Mã số, mã vạch, ISBN – Nhiều nhà xuất bản làm mã không đúng quy cách

Mã số – mã vạch được đưa vào Nước Ta từ khoảng chừng thập kỷ chín mươi của thế kỷ trước. Việc vận dụng mã số – mã vạch tạo thuận tiện cho việc bán sách trong ẩm thực ăn uống : thu ngân chỉ việc bấm máy đọc mã, “ tít ” một cái là xong, không phải gõ tên sách hoặc dòng mã số.

Mã số này được in trên bìa cuối cuốn sách. Mã theo chuẩn EAN 13. Trong bài này, tôi tạm gọi tên là mã vạch. Hình dạng mã đại thể như sau: 

Trong cấu trúc của mã này, 3 con số đấu tiên 893 là mã quốc gia của Việt Nam, tiếp theo là mã doanh nghiệp, mã sản phẩm và số kiểm tra.

Mã số sách quốc tế ISBN mới được đưa vào Việt Nam từ 2008. Mã ISBN hiện đang dùng là mã ISBN-13 có tích hợp mã vạch. Cấu trúc mã ISBN như sau:

Mã này cũng được trình diễn tương tự như như mã số – mã vạch, nhưng phía trên phải có hàng chữ và số ISBN, rồi đến tiếp đầu tố 978, mã vương quốc 604, mã nhà xuất bản, mã mẫu sản phẩm ( cuốn sách ), số kiểm tra, giữa chúng có gạch nối, như trên hình vẽ. Trong bài này, tôi gọi là mã ISBN. Tuy nhiên, nhân dạo qua Triển lãm sách quốc tế tại Giảng Võ, dạo một vòng qua những gian tọa lạc sách của 1 số ít nhà xuất bản, tôi giật mình vì thấy khá nhiều nhà xuất bản, kể cả những nhà xuất bản có tên tuổi, có tiếng tăm vẫn đặt những mã số, mã vạch và mã số sách quốc tế ISBN không đúng quy cách. Đơn cử 1 số ít thí dụ : 1. Nhà xuất bản Văn học : Cuốn Paustovsky : Bông hồng vàng và bình minh mưa. Cuốn này nhà xuất bản đã vận dụng mã số sách quốc tế ISBN, nhưng trong phần mã, dòng ISBN phía trên thiếu 3 chữ số 978, và thiếu những vạch nối giữa những thành phần trong mã. Cuốn Không lối thoát : mã ISBN thiếu dòng mã bằng số phía trên phần mã vạch. 2. Nhà xuất bản Thanh Niên : Thông thường, kích cỡ của mã chuẩn do những ứng dụng tạo mã lập theo pháp luật chuẩn quốc tế, có chiều rộng 31,35 mm, cao 22,85 mm. Nếu không có gì hạn chế, thí dụ như trong hầu hết những sách thường thì, nên giữ nguyên kích cỡ chuẩn để máy đọc dễ đọc. Trường hợp vị trí đặt mã hẹp chiều cao, hoàn toàn có thể cắt ngắn, tuy nhiên nếu ngắn quá máy khó đọc. Trường hợp vị trí đặt mã hẹp chiều ngang, hoàn toàn có thể thu nhỏ, nhưng tỉ lệ không quá 80 %. Thu nhỏ quá, máy đọc dễ bị lỗi khi đọc. Trong nhiều sách của nhà xuất bản Thanh niên, mã in trên nhiều cuốn sách đã bị thu nhỏ, thí dụ cuốn 1001 câu hỏi và giải đáp khoa học phổ thông mã in trên sách đã bị thu nhỏ quá mức lao lý. 3. Nhà xuất bản Hội nhà văn :

• Cuốn Biển của vô cùng dùng mã vạch 893… phía trên lại có mã ISBN… Nếu đã sử dụng ISBN thì bản thân đã có tích hợp mã vạch, ta dùng luôn mã ISBN như trên hình vẽ : 978-604…, chứ không nên dùng mã vạch 893… nữa. Làm như vậy là sai quy cách.

4. Nhà xuất bản tin tức và Truyền thông

Cuốn Dấu ấn Nước Ta trên biển Đông cũng sử dụng cả mã ISBN và mã vạch 893…, mã ISBN lại đặt bên dưới, cũng là sai quy cách. 

5. Nhà xuất bản Kinh tế quốc dân CuốnMarketing cơ bản sử dụng mã ISBN, nhưng phía trên phần vạch thiếu dòng chữ số ISBN 978 – 604 – … cũng là sai quy cách của ISBN. 6. Nhà xuất bản Đại học Bách khoa HN

Cuốn Các quá trình cơ bản tổng hợp hóa dược hữu cơ cũng sử dụng cả 2 mã, nhưng trong dòng chữ và số của ISBN thiếu các gạch nối giữa các phần tử của mã.

Cuốn Kỹ thuật nấu luyện kim loại tổng hợp đúc cũngsử dụng cả 2 mãISBN và mã vạch 893 … như nhà xuất bản Hội nhà văn. 7. Nhà xuất bản Tri thức Cuốn Giáo dục đào tạo không trừng phạt trongcùng một khối mã, phía trên là mã Nước Ta 978-604-908 – 142 – 2, nhưng phía dưới lại là 1910000025752, mã của Mỹ, Anh … và những nước nói tiếng Anh ? Có lẽ vì đây là sách dịch, nên NXB lấy mã này của bản gốc. Như vậy là sai quy cách. Xuất bản tại Nước Ta phải lấy theo mã Nước Ta. Mã của sách gốc hoàn toàn có thể được chú dẫn trong trang bản quyền. Cuốn Súng, vi trùng và thép cũng mắc lỗi tựa như. 8. Nhà xuất bản Dân trí

Cuốn Bé làm quen với tiếng Anh cũng mắc lỗi trên là ISBN dưới là mã vạch 893 như trường hợp Nhà xuất bản Hội nhà văn.

9. Nhà xuất bản Đồng Nai cũng mắc lỗi tương tự như Nhà xuất bản Tri thức trong cuốn Vuông tròn – Bí quyết thành công xuất sắc và cuốn 100 phương kế để trở thành nhà quản trị tài ba .

10. Nhà xuất bản Thông tấn Cuốn Chuyện lạ giáo dục mã thu bé quá, như trường hợp Nhà xuất bản Thanh niên. 11. Nhà xuất bản Lao động xã hội Cuốn Cấu tạo và sửa chữa thay thế động cơ xe hơi, xe máy làm mã vạch màu trắng trên nền màu hồng nhạt. Sử dụng màu của mã không đúng quy cách, máy đọc không hề đọc được mã. 12. Nhà xuất bản tổng hợp TP Hồ Chí Minh trong cuốn Mặt trận dân tộc bản địa giải phóng miền Nam cũng mắc lỗi tương tự như như Nhà xuất bản Tri thức khi đưa vào mã 1104050008050. 13. Nhà xuất bản Trẻ cũng làm cả 2 mã ở cuốn Cho tôi xin 1 vé đi tuổi thơ

Trên đây chỉ là một số ít thí dụ. Điều này chứng tỏ nhiều nhà xuất bản chưa nắm vững quy cách của những loại mã. Việt Nam đã tham gia Tổ chức Mã số mã vạch quốc tế và ISBN quốc tế, những quy cách đó cần được tôn trọng. Cục xuất bản trước kia có tổ chức triển khai tập huấn về mã ISBN, nhưng hoàn toàn có thể là những người đang làm mã lúc bấy giờ chưa được dự. Những kỹ năng và kiến thức cơ bản về mã lẽ ra những người được huấn luyện và đào tạo cơ bản về xuất bản, in ấn phải được update, tuy nhiên lúc bấy giờ chưa có trường nào dạy cả. Một lỗ hổng cần được bổ khuyết sớm. Bạn đọc nào cần hỏi thêm, hoàn toàn có thể gọi 0913217625 để được tư vấn ( không lấy phí ).

tiến sỹ Nguyễn Đăng Quang

Nguyên Phó Tổng Giám đốc NXB Giáo dục đào tạo ,chuyên viên ISBN, ủy viên Hội đồng tư vấn Mã số mã vạch

Source: https://dvn.com.vn
Category: Cẩm Nang