Phôi bò là gì? Nguyên tắc cơ bản của cấy truyền phôi bò

Phôi bò là một thuật ngữ sử dụng trong lĩnh vực thú y để chỉ đến việc sử dụng tinh dịch từ bò đực (được gọi là bò bố) để thụ tinh cho bò cái (được gọi là bò mẹ) trong quá trình sinh sản của bò. Công nghệ này được gọi là “cấy truyền phôi bò” hoặc “AI” (Artificial Insemination). Mục tiêu chính của cấy truyền phôi bò là cải thiện chất lượng và sự đồng đều của dòng dõi bò, tạo ra sự phát triển trong ngành chăn nuôi.

Cấy truyền phôi bò bao gồm một số nguyên tắc cơ bản như sau:

1. Thu thập tinh dịch: Để bắt đầu quá trình cấy truyền phôi bò, tinh dịch phải được thu thập từ các bò đực có gen di truyền tốt và tiềm năng cao cho sự phát triển của bò cái sau này. Tinh dịch được thu thập thông qua quá trình kích thích bò đực và thu tinh dịch trong phòng chống ô nhiễm.
2. Làm sạch và lưu trữ tinh dịch: Tinh dịch sau khi thu thập phải được làm sạch để loại bỏ tạp chất và vi khuẩn, sau đó được lưu trữ ở nhiệt độ thấp để bảo quản.
3. Xác định thời điểm rụng trứng: Bò cái cần phải được kiểm tra để xác định thời điểm rụng trứng (khi trứng rơi vào tử cung). Điều này thường được thực hiện bằng cách sử dụng siêu âm hoặc kiểm tra hormone.
4. Cấy truyền tinh dịch: Sau khi xác định thời điểm rụng trứng, tinh dịch sạch và lưu trữ sẽ được cấy truyền vào tử cung của bò cái thông qua quá trình tiêm vào tử cung.
5. Theo dõi và kiểm tra thai: Sau khi cấy truyền tinh dịch, bò cái sẽ được theo dõi để xác định xem quá trình thụ tinh đã thành công hay không. Nếu thành công, bò cái sẽ mang thai và tiến hành chu kỳ sinh sản.

Cấy truyền phôi bò là một công nghệ quan trọng trong chăn nuôi bò để cải thiện gen di truyền và nâng cao hiệu suất sản xuất. Nó giúp đảm bảo rằng chỉ những con bò có phẩm chất cao được sử dụng để làm phôi bò, từ đó tạo ra sự phát triển tốt hơn cho ngành chăn nuôi.

Phôi bò là gì? Nguyên tắc cơ bản của cấy truyền phôi bò

Cấy truyền phôi (CTP) là một quá trình đưa phôi được tạo ra từ cá thể bò mẹ này (bò cho phôi) vào cá thể bò mẹ khác, (bò nhận phôi) phôi vẫn sống, phát triển bình thường trên cơ sở trạng thái sinh lý sinh dục của bò nhận phôi phù hợp với trạng thái sinh lý sinh dục của bò cho phôi hoặc phù hợp với tuổi phôi (gọi sự phù hợp này là đồng pha).

Nội dung trong bài viết

• Lịch sử phát triển của công nghệ cấy truyền phôi
  • Trên thế giới
  • Ở Việt Nam
• Ý nghĩa của công nghệ cấy truyền phôi

Phôi được tạo ra từ trứng của thành viên mẹ A ( sau khi được thụ tinh trong hoặc ngoài khung hình mẹ ) đem cấy truyền cho thành viên mẹ B, phôi vẫn sống, tăng trưởng thông thường nếu trạng thái sinh lý sinh sản của mẹ B tương thích với trạng thái sinh lý sinh sản của mẹ A hoặc tương thích với tuổi của phôi. Mẹ A gọi là mẹ cho phôi, mẹ B gọi là mẹ nhận phôi. Một mẹ cho phôi hoàn toàn có thể có nhiều mẹ nhận phôi .

Như vậy, để cấy truyền phôi đòi hỏi phải có mẹ cho phôi hoặc cho trứng; phải tạo được phôi và lấy phôi ra ngoài cơ thể mẹ cho. Sau đó cấy truyền những phôi này vào các mẹ nhận phôi đã được kích thích động dục nhân tạo hoặc động dục tự nhiên trùng với thời gian động dục của bò cho phôi (phôi tươi) hoặc phù hợp vơi tuổi phôi (phôi đông lạnh). Sự phù hợp giữa mẹ cho – mẹ nhận hoặc mẹ nhận – tuổi phôi lúc cấy chuyển gọi là sự đồng pha. Xem các sơ đồ dưới đây:

1. Bò cho phôi; 2. Bò nhận phôi; 3. Gây động dục đồng loạt; 4. Gây siêu bài noãn ở bò cho phôi; 5. Bò nhận phôi động dục; 6. Phối giống bằng đực giống tốt khi bò cho phôi động dục; 7. Thu hoạch phôi; 8. Cấy truyền phôi; 9. Bò cho phôi cho sinh sản lại bình thường hoặc 2-3 tháng sau lại lấy phôi; 10. Bò nhận phôi có chửa; 11. Đàn con mang giống tốt được sinh ra.

Lịch sử phát triển của công nghệ cấy truyền phôi

Trên thế giới

Một số mốc lịch sử vẻ vang về quy trình tăng trưởng của công nghệ cấy truyền phôi– 1890 – Thí nghiệm tiên phong về CTP thành công xuất sắc trên thỏ bởi Walter Heap. Sau đó thành công xuất sắc ở dê ( 1932 ), ở chuột cống ( 1933 ), ở cừu ( 1934 ), ở lợn ( 1951 ), ở bò ( 1951 ) .– 1959 – Từ một phôi thỏ Seidel đã nhân lên thành 4 phôi .– 1970 – Thành công trong dữ gìn và bảo vệ phôi ướp lạnh, làm cơ sở cho CTP ướp đông trên bò ( 1972 ) .– 1978 – Em bé tiên phong sinh ra từ thụ tinh trong ống nghiệm và cấy truyền phôi .– 1983 – Nghé tiên phong sinh ra trên quốc tế bằng cấy truyền phôi tại Mỹ .– 1984 – Cấy phôi sau khi chia một phôi thành hai thành công xuất sắc trên bò .– 1986 – Ở cừu đã thành công xuất sắc khi chia lìa thành 4 ở tiến trình 8 phôi bào ( sinh 4 đơn hợp tử qua tách phôi bào ). Ở bò Sind 3 và ở ngựa, lợn, dê sinh 2 .– 1987 – Có bê sinh ra do cấy ghép gen tăng trưởng nhanh .
– 1991 – Nghé tiên phong trên quốc tế sinh ra bằng CTP phôi trâu ướp đông .– 1992 – Bằng kỹ thuật Cloning từ một phôi bò đã cho ra 5 phôi .– 1997 – Một con cừu sinh ra và trưởng thành từ nhân tế bào tuyến vú của một cừu cái 6 năm tuổi .– 1949 : Hội nghị lần thứ nhất về CTP trên quốc tế được tổ chức triển khai tại Mỹ. Ngày 26 – 5 – 1974 Tổ chức cấy phôi trên quốc tế được xây dựng. Năm 1975 hội nghị lần thứ nhất của tổ chức triển khai này được triển khai, từ đó tới nay hội nghị thường diễn ra hàng năm ( gắn liền với những yếu tố sinh sản, giới tính, chuyển gen … ở vật nuôi ). Khi xây dựng ( 1974 ) Hội cấy truyền phôi chỉ có 24 thành viên, sau 10 năm đã có 800 thành viên của 35 nước. Trang thiết bị, hóa chất, dụng cụ chuyên dùng và kỹ thuật của CIP đã được kinh doanh thương mại hóa. Cơ sở thương mại tiên phong trên quốc tế về cấy truyền phôi được xây dựng tại Alberta – Canada, sau đó đã có thêm 20 công ty khác sinh ra .Ngày nay, kỹ thuật công nghệ CTP đã được nghiên cứu và điều tra, ứng dụng ở hầu hết tổng thể những nước trên quốc tế, đặc biệt quan trọng ở những nước chãn nuôi tiên tiến và phát triển như Mỹ, Canada, Đức, Anh, Pháp, Nhật .

Ở Việt Nam

Năm 1978 tại Trung tâm Khoa học Tự nhiên và Công nghệ Quốc gia đã có một bộ phận mở màn nghiên cứu và điều tra cấy truyền phôi trên thỏ ; năm 1980 nghiên cứu và điều tra về cấy truyền phôi trên bò. Tháng 9/1989, tại Viện Chăn nuôi Quốc gia, Bộ môn Cấy truyền Phôi được xây dựng gồm những nghiên cứu viên được giảng dạy và thực tập từ quốc tế. Công nghệ cấy truyền phôi đã được Nhà nước tương hỗ kinh phí đầu tư bằng những đề tài 47010107 ( 1981 – 1985 ), 520 – 01 – 13 ( 1986 – 1990 ), KC – 08 – 16 ( 1991 – 1995 ) với sự chủ trì của Viện Công nghệ Sinh học và sự tham gia của Trường Đại học Nông nghiệp I, Viện Quân Y 103, Viện Chăn nuôi và một số ít cơ quan khác. Những con thỏ tiên phong sinh ra bằng công nghệ cấy truyền phôi vào năm 1979. Năm 1986, con bê tiên phong ở nước ta được sinh ra từ công nghệ này. Năm 1994, bò sinh đôi, trong đó một bê do trứng rụng tự nhiên trong chu kỳ luân hồi động dục và một bê do cấy truyền phôi. Đây là trường hợp đầu tiến sinh ra ở nước ta do cán bộ Viện Chăn nuôi triển khai cấy phôi. Ngày 3/3/2002, một bò mẹ đã sinh 2 bê cái từ một phôi cắt làm đôi. Đây cũng là ca tiên phong sinh ra ở nước ta từ việc cắt phôi, li biệt do Viện Chăn nuôi thực thi. Sự kiện này ghi lại bước tăng trưởng nhanh gọn việc nghiên cứu và điều tra và vận dụng công nghệ phôi bò ở nước ta .

Cuối năm 1989, 50 phôi ướp lạnh cùng hai chuyên viên Cuba đã được đưa sang Nước Ta phối hợp với Viện Chăn nuôi tổ chức triển khai cấy phôi nhưng không thu được tác dụng. Năm 1996 – 1997, 150 phôi ướp đông cùng với 2 chuyên viên New Zealand đã đến Việt nam tiến hành thí nghiệm cấy truyền phôi bộ sữa trên đàn bò miền Nam và TP.HN. Kết quả rất khả quan, 40 – 45 % bò cấy phôi ướp đông đã có chửa. Những bê được sinh ra từ công nghệ cấy truyền phôi thích nghi tốt với điều kiện kèm theo chăn nuôi ở Nước Ta, sinh trưởng, tăng trưởng rất tốt, sinh sản thông thường và cho sữa vượt hơn toàn đàn 20 – 30 %. Trong chương trình Dự án “ Phát triển giống bò sữa năm 2000 – 2001 và 2002 – 2005 ”, công nghệ phôi và nhập phôi ướp lạnh được quan tâm nhiều hơn .

Ý nghĩa của công nghệ cấy truyền phôi

Phổ biến và nhân nhanh giống tốt, quí, hiếm ra thực tếsản xuất trên cơ sở khai thác triệt để tiềm năng di truyền của những thành viên cái cao sản trải qua việc lấy phôi và cấy truyền những phôi của chúng ( tận dụng được đồng thời những đặc tính tốt ở cả con bố và con mẹ ) .Nâng cao cường độ tinh lọc, tăng nhanh công tác làm việc giống trên cơ sở tăng nhanh văn minh di truyền hàng năm. Điều này được biểu lộ qua công thức sau :R = h2 S ； Δg = R / L = h2 S / LTrong đó :- R : Hiệu quả tinh lọc- h2 : Hệ số di truyền của tính trạng
– L : Khoảng cách những thế hệ- s : Ly sai tinh lọc- Δg : Tiến bộ di truyềnNâng cao năng lực sinh sản, những mẫu sản phẩm thịt, sữa trong chăn nuôi bò .Hạn chế mức tối thiểu số lượng gia súc làm giống, từ đó giảm những ngân sách khác đi kèm ( chuồng trại, vật tư, nhân lực … )Giúp cho người chăn nuôi thuận tiện, thuận tiện trong việc xuất nhập, luân chuyển, trao đổi con giống giữa những nước, những vùng, những địa phương .Bảo tồn, giữ gìn con giống dưới dạng trứng, phôi, tinh trùng – giải pháp giữ gìn Vật liệu di truyền ( chiêu thức ex situ ) .Hạn chế một số ít dịch bệnh và nâng cao năng lực chống chịu bệnh, năng lực thích nghi cho con vật ở môi trường tự nhiên mới, đơn cử :

• Phần lớn các bệnh ở gia súc không lây qua phôi.
• Nếu phôi được đem đến môi trường mới để cấy truyền, mẹ nhận phôi trong thời gian mang thai đã tạo cho con kháng thể chống lại một số bệnh và khi ra đời ngay từ đầu con vật dễ dàng thích ứng với môi trường xung quanh.

Làm cơ sở để thúc đẩy nhanh sự nghiên cứu và phát triển một số ngành khoa học có liên quan như:

– Sinh lý, sinh hóa ( vấn đề hình thành, tăng trưởng phôi ; quy trình đảm nhiệm, đào thải khi cấy chuyển, v.v … )– Di truyền học ( lai ghép phôi, chuyển gen tạo những giống mới, v.v, .. ) .– Thú y và y học ( sản xuất những vacxin chống bệnh, thay thế sửa chữa gen xấu, miễn dịch sinh sản, v.v … ) .

Source: https://dvn.com.vn
Category: Công Nghệ