Thế vận hội – Wikipedia tiếng Việt

Thế vận hội hay Olympic (tiếng Hy Lạp: Ολυμπιακοί Αγώνες/Olympiakoí Agónes, tiếng Anh: Olympic Games, tiếng Pháp: Jeux olympiques[1][2]), còn có tên gọi cũ là Thế giới vận động hội,[3] là cuộc tranh tài trong nhiều môn thể thao giữa các quốc gia trên toàn thế giới. Thế vận hội gồm Thế vận hội Mùa hè và Thế vận hội Mùa đông được tổ chức xen kẽ nhau 2 năm/lần (vào các năm chẵn). Đây là một đại hội thể thao không chỉ là đua sức thể lực mà còn mang ý nghĩa biểu trưng cho tinh thần đoàn kết, hòa bình của toàn nhân loại.

Thế vận hội bắt nguồn từ những cuộc tranh tài thể thao thời Hy Lạp cổ đại từ năm 776 trước Công Nguyên cho đến khi Hoàng đế La Mã là Theodosius I không cho vào năm 394. [ 4 ] Và Thế vận hội văn minh được Nam tước người Pháp Pierre Frèdy de Coubertin tổ chức triển khai lần tiên phong vào cuối thế kỷ 19. Ủy ban Olympic quốc tế ( IOC ) đã trở thành cơ quan chủ quản của Phong trào Olympic, với Hiến chương Olympic xác lập cấu trúc và cơ quan có thẩm quyền của nó .Thế vận hội Mùa hè được diễn ra cứ 4 năm một lần từ năm 1896, trừ những năm diễn ra cuộc chiến tranh quốc tế ( như Chiến tranh quốc tế thứ hai ) .

Thế vận hội Mùa đông được thành lập vào năm 1924 cho những môn thể thao mùa đông. Mới đầu nó được tổ chức cùng năm với Thế vận hội mùa hè, nhưng từ năm 1994, Thế vận hội mùa đông và Thế vận hội mùa hè diễn ra xen kẽ nhau 2 năm/lần.

Thế vận hội được quản trị bởi Liên đoàn Thể thao quốc tế ( IFS ), Ủy ban Olympic Quốc gia ( NOC ) và những ủy ban tổ chức triển khai cho mỗi thế vận hội Olympic đơn cử. Là cơ quan ra quyết định hành động, IOC chịu nghĩa vụ và trách nhiệm về việc lựa chọn những thành phố chủ nhà cho mỗi Thế vận hội. Các thành phố chủ nhà chịu nghĩa vụ và trách nhiệm về tổ chức triển khai, hỗ trợ vốn và kỷ niệm thế vận hội sao cho tương thích với Hiến chương Olympic. Trong thời hạn diễn ra thế vận hội, những nghi thức được thực thi gồm có nhiều nghi lễ trong đó có lễ khai mạc và bế mạc, trong mỗi buổi lễ đều sử dụng hình tượng lá cờ và ngọn đuốc Olympic. Hơn 13.000 vận động viên cạnh tranh đối đầu tại Thế vận hội Mùa hè và Thế vận hội Mùa đông ở 33 môn thể thao khác nhau và gần 400 cuộc thi. Các vận động viên đạt thành tích cao trong mỗi cuộc thi nhận được huy chương Olympic vàng, bạc, đồng tương ứng .Thế vận hội đã tác động ảnh hưởng to lớn trên toàn quốc tế. Thế nhưng, thế vận hội vẫn còn nhiều thử thách lớn như sử dụng chất doping trong tranh tài, khủng bố. Tuy nhiên, đây là thời cơ tốt để nước chủ nhà tiếp thị hình ảnh vương quốc của mình trên quốc tế .

Lịch sử và những dịch chuyển trong thế vận hội[sửa|sửa mã nguồn]

Đại hội Olympic cổ đại[sửa|sửa mã nguồn]

Đại hội Olympic ( cổ đại ) là tiệc tùng nổi tiếng nhất trong bốn tiệc tùng vương quốc của Hy Lạp cổ đại ( ba liên hoan kia là lễ Isthmian, Pythian và Nemean ). Đại hội Olympic cổ đại được tổ chức triển khai vào mùa hè cứ bốn năm một lần tại đền thờ thần Zeus ở thành phố Olympia. Đại hội này có từ năm 776 TCN. Người thắng lợi tiên phong trong Đại hội Olympic là Koroibos .Năm tiên phong của Đại hội Olympic, những sứ thần được gửi đi khắp nơi trong quốc tế Hy Lạp để nhu yếu những thành bang nộp triều cống cho thần Zeus. Sau đó những thành bang đã gửi đi những nhóm của mình để thi với nhóm khác để bộc lộ sự có tài năng của những kĩ năng thể thao. Người Hy Lạp thời đó tin rằng chư thần bảo lãnh cho những kỳ Thế vận hội Olympic, do đó những cuộc tranh tài này bộc lộ tính thống nhất về văn hóa truyền thống của những thành bang bị chia rẽ về chính trị. Các cuộc thi chỉ dành cho những người đàn ông Gianh Giá của dòng dõi người Hy Lạp. Kể từ khi một lực sĩ không may bị tuột quần vào thế kỷ thứ 7 trước Công nguyên, những lực sĩ đều phải trần truồng khi tranh tài. Họ đều là những người chuyên nghiệp, được tập luyện tốt. [ 5 ]Các sự kiện khác thì không được biết rõ, nhưng ngày tiên phong của Đại hội được dùng cho việc tế lễ. Rất hoàn toàn có thể mở màn ngày thứ hai là môn đi bộ, người theo dõi tụ họp lại trong ” Stadion “, một khu vực hình chữ nhật được làm dốc nghiêng trên mặt đất .Vào những ngày khác là môn ” đô vật tự do Hy Lạp ” ( môn này là sự phối hợp giữa đấu vật và đấu quyền – giống quyền Anh ). Luật chơi của môn thể thao tiên phong này là quăng đối thủ cạnh tranh xuống đất 3 lần .Quyền thuật ( giống quyền Anh ) ngày càng tàn tệ ; tiên phong những đấu thủ phải quấn dây da mềm quanh những ngón tay của họ như một cách làm yếu những cú đấm, nhưng những lần sau đó là da cứng, nhiều lúc họ còn làm nặng thêm bằng sắt kẽm kim loại. Môn đô vật tự do là môn thể thao rất khắc nghiệt, cuộc thi tiếp nối cho đến khi một trong những đấu thủ được xem như thất bại .Môn đua ngựa thì mỗi người điều khiển và tinh chỉnh một con, tuy số lượng giới hạn ở những người giàu sang nhưng lại lôi cuốn nhiều người đủ mọi những tầng lớp. Sau môn đua ngựa là đến điền kinh năm môn phối hợp gồm có vật, ném dĩa, phóng lao, nhảy xa và chạy nước rút .Con số đúng chuẩn của những môn thể thao và giải pháp dùng để xác lập người thắng cuộc thì vẫn chưa biết. Cái dĩa trong môn ném dĩa làm bằng đồng, có lẽ rằng có hình thấu kính. Còn cây lao thì có một cuộn dây cột ở đầu cán nhằm mục đích tạo ra lực quay để có tầm xa và đúng chuẩn hơn. Còn môn nhảy thì chỉ có nhảy xa, không có nhảy cao. Môn ở đầu cuối là môn chạy có mặc áo giáp. Những người thắng cuộc được đội trên đầu một vòng hoa Ôliu dại. Được những nhà thơ ca tụng, họ sống quãng đời còn lại bằng kinh phí đầu tư của nhà nước .Đại hội Olympic cổ đại đã lên đến đỉnh điểm của tính đại chúng vào thế kỷ thứ 5 và 4 trước Công nguyên. Xứ Sparta đã nhiều lần thắng cuộc. Xứ Athena trong thời đại hoàng kim đã bốn lần thắng giải, nhưng thành công xuất sắc vang dội nhất vẫn là thành phố Elis, quê nhà của Coroebus. Vận động viên kiệt xuất nhất Hy Lạp cổ đại là Milo người xứ Croton, đã liên tục thắng giải năm kỳ Thế vận hội từ năm 536 cho đến năm 520 trước Công nguyên. Trong lần ở đầu cuối, ông ta vác trên vai một con vật tế thần bước vào sân vân động, trước khi ngồi xuống ăn thịt nó. Người ta kể rằng vào năm 496 trước Công nguyên, vua Alexandros I xứ Macedonia tham gia Đại hội Olympic. Người ta phủ nhận vì cho ông là vua tàn khốc, chứ không trọn vẹn là người Hy Lạp. Nhưng nhà vua xưng ông là con cháu của thần Heracles, ông đã đạt nhiều thắng lợi trong Đại hội Olympic và được nhà thi hào Pindar tán dương. [ 6 ] Tuy phụ nữ không được tham gia những kỳ Đại hội, trong lịch sử dân tộc Hy Lạp xưa vẫn có vài vận động viên nữ thắng giải Olympic. Nổi tiếng nhất là Kyniska – con gái của vua Archidamus II xứ Sparta, thắng lợi môn đua ngựa. Nàng cho người xây đắp hai tượng đài của mình tại Olympía, một trong hai tượng đài đó có một bài thơ do nàng viết nên để ca tụng thắng lợi của mình. [ 7 ]

Đội tuyển của vua Philippos II xứ Macedonia cũng thắng giải đua ngựa vào năm 356 trước Công nguyên, đúng vào ngày Alexandros ra đời, góp phần tạo nên lời tiên tri đúng đắn rằng Alexandros sau này sẽ là một ông vua bách chiến bách thắng.[8] Đến cả khi Ki-tô giáo được truyền vào Hy Lạp, các kỳ Đại hội thể thao Olympic vẫn luôn được tổ chức. Sứ đồ Phaolô hẳn là một người hâm mộ, dù ông không phải là một vận động viên của Đại hội Olympic. Ông viết: “Tôi đã tham gia một cuộc thi đấu thật hay. Tôi đã chạy trên sân vận động. Tôi đã giữ niềm tin”. Câu nói này đã lưu danh vào lịch sử Đại hội Olympic ở Hy Lạp xưa. Những kỳ Đại hội Olympic được tổ chức vào năm 388 hoặc là 393. Người chiến thắng cuối cùng được ghi nhận là một vận động viên người xứ Armenia.[5] Khoảng năm 394, khi Hoàng đế La Mã là Theodosius I Đại Đế ban Thánh chỉ cấm đoán Đa thần giáo và công nhận Ki-tô giaó là quốc giáo của Đế quốc La Mã, ông ta đã hủy bỏ Đại hội Olympic cổ đại.[4][9] Vào năm 426, có lẽ là do Hoàng đế Theodosius II xuống Thánh chỉ đốt sạch các miếu thờ Đa Thần giáo trên vùng Địa Trung Hải, đền thờ thần Thần Zeus bị đốt rụi. Không những thế, do thời đó liên tục có những trận động đất và lũ lụt, người ta không thể tổ chức Đại hội được nữa.[10] Ý tưởng về Đại hội thể thao Olympic được hồi sinh vào đầu thế kỷ thứ 19.

Thế vận hội Olympic văn minh[sửa|sửa mã nguồn]

Đại hội thể thao Olympic văn minh ( Thế vận hội ), cuộc thi thể thao quốc tế để những vận động viên thể thao từ những nước khác nhau tranh tài, tổ chức triển khai 4 năm một lần tại những nơi khác nhau. Có hai loại Đại hội Olympic là Olympic mùa Hè và Olympic mùa Đông. Qua năm 1992 cả hai Thế vận hội được tổ chức triển khai cùng năm, nhưng từ năm 1994 thì được đổi lại sao cho cả hai sự kiện thể thao này diễn ra trong những năm xen kẽ nhau. Ví dụ như Olympic mùa Đông tổ chức triển khai năm 1994 thì Olympic mùa Hè tổ chức triển khai năm 1996, kế đến Olympic mùa Đông diễn ra năm 1998 và Olympic mùa Hè thì diễn ra vào năm 2000 .Đại hội thể thao Olympic tân tiến mở màn vào năm 1896 tại Aten ( Athens ), Hy Lạp, hai năm sau khi nhà sư phạm và tư tưởng người Pháp – Pierre de Coubertin đề xuất kiến nghị rằng thế vận hội Olympic của người Hy Lạp cổ đại cần được hồi sinh để tôn vinh nền độc lập quốc tế .Chương trình Thế vận hội năm 1896 chỉ có những môn thể thao ngày hè ( vì Thế vận hội mùa đông đến năm 1924 mới tổ chức triển khai ) có 300 vận động viên đến từ 15 nước thi 43 môn tranh tài trong 9 môn thể thao khác nhau. Và đến thế vận hội ngày hè 100 năm sau đó tại Atlanta ( Mỹ ) 1996, có hơn 10.000 vận động viên đến từ hơn 190 nước thi 271 môn tranh tài trong 29 môn thể thao khác nhau .

Ủy ban Olympic quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]

Thế vận hội được quản trị bởi Ủy ban Olympic quốc tế ( viết tắt là IOC – International Olympic Committee ), tổng hành dinh đặt tại Lausanne, Thụy Sĩ. IOC sinh ra tại Paris năm 1894 như một ủy ban độc lập và tự lựa chọn những thành viên cho mình ( tuy nhiên để mở màn thực thi, Coubertin đã tự chọn cho mình 15 thành viên ). Hầu hết những thành viên được bầu chọn vào IOC là những cá thể, đơn vị chức năng đã Giao hàng trong NOCs ( National Olympic Committees – Các ủy ban Olympic vương quốc ) tại chính vương quốc của thành viên đó .Những thành viên tiên phong của IOC là tổng thể những thành viên châu Âu và châu Mỹ với một nước ngoại lệ là New Zealand ( châu Úc ). Thành viên châu Á tiên phong gia nhập ủy ban là vào năm 1908 và châu Phi là 1910. Các thành viên của IOC phải nghỉ hưu vào tuổi 80 trừ phi họ được bầu chọn trước năm 1966 .IOC có công dụng giám sát, quyết định hành động nơi sẽ tổ chức triển khai thế vận hội, lập những lao lý về Olympic trên toàn quốc tế và thương lượng về bản quyền truyền hình những chương trình trong thời hạn diễn ra thế vận hội. IOC thao tác ngặt nghèo với NOCs, Liên đoàn thể thao không chuyên quốc tế ( The International Amateur Athletic Federation – IAAF ) và những liên đoàn thể thao quốc tế khác ( International Sports Federations – ISFs ) để tổ chức triển khai những kỳ thế vận hội. ISFs chịu nghĩa vụ và trách nhiệm về những điều luật quốc tế và những quy tắc của những môn thể thao mà họ có tác động ảnh hưởng .quản trị IOC ( được chọn từ những thành viên của IOC ) được cộng tác bởi một ban chỉ huy, nhiều phó quản trị và một số ít người của hội đồng IOC. quản trị tiên phong của IOC là ông Demetrius Vikélas, người Hy Lạp ( thao tác 1894 – 1896 ). Các quản trị tiếp theo là Count Henri de Baillet-Latour của Bỉ ( 1925 – 1942 ), J. Sigfrid Edström của Thụy Điển ( 1946 – 1952 ), Avery Brundage của Mỹ ( 1952 – 1972 ), Michael Morris, Lord Killanin của Ireland ( 1972 – 1980 ), Juan Antonio Samaranch của Tây Ban Nha ( 1980 – 2001 ), Jacques Rogge của Bỉ ( 2001 – 2013 ) và Thomas Bach ( 2013 – ) .

Quyết định những môn tranh tài[sửa|sửa mã nguồn]

Để đăng cai thế vận hội, một thành phố phải đệ trình bản kế hoạch lên IOC. Sau khi tổng thể những bản kế hoạch được đưa lên, IOC triển khai bỏ phiếu. Nếu không có thành phố nào giành được nhiều phiếu trong lần bỏ phiếu tiên phong thì thành phố ít phiếu nhất sẽ bị loại và liên tục bỏ phiếu cho đến khi chọn được mới thôi. Thế vận hội được quyết định hành động trước đó vài năm, nhờ vậy thành phố giành được quyền đăng cai có đủ thời hạn để chuẩn bị sẵn sàng. Trong việc lựa chọn nơi tổ chức triển khai Olympic, IOC quyết định hành động dựa trên 1 số ít tác nhân hầu hết mà thành phố đó có hoặc hứa sẽ tạo những tiện lợi tốt nhất và hiệu suất cao .IOC cũng quyết định hành động những phần nào trên quốc tế chưa được quyền đăng cai thế vận hội. Thí dụ như, thành phố Tokyo, Nhật Bản ( thuộc châu Á ) đăng cai Olympic Mùa hè 1964 thì sang năm 1968 tổ chức triển khai ở México ( thuộc Mỹ Latinh ). Vì sự tăng trưởng quan trọng của truyền hình trên toàn quốc tế, trong những năm gần đây, IOC cũng đưa vào việc chọn thành phố chủ nhà theo múi giờ. Ví dụ như mỗi khi thế vận hội diễn ra tại Mỹ hoặc Canada thì mạng truyền hình American sẵn sàng chuẩn bị chịu nhiều ngân sách bản quyền để phát hình trực tiếp thoáng đãng vào những giờ chiếu phim .Một khi thế vận hội diễn ra ở đâu thì sẽ được ủy ban tổ chức triển khai địa phương ở đó hỗ trợ vốn ( những tổ chức triển khai này không phải là IOC hay NOC của nước chủ nhà ). Điều này thường kết thúc với phần chia doanh thu từ bản quyền truyền hình thế vận hội, tiền từ những tập đoàn lớn hỗ trợ vốn, tiền bán vé, tiền quảng cáo và những nguồn hỗ trợ vốn nhỏ khác ví dụ điển hình như những con tem bưu điện làm kỉ niệm hoặc tiền thu từ vé số vương quốc. Trong nhiều trường hợp cũng có sự trợ giúp của chính quyền sở tại nước thường trực .Mặc dù nhiều thành phố giành được doanh thu từ thế vận hội, nhưng những kỳ Olympic cũng hoàn toàn có thể khiến nhiều thành phố lâm vào thực trạng thiếu vắng kinh tế tài chính. Ví dụ như Montréal, Canada đã chi ra một lượng lớn tiền tài để chuẩn bị sẵn sàng cho thế vận hội mùa hè năm 1976, nhưng số tiền thu được lại thấp hơn dự kiến khiến thành phố phải chịu nhiều khoản nợ lớn .

Các vận động viên và tư cách tham gia[sửa|sửa mã nguồn]

Mặc dù Hiến chương Olympic, luật chính thức của Ủy ban Olympic, công bố rằng Olympic là cuộc thi giữa những cá thể và không phải là giữa những vương quốc nhưng IOC lại phân công những NOC có trách nhiệm tuyển chọn riêng những đội tuyển Olympic vương quốc. Trong hầu hết những trường hợp, NOC làm điều này để nắm được những vận động viên đã trải qua kiểm tra để được tranh tài tại thế vận hội hoặc để chọn những vận động viên dựa trên những thành tích mà họ đã đạt được trước đó .Từ khi mở màn thế vận hội đến nay, những vận động viên nữ không chuyên của mọi tôn giáo, dân tộc bản địa đều có đủ tư cách tham gia. Mặc dù Coubertin phản đối sự tham gia thế vận hội của phụ nữ và không một phụ nữ nào tranh tài trong năm 1896, nhưng một số ít nhỏ vận động viên môn đánh gôn và quần vợt đã được tranh tài tại thế vận hội năm 1900 .Các vận động viên nữ trong môn lượn lờ bơi lội và lặn được phép tranh tài tại thế vận hội năm 1912, còn những môn như thể dục và điền kinh thì mãi đến năm 1928 họ mới được tham gia. Kể từ đó những môn thể thao Olympic của nữ tăng trưởng đáng kể và lúc bấy giờ số lượng nữ vận động viên trong một đội đã chiếm đến khoảng chừng phân nửa trừ 1 số ít đội đến từ những nước Ả-rập hồi giáo .Coubertin và tổ chức triển khai IOC dự trù từ khởi đầu là thế vận hội chỉ dành cho những vận động viên nghiệp dư. Tính chất không chuyên được xác lập bởi sự tôn trọng triệt để với luật không chuyên, một luật lệ có từ thế kỷ 19 làm nền tảng để ngăn không cho những vận động viên chuyên nghiệp tham gia trong những môn thể thao như bơi thuyền và quần vợt .Bởi vì luật không chuyên ngăn cản những vận động viên kiếm được bất kể ngân sách nào từ những hoạt động giải trí có tương quan đến thể thao nên những vận động viên thuộc những tầng lớp tầm trung khó mà đủ năng lực vừa kiếm sống vừa tập luyện để tranh tài. Tuy nhiên những luật lệ của thế vận hội về tính không chuyên vẫn là nguyên do của nhiều tranh cãi trong nhiều năm .Những câu hỏi đã được đưa ra như một vận động viên không chuyên hoàn toàn có thể được đài thọ ngân sách cho chuyến đi tranh tài, được đền bù ngân sách thời hạn mất việc, được thuê để dạy những môn thể thao hay không. Và những điều đó luôn được IOC ( tổ chức triển khai đứng đầu trong việc xác lập tính chuyên nghiệp trong những một thể thao khác ) xử lý một cách thỏa đáng .Năm 1983, hầu hết những thành viên của IOC đều đồng ý hầu hết những vận động viên Olympic tranh tài một cách chuyên nghiệp với ý muốn rằng những môn thể thao là hoạt động giải trí chính của họ. Sau đó IOC đã hỏi lại mỗi ISF để xác định tính tư cách của chính môn thể thao và qua thập niên sau thì gần như toàn bộ những ISF đã bãi bỏ sự độc lạ giữa những vân động viên nghiệp dư và những hoạt động chuyên nghiệp, còn gọi là thế vận hội mở. Một trong những ví dụ nổi bật của sự đổi khác là vào năm 1992, khi những vận động viên chuyên nghiệp đến từ Liên đoàn bóng rổ vương quốc ( NBA – National Basketball Association ) đã được phép tranh tài tại thế vận hội mùa hè Barcelona, Tây Ban Nha .

Những nghi thức[sửa|sửa mã nguồn]

Thế vận hội luôn có những nghi thức, đa số trong số đó bộc lộ chủ đề tình hữu nghị và hợp tác độc lập giữa những vương quốc .Lễ khai mạc Thế vận hội luôn luôn có cuộc diễu hành của những đội tuyển đến từ mỗi vương quốc tham gia tại sân hoạt động chính. Đoàn Hy Lạp luôn là đoàn đi đầu để kỷ niệm nguồn gốc rất lâu rồi của Thế vận hội và đội nước chủ nhà luôn là đội đi ở đầu cuối ( trừ Olympic Athens 1896 và Olympic Athens 2004 do Hy Lạp là chủ nhà nên đoàn Hy Lạp đi ở đầu cuối ) .Nghi lễ mở màn là màn trình diễn tái hiện, hư cấu về thế vận hội qua thời hạn trong một khung cảnh phức tạp và hoành tráng với âm nhạc và lời nói. Một trong những nghi lễ quan trọng là cuộc chạy rước đuốc và lễ rước đuốc Olympic. Ngọn lửa Olympic tượng trưng cho sự chuyển giao những ý nghĩa cao đẹp từ thế vận hội Hy Lạp cổ đại đến quốc tế văn minh. Ngọn đuốc Olympic được thắp sáng lần đầu tại Thế vận hội Mùa hè 1936. Trong cuộc chạy rước đuốc, ngọn lửa được thắp sáng tại thành phố Olympia, Hy Lạp và từ đó nó được nhiều người chạy bộ ( trừ đường sông, biển ) mang đi trải qua nhiều tuần lễ hoặc nhiều tháng trời để đến thành phố nước chủ nhà .Sau khi người rước đuốc sau cuối đã thắp ngọn lửa Olympic lên ngọn đuốc chính tại sân hoạt động, người đứng đầu của nước chủ nhà công bố thế vận hội khởi đầu và những con chim bồ câu được thả ra để tượng trưng cho niềm hy vọng quốc tế độc lập .Hai nghi thức thay đổi quan trọng khác đã Open sớm tại thế vận hội Antwerp, Bỉ năm 1920 đó là một lá cờ thế vận hội với năm vòng tròn có năm màu khác nhau trên nền trắng. Năm chiếc vòng tròn tượng trưng cho sự đoàn kết giữa những vương quốc năm châu : châu Phi, châu Mỹ, châu Á, châu Úc và châu Âu. Kế đến là sự sinh ra của nghi thức đọc lời thề Olympic, được đọc bởi một thành viên của đội chủ nhà. Lời thề xác nhận cam kết của những vận động viên về niềm tin thể thao hùng vĩ trong tranh tài .Nghi lễ trao huy chương cũng là một phần quan trọng của thế vận hội. Sau mỗi môn tranh tài cá thể tại thế vận hội, những huy chương được tặng thưởng có 3 giải nhất, nhì và ba cho 3 người có thành tích cao nhất. Lễ trao huy chương diễn ra sau mỗi trận đấu chung kết của từng môn, những vận động viên thắng cuộc bước lên bục để nhận huy chương vàng ( thực ra là huy chương mạ vàng ), huy chương bạc ( mạ bạc ) và huy chương đồng, kế đến quốc kỳ những nước của họ được kéo lên trong tiếng nhạc quốc ca nghiêm trang. Một vài nhà phê bình ý kiến đề nghị rằng vì những kỉ niệm chương có vẻ như trái với ý thức quốc tế mà IOC đã công bố. Những hình tượng vương quốc nên thay bằng lá cờ Olympic và nhạc là bài hát chính thức của Olympic .Ban đầu có một cuộc diễu hành khác của những vương quốc vào buổi lễ ở đầu cuối của thế vận hội. Tuy nhiên tại thế vận hội mùa hè vào năm 1956 tại Melbourne, Úc, những vận động viên đã tách khỏi hàng ngũ và đi lẫn vào nhau để kỉ niệm thế vận hội. Truyền thống này đã được liên tục tại những kỳ thế vận hội sau. Sau khi những vận động viên đã vào hết trong sân vận động Olympic tại buổi lễ, quản trị của IOC hẹn gặp lại những vận động viên và người theo dõi tại thế vận hội lần sau. Sau đó, quản trị IOC công bố kết thúc thế vận hội và ngọn đuốc Olympic được tắt .

Những buổi đầu[sửa|sửa mã nguồn]

Sau khi thắng lợi trong cuộc Chiến tranh Giải phóng Dân tộc ( 1821 – 1829 ) phá vỡ xiềng xích nô dịch của Đế quốc Ottoman, Hy Lạp đã tìm cách ” hồi sinh ” Đại hội Olympic thời rất lâu rồi nhằm mục đích làm tiếp thị những di sản cổ đại của họ .Đại hội Olympic của họ – bị số lượng giới hạn ở khoanh vùng phạm vi dân tộc bản địa Hy Lạp – đã không thành công xuất sắc, diễn ra không liên tục và lôi cuốn rất ít sự quan tâm của quốc tế. Thế vận hội bị đình chỉ trọn vẹn vào năm 1889. Nhưng sau đó Coubertin đã thành công xuất sắc trong nỗ lực tổ chức triển khai thế vận hội một cách đàng hoàng vì ý niệm của ông về Đại hội thể thao mang tính quốc tế hơn là mang tính dân tộc bản địa .Mặc dù lúc khởi đầu việc làm, ông chăm sóc đến thể thao như một cách để nâng cao tính chuẩn bị sẵn sàng chiến đấu của quân đội Pháp, nhưng ở đầu cuối ông đã tưởng tượng chúng như một công cụ để thắng lợi những cuộc xung đột giữa những vương quốc .Coubertin mở màn tăng trưởng những sáng tạo độc đáo của mình cho một cuộc tranh tài thể thao quốc tế trong những năm 1880. Năm 1894 ông mời đại diện thay mặt thể thao những nước đến Paris để tranh luận về thể thao không chuyên tại một đại hội thể thao quốc tế. Hội nghị có 78 đại biểu đến từ 9 vương quốc. Tại hội nghị, Coubertin đã dùng nghệ thuật và thẩm mỹ và âm nhạc cổ xưa để tạo ảnh hưởng tác động với những đại biểu. Ông làm họ kinh ngạc với yêu cầu làm sống lại thế vận hội Olympic của thời xưa và họ đã chấp thuận đồng ý ủng hộ. Coubertin muốn Đại hội Olympic tân tiến làm điển hình nổi bật những môn thể thao của thời xưa và tân tiến. Chẳng hạn như môn ném dĩa là hình tượng cho sự tiếp nối của quá khứ vì người Hy Lạp cổ đại đã từng rèn luyện thể thao .trái lại, môn đua xe đạp điện là môn thể thao Open gần hơn nên đại diện thay mặt cho thời văn minh. Môn chạy marathon là để tưởng niệm một người lính Hy Lạp đã chạy bộ một mạch từ một thị xã của Marathon đến Athens để báo tin quân Hy Lạp đã chiến thắng quân xâm lược Ba Tư, môn chạy này có khoảng cách ngắn hơn khoảng cách marathon thực sự là 42.2 km ( khoảng chừng 26.2 dặm ) ( đường đua dài nhất của Olympic cổ đại là khoảng chừng 1000 m ) .Sự không ổn định trong cơ quan chính phủ Hy Lạp rình rập đe dọa sự sẵn sàng chuẩn bị cho thế vận hội năm 1896, nhưng Coubertin đã đến Athens và tranh thủ được sự ủng hộ trợ giúp của hoàng gia Hy Lạp trong việc tổ chức triển khai thế vận hội .

Mặc dù sau đó không có NOC để tuyển chọn các vận động viên và gửi họ đến thế vận hội, nhưng nhờ Coubertin quen biết với nhiều nhà thể thao người châu Âu và châu Mỹ nên đã vận động họ thành lập các đội tuyển quốc gia tại nước mình. Lúc ấy ước chừng một nửa số đội của châu Mỹ đến từ đại học Princeton vì ở đó có người bạn của Coubertin đang dạy môn lịch sử. Khoảng dưới 300 vận động viên đã thi đấu tại thế vận hội năm 1896 và không nhận được nhiều quan tâm của báo chí quốc tế, nhưng lại đủ sức thuyết phục để IOC tiếp tục các thế vận hội sau mỗi bốn năm.

Olympic Mùa hè[sửa|sửa mã nguồn]

Thế vận hội năm 1896 gồm có những môn : đua xe đạp điện, đấu kiếm, thể dục, bắn bia, lượn lờ bơi lội, quần vợt, điền kinh, cử tạ và đấu vật. Các vận động viên người Mỹ chiếm lợi thế hơn hẳn tại thế vận hội nhưng những thành tích của những người thắng cuộc không cao bởi những tiêu chuẩn nhìn nhận đương thời. Thomas Burke, người Mỹ là người thắng lợi trong cuộc chạy đua nước rút cự ly 100 m trong 12 giây, tức là thấp hơn 1 giây so với kỷ lục quốc tế. Bất chấp những thành tích này, thế vận hội đã thành công xuất sắc khi làm hài lòng người theo dõi và những người tham gia .Sự ủng hộ hội đồng quốc tế cho thế vận hội 1900 tại Paris và thế vận hội 1904 tại St. Louis, Missouri, Mỹ đã làm Coubertin tuyệt vọng, chính do cả hai kỳ thế vận hội này bị coi như là những ” hội chợ quốc tế ” hơn Olympic. Năm 1906, một thế vận hội đã được tổ chức triển khai tại Athens, Hy Lạp, vượt qua mọi phản đối của Coubertin. Mặc dù thế vận hội đã thành công xuất sắc nhưng những tác dụng không khi nào được xem như thể phần chính trong lịch sử vẻ vang Olympic .Tại Thế vận hội 1908 tại Luân Đôn, Anh, đã tận mắt chứng kiến cuộc đua tài kinh khủng giữa người Anh và người Mỹ, lên đến đỉnh điểm là khi những viên chức người Anh đã khiêng vận động viên chạy marathon người Ý Dorando Pietri qua vạch khi anh này đã bị té gần đích đến. Điều này có nghĩa là vận động viên người Mỹ Johnny Hayes không thắng được cuộc đua. Tuy nhiên, sau khi những viên chức Mỹ lớn tiếng phản đối, Hayes đã được công bố là người thắng cuộc .4 năm sau tại Thế vận hội 1912 ở Stockholm, Thụy Điển, vận động viên người Mỹ Jim Thorpe thắng cả hai môn điền kinh năm môn phối hợp và điền kinh mười môn để rồi chỉ nhận được những quyết định hành động tịch thu huy chương vào năm 1913 chỉ vì anh ta đã từng chơi bóng chày bán chuyên nghiệp ( nhưng sau này vào năm 1982, IOC đã hoàn trả lại huy chương và thắng lợi chính thức cho Thorpe ) .Môn lượn lờ bơi lội dành cho nữ cũng đã lần tiên phong được đưa vào tổ chức triển khai tại Thế vận hội năm 1912 và hai vận động viên người Úc là Fanny Durack và Wilhelmina Wylie đã chiếm lợi thế. Lãnh đạo Ủy ban Olympic Hoa Kỳ James Sullivan đã không đống ý những môn thể thao nữ và không được cho phép nữ công dân Mỹ tranh tài môn lượn lờ bơi lội tại thế vận hội 1912 ( họ được phép thi bơi khởi đầu từ 1920 ) .Chiến tranh quốc tế thứ nhất ( 1914 – 1918 ) đã buộc Thế vận hội 1916 tổ chức triển khai tại Berlin, Đức phải hủy bỏ. 4 năm sau, thông cảm với Bỉ, quốc gia đã bị tàn phá nặng bởi sự xâm lăng của Đức trong thời hạn cuộc chiến tranh, IOC quyết định hành động tổ chức triển khai thế vận hội tại Antwerp .Năm 1920, vận động viên môn chạy người Phần Lan là Paavo Nurmi, biệt danh ” người Phần Lan bay “, đã giành được 3 trong tổng số 9 huy chương vàng Olympic ở môn tranh tài của anh ta là chạy cự ly 1000 mét, chạy việt dã cá thể và đồng đội .Tại thế vận hội Paris 1924, Nurmi và vận động viên lượn lờ bơi lội người Mỹ Johnny Weissmuller là những vận động viên điển hình nổi bật. Thành tích chính của Nurmi là thắng trong môn chạy cự ly 1500 mét và 5000 mét. Còn Weissmuller đã thắng ở môn bơi tự do 100 mét, 400 mét và cũng là người thắng trong môn bơi đồng đội 4 x 200 mét bơi tự do .Thế vận hội Amsterdam, Hà Lan 1928 thì đáng quan tâm nhất là sự xuất hiện của những môn điền kinh nữ. Mặc dù có một vài lời phàn nàn về môn chạy điền kinh cự ly 800 mét năm 1928 vì môn này hơi quá sức so với nữ và bị hủy bỏ mãi cho tới năm 1960 mới liên tục .Năm 1930 IOC quyết định hành động liên tục thử nghiệm những môn thể thao nữ tại thế vận hội Olympic. Nhờ quyết định hành động này mà Babe Didrikson đã trở thành vận động viên nổi tiếng nhất tại thế vận hội Los Angeles 1932. Chị đã thắng trong môn chạy vượt rào cự ly 80 mét và môn ném lao, lập kỷ lục quốc tế mới ở hai môn này và đứng hạng hai trong môn nhảy cao. Còn những vận động viên môn lượn lờ bơi lội người Nhật thì giành được những thành công xuất sắc lớn tại thế vận hội năm 1932 với thành tích tối thiểu một vận động viên Nhật Bản là vào đến những trận chung kết ở mỗi khuôn khổ tranh tài trong môn lượn lờ bơi lội. Đội Nhật Bản được tập luyện lâu hơn và khắc nghiệt hơn đối phương. Những thành công xuất sắc của họ đã chứng tỏ những quyền lợi của việc triển khai rèn luyện thể thao toàn thời hạn tốt hơn là tập bán thời hạn kiểu nghiệp dư .Dấu hiệu khác của sự đổi khác là thế vận hội Los Angeles đã thành công xuất sắc với rất nhiều vận động viên có tuổi đời còn rất trẻ như vận động viên lượn lờ bơi lội người Nhật Kusuo Kitamura đã thắng trong môn bơi tự do cự ly 1500 mét khi chỉ mới có 14 tuổi .Tại thế vận hội Berlin năm 1936 đã xảy ra sự kiện đặc biệt quan trọng đó là việc chính phủ nước nhà Quốc xã của nước chủ nhà đã tuyên truyền học thuyết cho rằng người da trắng là mạnh nhất và câu truyện hay nhất của thế vận hội Berlin là vận động viên da đen người Mỹ là Jesse Owens, anh đã làm sụp đổ những tư tưởng của Đức Quốc xã khi thắng lợi ở môn đua cự ly ngắn 100 mét, 200 mét và môn nhảy cao. Owens cũng đoạt luôn huy chương thứ tư là chạy tiếp sức cự ly 4 x 100 mét .Cả hai kỳ thế vận hội theo dự trù sẽ diễn ra tại Tokyo, Nhật Bản và Luân Đôn, nước Anh vào những năm 1940 và 1944 nhưng đều bị hủy bỏ vì Chiến tranh quốc tế thứ hai đang diễn ra ( 1939 – 1945 ). Tuy nhiên thế vận hội năm 1948 được tổ chức triển khai mặc kệ sự thật là nhiều thành viên của IOC nghĩ rằng những nỗi kinh khủng của Chiến tranh quốc tế thứ hai tạo ra trò cười cho thiên hạ về tham vọng quốc tế tự do của Coubertin. Tuy nhiên những người chủ trương liên tục duy trì thế vận hội Olympic đã chiếm lợi thế và Luân Đôn trở thành chủ nhà .Mặc dù Liên bang Xô Viết luôn cho rằng những thế vận hội là một thủ đoạn chính trị của chủ nghĩa tư bản, nhưng những nhà chỉ huy của họ cũng quyết định hành động gửi một đội đến thế vận hội Hensinki 1952, Phần Lan. Đội Xô Viết đã giành được thành công xuất sắc vang dội và người Mỹ bị ” sốc ” cho tới ngày ở đầu cuối của thế vận hội. Các vận động viên Xô Viết đoạt được nhiều huy chương hơn những vận động viên của Mỹ. Bốn năm sau, tại thế vận hội Melbourne, đội Xô Viết và Mỹ liên tục với những thành công xuất sắc của họ, được xếp thứ nhất và thứ hai trong bảng tổng sắp không chính thức về số huy chương vương quốc ( những thành tích không chính thức được giữ kín số huy chương mà mỗi nước có được tại mỗi kỳ thế vận hội ) .Đội nước Australia, đứng vị trí số 1 là hai vận động viên lượn lờ bơi lội Murray Rose, Dawn Fraser và hai vận động viên môn chạy là Betty Cuthbert và Shirley Strickland, họ giành được tổng số 13 huy chương vàng để giúp nước chủ nhà vươn lên đứng hàng thứ ba sau Liên bang Xô Viết và Mỹ .Thế vận hội năm 1960, những vận động viên môn chạy người châu Phi như Wilson Kipriguit của Kenya và Abebe Bikila của Ethiopia đã giành được thành tích nổi trội tại thế vận hội, trong khi đó những vận động viên đến từ châu Âu lại chiếm lợi thế ở những môn như thể dục dụng cụ và cử tạ. Theo thứ tự mỗi kỳ thế vận hội tiếp nối nhau trong những năm 1960 là những năm 1960 ( Rome – Ý ), 1964 ( Tokyo – Nhật Bản ) và 1968 ( Mexico City – Mexico ) đã tạo ra những vận động viên ” vàng ” trong môn quyền Anh của Mỹ mà đã liên tục trở thành những võ sĩ quyền Anh chuyên nghiệp hạng nặng như Cassius Clay ( sau này đổi tên là Muhammad Ali ), Joe Frazier và George Foreman .Tại thế vận hội Munich – Đức năm 1972, hai đội Đông Đức và Tây Đức trước đây vốn chung một đội ( năm 1949 ) nay lại là hai đội riêng không liên quan gì đến nhau đã giành được hạng ba và hạng tư trong bảng tổng sắp huy chương không chính thức. Mặc dù tại thế vận hội năm 1972 vận động viên Xô Viết là Ludmilla Tourischeva đã thắng tổng lực môn thể dục dụng cụ nhưng một vận động viên Xô Viết khác là Olga Korbut lại lôi cuốn nhiều quan tâm nhất, chị đoạt ba huy chương vàng, điều này đã giúp khởi đầu một thời kỳ mới của sự tăng trưởng quốc tế của môn thể dục dụng cụ. Bốn năm sau, tại thế vận hội Montréal, vận động viên Nadia Comaneci của Rumani đã giành giải tổng lực trong môn thể dục dụng cụ và trong môn xà gồ, chị đã xuất sắc giành được điểm số tối đa là 10 điểm .Thành tích điển hình nổi bật nhất tại thế vận hội năm 1976 đến từ đội lượn lờ bơi lội nữ của Đông Đức, họ giành thắng lợi 11 trong 13 làn bơi, vượt qua cả người Mỹ vốn được cho là chiếm lợi thế. Trong tổng số huy chương tại thế vận hội 1976 thì Đông Đức ( tức CHDC Đức ) với dân số khoảng chừng 16 triệu người giành được 40 huy chương vàng. Ngược lại, nước Mỹ với dân số hơn 200 triệu người chỉ giành được có 34 huy chương vàng .Thế vận hội 1980 tổ chức triển khai tại Matxcơva và năm 1984 tổ chức triển khai tại Los Angeles đã bị những cuộc tẩy chay lớn ( vì nguyên do chính trị ), nên đội chủ nhà của mỗi nước đã quyết tâm tạo một thắng lợi lớn trong mỗi năm. Tại thế vận hội 1980 với 62 vương quốc công bố tẩy chay, đội Xô Viết đã giành được 80 huy chương vàng, 69 huy chương bạc và 46 huy chương đồng. Cũng tại thế vận hội này vận động viên quyền Anh người Cuba là Téofilo Stevenson đã giành liên tục ba huy chương vàng ở hạng võ sĩ hạng nặng. Tại thế vận hội 1984 khi Liên Xô và 16 nước khác tẩy chay thế vận hội, thì đội Mỹ công bố giành được 83 huy chương vàng, 61 huy chương bạc và 30 huy chương đồng. Tại đây vận động viên người Mỹ Carl Lewis đã nổi lên như một vận động viên điền kinh vĩ đại nhất trong thời đại của anh ta với thắng lợi ở những môn chạy cự ly 100 mét, 200 mét, 4 x 100 mét tiếp sức và nhảy xa. Nữ vận động viên người Mỹ là Lou Retton đoạt giải tổng lực trong môn thể dục dụng cụ. Tại thế vận hội Seoul, Nước Hàn, Carl Lewis lặp lại thắng lợi của mình trong môn nhảy xa và bị nhận huy chương vàng muộn ở môn chạy cự ly 100 mét sau khi vận động viên người Canada là Ben Johnson được coi là thắng lợi lại bị phát hiện có sử dụng chất ma túy .Tại thế vận hội 1988, những vận động viên lượn lờ bơi lội Đông Đức, đứng vị trí số 1 là Kristin Otto đã giành thắng lợi 10 trong 15 môn dành cho nữ. Điều gây ấn tượng thâm thúy tương tự như là vận động viên môn điền kinh người Mỹ Florence Griffith Joyner đã giành huy chương vàng ở môn chạy cự ly 100 mét, 200 mét, chạy tiếp sức 4 x 100 mét và Jackie Joyner Kersee đoạt huy chương vàng trong môn nhảy cao và điền kinh bảy môn phối hợp .Thế vận hội Barcelona 1992 Tây Ban Nha không có riêng vương quốc nào tranh tài nổi trội nhất. Những vận động viên được biết nhiều nhất trước và sau thế vận hội là Hoa Kỳ với đội bóng rổ có tên là Dream Team với những vận động viên của NBA như Michael Jordan, Larry Bird và Magic Johnson. Đội này đã tranh tài điển hình nổi bật và đạt thành tích là huy chương vàng .Năm 1996 lễ kỉ niệm 100 năm sự sinh ra của thế vận hội văn minh đã được tổ chức triển khai tại Atlanta, bang Georgia Hoa Kỳ. Có nhiều thành tích điển hình nổi bật tại thế vận hội này. Ở môn nhảy cầu, Fu Mingxia của Trung Quốc đã đoạt huy chương vàng ở thể loại cầu mềm 3 mét và cầu cứng 10 mét. Còn trong môn điền kinh, vận động viên người Mỹ Michael Johnson đã giành huy chương vàng ở môn chạy nước rút cự ly 200 mét và 400 mét. Trong khi đó vận động viên người Canada Donnovan Bailey thắng lợi ở môn chạy nước rút cự ly 100 mét. Thế nhưng thế vận hội đã thất bại bởi một nhóm khủng bố đã tiến công khu kỉ niệm thế vận hội của Atlanta. Một quả bom đã phát nổ vào buổi sáng ngày 27 tháng 8 làm một người chết và hơn 100 người bị thương nhưng thế vận hội vẫn liên tục diễn ra .

Olympic Mùa Đông[sửa|sửa mã nguồn]

Mặc dù môn trượt băng thẩm mỹ và nghệ thuật là một môn tại thế vận hội mùa hè từ năm 1908 đến 1920 và môn khúc côn cầu trên băng ( ice-hockey ) được chơi trong năm 1920, nhưng IOC lại chần chừ trong việc mở màn thế vận hội mùa đông chính do những điều kiện kèm theo khí hậu khiến cho thế vận hội mùa đông chỉ số lượng giới hạn ở những nước có đủ điều kiện kèm theo về tuyết trong mùa đông. Khi Thụy Điển và Na Uy lần tiên phong tổ chức triển khai thế vận hội 1911, Mỹ đã phản đối vì điều kiện kèm theo sân bãi. Trớ trêu thay, những người Scandinavi đã biến hóa tâm lý của họ tại cuộc họp của IOC năm 1921 tranh cãi rằng thế vận hội mùa đông không giống như thế vận hội ngày hè, không hề quy tụ những vận động viên đến từ mọi vương quốc. Tuy nhiên IOC cũng thắng phiếu và xây dựng Thế vận hội mùa Đông .Thế vận hội mùa đông lần đầu được tổ chức triển khai như một cuộc thi riêng không liên quan gì đến nhau vào năm 1924 tại Chanix-Mont-Blanc, Pháp. Từ thời gian đó đến năm 1992, thế vận hội mùa đông được tổ chức triển khai trong cùng năm với thế vận hội mùa hè nhưng khởi đầu từ thế vận hội mùa đông Lillehammer, Na Uy năm 1994, thế vận hội mùa đông được đổi khác lịch tổ chức triển khai sao cho cả hai thế vận hội mùa đông và mùa hè diễn ra xen kẽ nhau, nghĩa là nếu thế vận hội mùa hè tổ chức triển khai vào năm 1992 thì thế vận hội mùa đông sẽ tổ chức triển khai vào năm 1994 và lần sau đó của thế vận hội mùa đông là 1998 trong khi thế vận hội mùa hè là năm 1996. Thế vận hội mùa đông năm 1924 có 14 khuôn khổ tranh tài trong 5 môn thể thao khác nhau. Chương trình cho thế vận hội mùa đông năm 1998 tại Nagano của Nhật Bản là 60 khuôn khổ tranh tài trong 9 môn thể thao khác nhau .Trong thế vận hội mùa đông tiên phong, những nước thuộc vùng Scandinavi đã phản đối cuộc thi. Các vận động viên người Na Uy thắng cả bốn khuôn khổ tranh tài trượt tuyết, trong khi những đấu thủ người Phần Lan giành được phần thắng ở 4 trong 5 khuôn khổ tranh tài trượt tuyết vận tốc. Bốn năm sau, thế vận hội mùa đông tiên phong đã lôi cuốn nhiều quan tâm của quốc tế khi tại Saint Moritz, Thụy Sĩ, vận động viên trượt tuyết người Na Uy, chị Sonja Henie đã giành thắng lợi liên tục trong 3 thể loại trượt tuyết của thế vận hội. Với năng lực thiên phú của mình, thắng lợi của chị tại thế vận hội 1932 và 1936 đã góp thêm phần đưa chị lên đỉnh cao thành công xuất sắc chói lọi như một minh tinh màn bạc .Thế vận hội mùa đông trong những năm 1940 và 1944 đã bị hủy bỏ vì Chiến tranh quốc tế thứ hai diễn ra ( đáng lẽ đã được tổ chức triển khai tại Sapporo, Nhật Bản và Cortina d’Ampezzo, Ý ). Tại thế vận hội mùa đông tiên phong sau cuộc chiến tranh ở Sain Moritz, vận động viên người Canada, Barbara Ann Scott đã giành huy chương vàng ở môn trượt băng nghệ thuật và thẩm mỹ nữ, trong khi vận động viên người Mỹ là Dick Button cũng thắng lợi ở môn này dành cho nam. Đội khúc côn cầu trên băng của Canada đã giành huy chương vàng trong khi đó vận động viên người Mỹ Gretchen Fraser giành huy chương vàng trong môn trượt tuyết ” slalom ” dành cho nữ ( thể loại ” Slalom ” nghĩa là trượt tuyết xuống dốc chữ chi có những chướng ngại vật ) .Tại thế vận hội mùa đông Oslo Na Uy năm 1952, đội khúc côn cầu trên băng của Canada lại một lần nữa giành được huy chương vàng. Còn những vận động viên trượt tuyết người Mỹ liên tục thành công xuất sắc của họ ở những môn trượt tuyết tại thế vận hội mùa đông Cortina d’Ampezzo năm 1956 với thắng lợi của Hayes Jenkins ở khuôn khổ dành cho nam và Tenley Albright trở thành vận động viên nữ tiên phong của Mỹ giành huy chương vàng ở môn này. Vận động viên môn trượt tuyết xuống dốc người Ý là Toni Sailer đã xuất sắc giành được cả ba huy chương vàng ở môn thể loại trượt tuyết là : xuống dốc, ” slalom “, và ” salom ” rộng. Vận động viên David Jenkins, em trai của Hayes Jenkins thì lặp lại thành tích thắng lợi ở môn trượt băng nghệ thuật và thẩm mỹ nam tại thế vận hội mùa đông Squaw Valley, California, trong khi đó một vận động viên người Mỹ khác Carol Heiss đã giành được huy chương vàng ở môn này dành cho nữ .Tại thế vận hội mùa đông năm 1964 được tổ chức triển khai tại Innsbruck – Áo, vận động viên môn trượt tuyết băng đồng người Thụy Điển là Sixten Jernberg đã giành được huy chương thứ 9 ở đầu cuối của mình với một huy chương vàng ở thể loại 50 mét cá thể, một ở thể loại 4 x 10 km đồng đội và một huy chương đồng ở thể loại 15 km. Còn hai vận động viên của Liên Xô là Liudmila Belousova và Oleg Protopopov thì giành được huy chương vàng ở thể loại trượt băng nghệ thuật và thẩm mỹ đôi nam nữ. Cặp vận động viên này đã lặp lại thành tích của họ ở thế vận hội mùa đông Grenoble, Pháp năm 1968. Còn vận động viên người Mỹ là Peggy Fleming đã giành được huy chương vàng ở khuôn khổ trượt băng thẩm mỹ và nghệ thuật đơn nữ .Thế vận hội mùa đông 1968 cũng đã nổi tiếng với sự thành công xuất sắc xuất sắc của Jean Claude Killy, vận động viên người Pháp, anh đã lặp lại kỳ công của Sailer khi đoạt cả ba huy chương vàng ở khuôn khổ nam môn trượt tuyết băng đồng. Tại thế vận hội mùa đông năm 1972 tổ chức triển khai ở Sapporo, Nhật Bản, vận động viên trượt tuyết vận tốc người Hà Lan là Ard Schenk đã thắng lớn với 3 huy chương vàng ở 3 cự ly là 1500 mét, 5000 mét và 10.000 mét .Tại thế vận hội mùa đông 1976, Innsbruck lần nữa lại là nhà tổ chức triển khai. Vận động viên trượt tuyết vận tốc người Mỹ là Eric Heiden đã nổi tiếng tại thế vận hội mùa đông Lake Placid, Thành Phố New York, Mỹ năm 1980 khi anh ” lãnh trọn ” cả năm huy chương vàng ở thể loại trượt tuyết vận tốc cự ly 500 mét, 1000 mét, 1500 mét và 10000 mét .Thế vận hội mùa đông Sarajevo, Nam Tư năm 1984 thì nam vận động viên người Mỹ là Scott Hamilton đã giành được huy chương vàng ở môn trượt băng nghệ thuật và thẩm mỹ và nữ vận động viên người Đông Đức là Katarina Witt cũng đoạt huy chương vàng ở môn này .Bốn năm sau, tại thế vận hội mùa đông Calgary, Alberta, Canada, Katarina Witt lại một lần nữa giành thắng lợi, còn người thắng lợi khuôn khổ nam là vận động viên người Mỹ Brian Boitano. Cặp vận động viên trượt băng nghệ thuật và thẩm mỹ của Liên Xô là Ekaterina Gordeeva và Sergei Grinkov đoạt huy chương vàng trong khi đó vận động viên môn trượt tuyết vận tốc người Mỹ Bonnie Blair cũng đã giành được huy chương vàng ( cự ly 500 mét ), đây là chiếc huy chương vàng tiên phong trong 5 chiếc huy chương vàng ở 3 kỳ Olympic của cô. Còn ở môn trượt tuyết dốc thì vận động viên người Ý là Alberto Tomba đoạt huy chương vàng .Thế vận hội mùa đông Albertville, Pháp năm 1992 thì huy chương vàng môn trượt băng thẩm mỹ và nghệ thuật nữ thuộc về vận động viên người Mỹ gốc Nhật Kristi Yamaguchi và hai huy chương vàng ở môn trượt tuyết vận tốc cự ly 500 mét và 1000 mét thuộc về vận động viên Bonnie Blair. Tomba lặp lại thành tích của mình với thắng lợi ở môn trượt tuyết ” slalom ” vùng rộng. Cặp vận động viên trượt băng nghệ thuật và thẩm mỹ của Liên Xô là Ekaterina Gordeeva và Sergei Grinkov liên tục thắng lợi ở môn này tại thế vận hội mùa đông Lillehammer năm 1994 và ở môn đơn nữ thì người thắng lợi là vận động viên người Ukraina Oksana Baiul. Một lần nữa vận động viên Bonnie Blair lại thắng lợi ở môn trượt tuyết vận tốc cự ly 500 mét và 1000 mét .Tại thế vận hội mùa đông Nagano – Nhật Bản năm 1998, vận động viên trượt tuyết Bắc Âu người Na Uy là Biorn Daehlie đã giành được 3 huy chương vàng ở những cự ly 1000 mét, 5000 mét, 2 x 10 km tiếp sức và một huy chương bạc ( 15 km ” rượt đuổi ” ). Sau một lần té ngã nghiêm trọng ở thể loại trượt tuyết băng đồng, vận động viên người Áo Hermann Maier đã nhanh gọn phục sinh và đoạt luôn hai huy chương vàng ở thể loại ” slalom ” lớn và ” slalom ” siêu lớn. Đội nhảy xki ( tức là triển khai một cú nhảy cao và xa sau khi đã trượt tuyết một đoạn dài ) của Nhật tính chung được 4 huy chương, gồm cả một huy chương vàng đồng đội. Các nữ vận động viên của Mỹ đã điển hình nổi bật với thành tích tại 1 số ít môn như cặp Tara Lipinski và Michelle Kwan giành được huy chương vàng và bạc ở môn trượt băng nghệ thuật và thẩm mỹ ; Picapo Street thắng lợi trong môn ” slalom ” siêu lớn ; Nikki Stone thắng ở môn trượt ván trên không tự do và đội khúc côn cầu trên băng nữ cũng đã đoạt chức vô địch .

Những xáo động về chính trị[sửa|sửa mã nguồn]

Mặc dù Thế vận hội được xây dựng với tham vọng tốt đẹp cho nền tự do quốc tế, nhưng đã có một thời Olympic văn minh đã thực sự trở thành một sự kiện quốc tế quan trọng, nó cũng trở thành một ” sàn đấu ” cho những tranh cãi chính trị. Những Thế vận hội được nhiều người nói đến nhất là Thế vận hội Berlin năm 1936. IOC đã bỏ phiếu cho Berlin vào năm 1931 trước khi những thành viên của Ủy ban này biết rằng Đảng Quốc xã sẽ nhanh gọn nắm quyền quản lý nước Đức. Trong những năm đầu của những năm 1930, dưới luật lệ của Đức quốc xã, những vận động viên Đức – Do Thái đã bị loại ra khỏi đội tuyển Đức. Điều này đã vi phạm Hiến chương Olympic khiến cho người Mỹ đòi tẩy chay Thế vận hội 1936. Hoạt động tẩy chay đã thất bại do tại nhà chỉ huy của Ủy ban Olympic Hoa Kỳ thời đó là Avery Brundage tin rằng những viên chức của Đức sẽ được cho phép những vận động viên người Đức – Do Thái tranh tài. Thật vậy, nhưng chỉ có 2 vận động viên người Do Thái xuất hiện trong đội tuyển Đức tại Thế vận hội Olympic 1936 .Có nhiều cuộc tẩy chay Thế vận hội đã xảy ra của nhiều vương quốc khác nhau. Năm 1956, Ai Cập, Liban và Iraq đã tẩy chay Thế vận hội Melbourne để phản đối sự xâm lăng của Anh, Pháp lên quốc gia họ và sự ” xuất hiện ” của Israel tại Trung Đông. Những cuộc tẩy chay lớn đã xảy ra vào những năm 1976, 1980 và 1984. Năm 1976, nhiều vương quốc châu Phi nhu yếu New Zealand phải bị đuổi khỏi Thế vận hội Montréal vì ” cái tội ” đội bóng bầu dục của họ đã ” chơi xấu ” đội Nam Phi ( thời đó vẫn còn luật lệ của những người ủng hộ chủ nghĩa Apacthai ). Khi IOC không chấp thuận đồng ý với những nhu yếu của những nước châu Phi với nguyên do rằng bóng bầu dục không phải là môn thể thao Olympic ( ? ? ? ), những vận động viên của 28 vương quốc châu Phi đã được cơ quan chính phủ của họ gọi về nước. Còn yếu tố về cuộc tẩy chay Thế vận hội Moscow năm 1980 là sự lấn chiếm Afghanistan năm 1979 của Liên Xô. Mặc dù Tổng thống Mỹ Jimmy Carter đã buộc USOC ( Ủy ban Olympic Hoa Kỳ ) phải phủ nhận lời mời tham gia Thế vận hội 1980, nhiều NOC ( Ủy ban Olympic vương quốc ) khác đã mặc kệ những đề xuất của cơ quan chính phủ để tẩy chay Thế vận hội. Lúc đó Tổng thống Carter đã hành vi để làm thất bại Thế vận hội 1980 ( có tới 62 vương quốc tẩy chay Thế vận hội ) và rõ ràng hành vi này sẽ dẫn tới sự ” trả đũa ” của Liên Xô và liên minh của họ. Và sự ” trả đũa ” này đã xảy ra tại Thế vận hội Los Angeles. Mặc dù Romania đã gửi một đội tới tham gia nhưng 16 nước liên minh của Liên Xô đã tẩy chay thế vận hội này .Từ những năm 1940 đến những năm 1980, IOC cũng đã đụng phải những yếu tố chính trị bởi những xích míc của những vương quốc. Một yếu tố khó xử có tương quan tới đội tuyển Olympic Trung Quốc và Đài Loan là vì xích míc chính trị giữa một bên là nước Cộng hòa Nhân dân Nước Trung Hoa ở đại lục và Trung Hoa Dân Quốc ở hòn đảo Đài Loan. Năm 1952, IOC quyết định hành động mời cả hai đội Trung Quốc và Đài Loan, nhưng xích míc chính trị đã dẫn tới việc tẩy chay Thế vận hội hàng thập niên của Trung Quốc đại lục. Họ đã không gửi đội tuyển tham gia Thế vận hội mãi cho đến Thế vận hội Lake Placid năm 1980 .Một rắc rối chính trị khác là vào năm 1949, vì nước Đức bị phân loại thành hai thể chế chính trị khác nhau là Đông Đức và Tây Đức nên đã phát sinh yếu tố là nên có một hay hai đội tuyển Đức. IOC nỗ lực xử lý yếu tố này bằng cách ” năn nỉ ” phối hợp đội tuyển Đông và Tây Đức làm một. Các cuộc đàm phán lê dài trong nhiều năm và giải pháp này được thử nghiệm lần tiên phong tại thế vận hội Melbourne 1956, nhưng sau đó đã tách ra. Mãi cho tới năm 1992, khi nước Đức thống nhất, cả hai đội này mới nhập lại làm một. IOC cũng đã từng phải đương đầu với sự phân biệt chủng tộc ở Nam Phi. IOC đã bỏ phiếu năm 1968 loại trừ đội Nam Phi ra khỏi Thế vận hội nhằm mục đích làm áp lực đè nén buộc cơ quan chính phủ nước này từ bỏ luật Apartheid. Mãi cho tới thế vận hội Barcelona 1992, khi đó chủ nghĩa Apartheid không còn sống sót nữa, Nam Phi mới được tham gia .Bạo lực cũng xảy ra tại những kỳ thế vận hội. Vào giữa kỳ Thế vận hội Munich 1972, hoạt động giải trí của thế vận hội đã trải qua những giờ phút bi thảm nhất. Một nhóm khủng bố vũ trang người Palestine đã xâm nhập vào làng Olympic ( nơi ở của những vận động viên của những nước trong thời hạn diễn ra thế vận hội ), giết chết 2 thành viên của đội Israel và bắt đi chín con tin. Trong khi IOC họp hội nghị khẩn cấp thì được tin một cuộc đấu súng đã nổ ra và toàn bộ chín con tin cùng với 5 tên khủng bố bị giết chết, thế vận hội ngưng hoạt động giải trí một ngày. IOC quyết định hành động thế vận hội vẫn diễn ra và đã được Israel ưng ý .

Những tân tiến gần đây[sửa|sửa mã nguồn]

Trải qua nhiều thế kỷ với cuộc chiến tranh và xáo động chính trị, thế vận hội đã đạt được nhiều thành công xuất sắc trong những năm gần đây, lôi cuốn nhiều công chúng hơn và thu được nhiều tiền hơn. Phần nhiều của sự lôi cuốn công chúng và phong phú là nhờ sự tăng trưởng của những phương tiện đi lại liên lạc vệ tinh và những chương trình truyền hình toàn thế giới. Chẳng những ngày càng có nhiều người theo dõi thế vận hội mà còn có nhiều thời cơ tăng trưởng việc bán bản quyền truyền hình thế vận hội với số tiền lên đến hàng trăm triệu đôla. Với những phần của thu nhập này, giờ đây những ủy ban tổ chức triển khai hoàn toàn có thể tổ chức triển khai những thế vận hội hoành tráng mà không sợ phải gánh chịu những khoản nợ khổng lồ giống như ủy ban tổ chức triển khai thế vận hội Montréal, Canada năm 1976. Có nhiều tiền hơn, IOC cũng hoàn toàn có thể trợ cấp để tăng trưởng những môn thể thao ở những vương quốc kém tăng trưởng. Thế vận hội cũng trở nên phụ thuộc vào những công ty đa vương quốc vì những công ty này luôn chuẩn bị sẵn sàng chi ra hàng triệu đôla để trở thành nhà hỗ trợ vốn chính thức của thế vận hội và dùng hình tượng của thế vận hội để quảng cáo mẫu sản phẩm của họ. Điều này đã khiến cho hoạt động giải trí thế vận hội bị thương mại hóa .Một yếu tố nghiêm trọng khác là việc dùng thuốc để nâng cao thành tích trong thế vận hội ( còn gọi là doping ), đặc biệt quan trọng là đồng nhất xteroit và hoóc-môn tăng trưởng của người. Các loại thuốc này bị cấm nhưng những vận động viên vẫn nghĩ rằng họ cần phải dùng chúng nếu phải tranh tài với trình độ Olympic. Sau khi nước Đức thống nhất vào năm 1990, vật chứng về những gì mà những người quan sát hoài nghi được đưa ra : hơn 20 năm qua, NOC của Đông Đức đã phân phối thuốc nâng cao thành tích một cách có mạng lưới hệ thống cho những vận động viên chuyên nghiệp của họ. Từ 1968, IOC đã xử lý yếu tố này bằng việc lập một Ủy ban chịu nghĩa vụ và trách nhiệm trong việc phát hiện và phạt những người nào sử dụng những loại thuốc cấm đó. Nhờ những nỗ lực này mà nhiều vận động viên Olympic đã bị bắt và hủy bỏ tư cách tham gia Olympic, thế nhưng việc dùng những loại thuốc cấm vẫn không chấm hết .

Năm 1999, ban lãnh đạo của IOC bắt đầu cải cách phương pháp lựa chọn các thành phố đăng cai thế vận hội. Các thay đổi xảy ra sau khi có phát hiện nhiều quan chức của IOC đã vi phạm lời thề trong Hiến chương Olympic bởi họ bị cho là đã nhận những khoản chi trả bằng tiền mặt và những món quà “bồi dưỡng” bất chính từ các thành phố tranh cử quyền đăng cai thế vận hội. Các vi phạm đã xảy ra khi thành phố Salt Lake, Utah thắng lợi tại Thế vận hội Mùa đông 2002, và thành phố này vẫn được quyền đăng cai nhưng nhiều quan chức của Ủy ban tổ chức địa phương đã từ chức và nhiều người của IOC đã bị đuổi trong vụ bê bối.

Những hạn chế về những khuôn khổ tổ chức triển khai tại Olympic[sửa|sửa mã nguồn]

Không phải môn nào cũng được tổ chức triển khai tại Olympic, ví dụ môn bóng bầu dục được toàn nước Mỹ ưu thích không có trong Olympic. Tất cả do Hiến chương Olympic lao lý về những khuôn khổ được đưa vào Olympic là :

• Các hạng mục thi đấu chính thức trong Olympic phải được Ủy ban Olympic Quốc tế thừa nhận, do Ủy ban Liên hợp thể thao từng hạng mục quản lý.
• Các nội dung thi đấu nam tại Olympic mùa hè cần được triển khai rộng rãi bởi 75 quốc gia và 4 châu lục. Còn các nội dung nữ cần được triển khai tại 45 quốc gia và 3 châu lục. Các nội dung tại Thế vận hội mùa đông cần phải được triển khai rộng tại ít nhất 25 quốc gia và 3 châu lục.
• Các hạng mục này cần được xác định 7 năm trước khi thế vận hội tổ chức. Xác định một ngày rồi thì không thay đổi nữa.

Ý nghĩa lá cờ năm vòng tròn[sửa|sửa mã nguồn]

Lá cờ năm vòng tròn lồng vào nhau
Lá cờ năm vòng tròn là một biểu trưng tiêu biểu vượt trội của Olympic. Lá cờ tung bay mỗi khi Olympic đến. Lá cờ biểu trưng cho năm lục địa : màu vàng châu Á, màu xanh lục châu Âu, màu đen châu Phi, màu xanh lam châu Đại Dương, màu đỏ châu Mỹ. Năm vòng tròn đan vào nhau trên nền màu trắng như sự bình đẳng, niềm tin đoàn kết giữa những vương quốc, những lục địa hay chính ý nghĩa của Olympic .

Danh sách những kỳ thế vận hội[sửa|sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://dvn.com.vn/
Category : Olympic