Mặt trận Ý (Chiến tranh thế giới thứ nhất) – Wikipedia tiếng Việt
Mặt trận Ý (Chiến tranh thế giới thứ nhất) là nơi diễn ra những trận đánh trong Chiến tranh thế giới thứ nhất giữa Ý và Đế quốc Áo-Hung cùng với các đồng minh của họ. Mặt trận Ý bắt đầu từ ngày 23 tháng 5 1915 khi Ý quyết định đứng về phe Hiệp ước (Entente) và tuyên chiến với Đế quốc Áo-Hung, kết thúc vào ngày 3 tháng 11 1918 khi Đế quốc Áo-Hung quyết định đầu hàng Ý và các nước phe Hiệp ước. Các trận đánh ở mặt trận này chủ yếu diễn ra ở bờ sông Isonzo (11 trận đánh). Mặc dù giai đoạn đầu Ý mở nhiều đợt tấn công lớn với ý đồ nhanh chóng đánh bại quân Áo nhưng mặt trận này nhanh chóng chuyển sang chiến tranh chiến hào như mặt trận phía Tây.
Mục Lục
Hoàn cảnh dẫn đến mặt trận[sửa|sửa mã nguồn]
Mặc dù Ý là đồng minh của Đế quốc Đức và Đế quốc Áo-Hung nhưng khi Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ vào tháng 8 1914, Ý tuyên bố là quốc gia trung lập. Ý bí mật tiếp xúc với cả hai bên tham chiến để mặc cả về quyền lợi của mình và cuối cùng các nước phe Hiệp ước đã đồng ý các điều kiện của Ý. Theo đó Ý sẽ được một số vùng đất như tỉnh Trentino, Istria, Dalmatia, Bolzano-Bozen và cảng Trieste. Ngoài ra Ý còn được một số quyền lợi ở Châu Phi và Albania.
Ngày 26 tháng 4 1915, Ý ký kết hiệp định với những nước phe Hiệp ước tại London theo đó những nước khối Hiệp ước gật đầu hầu hết những yêu sách về chủ quyền lãnh thổ của Ý đổi lại sau 1 tháng Ý phải tuyên chiến với những nước Liên minh Trung tâm. Ngày 4 tháng 5, Ý công bố xóa bỏ điều ước liên minh với Đế quốc Áo-Hung và đến ngày 23 tháng 5, Ý tuyên chiến với đế quốc Áo-Hung. Mặt trận Ý được hình thành .
Diễn biến mặt trận[sửa|sửa mã nguồn]
Những trận đánh tiên phong ở Isonzo năm 1915[sửa|sửa mã nguồn]
Mặt trận Ý năm 1915 – 1917 và phần màu xanh dương là những vùng đất Italy chiếm đượcMặt trận Ý được mở màn bằng 1 cuộc tiến công của quân đội Ý với tiềm năng chiếm Gorizia nằm bên bờ sông Isonzo mặc dầu quân đội Ý tương đối lỗi thời về pháo, xe chuyên chở và quân dụng. Khi khởi đầu cuộc chiến Ý chỉ có 600 xe chuyên chở để di chuyển quân. Để xử lý thực trạng này, quân đội Ý thường sử dụng ngựa để luân chuyển và điều này là bất lợi khi quân nhu không được đưa nhanh đến mặt trận trong điều kiện kèm theo địa hình hiểm trở của vùng Alps. Ngoài ra, tổng tư lệnh quân đội Ý Luigi Cadorna không có kinh nghiệm tay nghề mặt trận và không được sự ủng hộ của nhiều binh lính .Trong quy trình tiến độ đầu của cuộc tiến công, lực lượng Ý gấp 2 lần quân Áo nhưng đã không chọc thủng được những phòng tuyến vững chãi của người Áo trên núi Alps. Nguyên nhân chính là do những cứ điểm của quân Áo nằm trên cao nên khi tiến công, quân Ý phải leo lên những ngọn núi. 2 tuần sau, quân đội Ý lại mở 1 cuộc đột kích nữa với nhiều pháo hơn nhưng lại bị đánh lui lần nữa. 1 cuộc tiến công nữa từ 18 tháng 10 đến 4 tháng 11 sử dụng 1.200 trọng pháo nhưng vẫn không có tác dụng. Như vậy sau 4 cuộc tiến công tiên phong ở Isonzo, tổn thất của quân đội Ý là 60.000 người chết và 150.000 người bị thương nhưng vẫn chưa thu được thành công xuất sắc nào đáng kể. Cuối năm 1915, mặt trận Ý dần chuyển sang cuộc chiến tranh chiến hào .
Cuộc phản công của quân Áo ở Asiago[sửa|sửa mã nguồn]
Sau những cuộc tổng tấn công thất bại của Ý, người Áo lên kế hoạch cho 1 cuộc phản công tại Trentino và nhắm vào vùng đất băng ngang Altopiano di Asiago. Cuộc phản công của quân Áo mở màn vào ngày 11 tháng 3 1916 với 15 sư đoàn đã phá vỡ những phòng tuyến của Ý. Mặc dù đã được cảnh báo nhắc nhở trước về cuộc phản công nhưng quân đội Ý đã không có sự chuẩn bị sẵn sàng vững chãi cho phòng thủ. Các vị trí của quân đội Ý lần lưựot sụp đổ do thiếu phòng thủ, phải rút lui trên 1 chiến tuyến 60 cây số và ngay sau đó họ đã phải điều viện binh hỗ trợ từ những mặt trận khác về. Thất bại này của người Ý cũng đã dẫn đến cuộc tổng tấn công của tướng Brusilov ở mặt trận phía Đông để giải cứu cho Ý .
Cuối năm 1916[sửa|sửa mã nguồn]
Vào cuối năm 1916, tận dụng thảm bại của quân đội Áo-Hung trong cuộc tổng tấn công của tướng Brusilov, quân đội Ý mở thêm 4 trận đánh nữa bên bờ sông Isonzo. Trong trận Isonzo lần thứ sáu vào tháng 8, Ý chiếm được Gorizia, 1 thắng lợi nâng cao niềm tin cho người Ý trong đại chiến. Còn trong những trận Isonzo lần thứ bảy đến lần thứ chín ( từ 14 tháng 9 đến 4 tháng 11 ) cả hai bên đều rơi vào thực trạng bế tắc và năm 1916 kết thúc với sự kiệt quệ của cả Ý và Áo-Hung tại mặt trận này .
Đế quốc Đức tham gia mặt trận năm 1917[sửa|sửa mã nguồn]
Sau khi chỉ giành được 1 lợi thế rất nhỏ trong trận Isonzo lần thứ mười, quân đội Ý mở 1 cuộc tiến công vào phòng tuyến quân Áo từ 2 hướng bắc và đông của Gorizia. Quân Áo thuận tiện ngăn ngừa cuộc tiến quân ở phía đông nhưng ở phía bắc, quân đội Ý do Luigi Capello chỉ huy đã phá vỡ thành công xuất sắc phòng tuyến quân Áo và chiếm cao nguyên Bainsizza. Với thắng lợi này, quân đội Ý tiến gần đến thắng lợi nhưng không hề duy trì lợi thế này lâu vì quân dụng tiếp tế không được đưa đến mặt trận rất đầy đủ và kịp thời nên ở đầu cuối quân đội Ý phải rút lui. Ước tính thương vong của quân đội Ý sau trận này là khoảng chừng 150.000 người .Sau trận Isonzo lần thứ mười một, quân Áo nhận được tiếp viện từ quân Đức sau khi cuộc tổng tấn công của Kerensky do cơ quan chính phủ lâm thời Nga triển khai ở mặt trận phía Đông vào tháng 7 1917 thất bại. Người Đức ngay lập tức ra sức củng cố những phòng tuyến quân Áo và chuẩn bị sẵn sàng cho 1 cuộc phản công. Trong lúc đó, ý thức của quân đội Italy ngày càng giảm sút do điều kiện kèm theo sống tồi tệ, nguồn tiếp tế chậm trễ, chăm nom y tế lỗi thời. Ngày 24 tháng 10 1917, liên quân Đức-Áo tổ chức triển khai 1 cuộc tiến công vào những phòng tuyến của Ý, khởi đầu trận Caporetto. Cuộc tiến công nhanh gọn thu được thắng lợi với hoả lực mạnh của pháo binh và giải pháp tiến công mới của người Đức. Chỉ trong ngày tiên phong, những phòng tuyến của Ý vỡ vụn và quân đội Italy phải rút lui 12 dặm. Thương vong của quân đội Ý trong trận Caporetto là kinh khủng : 11 Nghìn người chết, 20.000 người bị thương và 275.000 người bị bắt làm tù binh, 2500 trọng pháo bị người Áo chiếm. Trong khi đó thương vong của liên quân Đức-Áo là 20.000 người. Trận đánh này cũng ghi dấu ấn của 1 sĩ quan Đức trẻ, Erwin Rommel, người sau này mà kĩ năng sẽ được biểu lộ một cách vừa đủ ở Chiến tranh quốc tế thứ hai .
Liên quân Đức-Áo nhanh chóng tiến vào lãnh thổ Ý hơn 100 km và mục tiêu là Venice nhưng cuối cùng đã không vượt qua được sông Piave trong trận sông Piave vào tháng 6 1918.
Chiến tranh kết thúc[sửa|sửa mã nguồn]
Trận sông Piave[sửa|sửa mã nguồn]
Quân Áo ngày càng tiến sâu vào chủ quyền lãnh thổ Ý thì lại càng xa nguồn tiếp tế. Do đó quân Áo ở đầu cuối đã phải dừng cuộc tiến công trong khi quân Ý lập 1 tuyến phòng thủ gần Venice tại sông Piave. Sau khi trận Caporetto kết thúc, Luigi Cardona đã bị không bổ nhiệm và sửa chữa thay thế bằng Armando Diaz. Tháng 11 1917, liên quân Anh – Pháp – Mỹ được đưa đến giúp sức Ý trong khi đó đế quốc Đức vì phải chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc tổng tiến công Mùa xuân 1918 nên phải rút hết quân ở mặt trận Ý. Tình thế ở mặt trận Ý ngày càng diễn biến bất lợi cho người Áo. Tuy nhiên người Áo vẫn vạch 1 kế hoạch cho tổng tấn công ở đầu cuối để loại Ý ra khỏi vòng chiến. Và khu vực được chọn là sông Piave .
Trận Vittorio Veneto – trận đánh sau cuối ở mặt trận Italy[sửa|sửa mã nguồn]
Lợi dụng thảm bại của đế quốc Đức trong cuộc tổng tiến công Mùa xuân 1918, quân đội Ý chỉ còn chờ viện binh hỗ trợ từ mặt trận phía Tây đến sẽ mở cuộc tổng tấn công sau cuối. Tháng 10 1918, quân đội Ý sau khi đã sẵn sàng chuẩn bị khá đầy đủ đã mở cuộc tiến công tại Vittorio Veneto. Trong khi đó tại đế quốc Áo-Hung làn sóng đòi độc lập của những dân tộc bản địa ngày càng dâng cao cũng ảnh hưởng tác động đến niềm tin quân đội Áo-Hung. Ngày 30 tháng 10, quân đội Áo-Hung đứng trước rủi ro tiềm ẩn bị hủy hoại trọn vẹn tại Vittorio Veneto. Ngày 3 tháng 11, 300.000 quân Áo đầu hàng. Cũng vào ngày này, Áo-Hung đã gửi cờ ngừng chiến đến Ý và ý kiến đề nghị đi đến ký kết hòa ước kết thúc cuộc chiến tranh. Các lao lý của bản hòa ước đã được gửi đến Paris cho hội đồng những nước phe Hiệp ước và được đồng ý chấp thuận. Bản hòa ước của đế quốc Áo-Hung được ký tại Villa Giusti, gần Padua vào ngày 3 tháng 11 và có hiệu lực thực thi hiện hành từ 3 giờ chiều ngày 4 tháng 11. Thất bại của quân đội Áo-Hung trong trận Vittorio Veneto đã loại đế quốc Áo-Hung ra khỏi đại chiến, kết thúc luôn mặt trận Ý và dẫn đến sự tan rã không lâu sau đó của đế quốc Áo-Hung .
Kết thúc chiến tranh sau gần 3 năm tham chiến, thương vong của quân đội Ý là 650.000 người chết, 947.000 người bị thương và 600.000 người bị bắt làm tù binh. Ý trở thành nước thắng trận sau Chiến tranh thế giới thứ nhất và là một trong 5 nước chi phối hội nghị Versailles. Còn đế quốc Áo-Hung trở thành nước bại trận và tan rã không lâu sau đó qua hai bản hòa ước Saint-Germain ký với Áo và hòa ước Trianon ký với Hungary.
Tuy là nước thắng trận và được nhiều vùng chủ quyền lãnh thổ từ mạng lưới hệ thống hòa ước Versailles nhưng tiềm năng bành trướng của Ý ở Nam Âu và Địa Trung Hải đã vấp phải sự chống đối của Anh, Pháp, Mỹ do đó vùng chủ quyền lãnh thổ mà Ý nhận được sau cuộc chiến tranh thu hẹp lại rất nhiều so với những gì mà những nước phe Hiệp ước hứa chia cho Ý tại London khiến nước này bất mãn. Điều này là một trong những nguyên do dẫn đến việc Ý tham gia Chiến tranh quốc tế thứ hai sau này theo phe trục phát xít để phân loại lại quốc tế .
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
Source: https://dvn.com.vn
Category: Hỏi Đáp
