nó mang về 5,23 triệu hành khách mỗi ngày [ 136 ] với 16 tuyến, 303 trạm ( 385 điểm dừng ) và 220 km ( 136,7 dặm ) đường ray. Xếp chồng lên đây là ‘ mạng tốc hành khu vực ‘, RER, có năm tuyến ( A, B, C, D và E ), 257 điểm dừng và 587 km ( 365 dặm ) đường ray liên kết Paris với những phần xa hơn của khu vực đô thị .Hơn € 26.5 tỷ sẽ được góp vốn đầu tư trong vòng 15 năm tới để lan rộng ra mạng lưới Métro vào vùng ngoại ô, đặc biệt quan trọng là với dự án Bất Động Sản Grand Paris Express .Để tiếp nối Paris với những xã ngoại ô, ngoài mạng lưới hệ thống chính RER, từ sáu nhà ga lớn Saint-Lazare, Gare du Nord, La Défense, Gare de l’Est, Montparnasse, Lyon còn có 15 tuyến đường sắt Transilien tỏa đi khắp vùng Île-de-France. Bốn trong số đó cũng là những nhà ga của TGV, tàu thường nối Paris với tổng thể những thành phố của Pháp và châu Âu .Giống như toàn bộ những đô thị lớn khác trên quốc tế, cộng thêm nguyên do là một thành phố cổ, giao thông vận tải đường đi bộ Paris khá khó khăn vất vả và rậm rạp xe cộ mặc dầu những quốc lộ thoáng đãng nhờ những tái tạo của Haussmann từ thế kỷ 19. Thành phố được bảo phủ bởi một mạng lưới hệ thống những quốc lộ vành đai và từ những cửa ô của Paris, những đường quốc lộ, xa lộ tỏa đi khắp vùng và tới những tỉnh. Việc đậu xe ở Paris cũng không đơn thuần và hầu hết ở tổng thể những phố đều phải trả tiền. Còn mạng lưới taxi, đầu 2007 toàn thành phố có khoảng chừng 15.500 chiếc và trung bình mỗi ngày Giao hàng 200.000 chuyến [ 138 ] .

Từ những năm cuối 1990, chính quyền thành phố thực hiện chính sách khuyến khích giao thông công cộng và xe đạp. Cùng với các làn đường được phép chạy chung với xe buýt, ở nhiều phố những người đi xe đạp còn có làn đường riêng, tổng cộng dài 371 km[139][140]. Và tiếp theo Rennes và Lyon, từ ngày 15 tháng 7 năm 2007, chính quyền Paris đưa ra hệ thống dịch vụ xe đạp tự do với tên Vélib’. Đây là mạng lưới xe đạp dày đặc nhất châu Âu, với 20.000 chiếc vào cuối 2007, 1.400 điểm đỗ trong Paris cách nhau trung bình 300 m[141].

Giao thông hàng không Paris có hai trường bay chính, Charles-de-Gaulle ở phía hướng đông bắc và Orly ở phía nam. Cho đến năm 2017 Charles-de-Gaulle là trường bay bận rộn thứ 5 trên quốc tế về lưu lượng hành khách quốc tế. Sau Luân Đôn, Paris là thành phố châu Âu có lượng hành khách trung chuyển lớn nhất, 82,5 triệu và 2,24 triệu tấn sản phẩm & hàng hóa trong 2006 [ 142 ]. Nằm cách Paris 25 km, trường bay quốc tế Charles-de-Gaulle được nối với thành phố bởi đường cao tốc, xe buýt và tuyến RER B. Tại trường bay cũng có một nhà ga với những tuyến tàu và TGV tới những tỉnh. Về lượng máy bay hoạt động giải trí, năm 2006 Charles-de-Gaulle xếp thứ nhất châu Âu với 541.566 chuyến bay [ 143 ]. Orly vốn là trường bay chính của Paris trước khi thiết kế xây dựng Charles-de-Gaulle. Ngày nay, ngoài tới những tỉnh của Pháp, Orly Giao hàng những chuyến bay đến những thành phố của châu Âu, Trung Đông, châu Phi và Caribe. Ngoài ra, vùng Paris vẫn còn một vài trường bay nhỏ khác như Le Bourget, Beauvais mà những hãng hàng không giá rẻ vẫn thường sử dụng .

Tour de France 2010, Champs Élysées.
Thể thao cũng ghi nhiều dấu ấn trong lịch sử dân tộc thành phố Paris. Từ thế kỷ 12 đã Open môn jeu de paume, một game show tựa như quần vợt. Trong thời kỳ Cách mạng Pháp, môn thể thao này đã đi vào lịch sử vẻ vang với Lời tuyên thệ Jeu de paume, một sự kiện quan trọng .Paris đã hai lần đăng cai Thế vận hội mùa hè vào năm 1900 và 1924, đồng thời sẽ là thành phố đăng cai Thế vận hội Mùa hè và Thế vận hội dành cho người khuyết tật 2024. Ngoài ra, thành phố còn tranh cai tổ chức triển khai vào những năm 1992, 2008 và 2012 nhưng không thành công xuất sắc, lần lượt để lọt vào tay Barcelona, Bắc Kinh và Luân Đôn. Trong hai lần Pháp đăng cai Giải vô địch bóng đá quốc tế vào 1938 và 1998, Paris đều là thành phố quan trọng. Trong đó năm 1998, đội tuyển Pháp đã giành chức vô địch tại sân Stade de France. Paris cũng từng đăng cai những trận đấu tại Giải vô địch bóng đá châu Âu năm nay .Paris còn là khu vực của một trong những giải quần vợt quan trọng nhất : Giải Roland-Garros. Đại lộ Champs-Élysées là chặng cuối của giải đua xe đạp điện nổi tiếng Tour de France. Thành phố có 1 số ít câu lạc bộ thể thao chính : Paris Saint-Germain môn bóng đá, Paris-Levallois Basket môn bóng rổ, Paris Handball môn bóng ném, Stade français CASG Paris môn bóng bầu dục .Toàn Paris lúc bấy giờ có 360 khu vực thể thao : 172 sân đánh tennis ; 131 phòng tập thể dục thuộc chính quyền sở tại thành phố ; 36 hồ bơi đón 3,4 triệu lượt người năm 2006 ; 10 hồ bơi trong trường học ; 32 sân vân động thuộc thành phố ; hai khu vực dành cho môn bơi thuyền [ 144 ]. Những trường ĐH ở ngoại ô cũng có những khu thể thao riêng. Người dân Paris còn chơi 1 số ít môn đơn thuần như bi sắt, cờ vua tại những khu vui chơi giải trí công viên, vườn hoa .

Sân vận động Công viên các Hoàng tử (Parc des Princes) của Paris được hoàn thành từ năm 1897 nằm ở phía tây nam thành phố, tới năm 1972 được xây dựng lại. Sân vận động này có sức chứa 45.500 chỗ ngồi, và là sân nhà của đội Paris Saint-Germain[145]. Khu thể thao liên hợp Paris-Bercy nằm ở Quận 12 được hoàn thành năm 1984. Ngoài các hoạt động thể thao, nó còn là nơi tổ chức nhiều buổi hòa nhạc lớn[146]. Sân Stade Charléty ở Quận 13, có từ năm 1939 và được xây lại năm 1994, là nơi lý tưởng cho những người chơi thể thao của thành phố. Stade Charléty bao gồm một sân điền kinh 20.000 chỗ và một phòng đa thể thao với sức chứa 1.500 người[147]. Sân Stade de France được xây dựng cho Giải vô địch bóng đá thế giới 1998 có sức chứa 80.000 chỗ tại Saint-Denis, ngoại ô phía bắc Paris. Sân còn được Đội tuyển bóng đá quốc gia Pháp chọn làm sân nhà cho các trận thi đấu quốc tế. Ngoài bóng đá, sân vận động này còn là địa điểm của các trận bóng bầu dục quan trọng.

Tại rừng Vincennes phía đông Paris còn có trường đua Vincennes từ năm 1863. Đây là nơi tổ chức triển khai một số ít giải đua ngựa như Prix de Paris, Prix de France, Prix d’Amérique …

Quy hoạch đô thị[sửa|sửa mã nguồn]

Trang trí mặt ngoại một tòa nhà phố Réaumur
Khác với Luân Đôn từng chịu vụ hỏa hoạn năm 1666 hay Lisboa bởi động đất năm 1755, Paris chưa khi nào bị hủy hoại. Nhờ đó hầu hết những triều đại của Pháp kể từ thời Phục Hưng đều để lại những dấu ấn ở Paris. Những chứng tích của quá khứ vẫn còn in dấu ở những con phố, nhưng Paris vẫn là một thành phố giống hệt và không ngừng văn minh hóa .Cách tổ chức triển khai của thành phố ngày này nhờ vào rất nhiều vào quy hoạch của nam tước Haussmann dưới thời Đệ nhị đế chế. Haussmann đã vạch ra hầu hết những con đường chính lúc bấy giờ, như quốc lộ Saint-Germain, quốc lộ Sébastopol … Trung tâm của thành phố Paris là khu Châtelet. Nhiều đường phố lớn và những tàu điện ngầm giao nhau ở đây. Khu vực TT Paris độc lạ với nhiều thành phố châu Âu khác bởi tỷ lệ dân số xum xê của nó. Chỉ riêng Manhattan của Thành Phố New York với tỷ lệ 26.000 ngàn người trên một km² là hoàn toàn có thể so sách với TT Paris. Là thành phố được thiết kế xây dựng hai bên bờ sông, riêng trong nội ô Paris có tới 37 cây cầu bắc qua sông Seine. Chưa kể tới một số ít tuyến tàu điện ngầm chạy dưới lòng sông .Có thể nhận thấy ở Paris, những khu công trình quan trọng, cả cổ và tân tiến, đều là những điểm nhấn trong quang cảnh của thành phố. Quy hoạch đô thị của Paris được cho phép hoàn toàn có thể ngắm nhìn những khu công trình này từ rất xa. Đứng ở trung tâm vui chơi quảng trường Italie, nhìn dọc theo quốc lộ Gobelins hoàn toàn có thể thấy điện Panthéon. Từ điện Panthéon nhìn dọc phố Soufflot về phía vườn Luxembourg sẽ thấy tháp Eiffel. Khu vực tốt nhất để ngắm nhìn tháp Eiffel là sân giữa của Palais de Chaillot, cạnh trung tâm vui chơi quảng trường Trocadéro. Nếu đứng ở chân tháp Eiffel, bãi cỏ Champ-de-Mars, nhìn về phía École militaire sẽ thấy tháp Montparnasse. Đứng trước nhà thời thánh Madeleine nhìn về phía sông Seine sẽ thấy cột đá Obélisque ở giữa trung tâm vui chơi quảng trường Concorde, và bên kia sông là Palais Bourbon. Từ điện Invalides nhìn dọc cầu Alexandre-III hoàn toàn có thể thấy Grand Palais và Petit Palais ở hai bên quốc lộ Winston-Churchill …Nhưng trục quan trọng nhất trong quy hoạch đô thị Paris là Axe historique. Bắt đầu từ bức tượng vua Louis XIV cưỡi ngựa trong sân Napoléon của kho lưu trữ bảo tàng Louvre, trục này đi qua rất nhiều khu công trình quan trọng của thành phố : Khải hoàn môn Carrousel, vườn Tuileries, trung tâm vui chơi quảng trường Concorde với cột đá Obélisque, quốc lộ Champs Élysées, trung tâm vui chơi quảng trường Étoile với Khải Hoàn Môn, quốc lộ Grande Armée. Vào thập niên 1960, Axe historique còn được liên tục lê dài tới tận khu đô thị tân tiến La Défense với khu công trình Grande Arche. Kim tự tháp kính Louvre không nằm trên đường thẳng này, mà được xây lệnh sang một bên .Để bảo vệ mỹ quan, mặt ngoài những tòa nhà ở Paris phải tuân theo những lao lý của thành phố, như về sắc tố, kiểu hành lang cửa số … Và từ rất lâu, Paris đã có những lao lý ngặt nghèo về độ cao những tòa nhà. Ngày nay, những tòa nhà mới có độ cao trên 37 mét phải có giấy phép đặc biệt quan trọng và ở một vài Q. số lượng giới hạn chiều cao này còn nhỏ hơn thế [ 148 ]. Tháp Montparnasse được kiến thiết xây dựng vào năm 1973 là khu công trình cao nhất Paris và cả nước Pháp. Vị trí số một này sẽ còn được giữ tới năm 2010, khi nhiều dự án Bất Động Sản nhà chọc trời sẽ triển khai xong tại khu La Défense : Tour Phare 300 m, và Tour Generali sẽ đạt tới 318 m trở thành tòa nhà cao nhất Tây Âu .
Điện Panthéon nhìn từ phố Écoles
Vào năm 1997, toàn Paris có tổng số 6.088 con đường, cả công cộng và tư nhân. Phần nhiều những con phố Paris đều phẳng phiu, ít dốc. Một số đường phố, quốc lộ không rải nhựa mà được lát bằng những viên đá nhỏ. Tương tự ở nhiều thành phố khác, tầng một những tòa nhà mặt phố đều dành cho shop, quán cafe … Một số hộp đêm, phòng chiều phim chỉ có một cửa nhỏ trên phố, còn khoảng trống chính nằm ở tầng ngầm .Một số đường phố Paris nổi tiếng mang những đặc trưng riêng. Đại lộ Champs-Élysées gần Khải Hoàn Môn và là nơi tổ chức triển khai nhiều sự kiện quan trọng, luôn tràn ngập khách du lịch. Phố Rivoli sinh động ở TT chạy dọc sông Seine ngang qua những khu công trình nổi tiếng Tòa thị chính, kho lưu trữ bảo tàng Louvre, Khải hoàn môn Carrousel, vườn Tuileries. Đại lộ Saint-Michel thuộc thành phố La Tinh đông đúc sinh viên. Đại lộ Opéra gần nhà hát Opéra Garnier và khu shopping Galeries Lafayette, Printemps … là nơi có nhiều văn phòng hàng không, du lịch. Phố Mouffetard cổ với những nhà hàng quán ăn, quán cafe và những shop truyền thống cuội nguồn. Đại lộ Clichy là nơi sinh động vào đêm hôm với nhiều quán cafe, hộp đêm, trong đó có Moulin Rouge. Đại lộ Montaigne là nơi có nhiều cửa hiệu thời trang hạng sang và khách sạn sang trọng và quý phái Plaza Athénée …Một điểm nữa tạo nên hình ảnh đặc trưng của những đường phố Paris là sự góp mặt của cột Morris và vòi phun nước Wallace .
Place de la Concorde
(Quảng trường Hoà Hợp)
• Ảnh: Toàn cảnh Quảng trường
nhìn từ tháp Eiffel.
Paris có tổng số khoảng chừng gần 500 trung tâm vui chơi quảng trường lớn nhỏ. Trong số đó, lớn nhất là Quảng trường Concorde và là rộng thứ nhì của Pháp – sau trung tâm vui chơi quảng trường Quinconces ở Bordeaux – và thứ 11 quốc tế. Ở giữa trung tâm vui chơi quảng trường này là cột đá Obélisque, còn xung quanh trung tâm vui chơi quảng trường còn có nhiều tòa nhà quan trọng như Đại sứ quán Hoa Kỳ, khách sạn Crillon. Concorde không chỉ là một trung tâm vui chơi quảng trường đẹp mà còn là đầu mối giao thông vận tải quan trọng của Paris, nơi đây đã từng xảy ra nhiều sự kiện lịch sử vẻ vang trọng đại của nước Pháp .Paris còn có những trung tâm vui chơi quảng trường nổi tiếng khác như : Quảng trường République là trung tâm vui chơi quảng trường rộng thứ nhì sau Quảng trường Concorde. Vendôme, Cũng như Concorde, Vendôme gắn với một số ít sự kiện lịch sử vẻ vang. Nằm ở một khu vực TT thành phố, Vendôme không có diện tích quy hoạnh rộng, Nơi đây có sự hiện hữu của Bộ Tư pháp, khách sạn Ritz khét tiếng và nhiều shop xa xỉ. trung tâm vui chơi quảng trường Bastille là nơi có ngục Bastille bị tàn phá trong Cách mạng ; trung tâm vui chơi quảng trường Étoile, nối với quốc lộ Champs-Élysées, là nơi có Khải Hoàn Môn ; trung tâm vui chơi quảng trường Trocadéro nằm ở thành phố sang chảnh, là khu vực chính ngắm tháp Eiffel. Một số trung tâm vui chơi quảng trường nổi tiếng khác cũng luôn được phần đông hành khách lui đến như : Quảng trường Bataille de Stalingrad, Quảng trường Bourse, Quảng trường Madeleine, Quảng trường Sorbonne, Quảng trường Porte de Versailles, Quảng trường Porte de Champerret, Quảng trường Porte Maillot, Quảng trường Contrescarpe, Quảng trường Nation …

Kiến trúc và những khu công trình[sửa|sửa mã nguồn]

Các khu công trình nổi tiếng nhất Paris được thiết kế xây dựng vào những khoảng chừng thời hạn khác nhau và hầu hết tập trung chuyên sâu hai bên bờ sông Seine. Hai bờ sông, từ cầu Sully tới cầu Bir-Hakeim, hợp thành một trong những dòng sông đẹp nhất chạy trong thành phố với những khu công trình được xếp hạng di sản quốc tế của UNESCO. Có thể thấy, từ đông sang tây : nhà thời thánh Đức Bà, kho lưu trữ bảo tàng Louvre, điện Invalides, Palais Bourbon, cầu Alexandre-III, Grand Palais, kho lưu trữ bảo tàng Branly, tháp Eiffel, khu vực Trocadéro với Palais de Chaillot. trái lại về phía đông, 1 số ít khu công trình khác tân tiến cũng đã được thiết kế xây dựng như Bộ Tài chính, thư viện François Mitterrand, cung Bercy …Trên hòn đảo Île de la Cité tập trung chuyên sâu những khu công trình cổ đặc trưng. Nhà thờ Đức Bà mang phong thái kiến trúc Gothic được kiến thiết xây dựng từ thế kỷ 12 tới thế kỷ 13. Nhà thờ Đức Bà được xem là tâm của Paris, trước sân có một điểm lưu lại cây số 0 của nước Pháp. Điện Conciergerie từng là hoàng cung của hoàng gia cho tới thời vua Charles V vào nửa cuối thế kỷ 14. Một phần của khu công trình đã từng là nhà tù giam giữ những nhân vật nổi tiếng của chính sách phong kiến khi nổ ra Cách mạng Pháp. Sainte-Chapelle, thiết kế xây dựng gần Conciergerie, được xem như một siêu phẩm của kiến trúc Gothic. Cầu Pont Neuf, nằm ở điểm cuối phía tây của hòn đảo, có từ cuối thế kỷ 16 và là chiếc cầu cổ nhất của Paris còn lại tới nay .Các khu công trình phong thái cổ xưa cũng ghi dấu ấn ở khu TT Paris. Nhà thờ nhỏ Sorbonne nằm ở giữa thành phố La Tinh được xây vào đầu thế kỷ 17. Cung điện hoàng gia Louvre cũng có từ thế kỷ 17 và được thay thế sửa chữa nhiều lần sau đó. Điện Invalides, với nóc mạ vàng được kiến thiết xây dựng vào cuối thế kỷ 17 theo lệnh của vua Louis XIV dành cho những thương bệnh binh và là nơi tàng trữ tro tro cốt của Napoléon từ năm 1840. Điện Élysée được thiết kế xây dựng và trang trí trong khoảng chừng 1718 tới 1722 tiêu biểu vượt trội cho phong thái cổ xưa, hiện là dinh Tổng thống Pháp. Điện Panthéon được thiết kế xây dựng vào cuối thế kỷ 18 là nơi yên nghỉ của nhiều vĩ nhân .Những khu công trình kiến thiết xây dựng vào thế kỷ 19 rất phổ cập ở Paris : Khải Hoàn Môn, nhà hát Opéra Garnier, nhà thời thánh Sacré-Cœur Open vào cuối Đệ nhị đế chế. Tòa thị chính Paris lúc bấy giờ cũng được xây vào khoảng chừng thời hạn 1874 tới 1882. Nhiều khu công trình khác liên tục được thiết kế xây dựng cho những Cuộc triển lãm quốc tế như tháp Eiffel, Palais de Chaillot, Petit Palais, Grand Palais, cầu Alexandre-III …

Trong thế kỷ 20, rất nhiều các kiến trúc sư danh tiếng tiếp tục ghi lại dấu ấn trên đường phố Paris như: Guimard, Plumet hay Lavirotte với phong cách Tân nghệ thuật, kế đó Mallet-Stevens, Roux-Spitz, Dudok, Henri Sauvage, Le Corbusier, Auguste Perret vào thời kỳ giữa hai cuộc thế chiến. Kiến trúc đương đại của Paris được hiện diện bởi Trung tâm Pompidou, xây từ những năm 1970, là nơi có bảo tàng Nghệ thuật hiện đại và một thư viện quan trọng mở cửa cho công chúng; tháp Montparnasse cao 210 mét, một điểm nhấn trong quảng cảnh thành phố được xây từ 1969 tới 1972; Viện thế giới Ả Rập (Institut du monde arabe) được mở cửa vào năm 1987. Và đặc biệt là các công trình nhờ tổng thống François Mitterrand như Grande Arche ở khu La Défense, nhà hát Opéra Bastille – thuộc nhà hát quốc gia cùng Opéra Garnier; Kim tự tháp kính Louvre – tác phẩm nổi tiếng của kiến trúc sư Ieoh Ming Pei; và thư viện François Mitterrand thuộc thư viện quốc gia nằm tại khu Paris Rive Gauche. Mới hơn cả, bảo tàng Branly về nghệ thuật và văn minh châu Phi, Á, Đại Dương và Mỹ thiết kế bởi Jean Nouvel hoàn thành 2006 tiếp tục làm đa dạng thêm kiến trúc của Paris.

Cả bốn nghĩa trang trong nội ô Paris lúc bấy giờ đều được xây dưới thời Napoléon và đều nằm trên con đường vành đai của thành phố khi ấy. Trước đó, nhiều nhà thời thánh của Paris cũng có những nghĩa trang riêng, nhưng cuối thế kỷ 18, chúng đã phải dẹp bỏ vì yếu tố vệ sinh. Tất cả những tro cốt trong nghĩa trang của xứ đạo bị xóa bỏ năm 1786 đã được chuyển về hầm khai thác đá bên ngoài cửa ô phía nam Paris, nơi lúc bấy giờ là trung tâm vui chơi quảng trường Denfert-Rochereau, Quận 14. Ngày nay là Hầm mộ Paris [ 149 ] .Với sự lan rộng ra thành phố, những nghĩa trang thời Napoléon hiện đều nằm trong nội thành của thành phố Paris và trở thành những khoảng trống xanh yên tĩnh. Père-Lachaise là nghĩa trang lớn nhất, và cũng là khoảng trống xanh rộng nhất thành phố. Cả bốn nghĩa trang của Paris : Père-Lachaise, Montparnasse, Passy và Montmartre đều là nơi yên nghỉ của rất nhiều danh nhân, không riêng gì người Pháp mà còn nhiều vĩ nhân quốc tế đã tới sống và mất ở Paris. Père-Lachaise là một trong những nghĩa trang nổi tiếng nhất quốc tế, với những ngôi mộ của Balzac, Chopin, Molière, La Fontaine, Marcel Proust, Oscar Wilde hay Sarah Bernhardt … đã lôi cuốn rất nhiều hành khách tới thăm .Một số nghĩa trang mới khác nằm ngoài ngoại ô được kiến thiết xây dựng và đầu thế kỷ 20. Trong đó lớn nhất là những nghĩa trang Saint-Ouen, Pantin, Ivry và Bagneux .

Công viên và vườn[sửa|sửa mã nguồn]

So với những thủ đô hà nội khác ở châu Âu, Paris là thành phố có tỷ lệ khoảng trống xanh thấp. Ngoài hai khu rừng Boulogne và Vincennes nằm ngay bên cạnh thành phố, Paris có khoảng chừng 20 khu vui chơi giải trí công viên và 20 khu vườn cùng những nghĩa trang được trồng cây xanh. Nghĩa trang Père-Lachaise chính là khoảng trống xanh lớn nhất trong thành phố .Vườn Paris, nổi tiếng hơn cả là hai khu vườn cổ Tuileries và Luxembourg. Vườn Tuileries có từ thế kỷ 16, nằm ở bên phải sông Seine, gần viện kho lưu trữ bảo tàng Louvre. Cung điện Tuileries từng ở đây đã bị đốt vào năm 1871. Vườn Luxembourg nằm ở bờ trái sông Seine, thuộc về thành tháp được xây cho hoàng hậu Marie de Médicis khoảng chừng năm 1625. Cũng vào thế kỷ 17, Vườn bách thảo, do bác sĩ Guy de La Brosse của Louis XIII, tạo nên để trồng những cây thuốc rồi trở thành một vườn công cộng của Paris .Tới thời Đệ nhị đế chế, việc tạo ra những khoảng trống xanh trở nên thiết yếu cho một thành phố có dân số đang tăng trưởng nhanh. Với sự chỉ huy của kỹ sư Jean-Charles Alphand và họa sỹ cảnh sắc Jean-Pierre Barillet-Deschamps, những khu vườn của Paris mới có được bộ mặt như lúc bấy giờ. Rừng Boulogne và rừng Vincennes, nằm ngoài Paris, được sắp xếp tôn trọng điểm cực tây và điểm cực đông của nội thành của thành phố thành phố. Một số khu vườn khác trong TT cũng được sắp xếp lại cùng những khoảng trống thoáng đãng được mở ra ở những thành phố. Ở những Q. mới hơn, 1 số ít khu vui chơi giải trí công viên quan trọng được quy hoạch : Monceau, Montsouris, Buttes-Chaumont đều do kiến trúc sư của Napoléon III dự kiến .Từ những năm 1980, nhiều khu vực mang những tính năng khác được tái tạo thành khoảng trống xanh. Theo phong cách thiết kế của kiến trúc sư Bernard Tschumi, một khu vực lò mổ cũ đã trở thành khu vui chơi giải trí công viên La Villette – khu vui chơi giải trí công viên lớn nhất trong nội ô Paris lúc bấy giờ. Tiếp tục, trong những năm 1990 là khu vui chơi giải trí công viên Bercy, khu vui chơi giải trí công viên Belleville cùng một số ít khác. Kế đến là những khu vườn mái ấm gia đình hoặc giáo dục nằm bên vành đai dọc tuyến đường tàu cũ Petite Ceinture. Vườn Éole triển khai xong năm 2007 là khu vui chơi giải trí công viên quan trọng nhất của Paris vào những năm 2000. Một trong những khu vui chơi giải trí công viên mới nhất, Promenade des Berges de la Seine được khánh thành vào năm 2013 .

Paris, thủ đô hà nội văn hóa truyền thống[sửa|sửa mã nguồn]

Paris là một trong những TT văn hóa truyền thống của quốc tế. Đón tiếp 27 triệu lượt khách du lịch quốc tế mỗi năm, Paris có hơn 100 kho lưu trữ bảo tàng, nhiều nhà hát, những khu vực đặc biệt quan trọng – như quốc lộ Champs-Élysées, đồi Montmartre, những khu công trình nổi tiếng – như Khải Hoàn Môn, tháp Eiffel … Thành phố còn là TT của những cuộc hội thảo chiến lược, hội nghị, là nơi đặt trụ sở của nhiều tổ chức triển khai quan trọng. Paris cũng là TT của thời trang, của hàng xa xỉ phẩm, của siêu thị nhà hàng và được ca tụng là thành phố của tình yêu lãng mạn, cùng Venezia. Về vui chơi, Paris là nơi tổ chức triển khai nhiều hoạt động giải trí trình diễn phong phú, chiếm hữu những nhà hát quan trọng và truyền kiếp cùng những rạp chiếu phim với một lượng công chúng phần đông .Nhiều thành phố Paris mang những đặc trưng văn hóa truyền thống riêng. Quận La Tinh là thành phố sinh viên, nơi có những trường ĐH từ nhiều thế kỷ trước. Café de Flore ở Saint-Germain-des-Prés từng là ngôi nhà của Chủ nghĩa hiện sinh. Đồi Montmartre ngoài nhà thời thánh Sacré-Cœur nổi tiếng còn là TT của hội họa đầu thế kỷ 20. Tương tự, Montparnasse cũng từng lôi cuốn nhiều họa sỹ, nhà văn nhưng thời nay trở thành một thành phố văn phòng. Chợ Tàu Paris với sự hiện hữu rõ nét của văn hóa truyền thống phương Đông là thành phố Tàu lớn nhất châu Âu. Đại lộ Champs-Élysées và những phố gần đấy như George-V, Montaigne … là khu vực nhiều shop thời trang hạng sang, cùng những khách sạn đặc biệt quan trọng sang trọng và quý phái Plaza Athénée, George V …Năm 1991, tổ chức triển khai UNESCO đã công nhận 1 số ít những khu công trình của Paris thuộc cụm hai bên bờ sông Seine là di sản quốc tế [ 150 ]. Các khu công trình hình tượng của Paris trở nên nổi tiếng trên toàn thế giới. Tại Las Vegas, một casino đã kiến thiết xây dựng những bản sao của tháp Eiffel, Khải Hoàn Môn và nhà hát Opéra Garnier. Tương tự, ở ngoại ô Hàng Châu, những người Trung Quốc cũng kiến thiết xây dựng một Paris nhỏ .
Paris và vùng Île-de-France là nơi có số lượng kho lưu trữ bảo tàng lớn và quan trọng nhất nước Pháp. Ít nhất một trăm kho lưu trữ bảo tàng tính riêng trong nội ô Paris, và thêm khoảng chừng một trăm mười kho lưu trữ bảo tàng khác thuộc vùng Île-de-France. Không chỉ lớn về số lượng, những kho lưu trữ bảo tàng này còn là nơi tọa lạc rất nhiều hiện vật, tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật quan trọng của quốc tế .

Cổ nhất, diện tích lớn nhất là viện bảo tàng Louvre, nơi lưu trữ các tác phẩm nổi tiếng như Mona Lisa, tượng thần Vệ Nữ… Với kỷ lục 8,3 triệu lượt khách trong năm 2006, Louvre là bảo tàng nghệ thuật thu hút nhất thế giới. Tiếp đó phải kể đến những bảo tàng nghệ thuật khác: Orsay, sở hữu nhiều bộ sưu tập trường phái Ấn tượng, Hậu ấn tượng; bảo tàng Nghệ thuật hiện đại nằm trong trung tâm Pompidou. Ở ngoại ô, lâu đài Versailles, được xây dựng bởi vua Louis XIV là cung điện của các vị vua nước Pháp trong thế kỷ 17 và 18, cũng thu hút nhiều triệu du khách mỗi năm với 18.000 m² dành cho bảo tàng Lịch sử Pháp.[151] Mới mở cửa năm 2006, Bảo tàng Quai Branly (Musée du quai Branly) về nghệ thuật và văn minh châu Phi, châu Á, châu Đại Dương, châu Mỹ cũng là một bảo tàng quan trọng với 2.175.000 lượt khách thăm vào năm 2007. Bên cạnh đó còn có những bảo tàng dành riêng của các nghệ sĩ tên tuổi như bảo tàng Picasso, Không gian Dalí, bảo tàng Rodin, bảo tàng Eugène Delacroix.

Paris là nơi đặt một trong những viện kho lưu trữ bảo tàng khoa học lớn nhất ở ở châu Âu, Cité des Sciences et de l’Industrie. Nó đã lôi cuốn 2,4 triệu lượt khách thăm quan trong năm 2017. [ 152 ] Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia Pháp, lôi cuốn 1.76 triệu khách thăm quan vào năm năm nay. Bảo tàng này nổi tiếng với những đồ tạo tác khủng long thời tiền sử, bộ sưu tập tài nguyên và Thư viện Tiến hóa. Lịch sử quân sự chiến lược của nước Pháp, từ thời Trung Cổ đến Thế Chiến II, được trình diễn một cách sinh động tại kho lưu trữ bảo tàng Musée de l’Armée ở Invalides, gần ngôi mộ của Napoleon .

Ngoài nghệ thuật và lịch sử, thành phố Paris cũng có nhiều bảo tàng về lĩnh vực khác như bảo tàng Thời trang (Musée de la Mode et du Textile), bảo tàng Bưu điện (Musée de la Poste), bảo tàng Con người (Musée de l’Homme), bảo tàng Hàng hải (Musée national de la Marine), bảo tàng Tiền tệ (Musée de la Monnaie de Paris), bảo tàng Trung Cổ (Musée national du Moyen Âge), bảo tàng Vũ khí (Musée de l’armée), bảo tàng Điện ảnh (Cinémathèque française – Musée du Cinema)… Một số công trình quan trọng như Palais Bourbon, Palais de Chaillot, Petit Palais, Grand Palais, Opéra Garnier… cũng đều có những không gian bảo tàng.
Các bảo tàng nổi tiếng nhất của Paris đều là bảo tàng quốc gia, thuộc về Nhà nước Pháp. Một số bảo tàng thuộc về các bộ, như bảo tàng Vũ khí trong Điện Invalides và bảo tàng Hàng không Bourget thuộc về Bộ Quốc phòng Pháp. Một số khác thuộc Viện Pháp – Institut de France, và có cả các bảo tàng tư nhân. Chính quyền thành phố Paris quản lý mười bốn bảo tàng, trong đó có một số nổi tiếng như bảo tàng Carnavalet về lịch sử Paris, nhà tưởng niệm Victor Hugo, Hầm mộ Paris. Nhiều triển lãm được tổ chức ở những địa điểm này[153]. Bảo tàng Nghệ thuật Đương đại của Louis Vuitton được thiết kế bởi kiến trúc sư Frank Gehry, mở cửa vào tháng 10 năm 2014 ở Bois de Boulogne. Nó nhận được 1.4 triệu lượt khách trong năm 2017.[154]

Paris chiếm hữu một số lượng thư viện lớn và phần lớn đều Open tự do cho công chúng. Được lập từ thư viện tư của Hồng y Jules Mazarin, Mazarine là thư viện cho công chúng cổ nhất Paris, mở màn từ năm 1643. Một thư viện cổ quan trọng khác là Sainte-Geneviève nằm cạnh Panthéon với hai triệu cuốn sách .Thư viện vương quốc Pháp được nằm hầu hết ở Paris, với hai khu vực chính : ” Richelieu ” ở Quận 2 và ” François-Mitterrand ” ở Quận 13. Trong đó ” Richelieu ” là thư viện cổ, nhỏ hơn, nằm ở TT, còn ” François-Mitterrand ” là một khu công trình kiến trúc văn minh gồm bốn tòa nhà cao tầng liền kề ở khu Paris Rive Gauche. Đây là nơi tàng trữ tư liệu quan trọng bậc nhất quốc tế với khoảng chừng 30 triệu cuốn sách gồm nhiều phiên bản gốc giá trị. Cơ sở này trở thành nơi tàng trữ hợp pháp của nước Pháp kể từ triều vua François Đệ nhất .Chính quyền thành phố Paris quản trị 55 thư viện đại trà phổ thông [ 155 ] và khoảng chừng 10 thư viện chuyên đề [ 156 ], là những nơi công chúng hoàn toàn có thể tự do mượn tài liệu. Trong số đó có một vài thư viện được nhiều người biết tới như thư viện Lịch sử Paris, khánh thành năm 1871, nơi tàng trữ một triệu cuốn sách, ảnh, map tương quan tới lịch sử dân tộc thành phố. Hoặc thư viện điện ảnh François-Truffaut với nhiều tài liệu điện ảnh quan trọng [ 157 ]. trái lại với Thư viện quốc gia Pháp hay thư viện Mazarine, những thư viện của chính quyền sở tại thành phố đều không lấy phí, kể cả những thư viện chuyên đề hoàn toàn có thể cấm vị thành viên. Những sách, tạp chí, truyện tranh … được mượn tự do, còn những đĩa nhạc, video thì cần trả một số tiền trung bình hàng năm. Còn có một số ít thư viện cho công chúng khác, như thư viện trong TT Georges-Pompidou. Rất nhiều thư viện của những ĐH cũng Open cho người ngoài .Những shop sách hoàn toàn có thể tìm thấy ở khắp Paris. Các siêu thị nhà hàng của Fnac, bên cạnh những loại sản phẩm máy tính, thiết bị hình ảnh, âm thanh … còn dành một khoảng trống lớn cho sách, CD nhạc, DVD phim. Đại lộ Saint-Michel cũng có nhiều shop sách, cả cho sách cũ lẫn sách mới. Còn dọc sông Seine, những hàng nhỏ bán sách cũ đã trở thành một phần của văn hóa truyền thống Paris .

Nhà hát, phòng trình diễn[sửa|sửa mã nguồn]

Hai nhà hát lớn và được biết đến nhiều nhất Paris là Opéra Garnier và Opéra Bastille, được dành cho cả nghệ thuật cổ điển lẫn hiện đại. Ngoài ra, Paris còn có những nhà hát quan trọng khác như Nhà hát kịch Pháp (Comédie-Française), nhà hát Châtelet, nhà hát Odéon, nhà hát Mogador và Gaîté-Montparnasse. Một vài trong số này cũng gồm cả các phòng hòa nhạc. Nhà hát vẫn là địa điểm truyền thống quan trọng của văn hóa Paris, kể cả hiện nay, nhiều diễn viên nổi tiếng của nhà hát cũng đồng thời là những ngôi sao trên truyền hình.

Một số ca sĩ lớn của âm nhạc Pháp như Édith Piaf, Maurice Chevalier, Georges Brassens và Charles Aznavour đã từng tìm được khét tiếng ở những phòng hòa nhạc của Paris : Bobino, Olympia, La Cigale hoặc Le Splendid. Salle Pleyel là nơi tổ chức triển khai nhiều buổi nhạc giao hưởng, Salle Gaveau dành cho nhạc thính phòng, Maison de Radio France có nhiều buổi hòa nhạc lớn mang nhiều phong thái khác. New Morning là một trong những phòng hòa nhạc luôn dành cho jazz, nhưng cũng có những thể loại nhạc khác. Le Zénith ở khu La Villette với 6.000 chỗ ngồi là một trong những phòng hòa nhạc lớn nhất thành phố. Philharmonie de Paris, phòng hòa nhạc giao hưởng tân tiến của Paris, Open vào tháng 1 năm năm ngoái. Ngoài ra khu thể thao phối hợp Paris-Bercy ở khu Bercy, sân vận động Stade de France ở Saint-Denis thuộc ngoại ô, và sân vận động Công viên những hoàng tử … cũng là những nơi tổ chức triển khai những buổi hòa nhạc quy mô lớn .Các quán nhậu và cafe hòa nhạc từng là xương sống của vui chơi Paris trước Chiến tranh quốc tế thứ hai. Ngay từ nửa đầu thế kỷ 19, ở Paris đã Open quán Moulin de la galette và cafe hòa nhạc Élysée Montmartre cùng Château-Rouge. Các ban nhạc tầm trung đã Giao hàng cho đám đông nhảy múa tại quán nhạc Apollo hay khiêu vũ điệu Java tại vùng ngoại ô Temple và Belleville. Các câu lạc bộ thời kỳ tiếp theo mở ra những sàn nhảy tân tiến, như Le Palace – đã ngừng hoạt động – từng rất nổi tiếng ở Paris. Ngày nay, trong những câu lạc bộ ở Paris, như hộp đêm Queen, vũ trường L’Étoile, Le Cab rất được thương mến. Các sàn với nhạc điện tử như Le Rex, Batofar – một chiếc thuyền được tái tạo thành hộp đêm, hay The Pulp cũng rất đại chúng với sự góp mặt của những DJ số 1 quốc tế .

Rạp chiếu phim[sửa|sửa mã nguồn]

Giống như những thành phố khác ở châu Âu, phim Hollywood chiếm một thị phần lớn tại những rạp của Paris. Nhưng cùng với đó là những bộ phim Pháp, những phim châu Âu khác, và cả điện ảnh châu Á cũng được trình chiếu phổ cập. Năm 2007, Paris có hơn 374 phòng chiếu phim. Số lượt người xem đã đạt tới số lượng hơn 30 triệu vào năm 2004. Những tập đoàn lớn như UGC, Gaumont chiếm hữu những rạp ở khắp Paris. Từ 1990, những công ty này kiến thiết xây dựng những TT chiếu phim lớn, từ 10 đến hơn 20 phòng chiếu. UGC có ba TT quan trọng, tại Les Halles, Bercy và La Défense. Gaumont từng có một trong những phòng chiếu lớn nhất Paris ở trung tâm vui chơi quảng trường Italie, nhưng đã đóng cửa. Phòng chiếu rộng nhất thành phố lúc bấy giờ là Le Grand Rex với 2.800 chỗ ngồi. Các phòng chiếu còn lại đều nhỏ hơn 1.000 chỗ. Các khu vực như Opéra, Champs-Élysées, Montparnasse là những TT của rạp chiếu phim .Ngoài ra còn một mạng lưới hệ thống rạp nhỏ, nhưng cũng rất quan trọng, cho những phim độc lập. Những phòng chiếu này trình làng nhiều bộ phim phong phú, của cả những nền điện ảnh nhỏ, với số lượng tới 450 đến 550 phim một tuần cho một bộ phận công chúng riêng [ 158 ] .

Quán cafe, nhà hàng quán ăn và khách sạn[sửa|sửa mã nguồn]

Quán cafe tiên phong của Paris là Régence, được khai trương mở bán năm 1688 tại khu Palais-Royal. Sau đó một năm tới quán Café Procope được mở ở bên tả ngạn sông Seine. Rất nhanh gọn, những quán cafe trở thành một phần của văn hóa truyền thống Paris. Những quán cafe vườn từng rất thông dụng vào thế kỷ 18 và hoàn toàn có thể xem như thể những ” terrasses de café ” – cafe thềm – tiên phong của Paris. Vào thế kỷ 19, việc quy hoạch lại thành phố cùng sự Open những quốc lộ lớn với vỉa hè tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho những ” terrasses de café “. Ngày nay, những quán cafe xuất hiện ở khắp thành phố và từng khu vực lại có những đặc thù riêng không liên quan gì đến nhau : nơi tập trung chuyên sâu nhiều sinh viên như trong Q. La Tinh, nơi hầu hết cho khách du lịch như Montmartre, Champs-Élysées. Trong số đó có những quán nổi tiếng như Café Procope hay Café de Flore từng là nơi gặp gỡ của nhiều danh nhân .Từ cuối thế kỷ 18, Paris đã nổi tiếng với những nhà hàng quán ăn và món ăn ngon, thức ăn được chuẩn bị sẵn sàng rất tỉ mỉ và trình diễn rất khôn khéo. Một nhà hàng quán ăn sang trọng và quý phái, La Taverne Anglaise, được mở bán khai trương vào năm 1786 trong khu vườn của Palais-Royal bởi Antoine Beauvilliers ; nó gồm một phòng ăn lịch sự, một thực đơn đa dạng chủng loại, khăn trải bàn bằng vải lanh, một list dài những loại rượu vang hảo hạng và những người Giao hàng được đào tạo và giảng dạy tốt ; La Taverne Anglaise đã trở thành một hình mẫu cho những nhà hàng quán ăn ở Paris trong tương lai .Nhờ giao thông vận tải đường sắt vào giữa thế kỷ 19 và cách mạng công nghiệp, nhiều người từ những tỉnh tới Hà Nội Thủ Đô mang theo những phong thái nhà hàng siêu thị khác nhau đã tạo nên những nhà hàng quán ăn với những đặc sản nổi tiếng riêng. Chez Jenny là một ví dụ cho nhà hàng siêu thị vùng Grand Est, Aux Lyonnais với những món từ Lyon … Sau đó, những người nhập cư liên tục giúp cho nhà hàng siêu thị Paris thêm phong phú với những món ăn của những dân tộc bản địa trên khắp quốc tế như Ý, Ấn Độ, Trung Quốc, Nước Ta, Đất nước xinh đẹp Thái Lan … Không chỉ nổi tiếng về ẩm thực ăn uống, Paris còn có những nhà hàng quán ăn đặc biệt quan trọng khác như Maxim’s – nhà hàng quán ăn được trang trí theo phong thái Tân thẩm mỹ và nghệ thuật từng là điểm đến của nhiều nghệ sĩ nổi tiếng, hay nhà hàng quán ăn Jules Verne nằm trên tầng hai của tháp Eiffel .Hiện nay, thành phố có hơn 9.000 nhà hàng quán ăn. Vào năm năm ngoái, trong số 29 nhà hàng quán ăn ba sao Michelin ở Pháp, có chín nhà hàng quán ăn nằm ở Paris .Vào cuối thế kỷ 19, Paris kiến thiết xây dựng thêm rất nhiều khách sạn bởi những cuộc Triển lãm quốc tế được tổ chức triển khai ở đây đã kéo theo một số lượng lớn hành khách từ khắp nơi tới thành phố. Trong số đó hoàn toàn có thể kể tới khách sạn Ritz trên trung tâm vui chơi quảng trường Vendôme Open năm 1898 và khách sạn Crillon trên trung tâm vui chơi quảng trường Concorde năm 1909. Ngày nay hai khách sạn này được xếp vào hạng ” palace ” – đặc biệt quan trọng sang trọng và quý phái – cùng năm khách sạn khác : Bristol, George V, Meurice, Plaza Athénée và Fouquet’s Barrière. Ngoài ra, những tập đoàn lớn lớn như Hilton, Accor cũng chiếm hữu những khách sạn ở khắp Paris .

Lễ hội và những sự kiện[sửa|sửa mã nguồn]

Duyệt binh ngày 14 tháng 7 trên đại lộ Champs-Élysées
Ngoài những tiệc tùng chung với quốc tế và nước Pháp, Paris có nhiều tiệc tùng riêng được tổ chức triển khai trong suốt cả năm. Đầu tháng một, Tết Nguyên Đán được những người châu Á tổ chức triển khai ở Quận 13. Tháng hai, tiệc tùng Carnaval của Paris diễu hành xuyên qua thành phố. Vào cuối tháng hai còn có triển lãm quốc tế về nông nghiệp. Triển lãm sách được tổ chức triển khai vào tháng ba và Hội chợ Paris cùng cuộc chạy marathon Paris vào tháng tư. Đầu mùa hè, tháng sáu có cuộc diễn hành Gay pride của những người đồng tính .Ngày quốc khánh Pháp 14 tháng bảy là dịp tổ chức triển khai duyệt binh truyền thống lịch sử tại quốc lộ Champs-Élysées. Cũng vào cuối tháng này, Champs-Élysées là chặng đích của cuộc đua xe đạp điện Tour de France. Từ năm 2002, trong vòng hai tháng bảy và tám, thành phố tổ chức triển khai Paris-Plage, biến hóa một phần bờ sông Seine thành bờ biển tự tạo với cát và những ghế vải gập. Một triển lãm về xe hơi được tổ chức triển khai vào tháng mười những năm chẵn. Tháng mười còn có Hội chợ quốc tế nghệ thuật và thẩm mỹ đương đại – FIAC, và từ 2002 thành phố khởi đầu tổ chức triển khai tiệc tùng Nuit Blanche – Đêm trắng – vào đêm thứ bảy tiên phong của tháng với nhiều hoạt động giải trí thẩm mỹ và nghệ thuật. Thứ bảy tuần thứ hai tháng mười, tại Montmartre còn có tiệc tùng hái nho .
Phần lớn những tập đoàn lớn tiếp thị quảng cáo của Pháp đều nằm tại Paris và thành phố cũng có 1 số ít tờ báo riêng. Le Parisien là nhật báo chính của Paris. 20 phút và Métro là hai nhật báo không tính tiền, không có nguồn gốc ở Paris, nhưng được nhiều người dân thành phố đọc. Những hành khách đọc những tờ báo miền phí trên phương tiện đi lại giao thông vận tải công cộng trở thành một hình ảnh hàng ngày của thành phố. Về văn hóa truyền thống, có tờ L’Officiel des spectacles đăng những chương trình, và tờ Paris frimousse phát hành hàng tháng về những hoạt động giải trí văn hóa truyền thống cho mần nin thiếu nhi. Trước đây còn hai tờ báo khác cũng đăng tin tựa như là Zurban và Le Pariscope .trái lại với những vùng khác của Pháp, truyền hình địa phương ở Paris không tăng trưởng mạnh. Có thể thấy 1 số ít chương trình riêng cho Paris trên đài vương quốc France 3. Còn tại vùng Paris, Télif gần như là kênh duy nhất truyền qua cáp. Truyền qua ADSL hoặc vệ tinh có 1 số ít kênh địa phương : VOTV của Val-d ‘ Oise, Télessonne của Essonne, TVM Est parisien của Seine-Saint-Denis, TVFil78 của Yvelines và RTV của Rosny-sous-Bois. Ngoài ra còn một vài kênh khác như Zaléa TV hay Teleplaisance. org …

Paris, kinh đô quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]

Trong lịch sử dân tộc của mình, Paris là nơi sản sinh và được tìm đến của rất nhiều nhân vật nổi tiếng cũng như những trào lưu tư tưởng, thẩm mỹ và nghệ thuật. Vào thế kỷ 18, Paris là TT của triết học Khai sáng với những Rousseau, Voltaire. Tới thế kỷ 19, những nhà văn vĩ đại của Pháp như Alexandre Dumas, Honoré de Balzac, Victor Hugo đều tìm tới Paris. Và cùng với đó là những tên tuổi đến từ quốc tế như Chopin, Van Gogh, Heine. Cuối thế kỷ 19, thành phố trở thành thủ đô hà nội của hội họa, với những phe phái Ấn tượng, Hậu ấn tượng. Sang thế kỷ 20, Paris liên tục là TT văn hóa truyền thống của cả quốc tế, là nơi sản sinh những nhà văn Marcel Proust, André Gide … và là điểm đến của Pablo Picasso, Marc Chagall, Henri Matisse, James Joyce, Ernest Hemingway, Albert Camus, Beckett. Một số nhà khoa học, chính trị gia quan trọng của thế kỷ 20 như Marie Curie, Chu Ân Lai, Hồ Chí Minh … cùng từng sống và học tập ở Paris .Paris còn là quê nhà của điện ảnh, kinh đô của thời trang và là một TT xuất bản lớn. Từng là nơi diễn ra nhiều hội nghị lịch sử dân tộc quan trọng, thành phố lúc bấy giờ là nơi đặt trụ sở của nhiều tổ chức triển khai quốc tế như UNESCO, OECD .

Trung tâm tri thức và văn học[sửa|sửa mã nguồn]

Phòng khách của bà Geoffrin năm 1755
Từ thế kỷ 12, Paris đã là một trong những TT tri thức của quốc tế Cơ Đốc giáo. Việc đồng ý phương ngữ Paris bởi triều đình khẳng định chắc chắn khuynh hướng này. Trong thời kỳ Phục Hưng, Paris trở thành TT của Chủ nghĩa nhân văn. Với quyền lực tối cao dần được tập trung chuyên sâu, thành phố cũng quy tụ những ưu việt của văn hóa truyền thống Pháp. Khoảng giữa thế kỷ 17, Paris với những phòng khách văn học gần như trở thành TT duy nhất của văn chương Pháp .Thế kỷ 18, cùng với sự tác động ảnh hưởng của văn hóa truyền thống Pháp lên khắp châu Âu, Paris trở thành TT văn hóa truyền thống lớn nhất. Những phòng khách văn học Paris đạt tới thời kỳ hoàng kim nhờ những nhà văn, nhà triết học vĩ đại như Voltaire, Jean-Jacques Rousseau của Thế kỷ ánh sáng. Phòng khách của bà Geoffrin từ 1749 tới 1777 từng là nơi tụ họp của Diderot, Voltaire, d’Alembert … cùng nhiều nghệ sĩ, nhà văn khác .

Thế kỷ 19, là trung tâm tri thức, Paris là điểm đến của hầu hết những nghệ sĩ lớn của Pháp, như các nhà văn Honoré de Balzac, Victor Hugo, Alexandre Dumas… các nhà thơ Paul Verlaine, Arthur Rimbaud, Baudelaire… Không những thế, nhiều trí thức tiến bộ của châu Âu như Chopin, Heine… cũng tìm đến thành phố này. Đến cuối thế kỷ, Paris trở thành chiếc nôi của nhiều trường phái hội họa. Năm 1872, bức tranh Ấn tượng mặt trời mọc (Impression soleil levant) của Claude Monet mở đầu cho Trường phái ấn tượng, rồi được tiếp tục bởi 8 triển lãm khác ở Paris. Thành phố đã quy tụ các họa sĩ nổi tiếng nhất đương thời: Vincent van Gogh, Paul Cézanne, Auguste Rodin, Alfred Sisley, Paul Gauguin, Auguste Renoir, Camille Pissarro… Ngày 28 tháng 12 năm 1895, buổi chiếu phim đầu tiên của anh em Auguste và Louis Lumière tổ chức tại Salon Indien nằm dưới tầng hầm quán cà phê Grand Café ở Paris đánh dấu sự ra đời của điện ảnh.

Sang thế kỷ 20, các nhà văn, nghệ sĩ vẫn tiếp tục tìm tới Paris. Tại Montmartre, Georges Braque và Pablo Picasso khởi xướng chủ nghĩa Lập thể. Henri Matisse, Salvador Dalí, Marc Chagall đều tới Paris. Văn học đầu thế kỷ 20 cũng là thời kỳ cách mạng của tiểu thuyết. Từ 1913 tới 1927, bộ tiểu thuyết Đi tìm thời gian đã mất (À la recherche du temps perdu) của Marcel Proust lần lượt được phát hành ở Paris. Năm 1922, tiểu thuyết tiếng Anh Ulysses của James Joyce cũng được xuất bản bởi Sylvia Beach ở Paris, và sau đó rất khó khăn mới chính thức vào được Mỹ. Không chỉ các nhà văn Pháp, rất nhiều các nhà văn lớn nước ngoài tới Paris và trải qua một thời kỳ sáng tạo ở đây, như Ernest Hemingway, Henry Miller, Gertrude Stein…

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, khu phố Saint-Germain-des-Prés trở thành một trung tâm văn học với sự góp mặt của Jean-Paul Sartre, Simone de Beauvoir, Boris Vian và Jacques Prévert. Samuel Beckett sống ở Paris và viết bằng tiếng Pháp. Cuốn tiểu thuyết tiếng Anh Lolita của Vladimir Nabokov không phát hành được ở Mỹ, sau đó được xuất bản ở Paris. García Márquez cũng sống ở Paris một thời gian khi quyết định ở lại châu Âu, chính là giai đoạn viết cuốn Giờ xấu (La mala hora). Một số chính khác quan trọng của các nước như Toàn quyền Canada Adrienne Clarkson, Roméo LeBlanc, Thủ tướng Canada Pierre Elliott Trudeau, Tổng thống Tunisia Habib Bourguiba, Tổng thống Sénégal Abdou Diouf, Tổng thống Ấn Độ Rajendra Prasad… từng học ở Paris và trọ tại Cư xá đại học quốc tế. Sau thời kỳ này, Paris mất dần vị trí độc tôn, nhưng vẫn là một trung tâm lớn về văn học, tri thức và xuất bản của thế giới. Cho tới cuối thế kỷ 20, một số nhà văn danh tiếng như Cao Hành Kiện, Milan Kundera… vẫn tiếp tục tìm đến thành phố.

Ngày nay, phần đông những thành phố của Paris đều có những tấm biển ghi lại thời hạn lưu trú của những nhà văn nổi tiếng. Các nghĩa trang của thành phố không chỉ là nơi yên nghỉ những nhân vật nổi tiếng người Pháp mà còn của rất nhiều danh nhân quốc tế .

Trụ sở những tổ chức triển khai quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]

Không chỉ là Hà Nội Thủ Đô của Pháp, rất nhiều những tổ chức triển khai quốc tế cũng có trụ sở tại Paris. Có thể kể tới : Tổ chức Giáo dục đào tạo, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc – UNESCO, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế – OECD, Phòng Thương mại Quốc tế – ICC, Lực lượng Đặc nhiệm Hành động Tài chính – FATF, Tổ chức Phóng viên không biên giới …Ngoài ra Paris cũng là nơi tổ chức triển khai những hội nghị quan trọng. Nhiều hiệp ước, hòa ước lịch sử vẻ vang đã được ký kết ở đây, như Hòa ước Versailles năm 1919, Hiệp định Paris năm 1973 … Với 600.000 m² ship hàng cho mục tiêu hội họp, Paris chiếm 5 % những hoạt động giải trí hội thảo chiến lược, hội nghị của quốc tế .

Kinh đô thời trang và xa xỉ phẩm[sửa|sửa mã nguồn]

Đại cửa hàng Printemps
Paris vẫn thường được xem là kinh đô thời trang của quốc tế. Ở đây tập trung chuyên sâu những nhà mẫu nổi tiếng, những buổi trình diễn thời trang quan trọng và những shop thời trang hạng sang .Từ thế kỷ 18, nước Pháp hoàn toàn có thể xem như đã đi đầu châu Âu về thời trang khi nghệ thuật và thẩm mỹ, kiến trúc, âm nhạc và những ăn mặc của triều đình Pháp tại Versailles ảnh hưởng tác động tới khắp châu Âu. Những hành khách tới Paris và mang về những bộ quần áo rồi lại được những nhà may địa phương bắt chước. Tới khi đường sắt và tàu thủy hơi nước giúp đi lại ở châu Âu được thuận tiện hơn, những phụ nữ giàu sang đã tìm tới Paris để shopping quần áo. Những thợ may Pháp được xem như số 1 và cách ăn mặc của người Paris gây tác động ảnh hưởng tới những nơi khác .Tới thời kỳ Belle Époque, qua những tạp chí, thời trang Paris trở thành chuẩn mực cho tổng thể phụ nữ ở những thành phố lớn trên quốc tế. Giữa thế kỷ 19, thời trang may đo hạng sang Haute couture Open ở Paris mặc dầu cha đẻ của nó là Charles Frederick Worth, một nhà may người Anh. Sau đó, Haute couture được những nhà tạo mẫu ở Paris như Lanvin, Chanel, Dior … tiếp nối đuôi nhau. Vào thời kỳ hậu chiến, trong thập niên 1960, những nhà tạo mẫu của Paris thế hệ sau như Yves Saint Laurent, Pierre Cardin, Givenchy … liên tục tác động ảnh hưởng lên hàng loạt ngành thời trang .

Ngày nay, Haute couture được bảo vệ bởi luật và do Phòng Thương mại và Công nghiệp Paris (Chambre de Commerce et d’Industrie) quản lý. Dù phải chia sẻ với một vài thành phố lớn khác, nhưng Paris vẫn giữ vị trí kinh đô thời trang. Các du khách vẫn tiếp tục tới đây để mua sắm. Tập đoàn kinh doanh hàng xa xỉ hàng đầu thế giới LVMH cũng có trụ sở ở Paris.

Một vài thành phố của Paris quy tụ nhiều những shop đồ xa xỉ. Những hãng trang sức đẹp như Cartier, dinh van, Chanel … nằm ở trung tâm vui chơi quảng trường Vendôme và phố Paix cạnh đó. Đại lộ Montaigne ở Quận 8 với những shop của Chanel, Louis Vuitton, Gucci, Armani, Dior, Prada, Valentino, Nina Ricci … Phố Faubourg-Saint-Honoré có sự hiện hữu của Hermès, Dolce và Gabbana … Đầu quốc lộ Champs-Élysées cũng có những shop của Cartier, Montblanc, Hugo Boss cùng Louis Vuitton đặc biệt quan trọng lôi cuốn hành khách .

Paris cũng là trung tâm của mua sắm với các hệ thống cửa hàng nổi tiếng như Galeries Lafayette, Printemps… cùng các trung tâm thương mại Les Halles, La Défense… Vào thế kỷ 19, các cửa hàng hiện đại xuất hiện ở Paris như một ý tưởng cách mạng. Những đại cửa hàng, có sự kết hợp cả chiều rộng và chiều sâu, ghi giá cả rõ ràng, ổn định, hàng hóa đa dạng, trưng bày trong các không gian rộng, sang trọng… được đi tiên phong bởi Le Bon Marché vào năm 1852. Kế đó tới các đại cửa hàng La Samaritaine, Galeries Lafayette… Nhà văn Emile Zola trong tiểu thuyết Au Bonheur des Dames năm 1883 cũng đã miêu tả cuộc đời một nhân viên làm việc trong một đại cửa hàng. Ngày nay, Paris có tất cả năm hệ thống đại cửa hàng: Galeries Lafayette, Printemps, Le Bon Marché, La Samaritaine và BHV.

Paris với văn hóa truyền thống và nghệ thuật và thẩm mỹ[sửa|sửa mã nguồn]

Paris với văn học[sửa|sửa mã nguồn]

Bí mật thành Paris của Eugène Sue

Từ rất lâu, Paris đã là nguồn cảm hứng cho các nhà văn. Vào thế kỷ 15, François Villon đã viết về Paris trong tác phẩm chính của mình: Le Testament. Trong thế kỷ 17 và thế kỷ 18, miêu tả một Paris hiện thực cũng thu hút các tác giả. Thế kỷ 19, các nhà văn Pháp có những bước tiến trong việc miêu tả thành phố với phong cách mang tính chính xác hơn. Dưới nền Quân chủ tháng bảy, Honoré de Balzac phác họa bức tranh chi tiết và hiện đại về xã hội Pháp trong bộ tiểu thuyết đồ sộ Tấn trò đời (La Comédie Humaine). Gồm hơn 100 tác phẩm, gồm cả tiểu thuyết, truyện ngắn, tiểu luận… Tấn trò đời với vô số các nhân vật ở Paris, là một bức tranh toàn cảnh miêu tả xã hội Pháp thế kỷ 19. Alexandre Dumas với Ba người lính ngự lâm cũng cho thấy một Paris khác trong lịch sử.

Trong khi Balzac quan tâm tới các tầng lớp cao của xã hội thì một vài tác giả khác lại chú ý đến tầng lớp bình dân của Paris. Bí mật thành Paris (Les Mystères de Paris) của Eugène Sue với những miêu tả về tầng lớn dưới đáy xã hội đăng từng kỳ trên báo từ 1842 tới 1843 đã rất thành công. Hai mươi năm sau đó, một trong những tiểu thuyết gia lớn nhất của Paris, Victor Hugo đã xuất bản Những người khốn khổ (Les Misérables), tác phẩm đồ sộ miêu tả cuộc sống nhiều mặt của thành phố, khiến Paris trở thành cổ điển. Một tiểu thuyết khác của Victor Hugo, Nhà thờ Đức Bà Paris (Notre-Dame de Paris) tiếp tục giúp độc giả khắp thế giới biết đến nhà thờ nổi tiếng của thành phố.

Thành phố Paris sau những cải tạo của Haussmann được Émile Zola miêu tả trong bộ Les Rougon-Macquart với những tác phẩm Le Ventre de Paris, Nana, Au Bonheur des Dames. Đầu thế kỷ 20, nhà hát Opéra Garnier của Paris trở thành bối cảnh chính của tiểu thuyết Bóng ma trong nhà hát (Le Fantôme de l’Opéra) của Gaston Leroux. Tác phẩm này đã có rất nhiều chuyển thể, trong đó nổi tiếng như vở nhạc kịch The Phantom of the Opera của Andrew Lloyd Webber trên sân khấu Broadway năm 1986, rồi bộ phim cùng tên năm 2004. Trong những năm 1960, các nhà văn biến Paris thành một thành phố hoang đường, đôi khi khôi hài và nực cười như trong Zazie dans le métro của Raymond Queneau. Hay một Paris đầy ắp những kỷ niệm trong Je me souviens của Georges Perec. Nhà văn Colombia Gabriel García Márquez trong truyện ngắn Dấu máu em trên tuyết (El Rastro de tu Sangre en la Nieve) cũng cho thấy cái nhìn của một người nước ngoài cô đơn giữa Paris về thành phố này.

Paris với hội họa và điêu khắc[sửa|sửa mã nguồn]

Phố Paris, trời mưa, Gustave Caillebotte 1877
Là thành phố quan trọng bậc nhất của hội họa, Paris không chỉ là nơi khai sinh của những phe phái Ấn tượng, Lập thể … mà nó còn là đề tài của nhiều họa sỹ. Cho tới Chiến tranh tôn giáo vào cuối thế kỷ 16, không thấy tác phẩm nào thực sự về Paris. Dưới thời Henri IV và Louis XIII, thành phố được Jacques Callot cùng những họa sỹ Hà Lan De Verwer và Zeeman biểu lộ trên tranh, đặc biệt quan trọng là hai bên bờ sông Seine. Cung điện Louvre cũng trở thành một đề tài rất được ưa thích vào thế kỷ 17 .Phải đến thế kỷ 19, đời sống thường nhật của Paris mới lôi cuốn những họa sỹ. Jean-Baptiste Camille Corot dựng giá vẽ bên bờ sông Seine ; Claude Monet tái hiện không khí mờ hơi nước của nhà ga Saint-Lazare ; Auguste Renoir miêu tả đời sống thành phố Montmartre với những quán Moulin de la galette, Moulin Rouge ; Camille Pissarro vẽ cầu Pont Neuf và Alfred Sisley với cảnh hòn đảo Île Saint-Louis. Tiếp đó, vào cuối thế kỷ, Georges Seurat, Paul Gauguin, Paul Cézanne và Van Gogh liên tục tái hiện Paris trong những tác phẩm của mình. Còn Toulouse-Lautrec bị lôi cuốn bởi những quán cabaret của thành phố .Vào thế kỷ 20, Albert Marquet và Maurice Utrillo vẽ những thành phố ít như mong muốn của Paris. Henri Matisse, Maurice de Vlaminck và André Derain thao tác trong tòa nhà Bateau-Lavoir ở Montmartre, còn Fernand Léger, Amedeo Modigliani, Marc Chagall, Ossip Zadkine và Chaïm Soutine sáng tác trong xưởng vẽ La Ruche ở Montparnasse. Đó chính là thời kỳ hoàng kim của phe phái Paris .

Về điêu khắc, ở Paris thế kỷ 19 có thể kể tới François Rude với bức phù điêu La Marseillaise trên Khải Hoàn Môn, hay Jean-Baptiste Carpeaux với đài phun nước tại Đài thiên văn. Tiếp đó, vô số các nghệ sĩ danh tiếng với những tác phẩm của mình đã trang hoàng cho Paris: Auguste Rodin, Aimé-Jules Dalou tại vườn Luxembourg và quảng trường Nation, Antoine Bourdelle ở Palais de Tokyo, Aristide Maillol ở vườn Tuileries và Paul Landowski với tượng Thánh Geneviève ở cầu Tournelle. Tân nghệ thuật cũng trang trí cho một số lối vào tàu điện ngầm của Paris nhờ Hector Guimard. Nghệ thuật đương đại hiện diện ở Palais-Royal với các cây cột của nhà điêu khắc Daniel Buren hay ở Trung tâm Pompidou với đài phun nước Stravinski của Jean Tinguely và Niki de Saint Phalle.

Paris với âm nhạc[sửa|sửa mã nguồn]

Truyền thống âm nhạc ở Paris bắt từ thời Phục Hưng. Cuối thế kỷ 12 trường phái âm nhạc đa âm điệu Notre-Dame ra đời. Dưới thời François I, công nghệ in ấn mới xuất hiện đã giúp các ca khúc trở nên phổ biến. Thời Louis XIV, nhiều vở opera lớn được giới thiệu ở Paris. Nhạc sĩ gốc Ý Jean-Baptiste Lully tới sống tại Paris và trở thành người phục trách âm nhạc của triều đình. Các vở ba lê của Lully được trình diễn tại cung điện Louvre từ năm 1655. Thế kỷ 18, Jean-Philippe Rameau làm nổi bật vai trò của dàn nhạc trong các vở opera-ba lê. Lịch sử Pháp cũng ảnh hưởng tới âm nhạc của Paris. Nhiều bài hát đại chúng được sáng tác trong thời kỳ Cách mạng Pháp, như Carmagnole trở thành ca khúc biểu tượng cho những người cách mạng vào năm 1792. Vào thế kỷ 19, Paris trở thành thủ đô của âm nhạc, các nghệ sĩ nổi tiếng nước ngoài đã tìm tới đây. Âm nhạc tiến đến Chủ nghĩa lãng mạn với những nhạc sĩ như Frédéric Chopin, Hector Berlioz hay Charles Gounod.

Âm nhạc cho khiêu vũ của Paris trong thế kỷ 19 nổi tiếng khắp quốc tế. Được chơi ở những liên hoan Carnaval Paris, nó còn tác động ảnh hưởng đến âm nhạc truyền thống lịch sử và những cả nhạc sĩ quốc tế. Trong số đó hoàn toàn có thể kể đến nhạc sĩ người Áo Johann Strauss I, người đã tới Pháp vào 1837. Sau năm 1870, Paul Dukas, Camille Saint-Saëns hay Georges Bizet đã làm nước Pháp trở thành bậc thầy của âm nhạc ba lê. Những đậm chất ngầu dân tộc bản địa trong âm nhạc trở lại với Maurice Ravel và Claude Debussy – những nhạc sĩ ấn tượng. Cuối thế kỷ 19 cũng là thời kỳ của những ca sĩ ứng tác và quán cabaret Le Chat noir ở Montmartre là một khu vực hình tượng. Đầu thập niên 1880, ” la divine ” Sarah Bernhardt, người được xem như nữ nghệ sĩ nổi tiếng bậc nhất trong lịch sử vẻ vang nghệ thuật và thẩm mỹ [ 159 ], đã từ Paris đi lưu diễn khắp quốc tế, tại Luân Đôn, Hoa Kỳ và Nga .Trong Thế kỷ 20, những bài hát của Édith Piaf – người mang biệt danh ” cô bé của Paris ” – và cả Maurice Chevalier trở thành những ca khúc thông dụng ở Paris và còn được biết đến trên toàn quốc tế. Nền ca nhạc Pháp còn rất nhiều những bài hát về Paris .

Paris với điện ảnh[sửa|sửa mã nguồn]

Với những khu công trình nổi tiếng và sự lãng mạn, Paris là một trong những thành phố được đưa lên màn ảnh nhiều nhất. Ngoài những bộ phim quan trọng của điện ảnh Pháp, những đạo diễn quốc tế cũng chọn Paris làm toàn cảnh cho những tác phẩm của mình .

Trong danh sách dài những bộ phim Pháp quay ở đây, có thể kể đến một vài tác phẩm lớn đã trở thành kinh điển. Hôtel du Nord (1938) là khung cảnh cho lời thoại nổi tiếng của Arletty: ” Atmosphère, atmosphère, est-ce que j’ai une gueule d’atmosphère? “. Tuy bộ phim được thực hiện trong trường quay, nhưng khách sạn nhỏ bên con kênh Saint-Martin vẫn trở thành địa điểm yêu thích của những khán giả điện ảnh. La Traversée de Paris (1956) cùng Le Dernier Métro (1980) gợi lại những hiện thực về thời gian thành phố bị Đức Quốc xã chiếm đóng năm 1943, và Paris brûle t-il? (1966) về giải phóng Paris vào tháng 8 năm 1944. Đầu thập niên 2000, Le Fabuleux Destin d’Amélie Poulain (2001) là câu quận hoang tưởng trong một Paris huyền thoại và vĩnh hằng. Bộ phim này giành được những thành công quốc tế và khiến nhiều người yêu điện ảnh tới Montmartre để tìm kiếm những địa điểm tượng trưng của các cảnh quay.

Điện ảnh thế giới cũng ghi dấu ấn với những bộ phim về Paris. Năm 1951, bộ phim ca nhạc An American in Paris, nói về một họa sĩ trẻ ở Paris, đã thành công rực rỡ, đạt giải Oscar cho phim hay nhất. Năm 1957, Tình yêu ban chiều (Love in the Afternoon) mở đầu với những cảnh Paris tràn ngập các đôi yêu đương và Audrey Hepburn gặp gỡ Gary Cooper tại khách sạn Ritz. Trong Last Tango in Paris năm 1972, Marlon Brando trong vai một người đàn ông trung niên gặp cô gái trẻ Maria Schneider tại một căn phòng sang trọng ở quận 16. Cuối thế kỷ 20 là bộ phim ca nhạc Everyone Says I Love You (1996) của đạo diễn Woody Allen.

Đầu những năm 2000, trong Moulin Rouge! (2001), Nicole Kidman vào vai cô ca sĩ Satine của quán Moulin Rouge yêu chàng nhà văn Christian do Ewan McGregor diễn. Năm 2004, Bóng ma trong nhà hát (The Phantom of the Opera) chuyển thể từ tiểu thuyết của Gaston Leroux lại giới thiệu một Paris của âm nhạc và sân khấu thời Belle Époque. Da Vinci code (2006) tiếp tục chọn Paris làm bối cảnh cho bộ phim. Mới nhất năm 2007, với vị trí kinh đô của ẩm thực, Paris lại xuất hiện trong bộ phim hoạt hình Mỹ Chú chuột đầu bếp (Ratatouille). Không chỉ những tác phẩm lãng mạn, cảnh Paris với tháp Eiffel bị phá hủy thường xuyên được sử dụng trong các phim khoa học viễn tưởng.

Bên cạnh điện ảnh, các công trình nổi tiếng và đời sống thường nhật của Paris là đề tài sáng tác của nhiều nhiếp ảnh gia danh tiếng. Bắt đầu từ Eugène Atget ở cuối thế kỷ 19[160], tiếp đó tới Robert Doisneau giữa thế kỷ 20, người đã chụp vô số các bức ảnh về Paris, trong đó nổi tiếng hơn cả là Le Baiser de l’Hôtel de Ville (Nụ hôn trước tòa thị chính)[161].

Thành phố kết nghĩa[sửa|sửa mã nguồn]

Từ năm 1956, Paris trở thành thành phố sinh đôi cùng với duy nhất Roma của Ý : [ 162 ] [ 163 ]

• Tiếng Pháp: ” Seule Paris est digne de Rome; seule Rome est digne de Paris “
• Tiếng Ý:      ” Solo Parigi è degna di Roma; solo Roma è degna di Parigi “

     Có nghĩa:    ” Duy nhất Paris xứng với Roma; duy nhất Roma xứng với Paris “[164]

Thành phố sinh đôi

1956: Roma

Ngoài ra Paris còn có nhiều thành phố kết nghĩa khác : [ 162 ]

• Soyer, Robert (1960). Géologie de la région parisienne. Que sais-je ?. Paris: Presses universitaires de France.
• Fierro, Alfred (1999). Robert Laffont (biên tập). Histoire et dictionnaire de Paris. Bouquins. ISBN 9782221078624.
• Le Clère, Marcel (1985). Paris de la Préhistoire à nos jours. Bordessoules.
• Favier, Jean (1997). Fayard (biên tập). Paris, 2000 ans d’histoire. ISBN 9782213598741.
• Laurence, Jonathan (2007). Intégrer l’Islam. Odile Jacob. ISBN 9782738119001.

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://dvn.com.vn/
Category : Olympic