Rừng mưa Amazon – Wikipedia tiếng Việt
Rừng mưa Amazon (tiếng Bồ Đào Nha Brasil: Floresta Amazônica hay Amazônia; tiếng Tây Ban Nha: Selva Amazónica hay Amazonía) hay rừng nhiệt đới Amazon, gọi tắt là Rừng Amazon, là một khu rừng lá rộng đất ẩm ở lưu vực Amazon của Nam Mỹ. Khu vực này, được gọi là Amazonia hoặc Lưu vực Amazon bao gồm một diện tích 7 triệu km² (1,7 tỷ mẫu Anh), trong đó rừng mưa chiếm 5,5 triệu km² (1,4 tỷ mẫu Anh). Khu vực này nằm trong lãnh thổ của 9 quốc gia: chủ yếu là Brasil (với 60% rừng mưa), Peru (13 %), và phần còn lại thuộc Colombia, Venezuela, Ecuador, Bolivia, Guyana, Surinam cùng Guyana thuộc Pháp. Các bang hoặc tỉnh của 4 quốc gia được đặt tên Amazonas theo tên khu rừng này. Rừng mưa Amazon chiếm hơn 50% rừng mưa còn lại của Trái Đất và bao gồm một dải rừng mưa nhiệt đới lớn nhất và phong phú nhất về loài cây, động vật trên thế giới.
Rừng mưa Amazon là một khu bảo tồn vạn vật thiên nhiên trên quốc tế. Đó là khu dự trữ sinh quyển cho loài người. Chính thế cho nên sự bảo tồn những loài động vật hoang dã quý và hiếm và những loại tài nguyên, nhất là nguồn tài nguyên sinh vật tại khu vực này nhằm mục đích bảo vệ sự sống sót và tăng trưởng của quốc tế loài người .
Mục Lục
Đa dạng sinh học[sửa|sửa mã nguồn]
Nạn chặt phá rừng tại rừng mưa Amazon đe dọa nhiều loài ếch cây, là những loài rất nhạy cảm với các thay đổi môi trường (trên hình là ếch lá khổng lồ
Bạn đang đọc: Rừng mưa Amazon – Wikipedia tiếng Việt
Rừng nhiệt đới gió mùa khí ẩm là một quần xã sinh vật đa dạng chủng loại nhất về loài, và những rừng mưa nhiệt đới gió mùa tại châu Mỹ thì đa dạng và phong phú về loài hơn những rừng đất khí ẩm ở châu Phi và châu Á [ 1 ]. Như là một dải rừng mưa nhiệt đới gió mùa lớn nhất tại châu Mỹ, rừng mưa Amazon có sự đa dạng sinh học không hề so sánh. Khoảng 10 % số lượng loài đã biết trên quốc tế sống tại rừng mưa Amazon [ 2 ]. Nó hợp thành tập hợp lớn nhất những loài động, thực vật còn sống sót trên quốc tế .Khu vực này là quê nhà của khoảng chừng 2,5 triệu loài côn trùng nhỏ [ 3 ], hàng chục nghìn loài thực vật, và khoảng chừng 2 nghìn loài chim cùng thú. Tới nay, tối thiểu khoảng chừng 40.000 loài thực vật, 3.000 loài cá, 1.294 loài chim, 427 loài thú, 428 loài động vật hoang dã lưỡng cư, và 378 loài bò sát đã được phân loại khoa học trong khu vực này [ 4 ]. Khoảng 20 % loài chim trên quốc tế sống trong những khu rừng mưa của Amazon. Các nhà khoa học đã miêu tả khoảng chừng 96.660 – 128.843 loài động vật hoang dã không xương sống chỉ tại mỗi Brasil [ 5 ] .Sự phong phú về loài thực vật là cao nhất trên Trái Đất với một số ít nhà khoa học ước tính rằng một km² hoàn toàn có thể chứa trên 75.000 kiểu cây gỗ và 150.000 loài thực vật bậc cao. Một km² đất rừng mưa Amazon hoàn toàn có thể chứa khoảng chừng 90.790 tấn thực vật còn sống sót. Sinh khối thực vật trung bình ước đạt 356 ± 47 tấn / ha [ 6 ]. Tới nay, ước khoảng chừng 438.000 loài thực vật có tầm quan trọng kinh tế tài chính và xã hội đã được ghi nhận trong khu vực với nhiều loài hơn nữa vẫn đang được phát hiện hay lập danh lục [ 7 ] .Khu vực lá xanh của thực vật và cây gỗ trong rừng mưa xê dịch khoảng chừng 25 % như thể tác dụng của những biến hóa theo mùa. Tán lá xanh trải rộng trong mùa khô khi ánh nắng mặt trời là cực lớn và sau đó bị thu hẹp lại trong mùa ẩm nhiều mây. Các biến hóa này tạo ra sự cân đối cacbon giữa quang hợp và hô hấp [ 8 ] .Khu vực rừng mưa này cũng chứa một số ít loài hoàn toàn có thể gây ra những mối nguy hại cho con người. Trong số những động vật hoang dã săn mồi lớn nhất có cá sấu Caiman đen, báo đốm Mỹ và trăn anaconda. Trong khu vực sông, những loài cá chình điện hoàn toàn có thể phóng ra điện gây choáng hay làm chết người, trong khi cá hổ cũng hoàn toàn có thể cắn và làm người bị thương [ 9 ]. Hàng loạt loài ếch tên độc tiết ra những chất độc ancaloit ưa mỡ qua thịt của chúng. Tại đây cũng có hàng loạt những loài sinh vật ký sinh và những tác nhân truyền bệnh dịch. Các loài dơi quỷ sinh sống trong những rừng mưa và hoàn toàn có thể Viral virus bệnh dại [ 10 ]. Các bệnh như sốt rét, sốt vàng da và sốt xuất huyết Dengue cũng hoàn toàn có thể bị nhiễm phải trong khu vực Amazon .
Chặt phá rừng[sửa|sửa mã nguồn]
Chặt phá rừng là sự quy đổi những khu vực rừng thành khu vực không còn rừng. Các nguồn chính của chặt phá rừng tại Amazon là những khu định cư của con người cũng như sự tăng trưởng đất trồng [ 11 ]. Cho tới đầu thập niên 1960, việc tiếp cận phần bên trong của rừng bị không cho ngặt nghèo, và về cơ bản rừng còn khá nguyên vẹn [ 12 ]. Các trang trại xây dựng trong thập niên 1960 dựa trên gieo trồng cây lương thực bằng giải pháp chặt và đốt rừng. Tuy nhiên, những người dân tới đây định cư đã không hề quản trị đồng ruộng và mùa màng của họ do đất đai nhanh gọn mất độ phì nhiêu cũng như sự xâm lấn của cỏ dại [ 13 ]. Đất đai tại khu vực Amazon chỉ hoàn toàn có thể tạo ra những mùa màng bội thu trong một khoảng chừng thời hạn ngắn, cho nên vì thế những người nông dân phải tiếp tục di cư tới những khu vực mới và dọn quang thêm nhiều đất đai [ 13 ]. Các hoạt động giải trí nông nghiệp như thế này đã dẫn tới sự phát quang rừng và gây ra tổn thất môi trường tự nhiên to lớn [ 14 ] .Trong khoảng chừng thời hạn từ năm 1991 tới năm 2000, tổng diện tích quy hoạnh rừng bị mất trong khu vực Amazon tăng từ 415.000 tới 587.000 km², với hầu hết diện tích quy hoạnh rừng bị chặt phá biến thành bãi chăn thả gia súc [ 15 ]. Bảy mươi Xác Suất đất đai trước kia là rừng tại Amazon, và 91 % đất đai bị mất rừng kể từ năm 1970, được sử dụng để làm bãi chăn thả gia súc [ 16 ] [ 17 ]. Ngoài ra, Brasil hiện tại là nhà phân phối hàng thứ hai trên quốc tế về đậu tương sau Hoa Kỳ. Các nhu yếu của những trang trại sản xuất đậu tương được dùng để hợp lệ hóa và phê chuẩn nhiều dự án Bất Động Sản vận tải đường bộ gây tranh cãi mà hiện tại đang được tăng trưởng trong khu vực này. Hai đường cao tốc tiên phong chạy xuyên qua rừng mưa đã làm tăng sự định cư và chặt phá rừng. Tốc độ chặt phá rừng trung bình hàng năm từ 2000 tới 2005 ( 22.392 km² / năm ) là 18 % cao hơn so với 5 năm trước đó ( 19.018 km² / năm ) [ 18 ]. Với vận tốc hiện tại, trong hai thập niên thì rừng mưa Amazon sẽ giảm khoảng chừng 40 % [ 19 ] .
Bảo tồn và đổi khác khí hậu[sửa|sửa mã nguồn]
Các nhà môi trường tự nhiên lo lắng về sự mất đi tính đa dạng sinh học từ việc hủy hoại rừng, cũng như về việc giải phóng cacbon chứa trong thảm thực vật, điều này làm ngày càng tăng sự ấm lên toàn thế giới. Các rừng thường xanh Amazon chiếm khoảng chừng 10 % nguồn sản sinh chính yếu trên đất liền của quốc tế và cũng khoảng chừng 10 % nguồn tàng trữ cacbon trong những hệ sinh thái [ 20 ] — cỡ khoảng chừng 1,1 × 1011 tấn cacbon [ 21 ]. Rừng Amazon ước tính tích góp khoảng chừng 0,62 ± 0.37 tấn cacbon mỗi hecta mỗi năm trong quá trình từ năm 1975 tới năm 1996 [ 21 ] .
Các rễ khí của cây đước đỏ trên sông Amazon
Năm 1989, nhà thiên nhiên và môi trường C.M. Peters và 2 đồng nghiệp thông tin rằng có sự thôi thúc kinh tế tài chính và sinh học để bảo vệ rừng mưa. Một hecta tại khu vực Amazon thuộc Peru được đo lường và thống kê có giá trị 6.820 USD nếu rừng giữ nguyên vẹn để được thu hoạch không thay đổi lấy quả, nhựa mủ và gỗ ; 1.000 USD nếu đốn hạ để lấy gỗ thương mại ( không thu hoạch không thay đổi ) ; hay 148 USD nếu dùng làm bãi chăn thả gia súc [ 25 ] .Do những chủ quyền lãnh thổ bản xứ vẫn liên tục bị hủy hoại bởi sự chặt phá rừng và những kẻ tàn phá hệ sinh thái, ví dụ điển hình như những hội đồng người bản xứ Amazon thuộc Peru [ 26 ] vẫn liên tục biến mất thì những hội đồng khác, như người Urarina, vẫn liên tục tranh đấu vì sự sống sót văn hóa truyền thống của họ cũng như cho số phận những chủ quyền lãnh thổ rừng của họ. Trong khi đó, mối quan hệ giữa những loài linh trưởng phi người trong sự sống sót và hình tượng hóa của người Nam Mỹ bản xứ vùng đất thấp đã thu được sự chú ý quan tâm ngày càng tăng, do có những nỗ lực bảo tồn tren cơ sở dân tộc-sinh học và hội đồng .Từ năm 2002 tới năm 2006, vùng đất bảo tồn trong rừng mưa Amazon đã tăng gần gấp ba và vận tốc chặt phá rừng tại đó giảm xuống tới 60 %. Khoảng 1.000.000 km² ( 250 triệu mẫu Anh ) đã được quy hoạch thành một vài dạng bảo tồn, bổ trợ thêm cho lượng hiện tại là 1.730.000 km² ( 430 triệu mẫu Anh ) [ 27 ]
Giám sát từ xa[sửa|sửa mã nguồn]
Sử dụng những tài liệu giám sát từ xa cải tổ đáng kể kiến thức và kỹ năng và hiểu biết của những nhà bảo tồn về lưu vực Amazon. Với những nghiên cứu và phân tích bao trùm đất đai trên cơ sở hình ảnh vệ tinh có giá tiền không quá đắt và khách quan, có vẻ như là công nghệ tiên tiến giám sát từ xa sẽ là một phần không hề thiếu trong việc nhìn nhận khoanh vùng phạm vi tổn thất của việc chặt phá rừng trong lưu vực [ 28 ]. Ngoài ra, giám sát từ xa là tốt nhất và có lẽ rằng là phương pháp duy nhất để nghiên cứu và điều tra Amazon ở quy mô lớn [ 29 ] .Sử dụng công nghệ tiên tiến giám sát từ xa để bảo tồn Amazon cũng được những bộ lạc bản xứ trong lưu vực sử dụng để bảo vệ những vùng đất bộ lạc của họ khỏi những quyền lợi thương mại. Sử dụng những thiết bị GPS cầm tay và những chương trình như Google Earth, những thành viên của bộ lạc Trio, những người sống trong rừng mưa miền nam Surinam, đã lập map những vùng đất tổ tiên của mình để giúp tăng cường những yêu sách chủ quyền lãnh thổ của họ [ 30 ]. Hiện tại, phần đông những bộ lạc trong lưu vực Amazon không có những ranh giới định nghĩa rõ ràng, làm cho chủ quyền lãnh thổ của họ thuận tiện trở thành tiềm năng của việc xâm phạm thương mại những nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên. Thông qua công nghệ tiên tiến lập map rẻ tiền, bộ lạc Trio kỳ vọng hoàn toàn có thể bảo vệ được vùng đất tổ tiên của mình .Nhằm lập map đúng mực sinh khối của lưu vực Amazon và bức xạ cacbon tương quan sau đó, thì việc phân loại những tiến trình tăng trưởng cây gỗ trong những phần khác nhau của rừng là quan trọng. Năm 2006 Tatiana Kuplich đã phân loại cây gỗ trong lưu vực Amazon thành 4 thể loại :
- Rừng thành thục.
- Rừng tái sinh [ít hơn 3 năm]
- Rừng tái sinh [từ 3 đến 5 năm tái phát triển]
- Rừng tái sinh [11 tới 18 năm phát triển liên tục].[31].
Nhà nghiên cứu và điều tra này đã sử dụng sự tích hợp của Radar độ mở tổng hợp ( SAR ) và Thematic Mapper ( TM ) để đặt đúng mực những phần khác nhau của lưu vực Amazon vào một trong bốn thể loại nói trên .
Ảnh hưởng của khô hạn Amazon[sửa|sửa mã nguồn]
Năm 2005, một số phần của lưu vực Amazon đã trải qua thời kỳ khô hạn tệ hại nhất trong vòng 100 năm qua[32] và có những chỉ thị cho thấy năm 2006 là năm khô hạn kế tiếp[33]. Bài báo ngày 23-7-2006 trên báo The Independent của Anh thông báo các kết quả của Trung tâm nghiên cứu lỗ hổng rừng chỉ ra rằng rừng Amazon ở tình trạng hiện tại của nó chỉ có thể chịu đựng được 3 năm khô hạn[34][35]. Các khà khoa học tại Viện nghiên cứu Amazonia quốc gia Brasil trong bài báo cho rằng sự khô hạn này, cùng với các hiệu ứng của chặt phá rừng lên khí hậu khu vực, đang đẩy rừng mưa về phía “điểm đỉnh” mà tại đó nó bắt đầu tàn lụi không thể đảo ngược được. Bài báo kết luận rằng rừng đang ở bờ vực để trở thành xavan hay sa mạc, với các hậu quả thảm hại cho khí hậu thế giới.
Theo WWF, sự phối hợp của biến hóa khí hậu và chặt phá rừng làm tăng hiệu ứng khô đi của những cây đã chết và làm tăng những vụ cháy rừng [ 36 ]. cc
Tranh cãi chủ quyền lãnh thổ[sửa|sửa mã nguồn]
Một số chính khách và nhà báo cho rằng Amazon thuộc về toàn thể loài người, và vì thế nó nên là một khu vực quốc tế[37]. Năm 1989, Al Gore nói rằng: “Contrary to what Brazilians think, the Amazon is not their property, it belongs to all of us.” (Ngược lại với những gì người Brasil nghĩ, Amazon không phải là tài sản của họ, nó thuộc về tất cả chúng ta)[38]. Có sự tranh luận về vấn đề này trong giới báo chí Brasil, chính phủ và cộng đồng xã hội cho rằng phát biểu này gây tổn hại tới chủ quyền quốc gia[39].
Bài báo đăng tháng 5 năm 2008 trên New York Times với tiêu đề “Whose Rain Forest Is This, Anyway?” (Tuy nhiên, rừng mưa này là của ai?)[40] đã gây tranh luận tại Brasil[41][42] buộc tổng thống Brasil, ông Lula phải trả lời “the Amazon belongs to Brazilians” (Amazon thuộc về người Brasil)[43][44] và sau đó là phản ứng mạnh mẽ hơn: “North Americans have no moral authority to complain about Amazonia, they point fingers dirty with oil.” (Người Bắc Mỹ không có quyền tinh thần để phàn nàn về Amazonia, họ chỉ trỏ những ngón tay bẩn thỉu với dầu)[45][46]
Có tranh cãi trong hội đồng người Brasil rằng nếu Amazon bị xâm phạm thì điều đó có dẫn tới cuộc chiến tranh hay không [ 47 ] [ 48 ] [ 49 ]. Biên giới Amazon thuộc Brasil hiện do quân đội Brasil tuần tra và bảo vệ [ 50 ] [ 51 ] [ 52 ] .
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
Source: https://dvn.com.vn
Category: Hỏi Đáp
