Thời đại đồ đá – Wikipedia tiếng Việt

Thời đại Đồ đá hay Paleolithic là một thời kỳ tiền sử kéo dài mà trong giai đoạn này đá đã được sử dụng rộng rãi để tạo ra các công cụ có cạnh sắc, đầu nhọn hoặc một mặt để đập. Thời kỳ này kéo dài khoảng gần 3.4 triệu năm,[1] và kết thúc vào giai đoạn khoảng từ 8700 TCN tới năm 2000 TCN,[cần dẫn nguồn] cùng với sự ra đời của các công cụ bằng kim loại.[2] Mặc dù một số công cụ đơn giản bằng các kim loại dễ uốn mà đặc biệt là vàng và đồng vốn được dùng vào mục đích trang trí đã được biết đến trong giai đoạn thời đại đồ đá, việc con người biết cách nung chảy và luyện đồng đã đánh dấu sự chấm hết của Thời đại Đồ Đá.[3] Ở Tây Á, điều này diễn ra vào khoảng năm 3000 TCN khi đó đồng đã trở nên phổ biến. Thuật ngữ Thời đại đồ đồng được sử dụng để miêu tả thời kỳ nối tiếp thời đại Đồ đá, đồng thời nó cũng được sử dụng để miêu tả các nền văn hóa đã phát triển những công nghệ và các kỹ thuật để chế tác đồng thành công cụ thay thế cho công cụ bằng đá.

Các công cụ đá được chế tạo từ nhiều kiểu đá khác nhau. Ví dụ, đá lửa và đá phiến silic được mài sắc (hay được đẽo) để làm công cụ cắt gọt và vũ khí, trong khi đá basalt và sa thạch được dùng làm công cụ (ground stone), như đá nghiền. Gỗ, xương, vỏ sò và sừng thú cũng được sử dụng nhiều. Ở thời kỳ cuối của giai đoạn này, những trầm tích (như đất sét) được sử dụng làm đồ gốm. Nhiều cải tiến trong kỹ thuật gia công kim loại đã định rõ đặc điểm cho thời kỳ đồ đồng và thời kỳ đồ sắt.

Thời kỳ này là tiến trình tiên phong con người sử dụng kỹ thuật một cách thoáng đãng trong tiến trình tiến hóa loài người và con người tiến từ phía những thảo nguyên ở Đông Phi về những phần còn lại của quốc tế. Nó kết thúc với sự tăng trưởng nông nghiệp, sự thuần hoá 1 số ít loài súc vật và sự nấu chảy quặng đồng để gia công sắt kẽm kim loại. Nó được đặt thuật ngữ là tiền sử, chính bới con người vẫn chưa mở màn biết viết – sự khởi đầu truyền thống cuội nguồn của lịch sử dân tộc ( như sử được ghi chép ) .Thuật ngữ ” Thời đồ đá ” được những nhà khảo cổ học sử dụng để chỉ quá trình tiền sắt kẽm kim loại lê dài này, trong đó những dụng cụ đá được sử dụng nhiều hơn bất kể một loại vật tư ( mềm hơn ) nào khác. Nó là thời kỳ tiên phong trong mạng lưới hệ thống ba thời kỳ và được chia nhỏ thêm ra thành ba tiến trình là quy trình tiến độ đồ đá cũ, tiến trình đồ đá giữa và quy trình tiến độ đồ đá mới bởi John Lubbock trong cuốn sách tầm cỡ của ông Những thời đại tiền sử năm 1865. Ba quy trình tiến độ đó lại được chia nhỏ nữa. Trên thực tiễn, những quy trình tiến độ tiếp theo độc lạ nhau rất lớn theo từng vùng ( và theo văn hoá ). Thực vậy, con người liên tục tiến đến những vùng mới thậm chí còn tới tận thời đồ sắt kẽm kim loại vì vậy tốt nhất là chỉ nói về một Thời đồ đá, thay vì nói chung Thời đồ đá .

Thời kỳ đồ đá trong khảo cổ học[sửa|sửa mã nguồn]

Phạm vi thời gian của giai đoạn này rất mơ hồ, bị tranh cãi, và khác nhau tùy theo vùng. Trong khi không thể đưa ra được một giai đoạn “Thời kỳ đồ đá” chung cho toàn nhân loại, một số nhóm người không bao giờ phát triển kỹ thuật nấu chảy kim loại, vì vậy họ vẫn ở trong “Thời kỳ đồ đá” cho tới khi họ gặp những nền văn hóa có kỹ thuật phát triển hơn. Tuy nhiên, nói chung, mọi người tin rằng thời kỳ này đã bắt đầu vào khoảng 3 triệu năm trước, bắt đầu cùng lúc với vượn người biết chế tạo dụng cụ ở Châu Phi. Đa số những người vượn phương Nam có lẽ đã không sử dụng dụng cụ đá (mặc dầu có lẽ chúng đã được phát minh bởi Paranthropus robustus) nhưng việc nghiên cứu những di vật của họ vẫn đang để dành cho các nhà khảo cổ học nghiên cứu về giai đoạn này.

Năm 2010, những mẫu xương động vật hóa thạch được gọt đẽo từ những công cụ đồ đá được phát hiện trong thung lũng Hạ Awash ở Ethiopia. Nhóm công tác làm việc quốc tế do Shannon McPherron đứng vị trí số 1 đã phát hiện ra rằng những công cụ đồ đá cổ nhất đã từng được sử dụng có tuổi 3,4 triệu năm. [ 1 ] Các công cụ đồ đá cổ nhất từng được biết đến đã được khai thác ở nhiều nơi thuộc Gona, Ethiopia, trong những trầm tích cổ của sông Awash. Tất cả những công cụ trong hệ tầng Busidama, nó nằm trên một bất chỉnh hợp ( thiếu lớp ) có tuổi từ 2,9 đến 2,7 triệu năm. Các vị trí khảo cổ cổ nhất có chứa công cụ đồ đá định tuổi được từ 2,6 – 2,55 triệu năm. [ 4 ]Vì sự phong phú và đa dạng của vật phẩm tạo tác bằng đá, chúng thường là những di vật duy nhất còn sót lại, việc nghiên cứu và phân tích đá là cách chính và chuyên biệt để khảo sát về quy trình tiến độ này. Nó tương quan tới việc đo đạc những công cụ bằng đá để xác lập những kiểu hình thức, tính năng và kỹ thuật có tương quan của công cụ. Thường là nghiên cứu và phân tích cách đẽo đá từ nguyên vật liệu thô, nghiên cứu và điều tra phương pháp chế tác trong thực tiễn của những vật đó. Điều này cũng hoàn toàn có thể được xem xét dựa trên khảo cổ học thực nghiệm, bằng cách cố sức tạo ra những dụng cụ tương tự như. Việc này được triển khai bởi những người tạo tác đá lửa, họ đẽo một viên đá lửa để tạo ra một công cụ bằng đá lửa .

Cách sử dụng mới của thuật ngữ[sửa|sửa mã nguồn]

Một yếu tố với thuật ngữ này là nó ý niệm rằng sự văn minh của loài người và những tiến trình thời đại ở tiền sử chỉ được đo đạc bằng kiểu dụng cụ được sử dụng nhiều nhất ở thời hạn đó, hơn là, ví dụ, kiểu tổ chức triển khai xã hội, nguồn thức ăn được khai thác, hay sự thích nghi theo những kiểu khí hậu khắc nghiệt. Đây là một loại sản phẩm của mức độ hiểu biết về quá khứ đã xa ở thế kỷ 19 khi mạng lưới hệ thống ba thời kỳ được tăng trưởng, thời gian mà việc tìm ra những dụng cụ tạo tác là mục tiêu chính của một cuộc khai thác khảo cổ. Các kỹ thuật khảo cổ văn minh mang lại nhiều thông tin hơn và giúp tất cả chúng ta có được hiểu biết tốt hơn về thời tiền sử và nêu ra những sự phân loại rõ ràng cho thuật ngữ ” Thời đồ đá ” đã ngày càng lỗi thời. Hiện nay tất cả chúng ta biết rằng những đổi khác trong xã hội quá khứ trong hàng nghìn năm là rất phức tạp và tương quan tới nhiều tác nhân như sự đồng ý nông nghiệp, định cư hay tôn giáo và rằng việc sử dụng công cụ chỉ là một tín hiệu không mang ý nghĩa đại diện thay mặt cho thực tiễn và đức tin của một xã hội .Một yếu tố khác tương quan tới thuật ngữ Thời kỳ đồ đá là nó được tạo ra để miêu tả văn hóa truyền thống khảo cổ của Châu Âu, và rằng nó không thích hợp để sử dụng trong mối quan hệ với những vùng như một số ít vùng ở Châu Mỹ và Châu Đại Dương, nơi những người trồng cấy hay những người săn bắt và hái lượm sử dụng công cụ bằng đá tới tận khi công cuộc thực dân hóa của người châu Âu khởi đầu. Việc chế tác sắt kẽm kim loại là một thứ không có tầm quan trọng lớn so với người dân ở đó và nên dùng những thuật ngữ khác để phân loại thời tiền sử ở những vùng đó. Một sự không bình thường giống như vậy khi áp đặt Thời đại đồ sắt ra khắp quốc tế, do tại sắt ( không phải đồng, bạc hay vàng ) không được biết tới ở châu Mỹ cho tới tận năm 1492, ở châu Đại Dương tới tận thế kỷ 17 .Tiếp sau Thời kỳ đồ đá thường là Thời kỳ đồ đồng, trong đó kỹ thuật chế tác sắt kẽm kim loại được cho phép những công cụ bằng đồng ( đồng và thiếc hay những sắt kẽm kim loại khác ) trở nên nhiều hơn. Sự chuyển giao của thời đồ đá diễn ra khoảng chừng giữa 6000 TCN và 2500 TCN so với đa phần dân cư sống tại Bắc Phi, châu Á và châu Âu. Ở 1 số ít vùng, như châu Phi Hạ Sahara, thời đại đồ đá được tiếp nối đuôi nhau trực tiếp bởi thời đồ sắt. Mọi người thường cho rằng những vùng ở Trung Đông và Khu vực Đông Nam Á đã tiến triển vượt qua kỹ thuật thời đồ đá vào khoảng chừng năm 6000 TCN. châu Âu và phần còn lại của châu Á đã ở thời xã hội hậu đồ đá vào khoảng chừng năm 4000 TCN. Các nền văn hóa truyền thống tiền-Inca ở Nam Mỹ liên tục ở trình độ thời đồ đá đến tận khoảng chừng năm 2000 TCN, khi vàng, đồng và bạc khởi đầu Open, những nơi khác xảy ra muộn hơn. nước Australia vẫn ở thời đồ đá tới tận thế kỷ 17 .Chúng ta cũng biết rằng sự quy đổi từ Thời đồ đá sang Thời đồ đồng không phải là một thời gian rõ ràng mà vĩnh viễn, sự chế tác vàng và đồng dần Open ở những điểm ở Thời đồ đá mới. Giai đoạn ” chuyển tiếp ” này được gọi là Thời đại đồ đồng đá hay Chalcolithic. Nó là một sự tăng trưởng ngắn và mang nhiều tính địa phương chính do việc tạo kim loại tổng hợp thiếc với đồng đã khởi đầu khá sớm, trừ khi tại những vùng không có thiếc. Ví dụ Người băng Ötzi, một xác ướp từ khoảng chừng năm 3300 TCN có mang bên mình một cái rìu đồng và một con dao bằng đá lửa. Việc sản xuất công cụ bằng đá vẫn tiếp nối ngay cả ở thời đại dùng đồ sắt kẽm kim loại, có lẽ rằng tới tận đầu thời Trung Đại. Tại châu Âu và Bắc Mỹ, những chiếc cối xay đá vẫn được dùng tốt ở thế kỷ 20, và hiện vẫn đang được dùng ở nhiều nơi trên quốc tế .

Sự tiến hóa của loài người trong thời đồ đá[sửa|sửa mã nguồn]

Thời đồ đá chiếm một khoảng chừng thời hạn rất dài, và trong thời hạn đó những đổi khác lớn về khí hậu và những điều kiện kèm theo sống khác đã diễn ra, nó làm tác động ảnh hưởng tới tiến trình tiến hóa loài người. Con người tới lượt mình lại làm tiến hóa kiểu hình thái tiến triển ở hậu kỳ thời kỳ đồ đá .

Thời đại đồ đá cũ[sửa|sửa mã nguồn]

Thời đại đồ đá cũ bắt đầu từ khoảng 2 triệu năm trước đây và kết thúc vào khoảng cuối thế Pleistocen hay 10.000 năm trước. Ở những vùng chuyển tiếp ngay sang thời đại đồ đá mới thì thời đại đồ đá cũ gồm cả thời đại đồ đá cũ trên (epipalaeolithic) – thuật ngữ áp dụng cho các khu vực ngoài đại lục Á-Âu, như Cận Đông; tương đương thời đại đồ đá giữa ở một số nơi khác tại đại lục Á-Âu; và kết thúc vào khoảng 8.000 năm trước.

Thời đại đồ đá cũ được đặc trưng bằng việc sử dụng những công cụ bằng đá được ghè đẽo, mặc dầu người nguyên thủy vào thời hạn đó cũng sử dụng những công cụ bằng gỗ và xương. Các loại sản phẩm nguồn gốc hữu cơ cũng được sử dụng làm công cụ, gồm có da và những sợi thực vật ; tuy nhiên những loại công cụ này đã không được dữ gìn và bảo vệ ở mức độ đáng kể. Theo truyền thống cuội nguồn, thời đại đồ đá cũ được chia ra thành ba thời kỳ, là thời kỳ đồ đá cũ sớm, thời kỳ đồ đá cũ giữa và thời kỳ đồ đá cũ muộn. Các thời kỳ này ghi lại những văn minh trong công nghệ tiên tiến và văn hóa truyền thống ở những xã hội loài người nguyên thủy độc lạ .

Thời kỳ đồ đá cũ sớm[sửa|sửa mã nguồn]

Gần cuối thế Pliocen ở châu Phi, một tổ tiên đầu tiên của người hiện đại, được gọi là Homo habilis, đã phát triển những công cụ đá đầu tiên từng được biết. Chúng là những công cụ đơn giản như các loại dao. Homo habilis được cho là đã sử dụng thành thạo công cụ thời kỳ Olduvai như các mảnh đá và lõi hạt. Công nghệ chế tạo dụng cụ đá này được đặt tên theo địa điểm hẻm vực Olduvai ở Tanzania. Những người này được cho là sống bằng cách tìm thịt thối và những loài cây dại, hơn là săn bắn con mồi. Khoảng 1,5 triệu năm trước, một chủng người tiến hóa hơn, Homo erectus, đã xuất hiện. H. erectus học cách kiểm soát lửa và chế tạo các công cụ cắt phức tạp hơn, cũng như mở rộng phạm vi sinh sống ra ngoài khu vực châu Phi đến tận châu Á, như tại các địa điểm ở Chu Khẩu Điếm Trung Quốc. 1 triệu năm trước, bằng chứng đầu tiên về loài người ở châu Âu đã xuất hiện, và họ sử dụng rìu đá tiến bộ hơn.

Thời kỳ đồ đá cũ giữa[sửa|sửa mã nguồn]

Hộp sọ của một người Neanderthal, La Chapelle-aux-SaintsGiai đoạn này khởi đầu khoảng chừng 200.000 năm trước và nổi tiếng nhất vì nó là quá trình sinh sống của người Neanderthal ( khoảng chừng 120.000 – 35.000 năm trước ). Các kỹ thuật sản xuất dụng cụ đá của người Neanderthal thường được gọi là tổng hợp kỹ thuật Moustier. Người Neanderthal ở đầu cuối biến mất khỏi ghi chép khảo cổ học, được sửa chữa thay thế bởi người tân tiến tiên phong Open ở miền nam châu Phi khoảng chừng 100.000 năm trước. Mặc dù thường được mọi người coi là nguyên thuỷ, vẫn có dẫn chứng rằng người Neanderthal nuôi dưỡng những người già và triển khai lễ nghi chôn chất dẫn chứng cho một xã hội đã được tổ chức triển khai. Bằng chứng tiên phong của sự định cư là ở nước Australia khoảng chừng 40.000 năm trước khi người tân tiến có vẻ như đã vượt từ châu Á tới bằng cách đi từ hòn đảo này tới hòn đảo khác. Những dân cư trung kỳ thời kỳ đồ đá cho thấy những dẫn chứng sớm nhất về nghệ thuật và thẩm mỹ và 1 số ít khái niệm trừu tượng như vẽ mình bằng đất hoàng thổ .

Thời kỳ đồ đá cũ muộn[sửa|sửa mã nguồn]

Từ khoảng chừng 35.000 đến 10.000 năm trước ( cuối thời kỳ băng hà ở đầu cuối ) người văn minh đã lan rộng ra thêm vùng sinh sống trên khắp Trái Đất trong quá trình hiện được coi là hậu kỳ Thời đại đá cũ .Sau khi người văn minh tiên phong tới ở châu Âu kỹ thuật sản xuất dụng cụ đá khá phức tạp đã Open trong quá trình này, gồm những công nghiệp khảo cổ như công nghiệp Châtelperron ( 45.000 – 36.000 năm trước thời nay ), [ 5 ] [ 6 ] [ 7 ] công nghiệp Aurignac ( 43.000 – 28.000 năm ), [ 8 ] [ 9 ] công nghiệp Solutré ( 22.000 – 17.000 năm ), công nghiệp Gravette ( 33.000 – 21.000 năm ) [ 10 ] và công nghiệp Madeleine ( 17.000 – 12.000 năm ). [ 11 ]Châu Mỹ được loài người định cư trải qua cầu lục địa Bering thời kỳ đó vẫn còn nổi trên mực nước vì nước biển lúc đó ở mức thấp. Những người này được gọi là cổ thổ dân châu Mỹ, và thời gian sớm nhất được đồng ý là những thời gian của những khu vực thuộc văn hóa truyền thống Clovis, khoảng chừng 13.500 năm trước. Trên khắp địa cẩu, những xã hội thuộc kiểu săn bắn và hái lượm nhưng vật chứng về nét nhận dạng theo vùng mở màn Open với rất nhiều kiểu công cụ đá được tăng trưởng để thích hợp cho từng môi trường tự nhiên sống khác nhau .

Epipalaeolithic / Thời đại đá giữa[sửa|sửa mã nguồn]

Main articles: Epipalaeolithic, Mesolithic

Khoảng thời hạn giữa điểm kết thúc của kỷ băng hà sau cuối, từ 10.000 năm đến khoảng chừng 6.000 năm trước có đặc trưng với sự nâng lên của mực nước biển và một nhu yếu đổi khác để thích ứng với sự biến hóa của thiên nhiên và môi trường và tìm kiếm nguồn thức ăn mới. Sự tăng trưởng của những dụng cụ microlith đã mở màn để thích ứng với những đổi khác đó. Chúng xuất phát từ những công cụ thời kỳ đồ đá cũ trước đó, vì thế Open thuật ngữ Epipalaeolithic. Tuy nhiên, ở châu Âu thuật ngữ Mesolithic ( Thời đại đá giữa ) lại được sử dụng, chính bới những công cụ ( và phương pháp sống ) được nhập cảng từ Cận Đông. Ở đó, những công cụ microlith được cho phép săn bắn một cách hiệu suất cao hơn, trong khi những sự định cư phức tạp hơn, như Lepenski Vir đã tăng trưởng dựa trên đánh cá. Việc thuần hóa chó thành một người bạn săn có lẽ rằng cũng diễn ra trong quá trình này .

Thời đại đá mới[sửa|sửa mã nguồn]

Thời đại đá mới (Neolithic) có đặc trưng bởi sự chấp nhận nông nghiệp (cũng được gọi là Cuộc cách mạng thời đại đá mới), sự phát triển của đồ gốm và nhiều nơi định cư phức tạp hơn như Çatal Hüyük và Jericho. Những văn hóa thời đại đá mới đầu tiên bắt đầu vào khoảng năm 8.000 TCN ở Lưỡi liềm Màu mỡ. Nông nghiệp và văn hóa dẫn tới đã mở rộng tới Địa Trung Hải, lưu vực sông Ấn, Trung Quốc, và Đông Nam Á.

Tàn tích đền Göbekli Tepe tại Şanlıurfa, Thổ Nhĩ Kỳ, được cho là dựng lên vào 9000 năm trước Công Nguyên và là cấu trúc cổ nhất do con người tạo ra đã được khám phá.

Vì nhu yếu thu hoạch và chăm nom cây cối, những dụng cụ đá để làm đất và những dụng cụ đá được sản xuất kỹ lưỡng khác trở nên nhiều mẫu mã hơn, gồm cả công cụ nghiền, cắt, thái và rìu. Những khu công trình to lớn lần tiên phong được kiến thiết xây dựng, gồm cả những tháp để ở và những bức tường ( ví dụ ở Jericho ) và những khu vực nghi lễ ( ví dụ như bức tường đá Stonehenge ). Những điều này cho thấy đã có những nguồn lực và sự cộng tác không thiếu được cho phép những nhóm người cùng thực thi những dự án Bất Động Sản đó. Sự lan rộng ra thêm về sự tăng trưởng của những tầng lớp trên và mạng lưới hệ thống cấp bậc vẫn còn đang được bàn cãi. Bằng chứng sớm nhất về thương mại đã Open ở thời kỳ đồ đá mới với việc những người mới định cư nhập khẩu những sản phẩm & hàng hóa từ bên ngoài với khoảng cách hàng trăm dặm .

Vật liệu văn hóa truyền thống thời đồ đá[sửa|sửa mã nguồn]

Thức ăn và đồ uống[sửa|sửa mã nguồn]

Các nguồn thức ăn của những người săn bắn hái lượm thời kỳ đồ đá gồm cả động vật hoang dã và thực vật sống trong môi trường tự nhiên nơi họ sống. Những người dân cư này thích ăn thịt nội tạng thú, gồm cả gan, thận và óc. Họ ăn ít đồ có nguồn gốc từ sữa hay thức ăn thực vật có nhiều carbohydrate – như những loại rau hay ngũ cốc .Nghiên cứu lúc bấy giờ cho thấy rằng hai phần ba nguồn năng lượng thiết yếu của họ có nguồn gốc động vật hoang dã. Hàm lượng chất béo trong chính sách ăn được cho là tương tự như như lúc bấy giờ, nhưng tỷ suất những kiểu chất béo tiêu thụ thì lại độc lạ : tỷ suất Omega-6 với Omega-3 là khoảng chừng 3 : 1 so với 12 : 1 lúc bấy giờ .Gần cuối thời kỳ băng hà sau cuối, 15.000 đến 9.000 năm trước, một sự tuyệt chủng trên diện rộng những loài thú có vú diễn ra ở châu Á, châu Âu, Bắc Mỹ và nước Australia. Đây là sự kiện tuyệt chủng Holocene tiên phong. Thậm chí hoàn toàn có thể điều này đã buộc loài người ở thời kỳ đó phải đổi khác thói quen nhà hàng siêu thị và cùng với sự Open của việc trồng cấy nông nghiệp, những loại thức ăn nguồn gốc thực vật cũng đã trở thành một phần thường thấy của chính sách ăn .Một báo cáo giải trình ở Tạp chí National Geographic đã chỉ ra rằng ” loại đồ uống có vị rượu tiên phong hoàn toàn có thể đã Open khi người dân thời kỳ đồ đá mới uống thứ nước quả nho dại được làm lên men bên trong những túi bằng da thú hay trong những thùng gỗ thô. ”

Chỗ ở và thiên nhiên và môi trường sống[sửa|sửa mã nguồn]

Khoảng 2 triệu năm trước, Homo habilis được cho là đã xây dựng kết cấu đầu tiên do con người xây dựng lên ở Đông Phi, nó chỉ bao gồm những sự sắp đặt đơn giản các hòn đá lại với nhau để giữ các cành cây ở vị trí. Một sự sắp đặt đá thành hình tròn cũng được cho là đã xảy ra khoảng 500.000 năm trước được khám phá ở Terra Amata, gần Nice (Pháp). Nhiều địa điểm cư trú của loài người thời đồ đá cũng đã được phát hiện ở nhiều nơi trên Trái Đất, gồm:

• Một kết cấu kiểu lều bên trong một cái hang gần Grotte du Lazaret, Nice, Pháp.
• Một kết cấu có mái được chống đỡ bằng cây gỗ, được phát hiện ở Dolni Vestonice, Cộng hòa Séc, có niên đại khoảng 23.000 TCN. Các bức tường được làm bằng các khối đất sét nện và đá.

• Nhiều túp lều được làm bằng xương voi voi ma mút được tìm thấy ở Đông Âu và Siberia. Những người đã dựng những cái lều này là những thợ săn voi mammouth chuyên nghiệp. Nhiều cái tương tự đã được tìm thấy ở dọc vùng thung lũng sông Dniepr ở Ukraina, gần Chernihiv, ở Moravia (tại Cộng hòa Séc) và ở phía nam Ba Lan.
• Một cái lều bằng da thú niên đại khoảng 15.000 đến 10.000TCN (ở Magdalenian) đã được tìm thấy tại Cao nguyên Parain, Pháp.
• Các lăng mộ cự thạch, nhiều phòng và các mộ đá một phòng có chôn nhiều thanh đá lớn chồng lên nhau giống như những phiến đá lớn. Chúng được tìm thấy trên khắp châu Âu, và được xây dựng vào thời đồ đá mới. Nhiều mộ có các dụng cụ bằng đồng và bằng đá cũng đã được tìm thấy, minh họa các vấn đề cố gắng xác định các giai đoạn dựa trên kỹ thuật.

Nghệ thuật tiền sử chỉ có thể được truy nguyên dựa vào những đồ vật còn sót lại. Âm nhạc tiền sử được suy luận ra từ những nhạc cụ được tìm thấy, trong khi nghệ thuật trên vách có thể được tìm thấy trên bất kỳ loại đá nào. Chúng được gọi là hình khắc trên đá (petroglyph) và tranh vẽ trên đá. Nghệ thuật có thể có hoặc không có chức năng tôn giáo.

Hình khắc trên đá[sửa|sửa mã nguồn]

Hình khắc trên đá đã xuất hiện trong thời đại đồ đá mới. Một Hình khắc trên đá là một hình ảnh trừu tượng hay biểu tượng được ghi lại trên đá, thường là bởi những người tiền sử, bằng cách đục, khoét hay những cách khác lên trên những bề mặt đá tự nhiên. Chúng là kiểu thông thường nhất hay là những biều tượng trước khi có chữ viết được sử dụng để thông tin. Hình khắc trên đá đã được phát hiện ở nhiều nơi trên Trái Đất, gồm cả châu Á (Bhimbetka, Ấn Độ), Bắc Mỹ (Vườn quốc gia Thung lũng Chết), Bắc Mỹ (Cumbe Mayo, Peru), và châu Âu (Finnmark, Na Uy).

Những bức tranh đá[sửa|sửa mã nguồn]

Những bức tranh đá được “vẽ” trên đá và được miêu tả theo kiểu tự nhiên hơn là thuật khắc đá. Ở thời đồ đá cũ, sự hiện diện của con người trong những bức tranh đá rất hiếm hoi. Đa phần chúng thể hiện các con vật: không chỉ những loài vật được sử dụng làm thức ăn mà cả những con vật thể hiện sức mạnh như tê giác hay các loài mèo to lớn (như ở Hang Chauvet). Các dấu hiệu như các chấm thỉnh thoảng cũng được vẽ. Hiếm có sự hiện diện của con người như các dấu in tay và những hình nửa người nửa thú. Hang Chauvet ở département Ardèche, ở Pháp, hiện lưu giữ những hình vẽ trong hang quan trọng nhất của thời đồ đá cũ, được vẽ vào khoảng 31.000 năm TCN. Các bức tranh trong hang Altamira ở Tây Ban Nha được vẽ vào khoảng 14.000 đến 12.000 năm TCN và có những con bò rừng bison. Gian phòng của những con bò ở Lascaux, Dordogne, Pháp là một trong những hang có tranh đá từ khoảng 15.000 đến 10.000 TCN.

Ý nghĩa của những bức tranh này hiện vẫn chưa được biết. Các hang đó đều không nằm trong khu vực có người ở, cho nên vì thế hoàn toàn có thể chúng đã từng được dùng cho những nguyên do lễ nghi. Các con vật được vẽ thêm những tín hiệu hoàn toàn có thể là ma thuật. Những biểu tượng hình mũi tên đôi lúc được coi như là được sử dụng để làm lịch hay almanac. Nhưng dẫn chứng của nó thì vẫn chưa được quyết định hành động. Công việc quan trọng nhất của thời đại đồ đá giữa là những chiến binh đang diễu hành, một bức tranh tường tại Cingle de la Mola, Castellón de la Plana ở Tây Ban Nhan niên đại vào lúc 7.000 – 4.000 TCN. Kỹ thuật được sử dụng hoàn toàn có thể là phun hay thổi những chất màu lên đá. Các bức tranh khá theo chủ nghĩa tự nhiên, mặc dầu có được cách điệu hoá. Các hình ảnh không theo kiểu khoảng trống ba chiều, thậm chí còn chúng còn chồng lên nhau .

Lễ nghi và Đức tin thời đồ đá[sửa|sửa mã nguồn]

Những điều tra và nghiên cứu tân tiến và sự nghiên cứu và phân tích kỹ lưỡng những vật phẩm tìm thấy từ thời kỳ đồ đá chỉ ra một số ít lễ nghi và đức tin của con người ở thời tiền sử đó. Hiện nay mọi người tin rằng những hoạt động giải trí của con người thời tiền sử vượt xa khỏi những nhu yếu trước mắt về tìm kiếm thức ăn, đồ mặc, và nơi ở. Các nghi thức đặc biệt quan trọng tương quan tới cái chết và sự chôn cất đã được thực thi, mặc dầu chắc như đinh là độc lạ về phương pháp và sự thực thi ở từng nền văn hoá. Một số khu vực thời kỳ đồ đá ở những vùng khác nhau trên quốc tế cho thấy những dấu vết của sự nhảy múa, nhảy múa theo hàng và những nghi thức tiên phong .

Những dấu vết đời sống thời đồ đá lúc bấy giờ[sửa|sửa mã nguồn]

Các nhà nhân chủng học đã sử dụng nhiều bộ lạc để nghiên cứu và điều tra và làm sáng tỏ đời sống ở thời kỳ đồ đá từng như thế nào. Những bộ lạc đó hoàn toàn có thể thấy ở Papua New Guinea, Quần đảo Andaman và Nicobar ( Ấn Độ ), Châu Phi và Nam Mỹ .

Thời đồ đá trong văn hóa truyền thống đại chúng[sửa|sửa mã nguồn]

Là một thuật ngữ kiểu tiếng lóng, “Thời kỳ đồ đá” có thể được sử dụng để miêu tả một nền văn minh hiện đại hay một nhóm người sống trong các điều kiện nguyên thuỷ, thậm chí sự sử dụng của nó thường là không chính xác. Câu “ném bom đưa chúng trở về thời kỳ đồ đá” ngụ ý một cuộc tấn công dữ dội phá hủy toàn bộ cơ sở hạ tầng tại mục tiêu, buộc những người sống sót phải quay về sử dụng kỹ thuật nguyên thủy để tồn tại.

Hình ảnh người ở hang thường đi chung với thời kỳ đồ đá. Ví dụ một series phim tài liệu về tiến trình phát triển của con người ở thời kỳ đồ đá đã được đặt tên là Cùng đi với người ở hang, mặc dù chỉ chương trình cuối cùng là có hình ảnh con người sống trong hang. Trong khi ý tưởng rằng loài người và khủng long từng cùng tồn tại thỉnh thoảng cũng được sử dụng trong phim hoạt hình, phim và các trò chơi máy tính, như The Flintstones và One Million Years B.C., khái niệm về những động vật linh trưởng và khủng long từng tồn tại với nhau chỉ đơn giản là một điều tưởng tượng và chỉ được xem xét nghiêm túc bởi Trái Đất trẻ thuyết sáng tạo thế giới.

Một số miêu tả thời kỳ đồ đá gồm cả cuốn sách bán rất chạy là cuốn Những đứa trẻ của Trái Đất một serie sách viết bởi Jean M. Auel, được đặt ở thời đồ đá cũ và dựa rất ít vào những khám phá khảo cổ học và nhân chủng học. Bộ phim Tìm kiếm lửa năm 1981 của Jean-Jacques Annaud kể câu chuyện về một nhóm người tìm kiếm ngọn lửa đã mất của họ.

• Barham, Lawrence; Mitchell, Peter (2008). The First Africans: African Archaeology from the Earliest Toolmakers to Most Recent Foragers. Cambridge World Archaeology. Oxford: Oxford University Press.
• Belmaker, Miriam (2006). Community Structure through Time: ‘Ubeidiya, a Lower Pleistocene Site as a Case Study (Thesis) ( PDF ). Paleoanthropology Society. Bản gốc ( PDF ) lưu trữ ngày 30 tháng 4 năm 2011 .
• Clark, J. Desmond (1970). The Prehistory of Africa. Ancient People and Places, Volume 72. New York; Washington: Praeger Publishers.
• Deacon, Hilary John; Deacon, Janette (1999). Human beginnings in South Africa: uncovering the secrets of the Stone Age. Walnut Creek, Calif. [u.a.]: Altamira Press.
• Rogers, Michael J.; Semaw, Sileshi (2009). “From Nothing to Something: The Appearance and Context of the Earliest Archaeological Record”. Trong Camps i Calbet, Marta; Chauhan, Parth R. (biên tập). Sourcebook of paleolithic transitions: methods, theories, and interpretations. New York: Springer.
• Schick, Kathy D. (1993). Making Silent Stones Speak: Human Evolution and the Dawn of Technology. New York: Simon & Schuster. ISBN 0-671-69371-9.

  Xem thêm: Quá trình sản xuất hồng cầu diễn ra thế nào?

• Shea, John J. (2010). “Stone Age Visiting Cards Revisited: a Strategic Perspective on the Lithic Technology of Early Hominin Dispersal”. Trong Fleagle, John G.; Shea, John J.; Grine, Frederick E.; Boden, Andrea L.; Leakey, Richard E, (biên tập). Out of Africa I: the First Hominin Colonization of Eurasia. Dordrecht; Heidelberg; London; New York: Springer. tr. 47–64.

• Scarre, Christopher (ed.) (1988). Past Worlds: The Times Atlas of Archaeology. London: Times Books. ISBN 0-7230-0306-8.

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://dvn.com.vn
Category: Hỏi Đáp