Lãi suất quá hạn trung bình trên thị trường theo quy định của pháp luật

Ngày Đăng:15 Tháng Bảy, 2021

Hiện nay, có rất nhiều tranh chấp liên quan đến nghĩa vụ thanh toán theo hợp đồng giữa các bên trong quan hệ Kinh doanh thương mại. Tuy nhiên, pháp luật lại chưa có nhiều quy định trực tiếp điều chỉnh về vấn đề lãi suất đối với bên vi phạm nghĩa vụ thanh toán theo Hợp đồng. Điều này dẫn đến việc xác định mức lãi suất quá hạn trên thực tế gặp nhiều khó khăn và đòi hỏi pháp luật cần phải quy định mức lãi suất quá hạn một cách rõ ràng, cụ thể để thuận tiện cho việc áp dụng, nhằm đảm bảo quyền và lợi ích của các bên khi tham gia quan hệ hợp đồng trong quan hệ Kinh doanh thương mại.

1. Quy định về mức lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường

Theo pháp luật pháp lý hiện hành, yếu tố về tiền lãi do chậm giao dịch thanh toán được xử lý theo pháp luật của Bộ luật dân sự năm năm ngoái và Luật thương mại năm 2005 .
Căn cứ theo lao lý tại Bộ luật Dân sự năm năm ngoái về lãi suất thì :
“ 1. Lãi suất vay do những bên thỏa thuận hợp tác .
Trường hợp những bên có thỏa thuận hợp tác về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận hợp tác không được vượt quá 20 % / năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có tương quan lao lý khác. Căn cứ tình hình thực tiễn và theo đề xuất kiến nghị của nhà nước, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định hành động kiểm soát và điều chỉnh mức lãi suất nói trên và báo cáo giải trình Quốc hội tại kỳ họp gần nhất .
Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận hợp tác vượt quá lãi suất số lượng giới hạn được lao lý tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực thực thi hiện hành .
2. Trường hợp những bên có thỏa thuận hợp tác về việc trả lãi, nhưng không xác lập rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác lập bằng 50 % mức lãi suất số lượng giới hạn lao lý tại khoản 1 Điều này tại thời gian trả nợ ” .

Căn cứ theo quy định Điều 306 Luật thương mại năm 2005 thì “Trường hợp bên vi phạm hợp đồng chậm thanh toán tiền hàng hay chậm thanh toán thù lao dịch vụ và các chi phí hợp lý khác thì bên bị vi phạm hợp đồng có quyền yêu cầu trả tiền lãi trên số tiền chậm trả đó theo lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường tại thời điểm thanh toán tương ứng với thời gian chậm trả, trừ trường hợp có thoả thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác”.

Như vậy, theo lao lý trên thì so với quan hệ kinh doanh thương mại, bên bị vi phạm hợp đồng có quyền nhu yếu bên vi phạm trả tiền lãi trên số tiền chậm thanh toán giao dịch theo lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường. Tuy nhiên, Luật thương mại 2005 chưa pháp luật rõ ràng, đơn cử về cách xác lập lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường nêu trên .

Ngày 15/3/2019, Nghị quyết số 01/2019/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ban hành ngày 11/01/2019 hướng dẫn áp dụng một số quy định của pháp luật về lãi, lãi suất, phạt vi phạm đã chính thức có hiệu lực, theo đó, căn cứ theo quy định tại Điều 11 Nghị quyết số 01/2019/NQ-HĐTP như sau: “Trường hợp hợp đồng thuộc phạm vi điều chỉnh tại Điều 306 của Luật Thương mại năm 2005 thì khi xác định lãi suất chậm trả đối với số tiền chậm trả, Tòa án căn cứ vào mức lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường của ít nhất 03 (ba) ngân hàng thương mại (Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam, Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam, Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam,…) có trụ sở, chi nhánh hoặc phòng giao dịch tại tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi Tòa án đang giải quyết, xét xử có trụ sở tại thời điểm thanh toán (thời điểm xét xử sơ thẩm) để quyết định mức lãi suất chậm trả, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác”.

Như vậy, theo lao lý tại Điều 11 Nghị quyết số 01/2019 / NQ-HĐTP thì mức lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường mà Tòa án địa thế căn cứ để quyết định hành động mức lãi suất chậm trả phải thỏa mãn nhu cầu những điều kiện kèm theo :
– Là mức lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường của tối thiểu 03 Ngân hàng thương mại ( Ngân hàng thương mại CP Ngoại thương Nước Ta, Ngân hàng thương mại CP Công thương Nước Ta, Ngân hàng Nông nghiệp và tăng trưởng nông thôn Nước Ta … ) và những Ngân hàng thương mại này trên phải có trụ sở, Trụ sở hoặc văn phòng thanh toán giao dịch tại tỉnh, thành phố thường trực TW nơi Tòa án đang xử lý, xét xử có trụ sở ;

• Là mức lãi suất nợ quá hạn được tính tại thời điểm xét xử sơ thẩm (Trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác).

2. Việc áp dụng mức lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường hiện nay

So với Luật thương mại năm 1997 quy định “Bên vi phạm có quyền đòi tiền lãi trên số tiền chậm trả đó theo lãi suất nợ quá hạn do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định tại thời điểm thanh toán tương ứng với thời gian chậm trả” thì Luật thương mại năm 2005, Nghị quyết số 01/2019/NQ-HĐTP đã có thay đổi đáng kể khi đưa ra quy định về việc áp dụng mức lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường của ít nhất 03 ngân hàng thương mại có trụ sở, chi nhánh hoặc phòng giao dịch tại tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi Tòa án đang giải quyết, xét xử có trụ sở tại thời điểm thanh toán để quyết định mức lãi suất chậm trả.

Việc quy định lãi suất nợ quá hạn theo mức lãi suất quá hạn trung bình trên thị trường nêu trên sẽ giúp đảm bảo quyền lợi tốt hơn cho bên bị vi phạm trong quan hệ hợp đồng (vì lãi suất quá hạn trung bình trên thị trường thường cao hơn mức lãi suất nợ quá hạn cơ bản do Ngân hàng nhà nước ban hành). Tuy nhiên qua thực tiễn thì việc áp dụng mức lãi suất này vẫn còn nhiều điểm bất cập, bởi:

Thứ nhất, quy định về lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường hiện nay còn chưa cụ thể, bao quát dẫn đến việc áp dụng cứng nhắc trên thực tế.

Cụ thể, tại Điều 11 Nghị quyết số 01/2019 / NQ-HĐTP chỉ lao lý vận dụng mức lãi suất quá hạn tối thiểu của 03 Ngân hàng thương mại mà không số lượng giới hạn tối đa bao nhiêu Ngân hàng. Đồng thời cũng chỉ có 03 Ngân hàng là Ngân hàng thương mại CP Ngoại thương Nước Ta, Ngân hàng thương mại CP Công thương Nước Ta và Ngân hàng Nông nghiệp và tăng trưởng nông thôn Nước Ta được liệt kê tại Điều khoản này. Như vậy, việc pháp luật như trên rất dễ dẫn đến thực trạng vận dụng cứng ngắc trong thực tiễn xét xử, đó là dẫn đến việc Hội đồng xét xử địa thế căn cứ luôn vào mức lãi suất 03 Ngân hàng thương mại này để tính mức lãi suất quá hạn mà rất ít khi xét thêm mức lãi nợ quá hạn của nhiều Ngân hàng thương mại khác, dẫn đến việc chưa bảo vệ quyền và quyền lợi của những đương sự trong vụ án .

Thứ hai, việc xác định lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường hiện này khá khó khăn, tốn kém thời gian bởi một số nguyên nhân sau:

Một là, mức lãi suất nợ quá hạn của các Ngân hàng thương mại thường không cố định và còn phụ thuộc vào đối tượng, mục đích, thời hạn vay.

Theo thực tiễn lúc bấy giờ thì mức lãi suất quá hạn tại những Ngân hàng nói chung và Ngân hàng thương mại nói riêng thường pháp luật bằng 150 % mức lãi suất trong hạn. Tuy nhiên, mức lãi suất trong hạn tại Ngân hàng ( đặc biệt quan trọng là Ngân hàng thương mại ) được vận dụng khác nhau nhờ vào vào từng đối tượng người dùng, mục tiêu, thời hạn vay và luôn có sự dịch chuyển, kiểm soát và điều chỉnh theo biên độ 3 tháng / lần, 6 tháng / lần hoặc 12 tháng / lần. Do đó, để có địa thế căn cứ xác lập mức lãi suất bảo vệ đúng lao lý pháp lý, Tòa án cũng như những đương sự hoàn toàn có thể phải gửi rất nhiều văn bản, công văn đến những Ngân hàng thương mại để ý kiến đề nghị cung ứng thông tin về mức lãi suất trong hạn, quá hạn tại thời gian xét xử. Điều này khiến việc xử lý vụ án Kinh doanh thương mại trở nên phức tạp và tốn kém thời hạn hơn .
Bên cạnh đó, chính do mức lãi suất quá hạn của những Ngân hàng thương mại không cố định và thắt chặt cũng là nguyên do dẫn đến nhiều Bản án do Tòa án phát hành chưa có nhận định và đánh giá rõ ràng về việc vận dụng mức lãi suất quá hạn. Theo đó, tại nhiều Bản án chỉ nêu đơn cử mức lãi suất quá hạn trung bình trên thị trường của những Ngân hàng thương mại được vận dụng chứ không nêu rõ mức lãi suất của từng Ngân hàng tại thời gian xét xử, từ đó tính ra mức lãi suất trung bình. Thậm chí, 1 số ít Bản án còn đánh giá và nhận định về việc mức lãi suất quá hạn do đương sự đề xuất là tương thích với lao lý tại Điều 306 Luật Thương mại năm 2005 nên được đồng ý mà không đưa ra mức lãi suất quá hạn trung bình trên thị trường là bao nhiêu. Điều này hoàn toàn có thể sẽ dẫn đến việc những đương sự trong vụ án không hiểu rõ về mức lãi suất nợ quá hạn trung bình được Tòa án vận dụng tại thời gian xét xử .

Hai là, nhiều trường hợp đương sự đã có văn bản đề nghị Ngân hàng thương mại cung cấp thông tin về mức lãi quá hạn, thế nhưng không phải trường hợp nào Ngân hàng cũng đồng ý cung cấp thông tin cho đương sự.

Trên trong thực tiễn, trong những vụ án Kinh doanh thương mại, Tòa án cũng như những đương sự, đặc biệt quan trọng là nguyên đơn đã phải gửi rất nhiều văn bản, công văn gửi tới trụ sở, Trụ sở Ngân hàng thương mại hoặc văn phòng thanh toán giao dịch của những Ngân hàng thương mại này trên địa phận tỉnh, thành phố thường trực TW nơi Tòa án đang xử lý, xét xử có trụ sở để xác lập được mức lãi suất quá hạn trung bình trên thị trường tại thời gian xét xử .
Đối với văn bản, công văn ý kiến đề nghị của Tòa án thì Ngân hàng thương mại hầu hết sẽ có văn bản cung ứng thông tin về mức lãi suất quá hạn cho Tòa án để phục vụ việc xử lý vụ án. Tuy nhiên, so với những văn bản ý kiến đề nghị của đương sự thì rất nhiều trường hợp Ngân hàng thương mại không đưa ra văn bản phản hồi so với đề xuất của đương sự. Trường hợp Ngân hàng thương mại có văn bản phản hồi thì đa phần những văn bản phản hồi này cũng chưa cung ứng rất đầy đủ, rõ ràng mức lãi suất quá hạn. Thậm chí, một số ít văn bản phản hồi của Ngân hàng thương mại còn khẳng định chắc chắn về việc Ngân hàng không chấp thuận đồng ý cung ứng thông tin về mức lãi suất quá hạn và nêu ra nguyên do về việc không đồng ý chấp thuận cung ứng thông tin này .
Như vậy, mặc dầu Luật thương mại năm 2005, Nghị quyết số 01/2019 / NQ-HĐTP đã có những pháp luật về mức lãi suất quá hạn trung bình trên thị trường so với Bên vi phạm hợp đồng trong quan hệ Kinh doanh thương mại, tuy nhiên việc vận dụng những pháp luật này lúc bấy giờ còn nhiều chưa ổn, do đó yên cầu phải triển khai sửa đổi, bổ trợ mới hoàn toàn có thể cung ứng nhu yếu cải tổ môi trường tự nhiên kinh doanh thương mại, bảo vệ quyền và quyền lợi hợp pháp của những bên khi tham gia ký kết hợp đồng .

3. Đề xuất hoàn thiện quy định về mức lãi suất quá hạn

Từ những nghiên cứu và phân tích về những chưa ổn của việc vận dụng mức lãi suất nợ quá hạn trung bình trên thị trường nêu trên, nhận thấy việc vận dụng những pháp luật này còn chưa ngặt nghèo và đồng điệu, gây ảnh hưởng tác động đến quyền và quyền lợi hợp pháp của những bên đương sự. Theo đó, đề xuất kiến nghị sửa đổi đơn cử như sau :

Phương án thứ nhất, sửa đổi quy định về mức lãi suất quá hạn tại Điều 306 Luật thương mại năm 2005:

Trường hợp bên vi phạm hợp đồng chậm thanh toán giao dịch tiền và những ngân sách hài hòa và hợp lý khác thì bên bị vi phạm hợp đồng có quyền nhu yếu trả lãi so với số tiền chậm trả tương ứng với thời hạn chậm trả theo lãi suất do những bên thỏa thuận hợp tác nhưng không được vượt quá mức lãi suất số lượng giới hạn theo lao lý của Bộ luật Dân sự ;
Trường hợp những bên không thỏa thuận hợp tác rõ mức lãi suất thì mức lãi suất được xác lập là 10 % / năm so với số tiền chậm trả tương ứng với thời hạn chậm trả của bên vi phạm hợp đồng .

Phương án thứ hai, cần quy định biện pháp cụ thể để các đương sự có thể xác định được mức lãi suất theo quy định tại Luật thương mại năm 2005 và Nghị quyết số 01/2019/NQ-HĐTP như: Ngân hàng thương mại phải phối hợp cung cấp mức lãi suất quá hạn theo yêu cầu của đương sự khi có căn cứ cho rằng đương sự này đang trong một vụ án của Tòa án có thẩm quyền; đương sự có quyền đề nghị Tòa án tiến hành xác minh mức lãi suất quá hạn của các Ngân hàng thương mại tại thời điểm xét xử…

Source: https://dvn.com.vn
Category: Thị Trường