Soạn bài Làng (trích) – https://dvn.com.vn

1. Truyện ngắn Làng đã xây dựng được một tình huống truyện làm bộc lộ sâu sắc tình yêu làng quê và lòng yêu nước ở nhân vật ông Hai. Đó là tình huống nào?
2. Thuật lại diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật ông Hai từ lúc nghe tin làng mình theo giặc đến kết thúc truyện.

Vì sao ông Hai lại thấy đau đớn, tủi hổ khi nghe tin làng mình theo giặc? Tâm trạng ấy của nhân vật đã được biểu hiện như thế nào?
3. Em hãy đọc lại đoạn ông Hai trò chuyện với đứa con út (“Ông lão ôm thằng con út lên lòng… cũng vợi đi được đôi phần”). Vì sao ông Hai lại trò chuyện như thế với đứa con nhỏ? Qua những lời trò chuyện ấy, em cảm nhận được điều gì trong tấm lòng của ông Hai với làng quê, đất nước, với cuộc kháng chiến?

Tình yêu làng quê và lòng yêu nước ở ông Hai có quan hệ như thế nào?
4. Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm lí và ngôn ngữ nhân vật ông Hai của tác giả.

Lời giải:

I. TÓM TẮT

Ông Hai là người nông dân yêu và tự hào về làng chợ Dầu của mình nhưng vì cuộc chiến tranh và thực trạng mái ấm gia đình nên ông phải đi tản cư. Một hôm nghe ngóng được tin làng Dầu theo Tây. Tin dữ giật mình, ông xúc động nghẹn lời rồi chỉ biết cúi gằm mặt xuống mà đi về. Về nhà, ông nằm vật ra, ai nói gì cũng tưởng họ buôn chuyện về làng mình. Khi cùng đường, ông chớm có dự tính quay về làng nhưng rồi ông lại xác lập “ Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù ”. Khi quản trị xã lên cải chính làng Dầu không theo Tây, ông sung sướng đi khoe với tổng thể mọi người .

II. BỐ CỤC

– Phần 1 ( từ đầu đến “ ruột gan ông lão cứ múa cả lên, vui quá ! ” ) : Ông Hai khi nghe tin tức chiến đấu của quân ta, trước khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc .

– Phần 3 (đoạn còn lại): Niềm vui, niềm tự hào, xúc động của ông Hai khi nghe nghe tin làng chợ Dầu theo giặc được cải chính.
III. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
Câu 1 trang 174 – SGK Ngữ văn 9 tập 1: Truyện ngắn Làng đã xây dựng được một tình huống truyện làm bộc lộ sâu sắc tình yêu làng quê và lòng yêu nước ở nhân vật ông Hai. Đó là tình huống nào?
Trả lời:
– Truyện ngắn “Làng” đã xây dựng được một tình huống truyện đặc sắc: Tác giả đặt ông Hai vào một tình huống gay cấn để làm bộc lộ sâu sắc tình cảm yêu làng, yêu nước của ông. Ông Hai vốn rất yêu và tự hào về làng Chợ Dầu, vậy mà chính ông lại nghe được cái tin làng mình theo giặc từ miệng những người tản cư dưới xuôi lên.- Tác dụng: Tạo nên nút thắt của câu chuyện, đặt nhân vật vào tình huống thử thách bên trong để bộc lộ chiều sâu tâm trạng, góp phần khắc hoạ nổi bật chủ đề của truyện: Lòng yêu nước, tinh thần kháng chiến lớn rộng, bao trùm lên tình yêu làng.
Câu 2 trang 174 – SGK Ngữ văn 9 tập 1: Thuật lại diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật ông Hai từ lúc nghe tin làng mình theo giặc đến kết thúc truyện.
Vì sao ông Hai lại thấy đau đớn, tủi hổ khi nghe tin làng mình theo giặc? Tâm trạng ấy của nhân vật đã được biểu hiện như thế nào?

Trả lời:
Diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật ông Hai từ lúc nghe tin làng mình theo giặc đến kết thúc truyện: tác giả đã đặt ông Hai vào một tình huống gay gắt để làm bộc lộ tình yêu làng, tình yêu nước của ông: Tình huống ấy là cái tin làng ông theo giặc mà chính ông nghe được từ miệng những người tản cư qua vùng.

– Khi nghe tin dữ quá bất ngờ đột ngột : Nỗi đắng cay, chua chát, sững sờ xấu hổ và uất ức : “ Cổ ông lão nghẹn ắng hẳn lại, da mặt tê rân rân ” .- Khi trấn tĩnh lại được phần nào : ông còn cố chưa tin nên đã hỏi để kiểm nghiệm lại : “ liệu có thật không hở bác ? Hay là chỉ tại … ”. Nhưng rồi những người dân tản cư đã kể lại rành rọt quá, niềm tự hào làng quê thế là sụp đổ tan tành trước cái tin sét đánh ấy. Ông lảng chuyện cười nhạt thếch và đi về : “ cúi gằm mặt xuống mà đi ”. Từ lúc ấy, trong tâm lý ông Hai chỉ có cái tin dữ xâm lăng. Nó thành một mối ám ảnh day dứt .- Khi trò chuyện với vợ, thái độ ông Hai vừa tức bực vừa đau đớn, cố kìm nén ông gắt bà vô cớ, … rồi trằn trọc, thở dài, rồi lo ngại đến mức chân tay rủn ra, nín thở, lặng nghe, không nhúc nhích, nằm im chịu trận … Một không khí stress, bao trùm, đè nặng như một cơn bão sắp sửa nổ ra bóp chặt lấy tim ông .- Suốt mấy ngày sau, ông không dám đi đâu. Ông quanh quẩn ở nhà, nghe ngóng tình hình bên ngoài : “ Một đám đông túm lại, ông cũng chú ý, dăm bảy tiếng cười nói xa xa, ông cũng chột dạ. Lúc nào ông cũng nơm nớp có vẻ như người ta đang chú ý, người ta đang buôn chuyện đến “ cái chuyện ấy ”. Cứ thoáng nghe những tiếng Tây, Việt gian, cam – nhông … là ông lùi ra một góc nhà, nín thít. Thôi lại chuyện ấy rồi … Tình yêu làng, yêu nước, yêu kháng chiến đã dẫn đến một cuộc xung đột nội tâm khi ông phải lựa chọn theo kháng chiến hay trở về làng. Cuối cùng ông đã quyết định hành động một cách đau đớn nhưng dứt khoát : “ Không thể được ! Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù. ” Như vậy tình yêu làng dù có thiết tha mãnh liệt đến đâu, cũng không hề mạnh hơn tình yêu quốc gia .- Khi tin dữ được cải chính : làng Dầu yêu quý của ông không phải là làng Việt gian, ông sung sướng đi khoe với mọi người việc Tây đốt nhà mình bởi ông biết làng mình vẫn là làng yêu nước, làng kháng chiến .
Câu 3 trang 174 – SGK Ngữ văn 9 tập 1: Em hãy đọc lại đoạn ông Hai trò chuyện với đứa con út (“Ông lão ôm thằng con út lên lòng… cũng vợi đi được đôi phần”). Vì sao ông Hai lại trò chuyện như thế với đứa con nhỏ? Qua những lời trò chuyện ấy, em cảm nhận được điều gì trong tấm lòng của ông Hai với làng quê, đất nước, với cuộc kháng chiến?

Trả lời:
Trong tâm trạng bị dồn nén và bế tắc, ông chỉ còn biết trút nỗi lòng của mình vào những lời thủ thỉ tâm sự với đứa con nhỏ còn rất ngây thơ. Yêu làng Chợ Dầu, ông muốn khắc sâu vào trái tim bé nhỏ của con mình tình cảm với làng, với kháng chiến, với cụ Hồ, đó cũng chính là tấm lòng thuỷ chung trước sau như một với cách mạng của ông. Tính cách của ông rõ ràng là tính cách của một người ngay thẳng, trước sau như một không bao giờ có sự đơn sai: “Cái lòng bố con ông là như thế đấy, có bao giờ dám đơn sai. Chết thì chết có bao giờ dám đơn sai”

– Ông trò chuyện với đứa con nhỏ vì :– Phần 2 ( tiếp theo đến “ cũng vợi đi được đôi phần ” ) : Tâm trạng phức tạp của ông Hai khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc .

+ Ông lựa chọn cách nói chuyện với đứa con út, vì nó nhỏ tuổi, ngây thơ, dễ nói chuyện, dễ bày tỏ.

– Đây là một đoạn đối thoại mà như độc thoại rất cảm động, thể hiện tấm lòng gắn bó thâm thúy, bền chặt vói quê nhà, quốc gia, với kháng chiến của ông Hai. Nói với con mà thực ra ông đang tự nhủ với lòng mình, tự giãi bày, tự minh oan .* Qua những lời tâm sự với đứa con nhỏ, thực ra là lời tự nhủ với mình, tự giãi bày nỗi lòng mình, ta thấy rõ ở ông Hai :+ Tình yêu sâu nặng với cái làng Chợ Dầu của ông ( ông muốn đứa con nhỏ ghi nhớ câu “ Nhà ta ở làng Chợ Dầu ” )+ Tấm lòng thủy chung với kháng chiến, với cách mạng mà hình tượng là Cụ Hồ ( “ Anh em chiến sỹ biết cho bố con ông. Cụ Hồ trên đầu trên cổ xét soi cho bố con ông ” ). Tình cảm ấy là sâu nặng, bền vững và kiên cố và thiêng liêng ( “ Cái lòng bố con ông là như vậy đấy, có khi nào dám đơn sai. Chêt thì chết có khi nào dám đơn sai. ” ) .

Câu 4 trang 174 – SGK Ngữ văn 9 tập 1: Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm lí và ngôn ngữ nhân vật ông Hai của tác giả.

Trả lời:
Nghệ thuật miêu tả tâm lí và ngôn ngữ của nhân vật ông Hai:

– Nhà văn Kim Lân đã khá thành công xuất sắc khi thiết kế xây dựng nhân vật ông Hai, một ông lão nông dân cần mẫn chất phác, yêu quý, gắn bó với làng quê như máu thịt .- Nhà văn đã chọn được một trường hợp khá độc lạ là sự thử thách bên trong thể hiện chiều sâu tâm trạng. Tâm lí nhân vật được nhà văn diễn đạt đúng và gây ấn tượng can đảm và mạnh mẽ về sự ám ảnh, day dứt .- Ngôn ngữ nhân vật mang đậm chất nông thôn, nhuần nhuỵ mà rực rỡ, quyến rũ. Nhà văn đã khắc họa thành công xuất sắc bức chân dung sôi động, xinh xắn về người nông dân thời kì đầu kháng chiến, là nổi bật của người nông dân Nước Ta . 

IV. LUYỆN TẬP: 

Câu 1 trang 174 – SGK Ngữ văn 9 tập 1: Phân tích đoạn miêu tả tâm lí nhân vật ông Hai khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc:

– Khi nghe tin làng mình theo giặc, ông Hai cảm thấy quá bất ngờ đột ngột. Nỗi đắng cay, chua chát, sững sờ xấu hổ và uất ức trào dâng : “ Cổ ông lão nghẹn ắng hẳn lại, da mặt tê rân rân ”. Ông còn cố chưa tin nên đã hỏi để kiểm nghiệm lại : “ liệu có thật không hở bác ? Hay là chỉ tại … ”. Nhưng rồi những người dân tản cư đã kể lại rành rọt quá, niềm tự hào làng quê thế là sụp đổ tan tành trước cái tin sét đánh ấy. Ông lảng chuyện cười nhạt thếch và đi về : “ cúi gằm mặt xuống mà đi ” .- Trong đoạn văn này, tác giả đã sử dụng ngôn từ đối thoại và miêu tả để thể hiện tâm lí nhân vật .

Câu 2 trang 174 – SGK Ngữ văn 9 tập 1: Em có nhớ truyện ngắn hay bài thơ nào cũng viết về tình cảm quê hương, đất nước? Hãy nêu nét riêng của truyện ngắn Làng so với những tác phẩm ấy.

Trả lời :

Bài “Quê hương” của Tế Hanh cũng viết về đề tài tình yêu quê hương đất nước và để lại những ấn tượng sâu sắc trong người đọc bởi những kỉ niệm, những hình ảnh mộc mạc, bình dị của làng chài nơi ông sống. So với “Quê hương” của Tế Hanh, truyện “Làng” có một số điểm khác biệt:

– Tình yêu làng ở ông Hai trở thành niềm mê hồn, hãnh diện thành thói quen khoe làng mình .- Tình yêu làng phải đặt trong tình yêu nước, thống nhất với ý thức kháng chiến khi quốc gia đang bị xâm lược và cả dân tộc bản địa đang triển khai cuộc kháng chiến .Tình tình yêu làng và tình yêu nước trong nhân vật ông Hai có sự gắn bó bền chặt. Từ tình yêu làng ông trở thành người nông dân nặng lòng với quốc gia, với kháng chiến. Khi đứng trước thử thách, sự lựa chọn, ông đã đặt tình yêu nước lên số 1. Và rồi khi nhận được tin cải chính, ông Hai sung sướng vô bờ bởi tình yêu làng và tình yêu nước đã gắn bó, hòa vào một .

Source: https://dvn.com.vn
Category: Hỏi Đáp