Kinh nghiệm quản lý thuế tiêu thụ đặc biệt của một số nước

Thuế tiêu thụ đặc biệt

Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) là loại thuế được áp dụng hầu hết các quốc gia trên thế giới với các tên gọi khác nhau như: Thuỵ Điển là “thuế đặc biệt”, Pháp là “thuế tiêu dùng đặc biệt”, Trung Quốc là “thuế tiêu thụ”… Loại thuế này đánh vào một số hàng hoá, dịch vụ nhằm điều tiết sản xuất và tiêu dùng của mỗi quốc gia.

Tuỳ vào điều kiện kèm theo của mỗi nước mà hạng mục những hàng hoá, dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt cũng khác nhau. Danh mục này phụ thuộc vào lớn vào chủ trương, chủ trương của Nhà nước về hướng dẫn sản xuất tiêu dùng, cũng như điều tiết thu nhập của xã hội .
Ví dụ : Tại Xứ sở nụ cười Thái Lan, những loại sản phẩm & hàng hóa bị đánh thuế TTĐB như : Dầu mỏ và những mẫu sản phẩm dầu mỏ, một số ít đồ uống, một số ít loại mẫu sản phẩm điện tử, mẫu sản phẩm pin, thủy tinh và pha lê, mô tô, xe quản lý và vận hành trên mặt nước, nước hoa và mỹ phẩm, đá granit và marble, mẫu sản phẩm làm nguy cơ tiềm ẩn đến bầu khí quyển, rượu, thuốc lá, bài lá .
Tại Vương quốc Anh, thuế TTĐB được đánh vào rượu bia, thức uống có cồn, mẫu sản phẩm thuốc lá, dầu hydrocarbon, những loại sản phẩm gây biến hóa khí hậu, nguyên vật liệu sinh học. Tại Nước Hàn và Nhật Bản, loại thuế này được đánh theo đối tượng người tiêu dùng chịu thuế riêng không liên quan gì đến nhau như : Thuế đồ uống có cồn, thuế thuốc lá, thuế xe hơi, thuế xăng, thuế đồ uống có đường …
So với những vương quốc trên quốc tế, Nước Ta có sự độc lạ về phương pháp đánh thuế, hạng mục hàng hoá, dịch vụ chịu thuế, cũng như phương pháp quản trị nguồn thu thuế TTĐB một cách ngặt nghèo hài hòa và hợp lý. Cụ thể :

Về danh mục hàng hoá dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt

Về cơ bản, đối tượng người dùng chịu thuế TTĐB đa phần là những loại sản phẩm có hại đến sức khỏe thể chất hoặc có đặc thù hạng sang, xa xỉ cần hạn chế tiêu dùng. Tuy nhiên, theo nhận định và đánh giá của những chuyên viên, cũng như so sánh với những vương quốc khác thì hạng mục đánh thuế TTĐB ở nước ta vẫn còn ít. Một số mẫu sản phẩm có ảnh hưởng tác động xấu đi đến sức khoẻ, môi trường tự nhiên thậm chí còn xa xỉ nhưng Nhà nước vẫn không đưa vào hạng mục đánh thuế TTĐB .
Tại Nước Ta, theo Luật Thuế TTĐB, hạng mục hàng hoá dịch vụ chịu thuế gồm có 10 nhóm hàng hoá và 6 nhóm dịch vụ ( Bảng 1 ) .

Hiện tại, hạng mục những loại sản phẩm chịu thuế TTĐB ở những vương quốc trên quốc tế rộng hơn nhiều so với loại sản phẩm dịch vụ chịu thuế ở Nước Ta. Điển hình như : Danh mục chịu thuế TTĐB của xứ sở của những nụ cười thân thiện có 20 nhóm sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ ; Malaysia thu 17 loại sản phẩm & hàng hóa ; Hungary có 22 loại sản phẩm & hàng hóa ; Thụy Điển 19 nhóm sản phẩm & hàng hóa. Cụ thể, những mẫu sản phẩm dịch vụ đánh thuế TTĐB ở những nước được vận dụng như sau :
Hàng hoá là nước giải khát có ga và nước ngọt khác. Thuế đánh vào đồ uống có đường được vận dụng ở khá nhiều vương quốc như : Các nước ở châu Âu, Nam Mỹ, Bắc Mỹ, châu Á. Việc đánh thuế đặt trong toàn cảnh những loại đồ uống chứa đường có tai hại đến sức khỏe thể chất của con người .
Theo thống kê, trên quốc tế đã có gần 40 vương quốc đã đánh thuế so với mẫu sản phẩm nước ngọt. Nguyên tắc đánh thuế dựa trên hàm lượng đường trong loại sản phẩm đồ uống nước ngọt .
Điển hình như : Pháp thu thuế TTĐB so với nước giải khát không cồn ( trừ sirô, nước ép trái cây, nước ép rau, nước trái cây ) với mức thuế tuyệt đối 0,72 Euro / lít ; Hungary đã vận dụng thuế so với hàng loạt thực phẩm và đồ uống từ năm 2011, gồm có 0,22 Euro / lít cho đồ uống có hàm lượng đường trên 0,5 % và nhà nước cam kết dùng tiền thuế thu được tái đầu tư vào bảo vệ sức khỏe thể chất ;
Argentina thu thuế TTĐB so với nước ngọt có ga với mức thuế suất 8,7 % ; Mỹ có 23 bang thu thuế TTĐB so với nước ngọt có ga và nước ngọt khác với mức thuế suất từ 1 % – 8 % ; Đất nước xinh đẹp Thái Lan lao lý nước ngọt có ga không cồn chịu mức thuế suất 25 % hoặc 0,024 USD / chai 440 cc …
Nhóm loại sản phẩm xa xỉ như đồng hồ đeo tay hạng sang, mỹ phẩm, đồ trang sức đẹp, máy ảnh sang trọng và quý phái, da lông thú là nhóm hàng hoá mà Nước Ta chưa đánh thuế TTĐB. Hiện tại, Trung Quốc đánh thuế đồng hồ đeo tay đeo tay hạng sang với mức thuế suất 20 %, mỹ phẩm chịu mức thuế suất 30 %, đồ trang sức đẹp từ 5 % – 10 %
Nhóm mẫu sản phẩm điện lạnh, điện máy với mức tiêu thụ nguồn năng lượng lớn .
Trong hạng mục nhóm 10 hàng hoá chịu thuế TTĐB của Nước Ta thì chỉ có một mẫu sản phẩm về điện máy chịu thuế TTĐB đó là điều hoà nhiệt độ hiệu suất từ 90.000 BTU trở xuống. Tuy nhiên, ở những vương quốc thì đánh thuế nhiều loại sản phẩm điện. Nhật Bản đánh thuế TTĐB vào rất nhiều mẫu sản phẩm điện với mục tiêu tạo nguồn thu tăng trưởng tài nguyên nguồn năng lượng vương quốc .
Thương Mại Dịch Vụ đua ngựa, đua xe đạp điện : Hiện tại, Nước Hàn đã đưa dịch vụ đua ngựa, đua xe đạp điện vào hạng mục chịu thuế TTĐB. Đây là một dịch vụ xa xỉ so với đại đa số người dân nên việc đưa nhóm dịch vụ này vào đối tượng người tiêu dùng chịu thuế là hài hòa và hợp lý .
Thuế dầu khí và than đá : Trong những đối tượng người tiêu dùng chịu thuế TTĐB của Nhật Bản, ngoài những đối tượng người tiêu dùng chịu thuế TTĐB thường thì thì còn có nhóm đối tượng người tiêu dùng chịu thuế dầu khí và than đá. Nhật Bản cho rằng, dầu khí và than đá là nhóm đối tượng người dùng có ảnh hưởng tác động xấu đi đến thiên nhiên và môi trường, do đó thiết yếu phải đánh thuế TTĐB để hạn chế tiêu dùng .

Về phương thức đánh thuế tiêu thụ đặc biệt

Có ba giải pháp tính thuế TTĐB được vận dụng lúc bấy giờ đó là thuế tuyệt đối, thuế tương đối và thuế hỗn hợp. Ở Nước Ta, hiện đang vận dụng chiêu thức tính thuế tương đối ( theo tỷ suất % trên giá tính thuế ). Theo chiêu thức này thì số thuế thu được sẽ phụ thuộc vào vào giá bán ra của hàng hoá dịch vụ .

Ở các nước như: Hàn Quốc, Singapore và Philippines, Trung Quốc… Nhà nước đánh thuế theo cả phương thức tuyệt đối và phương thức tương đối tuỳ vào từng hàng hoá dịch vụ, thậm chí áp dụng cả phương thức hỗn hợp trên cùng 1 loại hàng hoá dịch vụ

Về thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt

Giống như những vương quốc khác, lúc bấy giờ, nước ta đánh thuế TTĐB với mức thuế suất cao hơn nhiều sắc thuế như : Thuế giá trị ngày càng tăng, thuế nhập khẩu, thuế thu nhập doanh nghiệp … Tuy nhiên, nếu so sánh giữa mức thuế suất ở nước ta và những nước trên quốc tế thì vẫn còn thấp .
Ví dụ như : Đối với loại sản phẩm thuốc lá, một trong những loại sản phẩm gây hại cho sức khoẻ người sử dụng thì Nước Ta đang đánh thuế với mức thuế suất 75 %. Tuy nhiên, những nước như Myanmar vận dụng mức tương đối với mức thuế suất 100 %, Vương Quốc của nụ cười vận dụng giải pháp hỗn hợp với mức 87 % cộng với 0,03 USD / gram .

Về phương thức quản lý thuế

Thuế TTĐB là thuế tiêu dùng một quy trình tiến độ, chỉ đánh vào quá trình nhập khẩu tiêu thụ hoặc sản xuất tiêu thụ mà không đánh trên toàn bộ những quá trình như thuế giá trị ngày càng tăng nên lúc bấy giờ Nước Ta còn thất thoát nhiều về khoản thu về thuế này, có rất nhiều tổ chức triển khai cá thể nhập khẩu lậu, không kê khai khá đầy đủ về số lượng loại sản phẩm bán ra so với những doanh nghiệp sản xuất bán ra trong nước .

Giải pháp hoàn thiện chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt

Thứ nhất, về hạng mục hàng hoá dịch vụ chịu thuế. Như tác giả đã đánh giá và nhận định, hạng mục chịu thuế TTĐB ở nước ta ít hơn so với những vương quốc khác. Tuy nhiên, không vì trong thực tiễn này mà tất cả chúng ta đưa tổng thể những loại sản phẩm chịu thuế ở những vương quốc khác vào hạng mục hàng hoá, dịch vụ chịu thuế, mà phải xem xét điều kiện kèm theo kinh tế tài chính, xã hội, văn hoá ở nước ta có tương thích hay không .
Trước đây, có nhiều yêu cầu đánh thuế với những mẫu sản phẩm như trà, cafe, nước hoa, mỹ phẩm, điện thoại thông minh … nhưng đây là những mẫu sản phẩm thiết yếu so với người tiêu dùng Nước Ta nên không tương thích khi đánh thuế TTĐB .
Các loại sản phẩm như nước giải khát những gas, cồn hiện tại chưa chịu thuế TTĐB, đây là nhóm mẫu sản phẩm đang được người dân sử dụng với mức độ ngày càng tăng nhưng lại có tác động ảnh hưởng xấu đi đến sức khoẻ người tiêu dùng nên cần sớm đưa vào hạng mục hàng hoá chịu thuế .
Thứ hai, về phương pháp đánh thuế TTĐB. Với phương pháp đánh thuế tương đối trọn vẹn như hiện tại Nước Ta đang vận dụng thì chưa thực sự tương thích. Đặc biệt, những loại sản phẩm như rượu, bia, thuốc lá có giá thành không cao nhưng lại có ảnh hưởng tác động lớn đến sức khoẻ hội đồng thì việc vận dụng thuế theo tỷ suất Phần Trăm trên giá bán sẽ không ship hàng tốt cho tiềm năng điều tiết, khuynh hướng tiêu dùng .
Nhà nước nên xem xét và vận dụng sớm về giải pháp tính thuế tuyệt đối cho loại sản phẩm rượu, bia, thuốc lá. Phương pháp này sẽ giúp nhà nước quản trị thuận tiện hơn về số thuế thu cho ngân sách nhà nước vì chỉ quản trị về mặt số lượng thay vì phải trấn áp về cả mặt số lương và giá cả như chiêu thức tương đối hiện tại .
Tuy nhiên, nếu phát hành một mức thuế cố định và thắt chặt sẽ khó khăn vất vả khi thuyết phục người dân về tính khoa học của mức thuế đó, do đó hoàn toàn có thể dung hòa hai giải pháp trên, một số ít vương quốc đã lựa chọn việc tính thuế theo cả hai giải pháp, như Thailand vận dụng chiêu thức hỗn hợp với mức 87 % + 0,03 USD / gram, Trung Quốc áp mức thuế suất là 45 % cộng với 0,003 nhân dân tệ cho mỗi điếu .
Thứ ba, về thuế suất thuế TTĐB. Tăng hay giảm mức thuế TTĐB trong quá trình lúc bấy giờ phải xem xét kỹ về tác động ảnh hưởng đến giá tiêu dùng, tác động ảnh hưởng đến người sử dụng, ảnh hưởng tác động đến nhà đầu tư và thậm chí còn là thời cơ việc làm của người lao động .
Tuy nhiên, so với những mẫu sản phẩm có ảnh hưởng tác động xấu đến sức khoẻ của người dân như rượu, bia, thuốc lá thì nên xem xét tăng mức thuế TTĐB để hạn chế tiêu dùng, bảo vệ sức khoẻ hội đồng, giảm thiểu ngân sách điều trị bệnh tật cũng nhưng cải tổ hiệu suất lao động .
Thứ tư, về phương pháp quản trị thuế. Các cơ quan chức năng cần nâng cao ý thức pháp lý cho người dân bằng cách tuyên truyền, giáo dục một cách sâu rộng tới mọi những tầng lớp nhân dân trải qua những phương tiện thông tin đại chúng .
Bên cạnh đó, cần hoàn thành xong và phát hành những văn bản pháp quy tương thích. Rà soát và quản trị ngặt nghèo những đơn vị chức năng nhập khẩu, sản xuất những loại sản phẩm chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, tránh trường hợp những đơn vị chức năng sản xuất, nhập khẩu trốn thuế .
Ngoài ra, muốn thực thi được pháp lý thuế TTĐB thì rất cần có sự gương mẫu thao tác theo pháp lý cuả đội ngũ cán bộ quản trị thuế .

Tài liệu tham khảo:

1. Quốc hội ( năm nay ), Luật Thuế Tiêu thụ đặc biệt ;

2. Học viện Tài chính (2019), Giáo trình Thuế, NXB Tài chính;

3. Trần Vũ Hải ( 2019 ), Thuế tiêu thụ đặc biệt so với đồ uống – Thực tế vận dụng và yêu cầu hoàn thiện-Tạp chí Nghiên cứu Lập pháp số 6 ( 382 ), tháng 3/2019 ;
4. Trần Thu Huyền ( 2019 ), Tác động từ chủ trương thuế tiêu thụ đặc biệt so với thị trường xe hơi Nước Ta – Tạp chí Tài chính kỳ 2 tháng 6/2019 .

(*) Bài đăng trên Tạp chí Tài chính kỳ 2 tháng 5/2021

Source: https://dvn.com.vn
Category: Tiêu Dùng