Quận 1 – Wikipedia tiếng Việt

Quận 1 (gọi là Quận Một hay Quận Nhất) là quận trung tâm của Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam.

Quận là nơi tập trung chuyên sâu nhiều cơ quan chính quyền sở tại, những lãnh sự quán những nước và những tòa nhà cao tầng liền kề của thành phố ( tòa nhà cao nhất Quận 1 và thứ nhì Thành phố Hồ Chí Minh là Tập Đoàn Bitexco Financial Tower ). Quận 1 được xem là nơi sầm uất và có mức sống cao nhất của Thành phố về mọi phương diện. Đường Đồng Khởi và phố đi bộ Nguyễn Huệ là những thành phố thương mại chính của Quận 1. [ 4 ]
Quận 1 nằm ở trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh, có vị trí địa lý :

Quận có diện tích 7,72 km², dân số năm 2019 là 142.625 người[2], mật độ dân số đạt 18.475 người/km².

Thời Pháp thuộc[sửa|sửa mã nguồn]

Trước năm 1900[sửa|sửa mã nguồn]

Sau khi chiếm được Sài Gòn vào năm 1859, người Pháp đã gấp rút quy hoạch xây dựng Sài Gòn thành một đô thị lớn nhiều chức năng (hành chính, quân sự, kinh tế, cảng, v.v.). Quyết định của đô đốc Charner ngày 11 tháng 4 năm 1861 đã ấn định địa phận Thành phố Sài Gòn (Ville de Saigon) và cho những ranh giới “một mặt là rạch Bến Nghé và rạch Thị Nghè, mặt kia là chính sông Sài Gòn và một đường rạch nối từ chùa Cây Mai đến những phòng tuyến cũ đồn Chí Hòa” thì Sài Gòn lúc này mới bắt đầu là một đơn vị hành chính riêng, diện tích 25 km².

Theo Nghị định của Thống đốc Nam Kỳ, ngày 12 tháng 4 năm 1861, chính quyền sở tại Pháp xây dựng thành phố Hồ Chí Minh, trên địa phận một số ít thôn của hai tổng : Bình Trị Thượng và Bình Trị Trung thuộc huyện Tỉnh Bình Dương, phủ Tân Bình, tỉnh Gia Định. Địa giới hành chính lúc đầu của thành phố Hồ Chí Minh chỉ gồm một phần của hai quận : Quận 1 và Quận 3 lúc bấy giờ .Với quyết định hành động này, thành phố Hồ Chí Minh lúc bấy giờ gồm có cả hai khu TP HCM và Chợ Lớn. Năm 1862, dự án Bất Động Sản phong cách thiết kế thành phố Hồ Chí Minh với 500.000 dân của Coffyn được phê duyệt. Đến năm 1864, người Pháp cho tách khu Chợ Lớn ra khỏi thành phố TP HCM .Ngày 3 tháng 10 năm 1865, Thống đốc Nam Kỳ phát hành Nghị định về việc đặt ranh giới cho thành phố TP HCM và thành phố Chợ Lớn, theo nghị định này diện tích quy hoạnh thành phố TP HCM là 3 km². Về phía Bắc, địa phận thành phố Hồ Chí Minh tiếp giáp với một phần con rạch Thị Nghè ( đoạn từ cầu Bông cho tới cầu Thị Nghè ) và đường Trần Quang Khải thời nay. Về phía Đông tiếp giáp với sông Hồ Chí Minh, phía Nam đến rạch Bến Nghé, cầu Ông Lãnh và một đoạn đường đi Chợ Lớn ( Lý Tự Trọng ), đường Thuận Kiều ( Cách mạng Tháng Tám ) rẽ vào đường Chasseloup Laubat ( Nguyễn Thị Minh Khai ). Phía Tây thành phố tiếp giáp với hai con đường Chasseloup Laubat ( Nguyễn Thị Minh Khai ) và đường Impériale ( sau này đổi tên thành đường Nationale tức đường Hai Bà Trưng thời nay ). [ 5 ]Ngày 3 tháng 2 năm 1866, theo nghị định của Thống đốc Nam Kỳ, Khu thanh tra Hồ Chí Minh ( khác với thành phố TP HCM ) được xây dựng trên địa phận hai huyện Tỉnh Bình Dương và Bình Long của phủ Tân Bình, tỉnh Gia Định. Ngày 16 tháng 8 năm 1867, tỉnh Gia Định đổi tên thành tỉnh TP HCM. Lúc này đô thị TP HCM là lỵ sở của hạt TP HCM thuộc tỉnh Hồ Chí Minh. Dân số Hồ Chí Minh thời kỳ này có khoảng chừng 10.735 người ( 1866 ). Trong đó người Âu có 555 người, người Ấn có 180 người, người Việt và người Hoa có độ 10.000 người. Ngày 5 tháng 6 năm 1871 khu thanh tra Hồ Chí Minh đổi thành hạt ( một số ít tài liệu gọi là ” hạt tham biện ” ) TP HCM. Ngày 24 tháng 8 năm 1876, do dời lỵ sở hạt từ TP HCM về làng Bình Hòa, hạt Hồ Chí Minh đổi tên thành hạt Bình Hòa. Ngày 16 tháng 12 năm 1885, hạt Bình Hòa đổi tên thành hạt Gia Định theo quyết định hành động của Thống đốc Nam Kỳ. [ 5 ] Ngày 1 tháng 1 năm 1900, hạt Gia Định lại đổi thành tỉnh Gia Định theo Nghị định của Toàn quyền Đông Dương .Ngày 8 tháng 1 năm 1877, Tổng thống Pháp công nhận thành phố TP HCM là thành phố loại I, đứng đầu là viên Đốc nguyên do Toàn quyền Đông Dương chỉ định. Qua thời hạn, những vùng đất lân cận được sáp nhập dần vào thành phố. Năm 1884 diện tích quy hoạnh thành phố là 4,06 km², năm 1894 là 7,91 km², năm 1906 là 13,17 km², năm 1912 là 16,38 km². Năm 1881 dân số thành phố Hồ Chí Minh có 13.481 người, năm 1884 có 14.459 người [ 23 ], năm 1902 có 50.870 người, năm 1910 có 64.121 người, năm 1930 tăng lên 143.306 người .

Ngày 13 tháng 12 năm 1880, Thống đốc Nam Kỳ ký nghị định tách một số làng nằm kế cận thành phố Sài Gòn và thành phố Chợ Lớn của hạt Bình Hòa và hạt Chợ Lớn, lập hạt Hai Mươi (Vingtième arrondissement ou 20e arrondissement). Hạt này do Nha Nội chánh trực tiếp cai trị, gồm hai tổng: Bình Chánh Thượng có 7 làng trực thuộc, Dương Minh có 9 làng trực thuộc.

Năm 1882, giữa thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Chợ Lớn còn cách nhau một miền quê to lớn, gồm nhiều xã thôn như Phú Thạnh, Tỉnh Thái Bình, Nhơn Hòa, Tân Thành, Tân Hòa, Bình Yên, Tân Quang, Nhơn Giang, Tân Kiểng, Tân Châu, Hòa Bình … Đó là những vùng đất thuộc hai tổng Bình Chánh Thượng và tổng Dương Minh của hạt 20 mà Pháp lập ra theo Nghị định của Thống đốc Nam Kỳ phát hành ngày 13 tháng 12 năm 1880 .Ngày 12 tháng 1 năm 1888, hạt Hai Mươi bị giải thể. Tổng Dương Minh nhập vào hạt Chợ Lớn ; tổng Bình Chánh Thượng bãi bỏ, những làng thường trực tổng này sáp nhập vào thành phố TP HCM và tổng Dương Hòa thượng của hạt Gia Định .

Tháng 9 năm 1889, thành phố Sài Gòn được chia thành hai quận cảnh sát (arrondissement policier): Quận 1 và Quận 2, đứng đầu mỗi quận cảnh sát là vị Quận trưởng cảnh sát (Commissaire).

Năm 1894, diện tích quy hoạnh thành phố TP HCM được lan rộng ra. Ranh giới về phía Bắc được nới rộng ra đến hết rạch Thị Nghè, sáp nhập thêm những làng Phú Hòa, Nam Chơn, Hòa Mỹ ( vùng Đa Kao ngày này ). Ranh giới thành phố về phía Tây mở màn từ cầu Kiệu theo rạch Thị Nghè chạy xuống tới đường Cách mạng Tháng Tám gồm có những làng Tân Định và một phần làng Xuân Hòa ( vùng Tân Định thời nay ), tăng thêm diện tích quy hoạnh được 344 ha ( năm 1894 ). TP HCM lúc này có diện tích quy hoạnh 791 ha. Một năm sau, ngày 15 tháng 3 năm 1895 thành phố lại được nới rộng ra về phía Nam với việc sáp nhập một phần đất những làng Khánh Hội và làng Tam Hội cũ ( rộng 182 ha ) dọc bờ sông TP HCM làm cho Hồ Chí Minh có diện tích quy hoạnh 973 ha. Như vậy, về phía Bắc và phía Đông thành phố TP HCM được phủ bọc bởi rạch Thị Nghè và sông Hồ Chí Minh. Phía Nam tiếp giáp với đường Nguyễn Thái Học thời nay rồi vòng xuống rạch Bến Nghé theo đường Pháo đài Nam ( một phần đường Nguyễn Tất Thành ) đến rạch Bàng. Phía Tây tiếp giáp với một phần rạch Thị Nghè và đường Cách mạng Tháng Tám. Lúc này thành phố TP HCM thuộc hạt Gia Định với dân số khoảng chừng 37.593 người

Năm 1896, thành phố Sài Gòn có 3 hộ (quartier): Cầu Ông Lãnh, Đa Kao và Khánh Hội. Đứng đầu mỗi hộ là Hộ trưởng (Chef-quartier ou Chef du quartier). Từ ngày 30 tháng 8 năm 1905 số hộ trực thuộc là 6.

Sau năm 1900[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1906, về phía Tây, diện tích quy hoạnh thành phố được nới rộng thêm một phần đất của làng Tân Hòa và Phú Thạnh ( vùng giữa Hồ Chí Minh và Chợ Lớn ) rộng 344 ha, Hồ Chí Minh có diện tích quy hoạnh là 1.317 ha. Địa giới thành phố TP HCM liên tục được lan rộng ra ra đến đường Eglise de Cầu Kho ( Trần Đình Xu ) và một phần đường Route Stratégique ( Trần Phú ), đoạn giữa quốc lộ 1 ( Cách mạng Tháng Tám ) và đường Nancy ( Nguyễn Văn Cừ ). Việc lan rộng ra này được thực thi theo Nghị định của Thống đốc Nam Kỳ phát hành ngày 30 tháng 12 năm 1912 .Về phía Nam, ngày 21 tháng 8 năm 1907 địa phận thành phố được nới rộng với việc sáp nhập thêm phần diện tích quy hoạnh còn lại của những làng Khánh Hội và một phần của làng Chánh Hưng ( rộng 447 ha làm cho TP HCM có diện tích quy hoạnh là 1.764 ha ). Ranh giới phía Nam kéo xuống đến rạch Ông Đội – rạch Bàng .

Ngày 27 tháng 4 năm 1931, Tổng thống Pháp ký sắc lệnh hợp nhất thành phố Sài Gòn và thành phố Chợ Lớn thành một đơn vị hành chính mới gọi là Khu (một số tài liệu gọi là “Địa phương”) Sài Gòn – Chợ Lớn (Région Saigon – Cholon ou Région de Saigon – Cholon). Khu Sài Gòn – Chợ Lớn chính thức hoạt động từ ngày 1 tháng 1 năm 1932, về hành chính khu chia thành 18 hộ đánh số từ 1 đến 18; đứng đầu là Hộ trưởng. Về quản lý trị an, ngày 31 tháng 8 năm 1933 khu được chia thành 5 quận cảnh sát: 1, 2, 3, 4 và 5. Khu vực thành phố Sài Gòn cũ có ba quận: 1, 2 và 3.

Ngày 10 tháng 5 năm 1948, nhà nước lâm thời Cộng hòa Nam Kỳ ra Nghị định số 2383 – MI / DAA về việc chia khu TP HCM – Chợ Lớn ra làm 6 quận. Quận 1 là địa phận hộ 1 cũ ; nay thuộc địa giới quận 1. Quận 2 là địa phận hộ 2 cũ ; nay thuộc địa giới quận 1 .Ngày 30 tháng 6 năm 1951, Thủ tướng chính quyền sở tại Quốc gia Nước Ta ký Sắc lệnh số 311 – cab / SG đổi tên Khu Hồ Chí Minh – Chợ Lớn thành Đô thành Hồ Chí Minh – Chợ Lớn. Lúc này, Quận 1 và quận 2 cùng thuộc Đô thành TP HCM – Chợ Lớn .

Thời Nước Ta Cộng hòa[sửa|sửa mã nguồn]

Theo Sắc lệnh số 143/NV ngày 22 tháng 10 năm 1956 của Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Ngô Đình Diệm, Đô thành Sài Gòn – Chợ Lớn đổi tên thành Đô thành Sài Gòn. Khi đó, quận 1 và quận 2 lại cùng thuộc Đô thành Sài Gòn.

Ngày 27 tháng 3 năm 1959, Tổng thống Nước Ta Cộng hòa phát hành Nghị định số 110 – NV về việc phân loại sáu quận đang có thành tám quận mới : Nhứt, Nhì, Ba, Tư, Năm, Sáu, Bảy và Tám ( trừ ba quận : Nhứt, Nhì, Ba giữ nguyên, những quận còn lại đều đổi tên và đổi khác địa giới hành chính ) :

• Quận 1 (quận Nhứt): địa giới quận Nhứt cũ; có 04 phường: Bến Nghé, Hòa Bình, Tự Đức, Trần Quang Khải;
• Quận 2 (quận Nhì): địa giới quận Nhì cũ; có 04 phường: Chợ Bến Thành, Cầu Ông Lãnh, Cầu Kho, Nhà thờ Huyện Sĩ.

Ranh giới quận Nhứt và quận Nhì là đường Công Lý ( nay là đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa ) .Năm 1962, quận Nhì lập thêm 03 phường : Bùi Viện, Nguyễn Cảnh Chân và Nguyễn Cư Trinh. Như thế lúc này quận có 07 phường .Năm 1966, lập thêm 02 phường : An Khánh và Thủ Thiêm tại quận Nhứt, như thế quận này có 06 phường. Đầu năm 1967, tách hai phường : An Khánh và Thủ Thiêm lập quận 9 ( quận Chín ), quận Nhứt còn 04 phường .Năm 1972, đổi tên phường Chợ Bến Thành của quận Nhì thành phường Bến Thành .Cho đến ngày 29 tháng 4 năm 1975 :

Từ năm 1975 đến nay[sửa|sửa mã nguồn]

Sau khi nhà nước Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Nước Ta tiếp quản Đô thành Hồ Chí Minh và những vùng lân cận vào ngày 30 tháng 4 năm 1975, ngày 3 tháng 5 năm 1975 thành phố TP HCM – Gia Định được xây dựng. Lúc này, quận 1 ( viết lại thành quận Nhất ) và quận 2 ( quận Nhì ) cùng thuộc thành phố TP HCM – Gia Định cho đến tháng 5 năm 1976. Đồng thời, có những kiểm soát và điều chỉnh do phường hiện hữu có diện tích quy hoạnh quá nhỏ hoặc tương đối ít dân cư như : quận Nhất sáp nhập phường Hòa Bình vào phường Bến Nghé ; quận Nhì sáp nhập phường Bến Thành vào phường Nhà thờ Huyện Sĩ, phường mới mang tên phường Huyện Sĩ. Như thế lúc này quận Nhất còn 03 phường, quận Nhì còn 06 phường .Ngày 20 tháng 5 năm 1976, tổ chức triển khai hành chánh thành phố TP HCM – Gia Định được sắp xếp lần hai ( theo quyết định hành động số 301 / UB ngày 20 tháng 5 năm 1976 của Ủy ban Nhân dân Cách mạng thành phố TP HCM – Gia Định ). Theo đó, quận Nhất và quận Nhì cũ hợp nhất lại thành quận 1 cho đến thời nay. [ 6 ] Lúc này, những phường cũ đều giải thể, lập những phường mới có diện tích quy hoạnh, dân số nhỏ hơn và mang tên số. Quận 1 chia ra 25 phường và đánh số từ 1 đến 25 ( địa phận quận Nhất cũ có 10 phường từ 1-10, riêng địa phận quận Nhì cũ có 15 phường từ 11-25 ) .Ngày 2 tháng 7 năm 1976, Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá VI, kỳ họp thứ 1 chính thức đổi tên thành phố TP HCM – Gia Định thành Thành phố Hồ Chí Minh. Quận 1 trở thành quận thường trực Thành phố Hồ Chí Minh .

Ngày 26 tháng 8 năm 1982, theo Quyết định số 147-HĐBT[7] của Hội đồng Bộ trưởng về việc giải thể 5 phường: 2, 5, 9, 16 và 22, địa bàn các phường giải thể nhập vào các phường kế cận với số phường trực thuộc còn 20.

Ngày 21 tháng 12 năm 1988, giải thể hàng loạt 20 phường mang tên số và sửa chữa thay thế bằng 10 phường mang tên chữ : Tân Định, Đa Kao, Bến Nghé, Bến Thành, Nguyễn Thái Bình, Cầu Ông Lãnh, Cô Giang, Cầu Kho, Nguyễn Cư Trinh và Phạm Ngũ Lão, cùng với sự phân loại đơn vị chức năng hành chính và giữ không thay đổi cho đến nay .

Tên đường của Quận Một trước và sau năm 1975[sửa|sửa mã nguồn]

Vị trí quận 1 trong nội thành
TP. Hồ Chí MinhQuận 1 có 10 phường thường trực, gồm có : Bến Nghé, Bến Thành, Cô Giang, Cầu Kho, Cầu Ông Lãnh, Đa Kao, Nguyễn Cư Trinh, Nguyễn Thái Bình, Phạm Ngũ Lão và Tân Định .

Kinh tế – xã hội[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 2011, Quận 1 thu ngân sách đạt 4.103 tỷ đồng. [ 8 ]Năm 2012, Quận 1 thu ngân sách 4.500 tỷ đồng. [ 9 ]

Các trường Đại học[sửa|sửa mã nguồn]

Các trường trung học phổ thông[sửa|sửa mã nguồn]

Các khu công trình kiến trúc điển hình nổi bật[sửa|sửa mã nguồn]

Hầu như những khu công trình kiến trúc điển hình nổi bật của thành phố đều tập trung chuyên sâu tại đây : Nhà hát Lớn, Nhà thờ Đức Bà, Bưu điện TT ( Bưu điện Hồ Chí Minh ), Tòa nhà Ủy Ban Nhân Dân Thành phố, Hội trường Thống Nhất ( dinh Độc Lập cũ, nơi ở và thao tác của Tổng thống Nước Ta Cộng hòa ). Đặc biệt, thành phố đã khánh thành Tòa nhà Bitexco Financial .Đây cũng là quận tập trung chuyên sâu hầu hết những tòa nhà cao ốc, những khu vui chơi giải trí công viên lớn của thành phố này, như khu vui chơi giải trí công viên Tao Đàn, Thảo Cầm Viên. Ngoài ra, ở đây cũng có Viện Bảo tàng Thành phố, Đài Truyền hình HTV .Trong tương lai không xa khi Khu đô thị mới Thủ Thiêm được thiết kế xây dựng với 5 cây cầu và đường hầm sông Hồ Chí Minh đã hoàn tất để nối quận này với TT mới ở Quận Thủ Đức .
Quận 1 là TT hành chính của Thành phố Hồ Chí Minh, cũng là quận nổi tiếng và lôi cuốn nhiều khách du lịch nhất của thành phố này. Khu vực TT này tọa lạc rất nhiều khách sạn, homestay với đủ mọi mức giá, Giao hàng nhu yếu lưu trú của khách du lịch để du lịch thăm quan những điểm du lịch trong khu vực hoặc chuyển dời sang những quận lân cận .

Vườn bách thú[sửa|sửa mã nguồn]

Thảo cầm viên Sài Gòn

• Nhà thờ chính tòa Đức Bà Sài Gòn số 01 Công Xã Paris, Phường Bến Nghé.
• Nhà thờ Huyện Sĩ số 01 Tôn Thất Tùng, Phường Phạm Ngũ Lão.

Di tích lịch sử dân tộc[sửa|sửa mã nguồn]

• Dinh Độc Lập số 135 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Bến Thành.
• Bưu điện trung tâm Sài Gòn số 02 Công Xã Paris, Phường Bến Nghé.

Tổng lãnh sự quán những nước tại Quận 1[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://dvn.com.vn
Category: Hỏi Đáp