Người Tày – Wikipedia tiếng Việt
Người Tày, với các nhóm địa phương là Pa dí, Thổ, Ngạn, Phén, Thu Lao, là một trong số 54 dân tộc tại Việt Nam, là dân tộc lớn thứ hai sau người Kinh.
Người Tày nói tiếng Tày, một ngôn từ thuộc ngữ chi Thái của hệ ngôn từ Kra-Dai .
Người Tày sinh sống chủ yếu ở vùng miền núi thấp phía bắc Việt Nam. Người Tày trước đây hay được gọi là người Thổ (tuy nhiên tên gọi này hiện nay được dùng để chỉ người Mường Nghệ An, xem bài người Thổ). Người Tày có dân số đông thứ 2 ở Việt Nam.
Bạn đang đọc: Người Tày – Wikipedia tiếng Việt
Người Tày, Nùng có nguồn gốc và mối quan hệ thân mật với người Tráng tại Quảng Tây, Trung Quốc .
Mục Lục
Dân số và địa phận cư trú[sửa|sửa mã nguồn]
Người Tày hầu hết cư trú tại những tỉnh trung du và miền núi phía bắc ( 1.400.519 người năm 1999 ) [ 2 ]. Bên cạnh đó, trong thời hạn gần đây, người Tày còn di cư tới một số ít tỉnh Tây Nguyên như Đắk Lắk và Lâm Đồng .Theo Tổng tìm hiểu dân số và nhà ở năm 2009, người Tày ở Nước Ta có dân số 1.626.392 người năm 2009, là dân tộc bản địa có dân số đứng thứ 2 tại Nước Ta, xuất hiện trên toàn bộ 63 tỉnh, thành phố. Người Tày cư trú tập trung chuyên sâu tại những tỉnh :
Các nhóm địa phương được xếp vào dân tộc bản địa Tày[sửa|sửa mã nguồn]
- Người Ngạn là một nhóm cư dân ở tỉnh Cao Bằng và Hà Giang được xếp vào nhóm dân tộc Tày nhưng về mặt ngôn ngữ thì gần với người Giáy.
- Người Pa Dí sinh sống chủ yếu ở Mường Khương tỉnh Lào Cai với dân số khoảng 2,000 người. Họ được xếp vào dân tộc Tày, tuy nhiên tiếng nói của họ thuộc nhóm Thái Tây Nam của người Thái.
- Người Thu Lao sống ở Mường Khương và Si Ma Cai của Lào Cai, họ nói tiếng Thu Lao gần với tiếng Tráng.
- Người Phén là một nhánh người Tày sinh sống tại Bình Liêu, Quảng Ninh. Họ di cư từ huyện Phòng Thành, Quảng Đông (nay thuộc khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, Trung Quốc) sang Quảng Ninh và tự nhận là Phén nhằn (偏人 Phiên nhân, tức người bên kia biên giới, phân biệt với Thổ nhân tức người Tày bản địa.[4]
- Thổ hóa để chỉ các dân tộc Nùng, Dao, Việt bị Tày Hóa. Một bộ phận người Việt Nam gồm thầy đồ và quan lại di cư lên khu vực biên giới Việt-Trung sinh sống, sau vài thế hệ họ bị Thổ hóa và ngày nay được chính phủ Việt Nam phân loại là người Tày. Những người này thường sống ở tỉnh lị, huyện lị hoặc các ngôi làng/bản ven những trung tâm dân cư này. Họ thường sở hữu nhiều đất đai và tương đối giàu có hơn các cư dân Tai bản địa xung quanh.[5]
Tổ chức hội đồng[sửa|sửa mã nguồn]
Bản của người Tày thường ở chân núi hay ven suối. Tên bản thường gọi theo tên đồi núi, đồng ruộng, khúc sông. Mỗi bản có từ 15 đến 20 nhà. Bản lớn chia ra nhiều xóm nhỏ .
Trang phục dân tộc bản địa Tày
Người Tày mặc những bộ phục trang có màu. Trang phục truyền thống của người Tày được làm từ vải sợi bông tự dệt, được nhuộm chàm như nhau trên phục trang nam và nữ, phần nhiều không có hoa văn trang trí. Phụ kiện trang trí là những đồ trang sức đẹp làm từ bạc và đồng như khuyên tai, kiềng, lắc tay, xà tích, …. Ngoài ra còn có thắt lưng, giày vải có quai, khăn vấn và khăn mỏ quạ màu chàm giống hệt .
Trang phục dân tộc Tày có thể được coi là một trong những bộ trang phục đơn giản nhất của 54 dân tộc anh em. Bộ trang phục tuy đơn giản nhưng có ý nghĩa với họ.
Hát then, hát lượn, hát sli được dùng vào những mục tiêu hoạt động và sinh hoạt khác nhau, những thể loại dân ca nổi tiếng của người Tày. Bộ nhạc cụ chính như Đàn tính, Lúc lắc. Đàn tính là loại nhạc cụ xuất hiện trong tổng thể những hoạt động và sinh hoạt văn hóa truyền thống ý thức của người Tày, như linh hồn trong nghệ thuật và thẩm mỹ dân ca dân vũ Tày. Bao đời nay đàn tính có vai trò như một phương tiện đi lại tiếp xúc mang đậm truyền thống .
Những nhà truyền thống cuội nguồn thường là nhà sàn, nhà đất mái lợp cỏ gianh và một số ít vùng giáp biên giới có loại nhà phòng thủ. Trong nhà phân biệt phòng nam ở ngoài, nữ ở trong buồng. Phổ biến là loại nhà đất 3 gian, 2 mái ( không có chái ), tường trình đất hoặc thưng phên nứa, gỗ xung quanh, mái lợp cỏ tranh, người Tày sống định cư, quây quần thành từng bản khoảng chừng 15 đến 20 hộ .
Tín ngưỡng và tôn giáo[sửa|sửa mã nguồn]
Người Tày hầu hết theo tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, trong ngôi nhà của họ bàn thờ cúng luôn được đặt ở nơi sang chảnh nhất của ngôi nhà. Đồng bào ý niệm : “ Vạn vật hữu linh ” nên họ coi mọi thứ đều có linh hồn, người chết đi về quốc tế bên kia và vẫn theo dõi mọi hoạt động giải trí của người trần. Trong mái ấm gia đình có bất kể việc làm gì xảy ra thì gia chủ đều phải khấn báo với gia tiên. Khách và phụ nữ có thai, mới sinh không được phép ngồi hay nằm trên ghế, giường trước bàn thờ cúng. Trong tôn giáo của người Tày, ngày tảo mộ ( 3/3 âm lịch ) là đợt nghỉ lễ quan trọng nhất của người Tày. Tuy nhiên ngoài tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên người Tày còn chịu tác động ảnh hưởng của tôn giáo như Phật, Đạo, Nho mặc dầu họ không theo một tôn giáo nào .
Cuộc sống của người Tày thường gắn bó với vạn vật thiên nhiên, do đó, nguồn lương thực, thực phẩm chính của người Tày là phong phú và đa dạng và phong phú, những mẫu sản phẩm thu được từ hoạt động giải trí sản xuất ở vùng có rừng, sông, suối, đồi núi bao quanh. Một số món ăn nổi tiếng là : thịt trâu xào măng chua, thịt lợn chua, cá ruộng ướp chua ; canh cá lá chua và toàn bộ những loại quả chua như khế, sấu, trám, tai chua … ; xôi trứng kiến, xôi ngũ sắc, măng chua, nhộng ong đất, khâu nhục, lạp xưởng, thịt lợn hong khô, trám đen, cơm lam, lợn vịt quay, coóng phù ( trôi tàu ) .
Người Tày có khét tiếng[sửa|sửa mã nguồn]
Mái nhà người Tày ở Thái Nguyên – Mô hình tại phòng tọa lạc Bảo tàng Dân tộc học Nước Ta .
Mặt bên nhà người Tày – Mô hình tại phòng trưng bày Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam.
Nhà người Tày ( Định Hóa, Thái Nguyên ) – Phục dựng tại Bảo tàng Dân tộc học Nước Ta .
Nhà của người Tày ở Đắk Lắk, thường không làm theo kiểu truyền thống lịch sử .
Cầu thang nhà sàn người Tày .
Source: https://dvn.com.vn
Category: Hỏi Đáp
