Bếp lửa – Tác giả tác phẩm – Ngữ văn lớp 9
Các nội dung được Giáo viên nhiều năm kinh nghiệm tay nghề biên soạn chi tiết cụ thể giúp học viên thuận tiện hệ thống hóa kiến thức và kỹ năng từ đó thuận tiện nắm vững được nội dung tác phẩm Bếp lửa Ngữ văn lớp 9 .
Mời quí bạn đọc tải xuống để xem rất đầy đủ tài liệu tác phẩm Bếp lửa Ngữ văn lớp 9 :
BẾP LỬA
Bài giảng: Bếp lửa
( Bằng Việt )
A. Nội dung tác phẩm
Qua hồi tưởng và suy ngẫm của người cháu đã trưởng thành, bài thơ “ Bếp lửa ” gợi lại những kỉ niệm đầy xúc động về người bà và tình bà cháu, đồng thời biểu lộ lòng kính yêu trân trọng và biết ơn của người cháu so với bà và cũng là so với mái ấm gia đình, quê nhà, quốc gia .
B. Đôi nét về tác phẩm
1. Tác giả
– Bằng Việt sinh năm 1941 .
– Thuộc lớp nhà thơ trẻ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ .
– Thơ Bằng Việt trong trẻo, mềm mại và mượt mà, tràn trề xúc cảm, đề tài thơ thường đi vào khai thác những kỉ niệm, những kí ức thời thơ ấu và gợi những tham vọng tuổi trẻ .
2. Tác phẩm
a, Hoàn cảnh sáng tác
– Sáng tác năm 1963, khi nhà thơ đang là sinh viên theo học ngành Luật tại nước Nga .
– In trong tập “ Hương cây – bếp lửa ” – tập thơ đầu tay của Bằng Việt in chung với Lưu Quang Vũ .
b, Bố cục
– Phần 1 ( khổ thơ đầu ) : Hình ảnh bếp lửa gợi nỗi nhớ về bà của người cháu .
– Phần 2 ( bốn khổ thơ tiếp ) : Những kí ức tuổi thơ khi còn sống cùng bà, gắn liền với bếp lửa .
– Phần 3 ( khổ thơ thứ 6 ) : Suy ngẫm của người cháu về cuộc sống bà .
– Phần 4 ( khổ cuối ) : Tình cảm của cháu dành cho bà, dù đã khôn lớn .
c, Ý nghĩa nhan đề
– Bếp lửa là hình ảnh quen thuộc, thân mật so với con người Nước Ta. Nó là kỉ niệm ấu thơ giữa tác giả và người bà. Bếp lửa cũng là hình ảnh hình tượng cho sự chăm nom, yêu thương mà người bà dành cho cháu. Bếp lửa còn là hình tượng của mái ấm gia đình, quê nhà, quốc gia, cội nguồn … có ý nghĩa thiêng liêng nâng bước người cháu trên suốt hành trình dài dài rộng của cuộc sống .
d, Giá trị nội dung
– Từ những suy ngẫm của người cháu, bài thơ biểu lộ một triết lí thâm thúy : Những gì thân thương nhất của tuổi thơ mỗi người đều có sức tỏa sáng, nâng bước con người trong suốt hành trình dài dài rộng của cuộc sống. Tình yêu quốc gia bắt nguồn từ lòng yêu quý ông bà, cha mẹ, từ những gì thân mật và bình dị nhất .
e, Giá trị nghệ thuật
– Kết hợp thuần thục giữa biểu cảm với miêu tả, tự sự và phản hồi .
– Sáng tạo hình ảnh bếp lửa gắn liền với hình ảnh người bà, làm điểm tựa khơi gợi mọi kỉ niệm, xúc cảm và tâm lý về bà và tình bà cháu .
C. Đọc hiểu văn bản
1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng, cảm xúc về bà (khổ thơ đầu)
– Điệp ngữ : “ một bếp lửa ” được nhắc lại hai lần → chứng minh và khẳng định hình ảnh “ bếp lửa ” như một dấu ấn không khi nào phai mờ trong tâm tưởng của nhà thơ .
– Từ láy “ chờn vờn ” → Bếp lửa thực được cảm nhận bằng thị giác lúc vươn cao lúc lại xuống thấp .
– Từ ” ấp iu ” : ấp lửa, chắt chiu, nâng niu .
→ Gợi bàn tay khôn khéo và sự nâng niu, kiên trì của người nhóm lửa. Trong kí ức của cháu, hình ảnh bếp lửa vừa thân thiện quen thuộc vừa sôi động, lộng lẫy .
– “ Cháu thương bà biết mấy nắng mưa ” :
+ Cách bộc lộc cảm hứng trực tiếp → tình thương bà mãnh liệt của người cháu .
+ Hình ảnh ấn dụ : “ biết mấy nắng mưa ” → những khó khăn vất vả, hi sinh mà bà đã trải qua .
→ Ba câu thơ mở màn đã diễn đạt xúc cảm đang dâng lên cùng với những kí ức, hồi tưởng của tác giả về bếp lửa, về bà, là sự khái quát tình cảm của người cháu với cuộc sống lam lũ của người bà .
2. Những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà (4 khổ tiếp)
a, Tuổi thơ nhiều gian khổ, nhọc nhằn
– Hình ảnh “ bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy ” → tái hiện lại hình ảnh xóm làng xơ xác, tiêu điều cùng những con người tiều tụy, vật lộn mưu sinh .
– Thành ngữ : “ đói mòn đói mỏi ” → gợi những nỗi ám ảnh, xót xa về nạn đói kinh khủng năm 1945
– “ quen mùi khói ”, “ khói hun nhèm mắt cháu ” → Khói bếp trở thành ấn tượng sâu đậm nhất trong tâm hồn cháu .
– Chi tiết “ sống mũi còn cay ” :
+ Tả thực đời sống tuổi thơ gian nan .
+ Tượng trưng cho sự xúc động mãnh liệt khi nhớ về quá khứ .
→ Cái cay vì khói bếp của cậu bé bốn tuổi và cái cay bởi xúc động của người cháu đã trưởng thành khi nhớ về bà. Những kỉ niệm thời xưa ấy giờ đây như vẫn còn tươi mới, vẹn nguyên trong lòng cháu. Quá khứ và hiện tại đồng hiện trên những dòng thơ .
b, Tuổi thơ gắn với những gian khổ chung của thời kì kháng chiến chống Pháp.
– Nhớ âm thanh của tiếng tu hú :
+ Âm thanh quen thuộc của chốn đồng quê mỗi độ hè về cứ vang vọng, cuộn xoáy trong lòng người con xa xứ .
+ 4 lần tiếng tu hú vang lên : khi thảng thốt, khắc khoải, có lúc lại mơ hồ vẳng lại từ những cánh đồng xa : Tu hú kêu trên những cánh đồng xa ; khi thì rộn về thân mật thiết tha : Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế ; rồi có lúc lại gióng giả, kêu hoài → gợi nhớ, gợi thương về tuổi thơ, về người bà .
+ Điệp ngữ và câu hỏi tu từ : Tu hú ơi … đồng xa → gợi khoảng trống bát ngát, buồn vắng đến hờ hững ; gợi cung bậc khác nhau của âm thanh → miêu tả tâm trạng của người cháu mỗi lúc càng trở nên can đảm và mạnh mẽ, da diết và khắc khoải .
– Nhớ tuổi thơ được sống trong sự nuôi nấng, đùm bọc toàn vẹn của bà :
+ Bố đi công tác làm việc xa cháu ở với bà → thực trạng nổi bật của nhiều mái ấm gia đình Nước Ta trong kháng chiến .
+ Các từ bà dạy, bà chăm, bà bảo → diễn đạt sự chăm chút của bà so với cháu
+ Từ bà và cháu được điệp lại 4 lần → tình bà cháu quấn quýt yêu thương .
→ Bà vừa là cha, vừa là mẹ, vừa là chỗ dựa vững chãi về cả vật chất lẫn niềm tin, là cội nguồn yêu thương của cháu. Bà không chỉ chăm sóc cho cháu từng chút một mà còn là người thầy tiên phong dạy cho cháu bao điều về đời sống, những bài học kinh nghiệm của bà trở thành hành trang cháu mang theo trong suốt quãng đời còn lại .
c, Một kỉ niệm cháu vẫn nhớ ngọn ngành
+ Thành ngữ “ cháy tàn cháy rụi ” → hình ảnh làng quê hoang tàn trong khói lửa của cuộc chiến tranh .
+ Sự nuôi nấng, đùm bọc của xóm làng so với hai bà cháu .
+ Cụm từ “ vẫn vững lòng ” và những lời dặn dò của bà : Cứ bảo rằng nhà vẫn được bình yên → đức hi sinh, sự nhẫn nại, can đảm và mạnh mẽ, kiên cường của bà .
→ Bà không chỉ là chỗ dựa cho đứa cháu thơ, là điểm tựa cho những con đang chiến đấu mà còn là hậu phương vững chãi cho cả tiền tuyến, góp thêm phần không nhỏ vào cuộc kháng chiến chung của dân tộc bản địa. Tình cảm bà cháu hòa quyện trong tình yêu quê nhà, Tổ quốc .
3. Những suy ngẫm về bà và hình ảnh bếp lửa (khổ 5, 6)
– Hình ảnh ngọn lửa → ý nghĩa ẩn dụ, tượng trưng cho ánh sáng và hơi ấm, sự sống .
– Điệp từ “ một ngọn lửa ” nhấn mạnh vấn đề và làm điển hình nổi bật tình yêu thương ấm cúng bà dành cho cháu → Bà là người nhóm lửa, truyền lửa, giữ lửa : sự sống, niềm tin cho những thế hệ tiếp nối đuôi nhau .
– Cụm từ chỉ thời hạn dài, đằng đẵng : đời bà, mấy chục năm rồi
– Từ láy : lận đận + hòn đảo ngữ
– Hình ảnh ẩn dụ “ biết mấy nắng mưa ”
→ cuộc sống gian truân, khó khăn vất vả và sự tần tảo, đức hi sinh, chịu thương, chịu khó của bà → Hình ảnh của người phụ nữ Nước Ta giàu đức hi sinh .
– Điệp từ “ nhóm ” :
+ Từ “ nhóm ” ( nhóm bếp lửa ) → mang nghĩa gốc : chỉ hoạt động giải trí làm cho lửa bén và cháy lên .
+ Từ “ nhóm ” ( nhóm nồi xôi, nhóm niềm yêu thương, nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ ) → nghĩa chuyển theo phương pháp ẩn dụ → khơi dậy và sáng lên niềm yêu thương, những kí ức đẹp, có giá trị trong cuộc sống con người .
– Điệp từ “ nhóm ” → nhấn mạnh vấn đề và khẳng định chắc chắn giá trị lớn lao của những việc bà đã làm : nhóm bếp lửa → khơi dậy tình yêu thương, sự sống, niềm tin và nghị lực .
→ Bà không chỉ nhóm bếp lửa – việc làm khởi đầu của một ngày mà còn làm việc làm khởi đầu cho một đời, một tâm hồn – nhóm lên những yêu thương, tâm lý tiên phong về cuộc sống, về con người trong tâm hồn đứa cháu. Người bà cũng là người nhóm lửa, giữ lửa, và truyền lửa cho những thế hệ – ngọn lửa của sự sống, niềm yêu thương, tin cậy .
+ Ôi kì khôi và thiêng liêng bếp lửa !
+ Câu cảm thán và cấu trúc hòn đảo → quá bất ngờ, ngỡ ngàng như tò mò ra một chân lí, một điều lạ mắt giữa cuộc sống bình dị .
+ Bếp lửa ấy luôn hiện hữu cùng bà – với vẻ đẹp tần tảo, nhẫn nại và đầy yêu thương → nhớ về bếp lửa, nhớ về bà, nhớ về cội nguồn → Cháu hiểu được linh hồn của một dân tộc bản địa khó khăn vất vả, gian lao mà tình nghĩa .
4. Tình cảm của cháu dành cho bà, dù đã khôn lớn (khổ cuối)
– Khổ thơ cuối là lời tự bạch của người cháu khi đã trưởng thành
– “ Giờ cháu đã đi xa ” + dấu chấm giữa dòng thơ → khoảng cách về khoảng trống thời hạn .
– Điệp ngữ “ có ” + giải pháp hoán dụ “ khói trăm tàu ”, “ lửa trăm nhà ”, “ niềm vui trăm ngả ”
→ đời sống đủ đầy, tân tiến .
– Câu hỏi tu từ bộc lộ nỗi nhớ khôn nguôi với niềm hy vọng thiết tha, đau đáu về bà – bếp lửa – quê nhà – quốc gia .
→ Khẳng định nỗi nhớ bà – nhớ về nguồn cội. Bà và quê nhà yêu dấu là điểm tựa, là chỗ dựa ý thức vững chãi cho cháu trên mỗi bước đường đời. Đó là đạo lí thủy chung cao đẹp của con người Nước Ta được nuỗi dưỡng trong mỗi tân hồn từ thuở ấu thơ và trở nên bất diệt .
D. Sơ đồ tư duy
Xem thêm: Top 10 Kệ Để Đồ Nhà Bếp
Mục Lục
Sơ đồ tư duy Phân tích bài thơ Bếp lửa
Dàn ý chi tiết Phân tích bài thơ Bếp lửa
1. Mở bài:Giới thiệu về tác giả, tác phẩm:
– Bằng Việt thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong trào lưu kháng chiến chống Mỹ. Thơ ông trong trẻo, quyến rũ, khai thác những kỉ niệm đẹp và tham vọng tuổi trẻ
– Bài thơ “ Bếp lửa ” được sáng tác năm 1963 khi tác giả là du học sinh Liên Xô
– Chủ đề bài thơ gợi lại những kỉ niệm về người bà và tình bà cháu thâm thúy, thấm thía
2. Thân bài:
* Những kỉ niệm tuổi thơ và tình bà cháu
– Dòng hồi tưởng về bà bắt nguồn từ hình ảnh bếp lửa
+ Bếp lửa “ chờn vờn sương sớm ” – bếp lửa thực
+ Bếp lửa “ ấp iu nồng đượm ” miêu tả sự dịu dàng êm ả, ấm áo, kiên trì của người nhóm lửa
+ Biện pháp điệp từ ( điệp từ “ bếp lửa ” ) gợi lên hình ảnh sôi động lộng lẫy nhưng rất là quen thuộc thân thiện với người cháu
– Hình ảnh bếp lửa làm trỗi dậy dòng kí ức về bà và tuổi thơ
– Kỉ niệm về tuổi thơ nhiều gian nan, thiếu thốn
“ Đói mòn đói mỏi ” người cháu thấy ám ảnh bởi nạn đói và quá khứ đau thương của dân tộc bản địa
+ Ấn tượng về khói bếp hun nhèm mắt cháu để khi nghĩ lại “ sống mũi còn cay ”
+ Dòng hồi tưởng, kỉ niệm gắn với âm thanh tiếng tu hú của chốn đồng nội : tiếng tu hú được nhắc tới 5 lần trong bài khi thảng thốt, lúc khắc khoải, mơ hồ tổng thể để gợi lên khoảng trống bát ngát, bát ngát, buồn vắng đến lãnh đạm
+ Tâm trạng của cháu do đó cũng tha thiết, mãnh liệt hơn bởi sự đùm bọc, che chở của bà
– Tuổi thơ khó khăn vất vả gian nan nhưng cháu được mà yêu thương, che chở
” bà dạy ”, bà chăm ” bộc lộ sâu đậm tấm lòng nhân hậu, tình yêu thương vô bờ và sự chăm chút của bà so với cháu
+ Ngay cả trong gian khó, nguy hiểm của cuộc chiến tranh bà vẫn vững vàng – phẩm chất cao quý của những người mẹ Nước Ta anh hùng ( Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh )
+ Qua dòng hồi tưởng về bà, những dòng xúc cảm của nhân vật trữ tình chính là sự phối hợp, xen kẽ thuần thục giữa những yếu tố miêu tả, biểu cảm, tự sự, nỗi nhớ của người cháu bộc lộ tình yêu thương vô hạn so với bà
* Những suy ngẫm chiêm nghiệm về cuộc đời của bà cũng như hình tượng bếp lửa
– Suy ngẫm về cuộc sống bà
– Từ những kỉ niệm, hình ảnh bếp lửa luôn gắn với hình ảnh người bà
+ Hình ảnh bếp lửa kết tinh trong hình ảnh ngọn lửa : ngọn lửa của tình yêu thương, sự quyết tử luôn ủ sẵn trong lòng bà để làm sáng lên kỳ vọng, ý chí
Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng
+ Điệp ngữ “ một ngọn lửa ” nhấn mạnh vấn đề tình yêu thương ấm cúng bà dành cho cháu, người bà nhen nhóm những điều thiện lương tốt đẹp so với cháu
Hình ảnh người bà trong lòng cháu là người thắp lửa, giữ lửa và truyền lửa, truyền niềm tin, sức sống tới thế hệ tương lai
– Sự tần tảo, hi sinh của bà bộc lộ : “ Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa ” : sự chiêm nghiệm của cháu về cuộc sống bà
+ Cuộc đời bà đầy những khó khăn, khó khăn vất vả, lận đận trải qua nắng mưa tưởng như không khi nào dứt
+ Điệp từ “ nhóm ” lặp lại bốn lần : người bà đã nhóm lên, khơi dậy những yêu thương, ký ức và giá trị sống tốt đẹp trong lòng người cháu
– Hình ảnh bếp lửa kết tinh thành hình ảnh ngọn lửa chất chứa niềm tin, kỳ vọng của bà
+ Người cháu như phát hiện ra điều kỳ diệu giữa đời sống đời thường “ Ôi kì quặc và thiêng liêng – bếp lửa ” : người cháu thấm nhuần được tình yêu thương và đức hi sinh của bà
* Nỗi nhớ khắc khoải, khôn nguôi về người bà
– Lời tự bạch của đứa cháu khi trưởng thành, xa quê nhà : người cháu vẫn cảm thấy ấm cúng bởi tình yêu thương vô bờ của bà
– Kết thúc bài thơ tác giả tự vấn “ Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa ? ” : niềm tin dai dẳng, nỗi nhớ luôn thường trực trong lòng người cháu
3. Kết bài:
– Tác giả rất thành công xuất sắc trong việc phát minh sáng tạo ra hình tượng mang ý nghĩa thực, mang ý nghĩa hình tượng : bếp lửa
– Kết hợp miêu tả, biểu cảm, tự sự tương thích với dòng hồi tưởng và tình cảm của cháu
– Bài thơ chứa đựng triết lý, ý nghĩa thầm kín: những điều thân thiết của tuổi thơ của mỗi người đều có sức tỏa sáng, nâng đỡ con người trên hành trình cuộc đời, tình yêu thương và lòng biết ơn chính là biểu hiện cụ thể của tình yêu thương, quê hương
Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Bếp lửa – mẫu 1
Mỗi tất cả chúng ta ai mà chẳng có quê nhà, ai mà chẳng có một thời đong đầy kỉ niệm để nhớ, để thương, để là động lực không ngừng phấn đấu. Nhà thơ Bằng Việt trong những năm tháng học tập xa nhà vẫn da diết nhớ quê nhà, với khói bếp lửa cay nồng hun nhoè mắt, cùng người bà tần tảo sớm hôm nuôi dạy cháu. Tất cả những kí ức xinh xắn của tuổi thơ đó đã được tác giả dồn nén trong từng câu chữ qua bài thơ Bếp lửa. Bếp lửa là bài thơ được in trong tập thơ Hương cây, bếp lửa, in chung cùng nhà thơ Lưu Quang Vũ. Có thể nói Bếp lửa là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Bằng Việt. Ông sáng tác bài thơ này vào năm 1963, khi đang học tập tại Liên Xô. Mở đầu bài thơ là hình ảnh ngọn lửa bập bùng cháy, ngọn lửa thực mà cũng chất chứa biết bao ý nghĩa
Một khung cảnh đơn sơ mà rất là quen thuộc hiện lên trước mắt người đọc. Ngọn lửa cháy bập bùng kia gợi nhắc biết bao nhớ thương, lòng biết ơn của người cháu xa xứ so với bà. Hai từ “ ấp iu ” gợi lên hình ảnh đôi bàn tay tảo tần của bà ngày ngày nhen nhóm ngọn lửa, thức khuya dậy sớm chăm cho cháu từng miếng ăn giấc ngủ. Và để từ đó trong cháu vỡ òa xúc cảm yêu dấu bà vô tận :
“ Cháu thương bà biết mấy nắng mưa ” .
Để rồi sau đó, biết bao kỉ niệm ùa về trong lòng nhà thơ, đó là những kỉ niệm mà tác giả chẳng thể quên. Về một nạn đói kinh khủng đã cướp đi sinh mạng biết bao dân cư Nước Ta :
“ Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay ”
Khi mà hàng loạt người chết đói, thì bà vẫn kiên cường, tần tảo sớm hôm, cho cháu củ khoai, mót từng củ sắn, dành trọn miếng ăn cho đứa cháu vượt qua cơn đói cồn cào. Nỗi ám ảnh đó vẫn lần sâu trong tâm chí tác giả, cái đói ghê rợn ấy, mà giờ chỉ cần nghĩ lại sống mũi cháu đã cay. Cái cay ấy không chỉ là mùi khói, mà cái cay ấy còn là những giọt nước mắt thương xót cho những nỗi cơ cực, khó khăn vất vả mà bà phải trải qua, là giọt nước mắt tri ân với tấm lòng bà dành cho cháu. Chỉ cần có bà thì mọi giông bão ngoài kia bà cũng chở che để vượt qua, bảo vệ cho cháu. Tám năm xa cha mẹ, Bằng Việt sống cùng bà, cũng là tám năm bà bên cháu bảo ban, nuôi dạy cháu nên người :
“ Mẹ cùng cha công tác làm việc bận không về ,
…
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa ? ”
Câu thơ mà thực như là lời kể lời giãi bày của tác giả, nhưng cũng chỉ cần có vậy thôi đã nói lên tấm lòng, sự tận tụy của bà so với cháu. Bà đã trở thành người cha, người mẹ dạy cháu khôn lớn, nên người. Cấu trúc “ ba-cháu ” cho thấy sự gắn bó khăng khít giữa. Nếu không có bà ở bên có lẽ rằng cũng sẽ không có cháu thành công xuất sắc, nên người của thời gian hiện tại. Tác giả đã dồn hết lòng kính yêu, sự tôn trọng dành cho người bà của mình. Sang đến khổ thơ tiếp theo, khung cảnh cuộc chiến tranh trở nên kinh khủng hơn, khi giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi, để trơ trọi lại chỉ là những mảnh tro tàn. Nhưng bà không khuỵu ngã, mà vẫn vô cùng kiên cường, dưới sự giúp sức của hàng xóm dựng lại túp lều tranh cho hai bà cháu có chỗ trú mưa trú nắng. Không chỉ vậy, sợ những con công tác làm việc ngoài chiến tuyến lo ngại, bà còn dặn trước Bằng Việt : “ Bố ở chiến khu bố còn việc bố / Mày có viết thư chớ kể này kể nọ / Cứ bảo nhà vẫn được bình yên ”. Những lời dặn dò ấy đã nói lên hết tấm lòng hi sinh cao quý của bà mẹ Nước Ta anh hùng. Không chỉ chăm sóc, bảo ban cháu, bà còn nhóm lên trong cháu những tình cảm thiêng liêng xinh xắn :
“ Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm ,
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi ,
Nhóm niềm xôi gạo mới, sẻ chung vui ,
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ …
Ôi kỳ lạ và thiêng liêng – bếp lửa ! ”
Khổ thơ với điệp từ nhóm vang lên bốn lần, đã tạo nên một khung cảnh thiêng liêng, ấm cúng và đầy tình yêu thương. Bếp lửa ấy dạy cháu biết san sẻ, yêu thương những người xung quanh, bếp lửa ấy giúp cháu sống có mơ ước, khát vọng, vun đắp mơ ước cho cháu. Cũng vì thế, mà Bằng Việt phải tốt lên : “ Ôi lạ mắt và thiêng liêng – bếp lửa ”. để khẳng định chắc chắn ý nghĩa vai trò của bếp lửa, hay chính của bà so với cuộc sống mình. Để rồi ngọn lửa của hơi ấm tình thương theo cháu đi muôn ngả, giúp cháu vươn đến thành công xuất sắc trong bước đường tương lai. Dù đã đi xa, đến những nơi đẹp tươi, đời sống sung túc nhưng cháu vẫn không khi nào quên hình ảnh bà, và vẫn tự nhắc nhở bản thân :
Nhưng vẫn chẳng khi nào quên nhắc nhở : – Sớm mai này, bà nhóm bếp lên chưa ? Câu hỏi kết lại bài thơ như một lời nhắc nhở khắc khoải, khiến người đọc lưu giữ lại ấn tượng sâu đậm. Bằng ngôn từ mộc mạc, đơn giản và giản dị và tràn trề xúc cảm Bằng Việt đã bày tỏ tấm lòng biết ơn thâm thúy so với bà. Đồng thời với bài thơ này cũng gửi gắm thông điệp về ý nghĩa tầm quan trọng của mái ấm gia đình so với mỗi người. Chúng ta phải nâng niu, trân trọng tình cảm thiêng liêng, cao quý ấy .
Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Bếp lửa – mẫu 2
Trong cuộc sống, ai cũng có riêng cho mình những kỉ niệm của một thời ấu thơ hồn nhiên, trong sáng. Những kỉ niệm ấy là những điều thiêng liêng, thân thương nhất, nó có sức mạnh khác thường nâng đỡ con người suốt hành trình dài dài và rộng của cuộc sống. Bằng Việt cũng có riêng một kỉ niệm, đó chính là những tháng năm sống bên bà, cùng bà nhóm lên cái bếp lửa thân thương. Không chỉ thế, điều in đậm trong tâm lý của Bằng Việt còn là tình cảm sâu đậm của hai bà cháu. Chúng ta hoàn toàn có thể cảm nhận điều đó qua bài thơ Bếp lửa của ông. Bằng Việt thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ. Bài thơ Bếp lửa được ông sáng tác năm 1963 lúc 19 tuổi và đang đi du học ở Liên Xô. Bài thơ đã gợi lại những kỉ niệm đầy xúc động về người bà và tình bà cháu, đồng thời bộc lộ lòng kính yêu, trân trọng và biết ơn của người cháu với bà, với mái ấm gia đình, quê nhà, quốc gia. Tình cảm và những kỉ niệm về bà được khơi gợi từ hình ảnh bếp lửa. ở nơi đất khách quê người, phát hiện hình ảnh bếp lửa, tác giả chợt nhớ về người bà :
“ Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa. ”
Hình ảnh chờn vờn gợi lên những mảnh kí ức hiện về trong tác giả một cách chập chờn như khói bếp. Bếp lửa được thắp lên, nó hắt ánh sáng lên mọi vật và tỏa sáng tâm hồn đứa cháu thơ ngây. Bếp lửa được thắp lên đó cũng là bếp lửa của cuộc sống bà đã trải qua biết mấy nắng mưa. Từ đó, hình ảnh người bà hiện lên. Dù đã cách xa nửa vòng toàn cầu nhưng có vẻ như Bằng Việt vẫn cảm nhận được sự vỗ về, yêu thương, chăm chút từ đôi tay kiên trì và khôn khéo của bà. Trong cái khoảnh khắc ấy, trong lòng nhà thơ lại trào dâng một tình yêu thương bà vô hạn. Tình cảm bà cháu thiêng liêng ấy cứ như một dòng sông với con thuyền nhỏ chở đầy ắp những kỉ niệm mà suốt cuộc sống này chắc người cháu không khi nào quên được và cũng chính từ đó, sức ấm và ánh sáng của tình bà cháu cũng như của bếp lửa lan tỏa toàn bài thơ. Khổ thơ tiếp theo là dòng hồi tưởng của tác giả về những kỉ niệm của những năm tháng sống bên cạnh bà. Lời thơ đơn giản và giản dị như lời kể, như những câu văn xuôi, như thủ thỉ, tâm tình, tác giả như đang kể lại cho người đọc nghe về câu truyện cổ tích tuổi thơ mình. Nếu như trong câu truyện cổ tích của những bạn cùng lứa khác có bà tiên, có phép màu thì trong câu truyện của Bằng Việt có bà và bếp lửa. Trong những năm đói khổ, người bà đã gắn bó bên tác giả, chính bà là người xua tan bớt đi cái không khí ghê rợn của nạn đói 1945 trong tâm lý đứa cháu. Cháu khi nào cũng được bà chở che, bà dẫu có đói cũng để cháu không thiếu bữa ăn nào, bà đi mót từng củ khoai, đào từng củ sắn để cháu ăn cho khỏi đói :
“ Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói, hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay ! ”
Video bài văn mẫu Phân tích bài thơ Bếp lửa
Chính mùi khói đã xua đi cái mùi tử khí trên khắp những ngõ ngách. Cũng chính cái mùi khói ấy đã quyện lại và bám lấy tâm hồn đứa trẻ. Dù cho tháng năm có trôi qua, những kí ức ấy cũng sẽ để lại không ít ấn tượng trong lòng đứa cháu để rồi khi nghĩ lại lại thấy sống mũi còn cay. Là mùi khói làm cay mắt người người cháu hay chính là tấm lòng của người bà làm đứa cháu không cầm được nước mắt ?
“ Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm bếp
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế ! ”
Cháu cùng bà nhóm lửa, nhóm lên ngọn lửa của sự sống và tình yêu bà cháy bỏng của một cậu bé hồn nhiên, trong trắng như một trang giấy. Chính hình ảnh bếp lửa quê nhà, bếp lửa của tình bà cháu đó đã gợi nên một liên tưởng khác, một hồi ức khác trong tâm lý thi sĩ thuở nhỏ. Đó là tiếng chim tu hú kêu. Tiếng tu hú kêu như giục giã lúa mau chín, người nông dân mau thoát khỏi cái đói, và có vẻ như đó cũng là một chiếc đồng hồ đeo tay của đứa cháu để nhắc bà rằng : Bà ơi, đến giờ bà kể chuyện cho cháu nghe rồi đấy ! Từ ” tu hú ” được điệp lại ba lần làm cho âm điệu câu thơ thêm bồi hồi tha thiết, làm cho người đọc cảm thấy như tiếng tu hú đang từ xa vọng về trong tiềm thức của tác giả. Tiếng tu hú lúc mơ hồ, lúc văng vẳng từ những cánh đồng xa lâng lâng lòng người cháu xa xứ. Tiếng chim tu hú khắc khoải làm cho dòng kỉ niệm của đứa cháu trải dài hơn, rộng hơn trong cái khoảng trống xa thẳm của nỗi nhớ thương. Nếu như trong những năm đói kém của nạn đói 1945, bà là người gắn bó với tác giả nhất, yêu thương tác giả nhất thì trong tám năm ròng của cuộc kháng chiến chống Mỹ, tình cảm bà cháu ấy lại càng sâu đậm :
Mẹ cùng cha bận công tác không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe ( … )
Trong tám năm ấy, quốc gia có cuộc chiến tranh, hai bà cháu phải rời làng đi tản cư, cha mẹ phải đi công tác làm việc, cháu do đó phải ở cùng bà trong quãng thời hạn ấy, nhưng có vẻ như so với đứa cháu như vậy lại là một niềm niềm hạnh phúc vô bờ. Ngày nào cháu cũng cùng bà nhóm bếp. Và trong cái khói bếp chập chờn, mờ mờ ảo ảo ấy, người bà như một bà tiên hiện ra trong câu truyện cổ huyền ảo của cháu. Nếu như so với mỗi tất cả chúng ta, cha sẽ là cánh chim để nâng tham vọng của con vào một khung trời mới, mẹ sẽ là cành hoa tươi thắm nhất để con cài lên ngực áo thì so với Bằng Việt, người bà vừa là cha, vừa là mẹ, vừa là cánh chim, là một cành hoa của riêng ông. Cho nên, tình bà cháu là vô cùng thiêng liêng và quý giá so với ông. Trong những tháng năm sống bên cạnh bà, bà không chỉ chăm sóc cho cháu từng miếng ăn, giấc ngủ mà còn là người thầy tiên phong của cháu. Bà dạy cho cháu những vần âm, những phép tính tiên phong. Không chỉ thế, bà còn dạy cháu những bài học kinh nghiệm quý giá về cách sống, đạo làm người. Những bài học kinh nghiệm đó sẽ là hành trang mang theo suốt quãng đời còn lại của cháu. Người bà và tình cảm mà bà dành cho cháu đã thật sự là một chỗ dựa vững chãi về cả vật chất lẫn ý thức cho đứa cháu nhỏ bé. Cho nên khi giờ đây nghĩ về bà, nhà thơ càng thương bà hơn vì cháu đã đi rồi, bà sẽ ở với ai, ai sẽ cùng bà nhóm lửa, ai sẽ cùng bà san sẻ những câu truyện những ngày ở Huế … Thi sĩ bỗng tự hỏi lòng mình : ” Tu hú ơi, chẳng đến ở cùng bà ? ” Một lời than phiền bộc lộ nỗi nhớ mong bà thâm thúy của đứa cháu nơi xứ người. Chỉ trong một khổ thơ mà hai từ bà, cháu đã được nhắc đi nhắc lại nhiều lần gợi lên hình ảnh hai bà cháu sóng đôi, gắn bó, quấn quýt không rời .
Source: https://dvn.com.vn
Category : Nhà Bếp
