Dân ca Việt Nam – Các thể loại nhạc – Theo vùng miền

Dân ca Việt Nam là một thể loại âm nhạc cổ truyền của Việt Nam, được lưu truyền trong dân gian. Dân ca có nhiều làn điệu từ khắp các miền cộng đồng người, thể hiện qua có nhạc hoặc không có nhạc của các dân tộc Việt Nam. Do chính người dân lao động tự sáng tác theo tập quán, phong tục. Trong sinh hoạt cộng đồng người quần cư trong vùng đất của họ, thường trong làng xóm hay rộng hơn cả một miền. Các làn điệu dân ca thể hiện phong cách bình dân, sát với cuộc sống lao động mọi người. Các dịp biểu diễn thường thường là lễ hội, hát làng nghề. Thường ngày cũng được hát lên trong lao động để động viên nhau, hay trong tình yêu đôi lứa, trong tình cảm giữa người và người. Tuy nhiên mỗi tỉnh thành của Việt Nam lại có âm giọng và ca từ khác nhau nên dân ca cũng có thể phân theo tỉnh nhưng gọi chung cho dễ gọi vì nó cũng có tính chung của miền Bắc, miền Trung và miền Nam Việt Nam.

Âm nhạc dân ca Việt Nam đa dạng và phong phú, phản ánh sự đa dạng về văn hóa, lịch sử và địa lý của cả nước. Các thể loại nhạc dân ca thường được phân loại theo vùng miền và có sự khác biệt trong cách biểu diễn, nhịp điệu và lời bài hát. Dưới đây là một số thể loại nhạc dân ca phổ biến theo vùng miền tại Việt Nam:

1. Nhạc Cung Đàn Bắc Bộ:
   • Nhạc cung đàn Bắc Bộ thường xuất hiện trong các bản nhạc truyền thống của người Kinh Bắc Bộ. Đây là loại nhạc cổ điển với sự sử dụng của cung đàn, đàn tranh, và cây độc huyền.
2. Nhạc Dân Ca Tây Bắc:
   • Nhạc dân ca Tây Bắc thường được biểu diễn bởi các dân tộc thiểu số như H’Mông, Thái, Dao và Mường. Đây là nhạc dân ca sử dụng nhiều nhạc cụ dân tộc và thể hiện bản sắc văn hóa của từng tộc người.
3. Nhạc Dân Ca Miền Trung:
   • Nhạc dân ca miền Trung thường thể hiện tinh thần mạnh mẽ, quả cảm của người dân trong việc đối phó với thiên tai và cuộc sống khó khăn. Loại nhạc này thường sử dụng nhạc cụ truyền thống như đàn tranh, đàn nguyệt, và sáo trúc.
4. Nhạc Cải Lương Nam Bộ:
   • Cải lương là một loại hình biểu diễn truyền thống phổ biến ở Nam Bộ, kết hợp giữa hát và kịch. Nhạc cải lương thường kể về các câu chuyện tình cảm và xã hội, và có sự sử dụng nhiều nhạc cụ truyền thống và hoà nhạc.
5. Nhạc Dân Tộc Cao Nguyên Trung Tây:
   • Các dân tộc ở Cao Nguyên Trung Tây (như Tây Nguyên) có nền văn hóa âm nhạc đặc trưng với sự sử dụng của nhạc cụ dân tộc và tiết tấu đặc biệt. Nhạc dân tộc Cao Nguyên thường thể hiện cuộc sống, nghiên cứu thiên nhiên và lối sống của những người dân trong khu vực này.
6. Nhạc Hòa Nhạc Việt Nam:
   • Nhạc hòa nhạc Việt Nam kết hợp giữa nhạc truyền thống và nhạc cổ điển với âm thanh hiện đại. Các nhạc sĩ và nhóm nhạc đương đại thường tạo ra nhạc phối khí phong cách Việt để thể hiện âm nhạc đương thời.
7. Nhạc Dân Tộc Miền Tây:
   • Nhạc dân tộc ở miền Tây Việt Nam thường sử dụng nhạc cụ như đàn bầu, đàn tranh, và đàn nguyệt. Loại nhạc này thường kể về cuộc sống ven sông, đồng bằng và vùng sông nước của miền Tây.

Nhớ rằng danh sách này chỉ là một số ví dụ và không thể nắm bắt hết sự đa dạng và phong phú của nhạc dân ca Việt Nam.

Dân ca Việt Nam – Các thể loại nhạc – Theo vùng miền

Do đặc thù nguồn gốc, dân ca thường được phân loại theo vùng miền. Đôi khi nó cũng được phân biệt theo dân tộc bản địa do đặc thù phân bổ hội đồng người theo địa hình .

Theo vùng miền[sửa|sửa mã nguồn]

Để phân định và gọi theo vùng miền hay từng tỉnh thì người ta phân định bằng “ca từ”, bằng “âm giọng” bằng cách “nhấn nhá”, “luyến lấy”, “ngân nga”, “rê giọng”,… mà chỉ ở vùng miền này có thể hát hay từng tỉnh có thể hát được. Tuy chữ đọc thì giống nhau nhưng âm khi phát ra thì khác nhau chút đỉnh mà những nơi khác không dùng hay cách nhấn nhá, luyến láy của địa phương đó mà nơi khác không hát.

Đặc điểm tiếng địa phương, những địa danh là cách dễ nhận biết nhất xuất xứ của một bài dân ca, cụ thể:[1]

• Dân ca miền Bắc thường có những từ đệm như: “rằng, thì, chứ…” và các dấu giọng như: sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng được dệt bới những nốt nhạc sao cho việc phát âm được rõ nét. Một số phụ âm được phát âm một cách đặc thù như: “r, d, gi” hay “s và x” phát âm giống nhau, không phân biệt nặng nhẹ.
• Dân ca miền Trung thì thường có chữ “ ni, nớ, răng, rứa…” dấu sắc được đọc thành dấu hỏi (so với giọng người Bắc), dấu hỏi và ngã đều được đọc giống nhau và trầm hơn chữ không dấu.
• Dân ca miền Nam thì thường có chữ “má (mẹ), bậu (em), đặng (được)…” chữ “ê” đọc thành chữ “ơ”, dấu ngã đọc thành dấu hỏi,… Nhưng nhìn chung thì vẫn là thoát thai từ lòng dân với đậm tính chất mộc mạc giản dị của họ.

Theo dân tộc bản địa[sửa|sửa mã nguồn]

Một số bài hát Dân ca[sửa|sửa mã nguồn]

• Dân ca Bắc bộ có nhiều bài nổi tiếng như: Cò lả, Trống cơm, Hát ru, Lý cây đa,… hay các bài dân ca địa phương như: Bà rằng bà rí, Xe chỉ vá may (Dân ca Phú Thọ); Ba quan, Mời trầu, Hát chào, Hát thầm, Trúc mai (Dân ca Hà Nam); Cây trúc xinh, Bèo dạt mây trôi, Giã bạn, Người ở đừng về (Dân ca quan họ),…
• Dân ca Trung bộ có những bài nổi tiếng như: Lý mười thương (ca Huế), Lý thương nhau (dân ca Quảng Nam), Hò đối đáp, Hát ví, Dặm.. (dân ca Nghệ Tĩnh), Đi cấy (dân ca Thanh Hóa), Hò hụi, Hò giã gạo (Dân ca Bình Trị Thiên), Lý vọng phu, Lý thiên thai (Dân ca khu 5), …
• Dân ca Nam bộ gồm các điệu hò, lý, vè, tiêu biểu như: Ru con, Lý đất giồng, Bắc Kim Thang, Lý cây bông, Lý dĩa bánh bò, Lý ngựa ô, lý quạ kêu, lý chiều chiều, Lý bông dừa, Lý con sáo, Lý qua cầu…

Các thể loại nhạc[sửa|sửa mã nguồn]

• Nhạc khí: Họ hơi; Họ màng rung; Họ tự thân vang; Họ dây; Hòa tấu nhạc cụ.
• Âm nhạc sân khấu: Chèo; tuồng; cải lương; tân cổ; bài chòi.
• Âm nhạc nghi lễ: hát văn; Lễ nhạc Phật giáo.
• Thể loại khác: Âm hưởng dân ca;

Source: https://dvn.com.vn
Category: Hỏi Đáp