Bài 29. Dẫn truyền xung thần kinh trong cung phản xạ

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.64 MB, 21 trang )

Bài 29

I.Dẫn truyền xung thần kinh trong một cung phản xạ
Sơ đồ cấu trúc và con đường dẫn truyền
xung thần kinh trong cung phản xạ

Trong một cung phản xạ,
xung thần kinh xuất hiện
từ cơ quan thụ cảm bị
kích thích →nơron cảm
giác → Trung ương
thần kinh →nơron trung
gian → nơron vận động
→ cơ quan đáp ứng qua
xináp theo 1 chiều nhất
định.

1. Khái niệm xináp
Tế bào trước xinap

Xináp là gì?
xinap
xinap
A

Tế bào sau xinap

Xináp
Xináp

thần
thầnkinh
kinh––thần
thầnkinh
kinh

xinap
Tuyến
cơ

B

Xináp
Xináp
thầnkinh
kinh–cơ
cơ
thần

C
Xináp
thần kinh – tuyến

I.Dẫn truyền xung thần kinh trong một cung phản xạ
1. Khái niệm xináp
– Xináp là diện tiếp xúc giữa tế bào thần kinh với tế
bào thần kinh, giữa tế bào thần kinh với các tế bào
khác như tế bào cơ, tế bào tuyến.
– Các loại xináp: Xináp hoá học (phổ biến ở động vật),

xináp điện.

2. Cấu tạo của xináp hoá học

Ti thể
Chùy
xináp

Khe xináp

Sơ đồ cấu tạo xinap hóa học

Túi chứa chất
trung gian hóa
học
Màng trước
xináp
Màng sau
xináp
Thụ quan tiếp nhận
chất trung gian hóa
học

2. Cấu tạo của xináp hoá học
Gồm: – Chuỳ xináp: Chứa ti thể, bóng
chứa chất trung gian hoá học.
Mỗi xináp chứa 1 loại chất trung
gian.

– Khe xináp: là khoảng giữa màng
trước và màng sau xináp. Trong
khe xináp chứa dịch ngoại bào.
– Màng sau xináp: Là thành phần của thân, màng của
sợi nhánh hay sợi trục của TBTK (có thể là màng thụ
quan, màng tế bào cơ hay tế bào tuyến), có các thụ
quan tiếp nhận có cấu trúc đặc hiệu với chất trung gian.

3. Quá trình truyền tin qua xináp
– Xung thần kinh lan truyền đến chuỳ xináp
=> kênh Ca++ mở => Ca++ vào chuỳ xináp.
– Ca++ kích thích bọng chứa chất trung gian hoá học
vận chuyển đến màng trước xináp và vỡ ra, giải
phóng chất trung gian hoá học vào khe xináp.
– Chất trung gian hoá học gắn vào thụ thể màng sau
xináp làm kênh Na+ ở màng sau mở => ion Na+ từ khe
xináp ồ ạt qua kênh Na+ vào trong tế bào
⇒Xuất hiện điện thế hoạt động ở màng sau
=> lan truyền tiếp trên tế bào tiếp theo

Hình 5. Quá trình truyền
tin qua xináp
Axêtincôlin

Ca++

Diễn biến từng
giai đoạn?

Khi màng trước xináp vỡ ra giải phóng rất nhiều
chất trung gian hóa học thì tại sao chất trung gian
hóa học không bị ứ đọng ở màng sau?

Axetincolin bị enzim axeticolinesteaza
phân hủy thành axetat và colin, quay trở
về màng trước rồi vào chùy xinap và tái
tổng hợp thành axetincolin chứa trong
túi.

Hình 6. Quá trình tổng hợp Axêtincôlin

Sự tái tổng hợp chất trung gian hóa học
Với hàng loạt xung thần kinh đi tới,
vậy tại sao xináp có thể đáp ứng đầy đủ
Sau khi điện thế hoạt động hình thành ở màng sau
chất trung
gian
hóa
học?
và các
lan truyền
đi tiếp,
chất
trung
gian hóa học

sẽ được tái tạo.

-Tốc độ dẫn truyền xung qua xynap chậm hơn
trên sợi thần kinh.
Vì : quá trình lan truyền này phải trải qua
nhiều giai đoạn.
-Xung TK chỉ truyền 1 chiều từ màng trước
ra màng sau xináp
Vì: màng sau không có chất trung gian hoá
học để đi về màng trước. Màng trước không
có thụ thể tiếp nhận chất trung gian hoá học.

Xung thần kinh được phân biệt như thế nào
để trung ương thần kinh nhận biết một cách
chính xác kích thích mạnh, yếu được gửi về
từ các thụ quan khác nhau ?

II. Mã thông tin thần kinh
Thông tin thần kinh chuyển về TWTK với tần
số và cường độ khác nhau (mã thông tin thần
kinh). TWTK sẽ giải mã để nhận biết thông tin
một cách chính xác.
1. Đối với thông tin có tính định tính

2. Đối với thông tin có tính định lượng

1. Đối với thông tin có tính định tính
– Được mã hóa bằng các nơron riêng biệt.
– Ví dụ: Thông tin ánh sáng, âm thanh (sgk).

2. Đối với thông tin có tính định lượng
Mã hóa theo 2 cách
+ Cách : Phụ thuộc vào ngưỡng kích thích của các
nơron.
+ Cách 2: Phụ thuộc vào tần số xung thần kinh.
Ví dụ : Đối với âm có tần số cao, thấp khác
nhau thì sẽ kích thích vào các tế bào thụ cảm
thính giác khác nhau trong cùng 1 dãy và nhận
biết được kích thích khác nhau.

Hãy điền những từ hoặc cụm từ thích hợp vào các dấu
(…) ở các câu sau đây:
Câu 1.
Nếu kích thích tại 1 điểm trên sợi trục của nơ ron
thần kinh thì xung thần kinh được lan toả theo …
hai
(1)…chiều.
chỉ .. dẫn
Trong cung phản xạ, xung thần kinh …(2)
một chiều nhất định từ cơ quan thụ cảm
truyền theo …(3)…
cơ quan trả lời kích thích
đến ………….…(4)………………Vì
sự có mặt của các
xynap Trong 1 xynap xung thần kinh chỉ được dẫn

…(5)…
màng trước xynap
màng sau xynap
truyền từ …………(6)…………đến……….(7)………
chất trung gian hoá học
nhờcác
…..(8)……

Câu 2.

thụ quan gửi
Các thông tin kích thích từ các……..(1)…….
về trung ương thần kinh được mà hoá bằng…….(2)…….,
tần số xung
nơron
vị trí và số lượng……(3)……bị
hưng phấn và đã được
……………………..(4)
……………………..giải
mã mà nhận
trung ương thần kinh (não/
tuỷ sống)
biết, phân biệt được các thông tin đó.

Hãy chọn phương án câu trả lời đúng nhất
Câu 1. Xináp là
A. diện tiếp xúc giữa các tế bào thần kinh với nhau.
B. diện tiếp xúc giữa các tế bào thần kinh với các tế bào

vận động (tế bào cơ, tế bào tuyến…).
C. diện tiếp xúc giữa các tế bào thần kinh với nhau hay
với các tế bào khác (tế bào cơ, tế bào tuyến…).
D. diện tiếp xúc giữa các tế bào tế bào cơ, tế bào tuyến
với nhau.
Câu 2. Khi chất trung gian hoá học gắn vào các thụ thể nằm
trên màng sau xinap sẽ làm cho màng sau:
A. kênh K+ mở rộng.
B. thay đổi tính thấm dẫn đến sự mất phân cực ở màng sau.
C. kênh Na+ mở rộng.
D. không thay đổi tính thấm.

Câu 3. Cation làm thay đổi điện thế màng sau xinap là:
A. Mg ++
B. K+
C. Ca ++
D. Na+

Câu 4. Trong xinap hoá học, thụ thể tiếp nhận chất trung gian
hoá học nằm ở:
A. khe xinap.
B. màng sau xinap.
C. chuỳ xinap.
D. các bóng chứa chất trung gian hoá học.

Bài tập về nhà

1. Trả lời các câu hỏi trong SGK trang 115.

2. Đọc mục “Em có biết”,
3. Đọc trước bài 30.

thầnthầnkinhkinh – – thầnthầnkinhkinhxinapTuyếncơXinápXinápthầnkinhkinh–cơcơthầnXinápthần kinh – tuyếnI. Dẫn truyền xung thần kinh trong một cung phản xạ1. Khái niệm xináp – Xináp là diện tiếp xúc giữa tế bào thần kinh với tếbào thần kinh, giữa tế bào thần kinh với những tế bàokhác như tế bào cơ, tế bào tuyến. – Các loại xináp : Xináp hoá học ( phổ cập ở động vật hoang dã ), xináp điện. 2. Cấu tạo của xináp hoá họcTi thểChùyxinápKhe xinápSơ đồ cấu trúc xinap hóa họcTúi chứa chấttrung gian hóahọcMàng trướcxinápMàng sauxinápThụ quan tiếp nhậnchất trung gian hóahọc2. Cấu tạo của xináp hoá họcGồm : – Chuỳ xináp : Chứa ti thể, bóngchứa chất trung gian hoá học. Mỗi xináp chứa 1 loại chất trunggian. – Khe xináp : là khoảng chừng giữa màngtrước và màng sau xináp. Trongkhe xináp chứa dịch ngoại bào. – Màng sau xináp : Là thành phần của thân, màng củasợi nhánh hay sợi trục của TBTK ( hoàn toàn có thể là màng thụquan, màng tế bào cơ hay tế bào tuyến ), có những thụquan tiếp đón có cấu trúc đặc hiệu với chất trung gian. 3. Quá trình truyền tin qua xináp – Xung thần kinh Viral đến chuỳ xináp => kênh Ca + + mở => Ca + + vào chuỳ xináp. – Ca + + kích thích bọng chứa chất trung gian hoá họcvận chuyển đến màng trước xináp và vỡ ra, giảiphóng chất trung gian hoá học vào khe xináp. – Chất trung gian hoá học gắn vào thụ thể màng sauxináp làm kênh Na + ở màng sau mở => ion Na + từ khexináp ồ ạt qua kênh Na + vào trong tế bào ⇒ Xuất hiện điện thế hoạt động giải trí ở màng sau => Viral tiếp trên tế bào tiếp theoHình 5. Quá trình truyềntin qua xinápAxêtincôlinCa + + Diễn biến từnggiai đoạn ? Khi màng trước xináp vỡ ra giải phóng rất nhiềuchất trung gian hóa học thì tại sao chất trung gianhóa học không bị ứ đọng ở màng sau ? Axetincolin bị enzim axeticolinesteazaphân hủy thành axetat và colin, quay trởvề màng trước rồi vào chùy xinap và táitổng hợp thành axetincolin chứa trongtúi. Hình 6. Quá trình tổng hợp AxêtincôlinSự tái tổng hợp chất trung gian hóa họcVới hàng loạt xung thần kinh đi tới, vậy tại sao xináp hoàn toàn có thể cung ứng đầy đủSau khi điện thế hoạt động giải trí hình thành ở màng sauchất trunggianhóahọc ? và cáclan truyềnđi tiếp, chấttrunggian hóa họcsẽ được tái tạo. – Tốc độ dẫn truyền xung qua xynap chậm hơntrên sợi thần kinh. Vì : quy trình Viral này phải trải quanhiều quy trình tiến độ. – Xung TK chỉ truyền 1 chiều từ màng trướcra màng sau xinápVì : màng sau không có chất trung gian hoáhọc để đi về màng trước. Màng trước khôngcó thụ thể tiếp đón chất trung gian hoá học. Xung thần kinh được phân biệt như thế nàođể TW thần kinh nhận biết một cáchchính xác kích thích mạnh, yếu được gửi vềtừ những thụ quan khác nhau ? II. Mã thông tin thần kinhThông tin thần kinh chuyển về TWTK với tầnsố và cường độ khác nhau ( mã thông tin thầnkinh ). TWTK sẽ giải thuật để nhận ra thông tinmột cách đúng mực. 1. Đối với thông tin có tính định tính2. Đối với thông tin có tính định lượng1. Đối với thông tin có tính định tính – Được mã hóa bằng những nơron riêng không liên quan gì đến nhau. – Ví dụ : tin tức ánh sáng, âm thanh ( sgk ). 2. Đối với thông tin có tính định lượngMã hóa theo 2 cách + Cách : Phụ thuộc vào ngưỡng kích thích của cácnơron. + Cách 2 : Phụ thuộc vào tần số xung thần kinh. Ví dụ : Đối với âm có tần số cao, thấp khácnhau thì sẽ kích thích vào những tế bào thụ cảmthính giác khác nhau trong cùng 1 dãy và nhậnbiết được kích thích khác nhau. Hãy điền những từ hoặc cụm từ thích hợp vào những dấu ( … ) ở những câu sau đây : Câu 1. Nếu kích thích tại 1 điểm trên sợi trục của nơ ronthần kinh thì xung thần kinh được lan toả theo … hai ( 1 ) … chiều. chỉ .. dẫnTrong cung phản xạ, xung thần kinh … ( 2 ) một chiều nhất định từ cơ quan thụ cảmtruyền theo … ( 3 ) … cơ quan vấn đáp kích thíchđến … … … …. … ( 4 ) … … … … … … Vìsự xuất hiện của cácxynap Trong 1 xynap xung thần kinh chỉ được dẫn … ( 5 ) … màng trước xynapmàng sau xynaptruyền từ … … … … ( 6 ) … … … … đến … … …. ( 7 ) … … … chất trung gian hoá họcnhờcác ….. ( 8 ) …… Câu 2. thụ quan gửiCác thông tin kích thích từ những … … .. ( 1 ) … …. về TW thần kinh được mà hoá bằng … …. ( 2 ) … …., tần số xungnơronvị trí và số lượng … … ( 3 ) … … bịhưng phấn và đã được … … … … ………….. ( 4 ) …………………….. giảimã mà nhậntrung ương thần kinh ( não / tuỷ sống ) biết, phân biệt được những thông tin đó. Hãy chọn giải pháp câu vấn đáp đúng nhấtCâu 1. Xináp làA. diện tiếp xúc giữa những tế bào thần kinh với nhau. B. diện tiếp xúc giữa những tế bào thần kinh với những tế bàovận động ( tế bào cơ, tế bào tuyến … ). C. diện tiếp xúc giữa những tế bào thần kinh với nhau hayvới những tế bào khác ( tế bào cơ, tế bào tuyến … ). D. diện tiếp xúc giữa những tế bào tế bào cơ, tế bào tuyếnvới nhau. Câu 2. Khi chất trung gian hoá học gắn vào những thụ thể nằmtrên màng sau xinap sẽ làm cho màng sau : A. kênh K + lan rộng ra. B. đổi khác tính thấm dẫn đến sự mất phân cực ở màng sau. C. kênh Na + lan rộng ra. D. không đổi khác tính thấm. Câu 3. Cation làm biến hóa điện thế màng sau xinap là : A. Mg + + B. K + C. Ca + + D. Na + Câu 4. Trong xinap hoá học, thụ thể đảm nhiệm chất trung gianhoá học nằm ở : A. khe xinap. B. màng sau xinap. C. chuỳ xinap. D. những bóng chứa chất trung gian hoá học. Bài tập về nhà1. Trả lời những câu hỏi trong SGK trang 115.2. Đọc mục “ Em có biết ”, 3. Đọc trước bài 30 .

Source: https://dvn.com.vn
Category: Hỏi Đáp