Xe buýt Thành phố Hồ Chí Minh – Wikipedia tiếng Việt

Xe buýt nội đô Thành phố Hồ Chí Minh là hệ thống giao thông công cộng duy nhất tại Thành phố Hồ Chí Minh, do Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng trực thuộc Sở Giao thông Vận tải Thành phố quản lý. Mạng lưới xe buýt hiện tại của thành phố được tái cơ cấu lại từ năm 2002 với 8 tuyến xe buýt thể nghiệm, và dần dần lan khắp các quận huyện và các tỉnh lân cận tạo thành một mạng lưới rộng khắp. Sau hơn 14 năm hình thành và phát triển, tính đến năm 2015, thành phố đang duy trì khoảng 136 tuyến xe buýt, trong đó 105 tuyến có trợ giá cùng 2786 xe đang sử dụng.[1]

Để khuyến khích người dân đi xe buýt và giảm phương tiện đi lại cá thể trên đường, hầu hết những tuyến xe buýt đều được khuyễn mãi thêm về giá ( trợ giá ), đồng thời, thành phố có chủ trương miễn vé cho người già, người khuyết tật và học viên, sinh viên. Tuy vậy, số lượng người đi xe buýt vẫn còn khá ít so với kỳ vọng ; đặc biệt quan trọng từ năm 2013 đến nay, số lượng hành khách đi xe có xu thế giảm dần. Năm năm ngoái, sản lượng hành khách đi xe buýt chỉ đạt 334,5 triệu lượt, thấp hơn so với năm 2013 là 411,2 triệu. [ 2 ]

Thời Pháp thuộc[sửa|sửa mã nguồn]

Chính quyền thuộc địa thiết lập mạng lưới hệ thống xe điện mặt đất ( tramway ) từ năm 1891. Đến năm 1928, TP HCM có tổng số 3 tuyến để đi lại. Tuy nhiên, mạng lưới hệ thống này chỉ được quản lý và vận hành đến năm 1949 do những công ty tư nhân không thấy hiệu suất cao, và được sửa chữa thay thế bằng mạng lưới hệ thống xe buýt. Từ cuối thập niên 1900 đến 1950, người Hồ Chí Minh chuyển dời đi lại trong Hồ Chí Minh, Chợ Lớn và những ngoại ô như Thị Nghè, Gò Vấp hầu hết là dùng đường xe lửa hơi nước và xe điện tramway trong những tuyến Saigon-Chợ Lớn, Saigon-Gò Vấp-Hóc Môn-Lái Thiêu .

Trụ sở Công quản xe buýt Đô thành tại góc đường Lê Lợi và Pasteur

Thời Nước Ta Cộng hòa ( 1955 – 1975 )[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1955, do sự tranh chấp giữa chính quyền Việt Nam Cộng hòa và Công ty Xe điện Pháp Đông Dương (Compagnie française des tramways de l’Indochine, CFTI), đường xe điện ngưng hoạt động hoàn toàn và được thay thế bằng một hệ thống xe buýt. Sau đó chính quyền tiếp quản hệ thống xe buýt và thành lập Công quản xe buýt Đô thành trực thuộc Bộ Công chánh và Giao thông. Hệ thống xe buýt thay thế xe lửa điện vận hành trong địa phận Sài Gòn, Chợ Lớn, Gia Định. Từ bến xe buýt chính ở công trường Diên Hồng, các tuyến xe buýt vận hành thay thế các tuyến xe lửa xưa với nhiều trạm dừng xe hơn.[3] Khách trả tiền vé trên xe. Vào thời hoàng kim 1960 – 1961 công quản khai thác thêm các tuyến đường mới, tăng cường số xe buýt từ 119 với 12 tuyến lên 224 chiếc. Năm đó, lượng khách đi xe buýt đạt 68,4 triệu lượt người. Tuy nhiên, năm 1962, Công quản đặt mua 105 xe buýt chạy xăng. Chi phí vận hành cao cùng với việc thiết kế các luồng tuyến không hợp lý. Dần dần công quản bắt đầu thua lỗ.[4]
Để tìm hướng đi cho phương tiện công cộng, chính quyền Sài Gòn khuyến khích sự phát triển của xe lam. Ngày 29 tháng 3 năm 1966, Bộ Kinh tế VNCH ban hành quy định cho phép tư nhân mua xe lam nhưng chỉ giới hạn thành phần được mua và số tiền thế chấp. Đến tháng 7 năm 1968, do số cung và số cầu về xe Lam đã quân bình cũng như thấy xe Lam đã trở thành phương tiện chuyên chở hành khách thông dụng, Tổng trưởng Kinh tế Âu Ngọc Hồ đã ký quyết định bãi bỏ quy định cũ. Từ đó số lượng xe tăng gia tăng nhanh chóng. Đến cuối năm 1968, toàn miền Nam có 17.615 xe Lam, trong đó đô thành Sài Gòn – Gia Định có 3.200 xe Lam, 7.400 taxi, 2.440 xích lô máy. Đội hình xe “hùng hậu” như vậy đã đáp ứng 25% nhu cầu đi lại ở khu trung tâm và 15% ở vùng ngoại ô.[5]

giá thành cao quản lý và vận hành không hiệu suất cao, cộng với sự cạnh tranh đối đầu quyết liệt của những xe lam ba bánh tư nhân, công quản xe buýt được nhường lại cho tư nhân khai thác qua sắc lệnh của Thủ tướng Trần Văn Hương tháng 12 năm 1968. Đến năm 1971, xe Lam là phương tiện đi lại luân chuyển quan trọng nhất TP HCM cũng như những tỉnh miền Nam vì mạng lưới hệ thống xe buýt đã ngưng hoạt động giải trí và chưa phục sinh. [ 6 ]

Từ 1975 đến 2000[sửa|sửa mã nguồn]

Sau ngày quốc gia thống nhất, thực thi chủ trương tái tạo Công thương nghiệp Tư bản tư nhân, những xe buýt và xe lam được tái tạo và tổ chức triển khai thành những hợp tác xã vận tải đường bộ và nhà máy sản xuất hợp doanh. [ 7 ] [ 8 ] Số lượng xe buýt vắng bóng dần do thiếu xăng và phụ tùng sửa chữa thay thế. Trong khi đó, xe lam trở nên ngày càng hữu dụng với người dân TP HCM. Năm 2004, nghị định 23/2004 / NĐ-CP được phát hành lao lý về niên hạn sử dụng so với những loại xe hơi tải và xe hơi chở người tham gia Giao thông trên mạng lưới hệ thống đường đi bộ. Xe Lam từ đó bị hạn chế và dần bị cấm hẳn .Vào những năm 1990, trước tình hình số phương tiện đi lại vận tải đường bộ ngày càng ngày càng tăng ở những thành phố lớn dẫn đến ùn tắc đường phố, nhà nước Nước Ta và chính quyền sở tại thành phố mở màn có chủ trương kiến thiết xây dựng lại mạng lưới hệ thống Giao thông công cộng hiệu suất cao. [ 9 ] Theo ý kiến đề nghị của Sở Giao thông Công chánh, Ủy ban Nhân dân Thành phố đã ra Quyết định số 4196 / QĐ-UB-NC ngày 12 tháng 9 năm 1996 và Quyết định số 355 / 1998 / QĐ-UB-NC ngày 19 tháng 1 năm 1998 xây dựng và pháp luật quy định hoạt động giải trí của Trung tâm Quản lý và Điều hành Vận tải Hành khách Công cộng. [ 10 ] Đây là cơ quan sự nghiệp có thu thường trực Sở Giao thông Vận tải Thành phố, chịu nghĩa vụ và trách nhiệm quản trị luồng tuyến xe buýt, còn những doanh nghiệp vận tải đường bộ kinh doanh thương mại xe buýt. Nhiều nhà máy sản xuất, doanh nghiệp xe khách quốc doanh được góp vốn đầu tư, thay đổi hoạt động giải trí để tham gia luân chuyển hành khách công cộng bằng xe buýt, như SaigonBus ( chuyển thành doanh nghiệp công ích ) [ 11 ]. Mặc dù vậy, số lượng hành khách vẫn thấp trong khi chất lượng dịch vụ không bảo vệ và cơ sở vật chất ngày càng xuống cấp trầm trọng .

Từ 2000 đến nay[sửa|sửa mã nguồn]

Xe buýt số 4 : Bến Thành – An SươngTháng 11 năm 2001, Sở Giao thông Công chánh công bố kế hoạch nâng cao chất lượng dịch vụ xe buýt công cộng. Đề án này gồm có thiết kế xây dựng 20 tuyến xe buýt với dịch vụ tiện lợi và bảo đảm an toàn trong năm 2002 và nhiều năm tiếp theo. Đồng thời, Nhà nước tạo điều kiện kèm theo về lãi suất vay để những doanh nghiệp vận tải đường bộ vay vốn, cũng như hỗ trợ vốn ngân sách ( trợ giá ) để lôi cuốn hành khách. [ 12 ] Ngày 21 tháng 1 năm 2002, tám tuyến xe buýt mẫu tiên phong đi vào hoạt động giải trí, với 141 xe của 9 đơn vị chức năng vận tải đường bộ. Các tuyến này gồm có :

• 1: Sài Gòn- Chợ Lớn,
• 4: Sài Gòn- Nam Kỳ Khởi Nghĩa- An Sương,
• Sài Gòn- Bến xe Miền Đông
• Sài Gòn- Lý Thái Tổ- An Sương,
• Sài Gòn- Gò Vấp- Quang Trung,
• Bên trong một chiếc xe buýt loại thường, có hai dãy băng ghế dài .
• Sài Gòn- Bến xe Miền Tây- Lê Minh Xuân
• Sài Gòn – Tân Sơn Nhất.

Sau hai tuần hoạt động giải trí, 8 tuyến xe buýt mới đã lôi cuốn gần 368.758 lượt hành khách. So với tuần tiên phong, số hành khách tăng 18 % và so với khi chưa thực thi tuyến mẫu, hành khách đã tăng 59 %. [ 13 ]Ngày 31 tháng 5 mở bán khai trương thêm 17 tuyến xe buýt mẫu, trong đó có 5 tuyến mới. Tổng số xe buýt góp vốn đầu tư thay mới trong năm này là 1.318 xe cỡ lớn. [ 14 ] Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp tư nhân đã mua hơn 500 xe buýt loại nhỏ 12 chỗ do Daihatsu và Suzuki sản xuất. Do được trợ giá, tiền vé đồng hạng 1.000 đồng / lượt trên toàn bộ những tuyến. Lượng hành khách tăng rất mạnh. [ 15 ]

Xe số 1: loại sử dụng nhiên liệu khí hóa lỏng (CNG)

Để giảm tải thực trạng quá tải trên những tuyến, năm 2005, thành phố đưa xe buýt hai tầng vào hoạt động giải trí. Lúc đầu chỉ có hai chiếc xe được cấp cho tuyến số 6 : Bến xe Chợ Lớn – Đại học Nông Lâm. [ 16 ] Tuy nhiên từ đó đến nay không đưa thêm xe mới nên hai chiếc xe này là hai chiếc duy nhất đang hoạt động giải trí lúc bấy giờ .Tháng 8 năm 2011, Thành phố đưa vào sử dụng 21 xe buýt ” sạch ” tiên phong, những xe chạy bằng khí nén vạn vật thiên nhiên CNG trên tuyến Bến Thành – Bến xe Chợ Lớn ( tuyến số 1 ). [ 17 ] Cũng trong năm này, viện nguyên do những xe loại nhỏ không đủ tương thích với lao lý của nhà nước, Thành phố khởi đầu chủ trương giảm dần số lượng xe buýt 12 chỗ bằng cách cắt giảm trợ giá. [ 18 ]
Xe buýt loại nhỏ hạy tuyến 46 ( còn gọi là xe đò )Trong Quy hoạch Phát triển Vận tải Hành khách Công cộng Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2025 công bố năm năm ngoái, Thành phố sẽ có nhiều phương pháp dịch vụ vận tải đường bộ hành khách công cộng khác nhau cùng hoạt động giải trí và phương pháp giữ vai trò chủ yếu là đường tàu đô thị và xe buýt. Trong đó, đến năm 2025, xe buýt vẫn là phương pháp vận tải đường bộ hành khác cộng cộng trên địa phận khoảng trống đô thị thành phố Hồ Chí Minh, đặc biệt quan trọng là quy trình tiến độ đến năm 2020, xe buýt vẫn là phương pháp chủ yếu. [ 19 ]Hiện nay mạng lưới hệ thống xe buýt của Thành phố đang đương đầu với thực trạng xuống cấp trầm trọng với hơn 1.300 xe không bảo vệ chất lượng kỹ thuật và dịch vụ. Thành phố đã lập Dự án thay đổi 1.680 xe buýt trong năm năm nay và 2017, riêng năm năm nay phải hoàn tất 500 xe. [ 20 ]

Các tuyến xe[sửa|sửa mã nguồn]

Các tuyến xe buýt đô thị[sửa|sửa mã nguồn]

Vòng Trung tâm Thành phố[sửa|sửa mã nguồn]

• 120: Tuyến xe buýt vòng khu vực trung tâm. Thời gian hành trình: 55 phút. Có hai tuyến khác nhau đi vòng quanh các địa điểm tham quan ở Trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh và Chợ Lớn, Quận 5.[21]
• Tháng 9 năm 2012, Thành phố khai trương tuyến xe số 35 đi vòng trung tâm thành phố với kỳ vọng giúp giảm ùn tắc ở khu trung tâm và tạo điều kiện người dân đi học, đi làm thuận lợi. Lộ trình xe chạy qua các trục đường chính ở trung tâm TP HCM, các trường học, cơ quan hành chính ở Quận 1 và những điểm khách du lịch thường tham quan. Ủy ban Nhân dân Quận 1 vận động cán bộ, công nhân viên chức đi làm bằng xe buýt, song kết quả thực tế không như mong đợi nên đã quyết định điều tuyến này chạy hướng Quận 1 – Quận 2 năm 2016.[22] Năm 2017,ngưng hoạt động tuyến xe số 35[23]

Đi Đồng Nai[sửa|sửa mã nguồn]

Đi Tỉnh Bình Dương[sửa|sửa mã nguồn]

Đi trường bay[sửa|sửa mã nguồn]

Hiện nay, tất cả các tuyến xe buýt nội ô thành phố áp dụng vé giấy/vé tập. Bên cạnh đó còn có thẻ đi xe buýt miễn phí được cấp cho một số đối tượng ưu tiên.
Năm 2019, đơn vị quản lý là Trung tâm Quản lý Giao thông Công cộng Thành phố Hồ Chí Minh đã và đang triển khai thí điểm thẻ vé thông minh áp dụng cho các phương tiện giao thông công cộng hiện có (xe buýt) và trong tương lai (buýt sông – WaterBus, tàu điện ngầm – MRT, buýt nhanh – BRT,…) tại thành phố Hồ Chí Minh thông qua hợp tác với hai đơn vị là ZaloPay và Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thương Tín, với hai hình thức là sử dụng thẻ thông minh UniPass sử dụng NFC hoặc sử dụng mã QR trên điện thoại thông minh có ứng dụng UniPass (mini-app bên trong ứng dụng ZaloPay).[25]

Trong 136 tuyến xe buýt đang hoạt động giải trí tại nội ô và ngoại ô Thành phố, có 105 tuyến được trợ giá. Từ năm 2019 [ 26 ], giá vé những tuyến được trợ giá được kiểm soát và điều chỉnh như sau :

Hành khách thuộc một trong những đối tượng người tiêu dùng sau đây hưởng chủ trương không tính tiền vé đi xe buýt trên những tuyến hoạt động giải trí trong địa phận Thành phố Hồ Chí Minh .

• Trẻ em có chiều cao từ 1,3 mét trở xuống không phải mua vé.
• Người từ đủ 70 tuổi trở lên trình Chứng minh nhân dân hay Thẻ hội viên Hội người cao tuổi được miễn mua vé.
• Người khuyết tật: Người khuyết tật được Sở Giao thông Vận tải cấp Thẻ đi xe buýt miễn phí. Thương binh, bệnh binh và người được hưởng chính sách như thương binh chỉ cần xuất trình Thẻ thương binh, bệnh binh hay Giấy chứng nhận được hưởng chính sách tương ứng sẽ được miễn mua vé.[27]

Trạm xe buýt[sửa|sửa mã nguồn]

Mặt trước của Trạm điều hành Sài Gòn. Ảnh chụp năm 2012

Trạm xe buýt thông thường (điểm dừng xe buýt) là nơi xe buýt dừng để đón trả khách. Mỗi trạm dừng có một biển báo màu xanh dương đậm, gắn trên một cột cao. Trên biển báo hiệu có ghi tên tuyến, lịch trình xuất bến và tuyến đường xe chạy.[28] Một số trạm lớn hơn có bề rộng vỉa hè từ 5 mét trở lên trong đô thị hoặc 2,5 mét trở lên ở ngoại ô được bố trí một nhà chờ. Trong nhà chờ có mái che, ghế ngồi và sơ đồ mạng lưới tuyến. Hầu hết các nhà chờ được lắp đặt thêm poster quảng cáo rực rỡ. Tính đến 31/12/2014, trên địa bàn thành phố có khoảng 4.154 vị trí trạm dừng xe buýt (trong đó có 497 vị trí được bố trí nhà chờ), 75 vị trí đầu cuối bến phục vụ cả mạng lưới tuyến xe buýt (có 13 điểm do Trung tâm Quản lý và Điều hành vận tải hành khách công cộng thành phố Hồ Chí Minh quản lý, 19 điểm do các đơn vị khác quản lý, 43 điểm vẫn sử dụng tạm lòng đường làm nơi đỗ xe tại đầu cuối bến và 02 bến kỹ thuật xe buýt).[19] Ngoài ra, Thành phố hiện có 12 điểm trung chuyển xe buýt, hay còn gọi là trạm điều hành. Đây là nơi nhiều tuyến xe buýt khởi đầu và kết thúc, và là nơi hành khách chuyển đi các tuyến. Một số điểm trung chuyển có quầy vé, nhà chờ và xác lập khu vực đón trả khách (platform) được phân định rõ ràng như Trạm điều hành Sài Gòn (Bến Thành). Trong khi đó, một vài trạm chỉ là bãi đỗ xe như Trạm Đại học Quốc gia (Bến xe buýt khu A), Bến xe Miền Đông và Bến xe Miền Tây.

Thành phố hiện có hơn 3.000 xe buýt hoạt động giải trí trên 200 tuyến với 80 điềm đầu-cuối những tuyến nhưng chỉ có 20 bến bãi rộng lớn không thay đổi .

• Bãi đậu xe buýt Công viên 23 tháng 9: được chỉ định làm bãi đậu xe buýt tạm trên nền khu vực rạp xiếc ở khu B, Công viên 23 tháng 9 từ năm 2008, đến năm 2013, nơi đây đồng thời trở thành điểm đầu bến của nhiều tuyến xe vốn khởi hành từ Trạm điều hành xe buýt Sài Gòn.
• Bến xe Miền Đông: xe buýt đậu tại khu vực sân bãi trước nhà ga hành khách, giáp mặt tiền đường Đinh Bộ Lĩnh.
• Bến xe Chợ Lớn: hiện giờ được dành riêng cho xe buýt sau khi các tuyến xe liên tỉnh bị hủy bỏ. Bến xe Chợ Lớn bao gồm hai phân khu A và B.
• Bến xe Miền Tây.
• Bến xe Quận 8.
• Bến xe An Sương.
• Đường Lê Hồng Phong.
• Bến xe Đại học Quốc gia (khu A).
• Bến xe Đại học Quốc gia (khu B).
• Bến xe Củ Chi

Cơ quan quản lý và điều hành và quản trị nhà nước[sửa|sửa mã nguồn]

• Tên chính thức: Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng Thành phố Hồ Chí Minh[29]

• Tên thường gọi: Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng[29]

• Tên tiếng Anh: Ho Chi Minh City Management Centre of Public Transport (MCPT)[29]

• Địa chỉ: số 27 đường Phạm Viết Chánh, phường Nguyễn Cư Trinh, quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh và số 102 đường Ký Con, phường Nguyễn Thái Bình, quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh[29][30].

• Thành lập ngày 09/01/2018 trên cơ sở tổ chức lại Trung tâm Quản lý và điều hành vận tải hành khách công cộng Thành phố Hồ Chí Minh[29][31][32].

• Nhiệm vụ[29][32]:
  • Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng là đơn vị thuộc Sở Giao thông Vận tải Thành phố Hồ Chí Minh (Sở GTVT), giúp Sở GTVT về quản lý hoạt động vận tải hành khách công cộng trên địa bàn thành phố (bao gồm các loại hình xe buýt, xe taxi, đường sắt đô thị, xe điện, buýt đường thủy, xe đưa rước học sinh, sinh viên, công nhân…). Trung tâm có nhiệm vụ xây dựng các đề án, đề tài, kế hoạch phát triển vận tải hành khách công cộng hàng năm, 5 năm và dài hạn trên địa bàn thành phố và vận tải hành khách công cộng đến các tỉnh liền kề; xây dựng, tham mưu chính sách về vốn, giá vé, cơ cấu vé, mức trợ giá, chi phí, cơ sở phân bổ giữa các loại hình vận tải hành khách công cộng; tổ chức, quản lý hệ thống vé vận tải hành khách công cộng đa phương thức trên địa bàn thành phố.
  • Đồng thời, chủ trì thực hiện trong việc quản lý, khai thác hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu thuộc hệ thống giao thông công cộng thành phố bao gồm: Dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình xe buýt, xe buýt nhanh, buýt đường thủy, đường sắt đô thị, taxi, xe khách tuyến cố định và các dữ liệu khác thuộc hệ thống giao thông công cộng; phối hợp với các cơ quan khác trong việc khai thác dữ liệu từ hệ thống đèn tín hiệu giao thông, camera giám sát giao thông, dữ liệu thuộc hệ thống thẻ, vé liên thông; dữ liệu từ các thiết bị ngoại vi khác liên quan tới hệ thống giao thông thông minh (ITS) trên địa bàn TP…

Các đơn vị chức năng vận tải đường bộ[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://dvn.com.vn
Category: Xe