Thúc đẩy chính sách phát triển cho giáo dục vùng dân tộc thiểu số, miền núi

Ngày 10/5, tại tỉnh Đắk Nông, Bộ GD&ĐT tổ chức Hội thảo đánh giá việc thực hiện chính sách giáo dục và đào tạo đối với đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS, MN). Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban dân tộc Đỗ Văn Chiến chủ trì Hội thảo.

Dự Hội thảo có chiến sỹ Điểu KRé, Phó Trưởng Ban thường trực Ban Dân vận TW ; Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ, chỉ huy 1 số ít vụ, cục trình độ của Bộ GD&ĐT, Viện Khoa học Giáo dục Nước Ta ; đại diện thay mặt chỉ huy ủy ban nhân dân, sở GD&ĐT, Sở Nội vụ, Sở Tài chính, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Ủy ban dân tộc bản địa 50 tỉnh, thành phố trong cả nước ; đại diện thay mặt chỉ huy 1 số ít trường dân tộc bản địa nội trú .

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến chủ trì Hội thảo

Tạo sự bình đẳng trong giáo dục

Báo cáo về việc triển khai chính sách giáo dục và giảng dạy so với đồng bào DTTS, MN, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ cho biết, trong những năm qua, sự nghiệp giáo dục và giảng dạy vùng DTTS, MN đã nhận được sự chăm sóc đặc biệt quan trọng của của Đảng, Nhà nước trải qua những chủ trương, chính sách tương hỗ, góp vốn đầu tư tăng trưởng .Nhờ đó, sự nghiệp giáo dục và giảng dạy vùng DTTS, MN đã có những bước chuyển biến đáng kể, tạo sự bình đẳng trong giáo dục, góp thêm phần tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội của những địa phương và của cả nước. Hệ thống trường lớp học được chăm sóc góp vốn đầu tư ; tỷ suất học viên đến trường tăng cao, học viên lưu ban, bỏ học ngày càng giảm .Hệ thống giáo dục chuyên biệt ngày càng phát huy hiệu quả. Hiện cả nước có 315 trường đại trà phổ thông dân tộc bản địa nội trú ( PTDTNT ) ở 49 tỉnh, thành phố với trên 100 nghìn học viên nội trú. Chất lượng giáo dục của những trường PTDTNT dần được nâng lên qua từng năm học. Trong số 6.000 học viên những trường PTDTNT tốt nghiệp trung học phổ thông hàng năm, có trên 50 % học viên thi đỗ thẳng vào ĐH, cao đẳng .Tuy nhiên, giáo dục và huấn luyện và đào tạo vùng DTTS, MN còn nhiều chưa ổn, chất lượng giáo dục và huấn luyện và đào tạo nhìn chung còn thấp so với nhu yếu. Mạng lưới trường học, điều kiện kèm theo cơ sở vật chất, thiết bị dạy học đã được tăng cường góp vốn đầu tư tuy nhiên vẫn chưa cung ứng nhu yếu tăng trưởng quy mô và nâng cao chất lượng giáo dục, đặc biệt quan trọng ở 1 số ít trường chuyên biệt vùng DTTS, MN. Đội ngũ giáo viên, cán bộ quản trị nhiều nơi còn chưa ổn, năng lượng sư phạm hạn chế .Quy mô và mạng lưới những cơ sở huấn luyện và đào tạo ĐH, cao đẳng và tầm trung chuyên nghiệp vùng dân tộc thiểu số, miền núi có bước tăng trưởng mạnh về số lượng, nhưng chất lượng huấn luyện và đào tạo còn thấp, cơ cấu tổ chức ngành nghề huấn luyện và đào tạo cho những địa phương còn chưa hài hòa và hợp lý. Việc tham mưu phát hành những chính sách cho người dạy, người học ở vùng dân tộc thiểu số, miền núi vùng có điều kiện kèm theo kinh tế tài chính – xã hội đặc biệt quan trọng khó khăn vất vả vẫn còn 1 số ít hạn chế, chưa ổn .

Tăng cường giáo dục hòa nhập

Mô hình trường PTDTNT, đại trà phổ thông dân tộc bản địa bán trú ( PTDTBT ) là yếu tố được nhiều đại biểu chăm sóc luận bàn tại Hội thảo. Các quan điểm đều đống ý cần duy trì quy mô này nhưng phải có những biến hóa cho tương thích với thực tiễn .Ông Lô Thanh Nhất, Phó quản trị Ủy Ban Nhân Dân huyện Tương Dương ( Nghệ An ) cho biết, Tương Dương là huyện miền núi giáp ranh với Lào, do đặc trưng địa phận rộng đi lại khó khăn vất vả, có xã cách TT huyện tới 140 km, nhiều bản cách TT xã hơn 30 km. Vì vậy, từ khi có quy mô bán trú cấp trung học cơ sở, Tiểu học, Mầm non chất lượng giáo dục của huyện được nâng lên rõ ràng .

Tuy nhiên, ở bậc THPT lại đang gặp khó khăn. Trước đây, bậc THPT cấp huyện là trường DTNT nhưng từ năm 2013 trường THPT cấp huyện không còn chức năng nội trú nên nhiều học sinh phải thuê nhà trọ bên ngoài. Việc này dẫn đến nhiều hệ lụy, các em gặp khó khăn trong cuộc sống, sinh hoạt, bị lôi kéo vào các tệ nạn xã hội, bỏ học,… Từ thực tiễn của địa phương, ông Nhất kiến nghị cần tái tổ chức lại hệ thống trường THPT DTNT, THPT DTBT cấp huyện.

Cũng bàn về yếu tố quy mô trường PTDTNT, bán trú, đại diện thay mặt Sở GD&ĐT Vĩnh Long cho rằng, cần xem xéttriển khai quy mô giáo dục hòa nhập, để học viên dân tộc thiểu số học chung với học viên người Kinh. Điều này sẽ giúp cho chất lượng giáo dục tốt hơn, tạo cơ hội rèn luyện kiến thức và kỹ năng sống, tăng lên sự tự tin cho học viên dân tộc thiểu số. Theo đại diện thay mặt Sở GD&ĐT Vĩnh Long, quy mô này trước đây đã có rồi, nay cần tổ chức triển khai lại sao cho tương thích và hiệu suất cao .Đồng tình với quan điểm về giáo dục hòa nhập, ông Liêng Hót Ha Hai, Phó quản trị Ủy Ban Nhân Dân huyện Đam Rông, tỉnh Lâm Đồng cho rằng, nên để học viên dân tộc thiểu số được học tập cùng học viên người Kinh vì những em học viên dân tộc bản địa vốn ngần ngại, mặc cảm, học tập hòa nhập sẽ giúp những em năng động, hòa đồng hơn .Một chính sách khác dành cho học viên dân tộc thiểu số cũng được những đại biểu chăm sóc tranh luận là việc cần biến hóa hình thức tương hỗ cho học viên DTTS. Ông Nguyễn Viết Mười, Sở GD&ĐT tỉnh Sóc Trăng cho rằng, Sóc Trăng là vựa lúa, vì thế việc cấp gạo cho học viên DTTS ở đây là không tương thích. Ông Lô Thanh Nhất, Phó quản trị Ủy Ban Nhân Dân huyện Tương Dương ( Nghệ An ) thì đề xuất kiến nghị nên thay tương hỗ gạo bằng tương hỗ tiền cho học viên, vì thực tiễn việc luân chuyển tốn kém, học sinhkhó khăn trong việcbảo quản gạo trong một thời hạn dài dẫn đến tiêu tốn lãng phí .

Thay hỗ trợ bằng trao cơ hội

Đối với chính sách cử tuyển, hầu hết những quan điểm đống ý phải giữ chính sách này tuy nhiên cần có những kiểm soát và điều chỉnh. Ông Liêng Hót Ha Hai, Phó quản trị Ủy Ban Nhân Dân huyện Đam Rông, tỉnh Lâm Đồng nhận định và đánh giá, đây là chính sách đặc trưng cần phải duy trì. Đồng thời, đề xuất kiến nghị, quy trình xem xét đối tượng người tiêu dùng cử tuyển phải cận thẩn, tỉ mỉ ; sau cử tuyển phải sử dụng, nếu không sử dụng sẽ không tính được hiệu suất cao của chính sách cử tuyển .Đại diện Sở GD&ĐT Vĩnh Long cho biết, chính sách cử tuyển lúc bấy giờ cần phải kiểm soát và điều chỉnh, vì thiếu sự công minh cho những học sinh học tốt. Thực tế cho thấy, những học viên DTTS học tốt đỗ thẳng ĐH sẽ không nhận được tương hỗ, trong khi những học viên học kém hơn đi theo chính sách cử tuyển lại nhận được tương hỗ .Một số quan điểm cũng bày tỏ sự lo ngại khi lúc bấy giờ nhiều sinh viên cử tuyển học xong không được sắp xếp việc làm và đề xuất cần có sự ưu tiên trong tuyển dụng những đối tượng người dùng này .Ông Hà Đức Đà, Viện Khoa học Giáo dục Nước Ta chỉ ra 3 điểm mấu chốt trong chính sách cử tuyển : cử là do địa phương ; giảng dạy là do Bộ GD&ĐT và tuyển là sử dụng ngay sau đào tạo và giảng dạy, nếu không gỡ được tuyển sẽ mất ý nghĩa của chính sách cử tuyển .Phát biểu Kết luận Hội thảo, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ cho biết, tăng trưởng nguồn nhân lực nói chung và nguồn nhân lực những dân tộc thiểu số là một trong 3 khâu cải tiến vượt bậc kế hoạch của quốc gia .

Sau 15 năm thực hiện nghị quyết 24 của Ban chấp hành TW khóa IX về công tác dân tộc với 5 nhóm chính sách về giáo dục, sự nghiệp giáo dục và đào tạo vùng dân tộc thiểu số và miền núi đã đạt được nhiều kết quả tích cực, tạo cơ hội học tập và phát triển cho đồng bào DTTS, MN, mô hình giáo dục được cải tiến theo hướng mang trường đến với học trò và mang học trò đến trường.

Tuy nhiên, trước những đổi khác của thực tiễn, Bộ trưởng cho rằng, việc tăng trưởng giáo dục vùng DTTS, MN cần có những cách tiếp cận mới, bảo vệ thiết thực, hiệu suất cao. Trong đó, chú ý quan tâm đến việc kiểm soát và điều chỉnh chương trình giảng dạy cho học viên vùng DTTS, MN ; chính sách phân luồng, hướng nghiệp ; thay đổi quy mô trường dân tộc bản địa nội trú, bán trú theo hướng tăng cường hòa nhập, nâng cao chất lượng tuyển sinh, chất lượng đào tạo và giảng dạy ; đổi khác hình thức tương hỗ cho học viên DTTS, MN tương thích với từng vùng miềnĐối với chính sách cử tuyển, Bộ trưởng nhấn mạnh vấn đề, đây là chính sách thiết yếu nhưng phải được kiểm soát và điều chỉnh ở cả khâu tuyển chọn, đào tạo và giảng dạy và sử dụng. Ưu tiên trước hết cho những học viên có lực học tốt. Ngành nghề giảng dạy cử tuyển cần cơ cấu tổ chức lại, đồng thời gắn nghĩa vụ và trách nhiệm và quyền hạn của người học nhằm mục đích nâng cao chất lượng huấn luyện và đào tạo cử tuyển .Thời gian tới, Bộ GD&ĐT sẽ đề xuất kiến nghị phát hành 11 chính sách mới và sửa đổi, bổ trợ 3 nhóm chính sách hiện hành nhằm mục đích tạo điều kiện kèm theo cho giáo dục và giảng dạy vùng DTTS, MN tăng trưởng thuận tiện và thực ra hơn. Quan điểm của chúng tôi là chính sách cho giáo dục và đào tạo và giảng dạy vùng DTTS, MN phải chuyển từ tương hỗ sang tạo cơ hội, có như vậy chính sách mới đi vào đời sống và tạo bước chuyển biến cơ bản về chất lượng giảng dạy nguồn nhân lực cho vùng DTTS, MN – Bộ trưởng san sẻ .