Kinh tế Việt Nam thời Pháp thuộc – Wikipedia tiếng Việt

Kinh tế Việt Nam thời Pháp thuộc là một nền kinh tế thuộc địa phát triển rất nhanh dưới sự bảo hộ của Pháp. Việt Nam có tài nguyên thiên nhiên phong phú, nguồn lương thực dồi dào nên Pháp coi Việt Nam là mảnh đất thuộc địa màu mỡ ở châu Á. Thời Pháp thuộc đã thúc đẩy mọi ngành kinh tế ở Việt Nam phát triển. Người Pháp khai hoang khiến nông nghiệp phát triển vượt bậc đồng thời họ cũng đem đến trình độ và phương thức sản xuất mới trong công nghiệp và dịch vụ. Các ngành tiểu thủ công nghiệp bản địa đang trên đà suy thoái cũng được Pháp hỗ trợ phát triển. Người Pháp xây dựng một hệ thống cơ sở hạ tầng hoàn chỉnh bao trùm toàn bộ lãnh thổ Việt Nam gồm đường bộ, đường sắt, cảng biển, sân bay, các đô thị lớn mà đến ngày nay nền kinh tế Việt Nam vẫn đang vận hành dựa vào hệ thống này.

Các quy trình tiến độ[sửa|sửa mã nguồn]

Đây là thời kỳ Pháp thực thi xâm lược Nước Ta, trước khi Pháp chiếm được Nam Kỳ tăng trưởng ở Nước Ta chỉ ở mức 2,5 % đến 3 %, sau khi Pháp chiếm được Lục tỉnh Nam Kỳ, tăng trưởng của Nam Kỳ lúc này đã lên tới 6 %. Tiếp đến việc chiếm nốt Bắc Kỳ và Trung Kỳ, tăng trưởng của Nước Ta đã lên khoảng chừng 6 % đều đặn cho đến khi Lào và Chân Lạp bị Pháp thôn tính, lúc này kinh tế tài chính Nước Ta lên mức trên 8 % .
Trong thời kỳ 1885 – 1900, kinh tế tài chính Nước Ta tăng trưởng ở mức 7 % / năm, khá cao so với những nước thuộc địa khác ở Khu vực Đông Nam Á. Người Pháp mở màn khai hoang ở quy mô lớn tại Nam Kỳ bằng cách đào kênh nhằm mục đích tiêu úng, rửa phèn, cung ứng nước cho nông nghiệp. Việc đào kinh ngày càng tăng từ năm 1880 [ 1 ] :

• Năm 1880—1890 đào 2.110.000 mét khối đất. Năm 1890, diện tích ruộng là 932.000 mẫu, tăng 169.000 mẫu, so với thời Nguyễn.
• Năm 1890—1900 đào 8.106.000 mét khối. Năm 1900, diện tích ruộng là 1.212.000 mẫu, tăng 280.000 mẫu so với năm 1890.

Trong thời kỳ này Pháp đầu tư mạnh vào xây dựng cơ sở hạ tầng cùng các ngành công nghiệp như khai thác khoáng sản, cơ khí, chế biến nông sản…

Trước áp lực đè nén khủng hoảng kinh tế quốc tế vào thập niên 1930, kinh tế tài chính Nước Ta tăng trưởng chậm lại, trong đó người bị ảnh hưởng tác động lớn nhất là người Việt. Tăng trưởng kinh tế tài chính lúc này giảm xuống từ 7,3 % vào năm 1930 xuống còn 3,9 % vào năm 1935. Sau đó Thế chiến thứ hai bùng nổ, Pháp bị Đức Quốc xã chiếm đóng còn ở Đông Dương kinh tế tài chính suy thoái và khủng hoảng mạnh cho tới khi Nhật Bản tham chiến xâm lược và xây dựng những chính quyền sở tại thân Nhật ở Khu vực Đông Nam Á gây ra những dịch chuyển lớn về kinh tế tài chính tại những thuộc địa thời bấy giờ .
Chiến tranh quốc tế thứ hai bùng nổ tác động ảnh hưởng can đảm và mạnh mẽ và thâm thúy đến nền kinh tế tài chính Nước Ta. Đầu tiên là những giải pháp quân sự chiến lược hóa kinh tế tài chính nhằm mục đích ship hàng nhu yếu cuộc chiến tranh của chính sách thực dân Pháp tại Nước Ta, do tại nước Pháp khi đó đang có cuộc chiến tranh và cũng đang bị xâm lăng. Sau đó Nhật Bản dùng vũ lực vô hiệu Pháp chiếm đóng Nước Ta rồi triển khai những giải pháp khác còn quyết liệt hơn nhằm mục đích mục tiêu khai thác Giao hàng cuộc chiến tranh ( bắt nông dân nhổ lúa trồng đay, buộc người dân bán lúa gạo với giá rẻ mạt để chuyển về Nhật ) .Sự kiện điển hình nổi bật nhất trong tiến trình này là Nạn đói năm Ất Dậu, 1944 – 1945. Các cường quốc đang chiếm đóng Nước Ta như Pháp, Nhật Bản vì mục tiêu Giao hàng cuộc chiến tranh đã lạm dụng và khai thác quá sức vào nông nghiệp vốn đã lỗi thời, đói kém gây nhiều tai ương ảnh hưởng tác động đến hoạt động và sinh hoạt kinh tế tài chính của người Việt. Trong khi Nhật thu gom gạo để chở về nước thì Pháp dự trữ lương thực phòng khi quân Đồng minh chưa tới, phải đánh Nhật hoặc dùng cho cuộc tái xâm lược Nước Ta. [ 2 ]

Thời tiết là yếu tố ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất lương thực tại miền Bắc. Thiên tai, lũ lụt, sâu bệnh gây mất mùa tại miền Bắc. Bệnh dịch tả lây lan nhanh và rộng khắp trong mùa lũ cũng góp phần làm tăng thêm số người chết trong nạn đói.[cần dẫn nguồn]

Đây là thời kỳ kinh tế tài chính không còn tăng trưởng mạnh như trước, bởi lẽ cuộc chiến tranh Đông Dương nổ ra khắp Nước Ta. Tăng trưởng giảm mạnh từ 4 % trung bình mỗi năm còn 1,7 % và lê dài cho đến khi Pháp rút khỏi Đông Dương sau khi đã chuyển giao hàng loạt cỗ máy hành chính và quân đội lại cho Quốc gia Nước Ta. Kinh tế Nước Ta dần không thay đổi trở lại và đạt tới mức 6 % trong năm 1954 – 1955 .

Cơ cấu kinh tế tài chính[sửa|sửa mã nguồn]

Ở Nam Kỳ, người Pháp sớm nhận thấy tiềm năng thu doanh thu từ nông nghiệp của vùng này [ 3 ]. Tại đây, tính đến năm 1936, Pháp đã đào được 1360 km kênh chính, 2500 km kênh phụ với kinh phí đầu tư lên đến 58 triệu Franc. Hệ thống kênh đào được thực thi trong khoảng chừng 80 năm ở Nam Kỳ đã làm đổi khác hẳn diện mạo nông nghiệp ở Đồng bằng Sông Cửu Long khiến diện tích quy hoạnh đất canh tác được lan rộng ra, sản lượng lúa mỗi ngày một tăng, hình thành nên thị trường sản phẩm & hàng hóa nông nghiệp. Giao thông vận tải đường bộ cũng phát huy hiệu quả qua mạng lưới hệ thống đường thủy. [ 4 ] Trong nửa thế kỷ ( 1880 – 1937 ), diện tích quy hoạnh trồng lúa tăng lên 420 % ( 1880 : 522.000 mẫu ; 1937 : 2,2 triệu mẫu ), số lúa xuất cảng tăng lên 545 % ( 1880 : 284.000 tấn ; 1937 : 1,5 triệu tấn ), số dân tăng 260 % ( 1880 : 1,7 triệu, 1937 : 4,5 triệu ) [ 5 ]
Nông dân Việt Nam thời Pháp thuộcĐầu năm 1945, nông dân chiếm 95 % dân số Nước Ta nhưng làm chủ không quá 30 % diện tích quy hoạnh ruộng đất. Riêng những tầng lớp nông dân nghèo ( không có hoặc chỉ có rất ít ruộng đất ) chiếm 60 % dân số nông thôn, nhưng chỉ có khoảng chừng 10 % ruộng đất. Còn giai cấp địa chủ chiếm không tới 5 % dân số nhưng chiếm hữu 70 % ruộng đất. [ 6 ]

Ngay từ cuối những năm 1920, Nguyễn Ái Quốc đã mô tả nông dân Việt Nam như sau: “Ruộng bị Tây chiếm hết, không đủ mà cày. Gạo bị nó chở hết, không đủ mà ăn. Làm nhiều, được ít, thuế nặng… Đến nỗi chết đói, hoặc bán vợ đợ con, hoặc đem thân làm nô lệ như những người nó chở đi Tân thế giới…” [7]. Miền Bắc Việt Nam thường rơi vào tình trạng đói kém khi mất mùa hoặc gặp thiên tai, lũ lụt. Trong nạn đói năm Ất Dậu làm 2 triệu người chết, tỷ lệ chết đói cao nhất là những nông dân không có đất canh tác.

Pháp giành độc quyền buôn bán 3 mặt hàng quan trọng nhất là gạo, muối và rượu. Hồ Chí Minh đã nhận xét: “Nói đến các món độc quyền, người ta có thể hình dung Đông Dương như một con nai béo mập bị trói chặt và đương hấp hối dưới những cái mỏ quặp của một bầy diều hâu rỉa rói mãi không thấy no”.

Mỗi công nhân được tuyển dụng, người mộ phu sẽ được trả từ 10 đến 20 đồng khiến người ta thực hiện cưỡng ép tại một số vùng nông thôn tạo ra sự bất bình mà điển hình là vụ ám sát người chuyên mộ phu cao su René Bazin năm 1929. Des Rousseaux trong một báo cáo mật gởi cho Toàn Quyền Đông Dương viết “Người nông dân chỉ chấp nhận rời khỏi làng đi làm việc nơi khác là khi nào họ bị đói. Do đó phải đi đến kết luận lạ lùng cho phương thuốc thiếu nhân công [ở đồn điền] là phải bần cùng hóa nông thôn, rút bỏ các khoản trợ cấp, hạ giá nông sản…[8]“.

Sau khi thực dân Pháp thiết lập nền quản lý tại Nước Ta, đầu thế kỷ XX, những công ty Pháp khởi đầu kiến thiết xây dựng một số ít cơ sở công nghiệp trong những ngành khai khoáng, cơ khí, rồi đến mạng lưới hệ thống công nghiệp dịch vụ và công nghiệp chế biến. Công nghiệp tăng trưởng trên bốn nghành đa phần : khai thác mỏ, sản xuất vật tư kiến thiết xây dựng, cơ khí vận tải đường bộ, và ở đầu cuối là những ngành công nghiệp chế biến. [ 9 ]

Nghề mộc tại Việt Nam thời Pháp thuộc

Sau khi Pháp chiếm Bắc kỳ thì ngành công nghiệp vật tư kiến thiết xây dựng mới tăng trưởng mạnh. Cơ sở quan trọng tiên phong là Nhà máy Xi măng TP. Hải Phòng do Công ty Xi măng Portland tự tạo Đông Dương kiến thiết xây dựng năm 1894 với 4 lò quay. Ngành sản xuất gạch và ngói phân tán ở toàn bộ những tỉnh miền Bắc và miền Trung. Tuy nhiên, cũng có những xí nghiệp sản xuất lớn, nổi tiếng ở TP.HN, TP HCM, Hải Phòng Đất Cảng, Đáp Cầu, Biên Hoà … Những xí nghiệp sản xuất cơ khí vận tải đường bộ cũng hình thành như xí nghiệp sản xuất đóng tàu biển Bason, những nhà máy sản xuất sửa chữa thay thế và sản xuất toa xe lửa ở Gia Lâm, Vinh, Hồ Chí Minh, một số ít xí nghiệp sản xuất lắp ráp và sửa chữa thay thế xe hơi như Avia, Star ở TP.HN … [ 9 ]Công nghiệp chế biến của Pháp ở Nước Ta về cơ bản là công nghiệp chế biến nông sản và lâm sản. Trong công nghiệp chế biến nông sản, ngành xay xát lúa gạo chiếm vị trí quan trọng nhất và cũng sinh ra sớm nhất. Nhà máy xay xát tiên phong được thiết kế xây dựng tại Chợ Lớn vào năm 1870. Đến năm 1885, khắp Nam bộ đã có tới 200 xưởng xay xát. Đi kèm với nó là những xí nghiệp sản xuất dệt bao đay, sữa chữa máy móc, xe cộ, thuyền bè … Đi đôi với ngành công nghiệp xay xát, có ngành công nghiệp nấu rượu nhằm mục đích xử lý nhu yếu ngân sách cho chính quyền sở tại thực dân Pháp ở Đông Dương. Nấu rượu là độc quyền của chính quyền sở tại thuộc địa. Chỉ một hãng rượu Đông Dương tại TP. Hà Nội đã thiết kế xây dựng tới 4 nhà máy sản xuất vào năm 1901, mỗi tháng dùng khoảng chừng 3.000 tấn gạo để nấu rượu. Ngành công nghiệp đường cũng được tăng trưởng. [ 9 ]Công nghiệp chế biến lâm sản mở màn tăng trưởng từ đầu thế kỉ XX. Ba ngành quan trọng nhất thuộc nghành nghề dịch vụ này là giấy, gỗ và diêm. Đến thập kỷ 1930 đã xuất khẩu sang những thị trường Hồng Kông, Nước Singapore, Nhật. Từ năm 1913, Pháp đã xây dựng Công ty Giấy Đông Dương. Công ty này có hai nhà máy sản xuất Nhà máy Giấy Việt Trì và Nhà máy Giấy Đáp Cầu. Năm 1891, Pháp thiết kế xây dựng một nhà máy sản xuất sản xuất diêm tiên phong ở TP. Hà Nội. Đến năm 1897, Pháp lập một nhà máy sản xuất diêm lớn hơn tại Bến Thuỷ ( Nghệ An ). Đến năm 1899, Schneider lập thêm một xưởng nữa ở Thành Phố Hà Nội. [ 9 ]Các dịch vụ như điện, nước … thời kỳ này tăng trưởng tương đối chậm, chịu ràng buộc nhiều vào sự hình thành những đô thị [ 9 ] .Thủ công nghiệp Nước Ta từng có quá khứ huy hoàng nhưng đã suy tàn nên được Pháp khuyến khích và khai thác. Các nghề thủ công bằng tay có những khiếm khuyết như thiếu công nghệ tiên tiến văn minh, thiếu tính phát minh sáng tạo, nhàm chán, lặp lại và đặc biệt quan trọng không tương thích với thị hiếu Châu Âu. Chính quyền thuộc địa chủ trương củng cố những nghề tiểu thủ công nghiệp truyền thống lịch sử bằng cách đào tạo và giảng dạy lao động tại chỗ, cải tổ chất lượng loại sản phẩm để hoàn toàn có thể thuận tiện tiêu thụ. Nhiều khoá tập huấn nghề đã được triển khai ở những tỉnh HĐ Hà Đông, Tỉnh Nam Định, Thành Phố Bắc Ninh, Thành Phố Hà Nội. Tuy nhiên, ứng dụng công nghệ tiên tiến mới vẫn hạn chế khiến hiệu suất lao động thấp. [ 10 ]

Tôi trân trọng yêu cầu ông vui lòng giúp đỡ những cố gắng của Nha Thương chính trong việc đặt thêm đại lý bán lẻ thuốc phiện và rượu, theo chỉ thị của ông Tổng giám đốc Nha Thương chính Đông Dương.

Để tiến hành việc đó, tôi xin gửi ông một bản danh sách những đại lý cần đặt trong các xã đã kê tên; phần lớn các xã này, tới nay, vẫn hoàn toàn chưa có rượu và thuốc phiện. Qua các Tỉnh trưởng và các Xã trưởng Cao Miên, ông có thể dùng ảnh hưởng to tát của ông để làm cho một số tiểu thương người bản xứ thấy rằng buôn thêm rượu và thuốc phiện là rất có lợi.

Chúng ta chỉ có thể đạt kết quả mỹ mãn, nếu chúng ta hợp đồng với nhau chặt chẽ và liên tục, vì lợi ích tối cao của ngân khố.”

Xưởng thuốc phiện ( Manufacture d’Opium ) ở TP HCM thời thuộc Pháp. Khu xưởng này đáp ứng từ 1/3 đến 50% ngân sách toàn Đông Dương .

Cơ sở hạ tầng[sửa|sửa mã nguồn]

Để Giao hàng mục tiêu khai thác thuộc địa người Pháp kiến thiết xây dựng khá nhiều hạ tầng tại Nước Ta như mạng lưới hệ thống đường tàu, đường đi bộ, cảng biển, trường bay, điện tín, những thành phố lớn …Năm 1881 Pháp khai công kiến thiết xây dựng tuyến đường sắt tiên phong đi từ Hồ Chí Minh đến Mỹ Tho dài khoảng chừng 70 km. Ngày 20 tháng 7 năm 1885 chuyến tàu tiên phong xuất phát từ Ga TP HCM, vượt Sông Vàm Cỏ Đông bằng phà tại Bến Lức, đến Ga sau cuối tại Trung tâm Thành phố Mỹ Tho lưu lại sự sinh ra của mạng lưới hệ thống đường tàu Nước Ta. Đến tháng 5 năm 1886 hàng loạt những cầu trên tuyến đường sắt Hồ Chí Minh – Mỹ Tho đã triển khai xong cho phép tàu chạy một mạch tới Mỹ Tho .
Ba mươi năm tiên phong của thế kỷ XX, để thực thi chủ trương khai thác thuộc địa, Pháp đã thiết kế xây dựng một mạng lưới hệ thống đường sắt từ Bắc vào Nam nhằm mục đích Giao hàng công cuộc quản lý và khai thác thuộc địa của họ. [ 12 ] Đến năm 1936, người Pháp thiết kế xây dựng xong đường tàu Bắc Nam với tổng chiều dài 2600 km [ 13 ] Từ 1900 đến 1935, Pháp đã sử dụng 145 triệu franc để lập đường xe lửa và 45 triệu franc để mở mang đường sá [ 14 ] Ngoài ra họ còn thiết lập mạng lưới hệ thống điện tín, mạng lưới hệ thống cảng biển, cảng sông với những cảng nổi tiếng, có quy mô lớn trong khu vực thời bấy giờ như Cảng Hồ Chí Minh, Cảng TP. Hải Phòng. Tóm lại, dưới thời Pháp thuộc, từ năm 1890 đến năm 1945, Nước Ta có một tiến trình tăng trưởng hạ tầng giao thông vận tải tổng lực và cơ bản nhất trên quy mô toàn nước với những mô hình : đường đi bộ, đường tàu, đường thủy, đường sông và cảng hàng không quốc tế … ship hàng cho những hoạt động giải trí giao thương mua bán cho những năm sau này ở Nước Ta [ 13 ] .
Rue Paul Bert, tức phố Tràng Tiền, nhìn về phía Nhà hát Lớn, TP. Hà Nội, thời Pháp thuộc .Bên cạnh đó người Pháp còn kiến thiết xây dựng những thành phố lớn từ những đô thị có sẵn như Thành Phố Hà Nội, TP HCM hay xây dựng mới như TP. Hải Phòng, Thành Phố Đà Nẵng … TP.HN nằm giữa [ 15 ] đồng bằng sông Hồng phong phú, nơi đây đã sớm trở thành một TT chính trị, kinh tế tài chính và văn hóa truyền thống ngay từ những buổi đầu của lịch sử dân tộc Nước Ta .

Năm 1679, chúa Nguyễn Phúc Tần cho một số nhóm người Hoa tị nạn triều Mãn Thanh tới Mỹ Tho, Biên Hòa và Sài Gòn để lánh nạn[16]. Đến năm 1698, chúa Nguyễn sai tướng Nguyễn Hữu Cảnh vào kinh lý miền Nam. Trên cơ sở những lưu dân Việt đã tự phát tới khu vực này trước đó, Nguyễn Hữu Cảnh cho lập phủ Gia Định và hai huyện Phước Long, Tân Bình. Vùng Đông Nam Bộ được sáp nhập vào cương vực Việt Nam.[17]

Các loại thuế[sửa|sửa mã nguồn]

Chính quyền thực dân Pháp thu cống phẩm thuộc địa trải qua mạng lưới hệ thống những sắc thuế, nhiều loại thuế được đặt ra một cách vô lý. Các loại thuế phân loại theo hai loại : thu cho Chi tiêu Đông dương ( thuế quan, thuế rượu, thuốc phiện, … ) và Ngân sách chi tiêu địa phương và những tỉnh ( thuế thân, thuế ruộng, … ) [ 18 ]. Năm 1911, tổng số thuế Pháp thu về là 4,8 triệu đồng ; năm 1920 là 6,2 triệu đồng, năm 1930 là 10 triệu đồng [ 19 ] .
Trong những biến hóa xã hội vì sự xâm nhập của người Pháp là nhiều mẫu sản phẩm mới, trong đó có nhiều thực vật được đưa vào Nước Ta từ châu Âu, châu Mỹ, châu Phi và cả những nước châu Á lân cận góp nguồn. Đồn điền cây cafe ( xuất phát từ châu Phi ), cây cao su ( từ Nam Mỹ ) được quy hoạch và tăng trưởng, đổi khác hẳn bộ mặt quốc gia, đưa dân lên miền núi khai thác và định cư. Ở miền xuôi thì trái cây nhiệt đới gió mùa như chôm chôm, măng cụt cũng được trồng, lấy giống từ Mã Lai, Nam Dương. Ngoài ra nhiều loại rau như khoai tây, súp lơ, xu hào, cà rốt, tỏi tây nhập cảng từ Pháp được trồng quy mô kể từ năm 1900. [ 20 ] Nhiều món ăn mới cũng theo chân người Pháp ra đời ở Nước Ta như bánh mì, bơ, pho mát, cafe rồi trở thành quen thuộc .Số lượng công chức, chuyên viên mà Pháp đưa sang Nước Ta ít hơn 15 lần so với số lượng mà Đế quốc Nhật Bản đưa sang thuộc địa Triều Tiên trong cùng thời kỳ. Do quy mô nền công nghiệp của thực dân Pháp ở Nước Ta quá nhỏ, sự phụ thuộc vào quá nhiều vào xuất khẩu nông nghiệp, việc thiếu năng lượng thể chế có nghĩa là Nước Ta không có nền tảng để tăng trưởng sau khi giành độc lập. Bởi những nguyên do này, ngay cả khoản viện trợ 115 tỷ USD ( tính theo thời giá 2011 ) mà Mỹ đổ vào miền Nam Nước Ta ( từ năm 1954 tới 1975 ) cũng không hề được sử dụng một cách hiệu suất cao. [ 21 ]

Source: https://dvn.com.vn
Category: Hỏi Đáp